|
2000
|
|
|
Gai politiko soilak aipatzetik kezka sozialak aipatzera iragan ginen. Kantaldiak pixka bat antzerki moldean ematen hasi ginen, eta
|
herri
tipietan bereziki kantatzea deliberatu genuen. «Aita Seme Laborari» izeneko diskoan herria gaztez hustutzen ari zela, eta gurasoen penak kantatzen genituen.
|
|
|
Ikasleak, irakasleak eta eskoladun jendearengana iritsi zen. Gure nahia, berriz, borroka euskal
|
herri
txikietara eramatea izan zen. Euskaldunak han zeuden, baina ez zuten euskaldun izatearen kontzientzia.
|
|
|
Ados nago Koldok esandakoarekin, idatzirako eredua landu da eta ahozkoa gehiegi ez; egia da, eskolara doazen haurrek eredu formala badakite baina ez dira gai gauza bat euskaraz txukun kontatzeko erdarara jo gabe, hogeita hamar bider latigoa gaizki erabiliz... Donostian behintzat hori nabarmena da, ez dakit
|
herri
txikiagoetan horrela den.
|
|
|
Lehen gerla karlista bukatu zenean, Gasteiz oso
|
herri
txikia zen; goitik, Campillotik, Arabako lautada oso ongi ikusten zen, gaur ez bezala. Jende anitz zegoen ekialdera beha 1839ko azaroaren 30ean, arratsaldeko ordu bietan, Gebarako gaztelua suntsituko zuen eztandaren zai.
|
|
|
hemen amona bat, hor lanean lehen pausoak ematen ari den gaztetxoa, han herritartu berri den gizon gaztea... Koadroari kolorea emateko
|
herriko
txikiena izan behar duen urte erdiko neskatoaren negar hotsak. Gizonezkoak ugarixeago emakumezkoak baino, alde handirik gabe ordea.
|
|
|
Nire ustez, berez, euskaldunak (hemen jaiotakoak) ikuspegi ezkorra duzue bizitzaren aurrean, hau da:
|
herri
txiki bat gara, ezin da, gureak egin du. Agian, Katolizismoak zer ikusia izan dezake ezkortasun horretan, Hego Europako joera dirudi.
|
|
|
Bestalde, gaelikoa entzuteko aukera bikaina izango dugu hemen, eta baita konderri honetako beste zenbait bazterretan ere, Donegal delako gaelikozko hiztun komunitaterik handiena duen konderria. Bide batez (eta gomendio honek Irlandako edozein tokitarako balio du), sartu zaitezte
|
herri
txikietako pubetan, jendearekin berba egin eta parrandarako prest egon. Merezi du, benetan.
|
|
|
Eta baita toki bakoitzean non jan, lo egin edota suertatzen den edozein beharri erantzuteko hainbat helbide eta telefono praktiko ere. Eta ez pentsa mapan ia galduta dauden
|
herri
txikiak ahaztu ditugunik, horietara ere gonbidatuko zaituztegu-eta.
|
|
|
" Helburu nagusia antzerkitik bizibidea ateratzea izanik, merkatu eta ikusle guztiengana iritsi beharra dago, hori hasteko. Bestetik, kalitatezko lan garaikideak egin nahi ditugu, gure obrak ahal den gehien mugituz
|
herri
txikienetatik handienetara". Halaxe, urtean bi ikuskizun taxutzeko asmoa dute, bat haurrentzat eta bestea helduentzat.
|
|
|
"' Normaltzea,
|
herri
txikia garela...' gehiegi aipatzen dugu Euskal Herrian. Zer esan nahi du normaltzeak?
|
|
|
Arrazoi faltan ez, antza. " Zuk irakurle bear bada usteko duzu Euskal Erriko
|
erri
txikietan beintzat, kale eta baserriak iya bat egiten duten erritxoetan, meza eta elizkizunak euskeraz izango dirala, orain arteko latiñ aspergarriaren ordez". Baita zera ere, maitea!
|
|
|
Bestalde, Gipuzkoan badira 25 bat
|
herri
txiki eskola ez dutenak edota, eskola izanda ere, liburutegirik ez dutenak. Horietara kutxa berezi bat bidaliko dugu haurrentzako liburuz beteta.
|
|
|
Duela bost urte, Negu Gorriak desegiterako, Iñigo Muguruzak garbi zuen bere hurrengo proiektua zein izango zen. Oporretan Santo Domingora joan eta han Perico Ripiau taldeak ezagutu zituen; hemengo erromerien antzera,
|
herri
txikietan jotzen duten taldeak sinpleak dira: guiroa, tanbora, esku soinua eta ahotsa.
|
|
|
Artikulua egin zuenarentzat hauxe izan zitekeen: " Gero ta garbiago ikusten da nazio arteko harremanetan, dagoen anarkiari amaiera eman, bi haundi horien agintaritza hertsitu eta
|
herri
txikien askatasuna lor arazi eta zainduko duan erakunde baten beharra. ONU k bere eskuetan dauka erakunde indartsu bat izan ala txepela eta ahula izaten jarrai".
|
|
|
Gaueko festa txertatu da gazteen artean. Egunekoa bi hiru matrimonio, haien umeak eta hiru lau aiton amonentzat geratu da zenbait
|
herri
txikitan. Bertsolaria bietara iristen ari da orain arte:
|
|
|
Oro har, garapen kronologikoaren arabera harilkatzen dira eleberriko gertakizunak, atzera egite gutxi batzuk besterik ez daude-eta. Bizkaiko
|
herri
txiki batean kokatzen da narrazioa, haatik, ez du honen deskribapenik eskaintzen, ez aipamen berezirik. Kontakizunean zehar aipatzen diren beste herriak ere Bizkaian kokatzen dira:
|
|
|
Horiek berek gero edo Eleizagizon edo Etxajaunak izan behar dute. Eta guraso edo Kurak direnean, nola ongi premia den bezala, beren Etxe edo Hergoienetan(
|
Herri
txikiei honela Araban deitzen diete) Dotrina erakatsi, eta konfesatuko dute. Nola beren familietako hartu emanak, eta beste behar diren gauzak ondo aditu, eta zuzenduko dituzte?
|
|
|
Populazioaren banaketa kontuan hartuta ere, desberdintasunak daude Nafarroaeta Baskongaden artean. Bietan handia da hiriburuan bizi diren irakurleenpisua, baina Nafarroaren kasuan kopuru hori %42, 1era heltzen da; gainera, Nafarroan
|
herri
txikien ehunekoa ez da makala: %30, 5 Euskal AutonomiaErkidegoko audientzian, hiriburuetan bizi direnena %37, 7koa da eta herritxikietan bizi direnak %9, 2koa; askoz baxuagoa, beraz.
|
|
|
Bizilekuari dagokionez, markatuagoa da ETB1en kasuan
|
herri
txiki eta ertainetanikus entzule direnen parte hartzea, hiriburuetan txikiagoa dena. Ikasketa mailarenarabera, ETB1ek markatuagoa du lehen mailako ikasketak dituztenen presentzia, unibertsitatekoak dauzkatenekin batera.
|
|
|
Kia. Oso iraultza apal bat nahidugu. Geuretzako iraultzatxo bat,
|
herri
txiki batean. Eta txikian doktrinarismorikgabe, zentzu apur batekin, haundian ezinezko esperientziak eta esperimentuak eginlitezke, esperimentu bakoitzean milioien bizitzak arriskatzeke.
|
|
|
Norvegiera eta daniera hizkuntza jatorrikide hurbilak izanik, benetako diglosia sortu zen. Norvegiako Administrazioa eta kultur mundua danieraz burutzenziren; eta
|
herri
txikietan eta eskualde urrunetan norvegierazko dialektoak erabiltzenziren. Hizkera errespetagarria, puntuzkoek eta hiriburukoek (Kopenhagen goekbereziki) erabiltzen zutena,. RiksmaT izenekoa zen, hots, batua, idatzia.
|
|
|
Hirietan, batez ere, daniera gelditu da nagusi (orain,. Bokmaj? izenaz ofizialki bataiatua;, liburuarenhizkera?); eta
|
herri
txikietan, oro har,, norvegiera berria?, Nynorsk, Aasen enproiektuaren araberakoa.Norvegia Askatuan, ondorioz, bi hizkuntza ofizial daude, oso elkarren antzekoak. Baina biga, ez bat.
|
|
|
Diru-laguntzak erakunde autonomikoetatik jasotzen ditugu, baina agente sozialgehiago murgildu behar dira; adibidez, kirolaren munduan sarturik dauden euskal enpresak. Orain dela bi urte baimendutako legea landu litzateke, euskal federazio guztiak elkarrekin lan egin lukete, Euskal KirolKontseilua sortu litzateke... eta hau guztia, estatu handi baten aurreandiharduen
|
herri
txiki bat garela kontuan harturik. Zuzenki aurrez aurre egitea ezda aholkagarria; istilu handia sortuko bagenu ere, ez baikenuke ezer lortuko.
|
|
|
(Egan 1/ 2, 1955, 58). Laugarren Sariketetan, aldiz,. Europa, ko Federazinoa
|
erri
txikiei buruz, izenburuko Aresti-ren lanaren berri ematen du NemesioEtxaniz ek:
|
|
|
–Federazino dalako ori, errien federazinoa izan bearrean, Estatu edo Laterri aundien federazinoa izango omen litzake. Auek berenmuga barruetan dituzten
|
erri
txikiak irentsi egingo omen lituzkete. Arrai aundiak txikiari egiten dionaberbera, iñolaz ere.
|
|
|
Lemus au Lemoiz dezue. Ta
|
erri
txiki ontan euskera galtzen ikusten du. Ortik negarrata narda.
|
|
|
Weinreich en ildotik etorritako azterketa estrukturalistari ukipenarekin lotutakolan ildo berriak batu zaizkio. Blom ek eta Gumperz ek9, Norvegiako
|
herri
txiki batekohiztunen eredua aztertuz, elkarrizketa mailako alternantziaz hitz egin zuten. Ikerketahorretan, Norvegiako biztanle hauek alternantzia elkarrizketan lortu nahi zuten eraginaren arabera egiten zutela frogatu zuten (kasu honetan, hizkuntza bereko aldaeradesberdinen artekoa zen alternantzia).
|
|
|
Momentuz erdarara pasatuz, alabeste ihesbideren bat bilatuz? Hirietan eta
|
herri
txikietan berdin gertatu ote zen. Salaketarik izan ote zen?
|
|
|
Agintari zibilek, juxtu kontrako ikuspuntua izan zuten denbora batez: nonahi eredena gaztelaniaz egin behar zen, eta
|
herri
txiki euskaldunetan euskarazko hamarminutuko laburpena eman, eta horixe agindu zuten Tolosa eta Igorreko alkateek, goikoen aginduz (Torrealdai 1998: 128, 135).
|
|
|
Testuaren ondoko lerroetan, lehendik esandakoak garatu zituen, eta irizpidedemografiko hutsen arabera banatu hizkuntzen erabilpen lurraldeak. Hasteko, hiriaketa herri handiagoak jarri zituen alde batera (gaztelaniaren erabateko erreinua), eta, bestera,
|
herri
txikiagoak:
|
|
|
c)
|
Herri
txikiagoetarako Ebanjelioaren predikuan, katekesian eta ohiko errezoetaneuskararentzat behin behineko egoera bat ametitzen zen, harik eta eskolabidez gaztelania ongi zabaldu arte. Hauetan, nolanahi ere, gaztelaniazkolaburpen bat gehitu behar zen.
|
|
|
Frantziskotarren historiara itzuliz, esan dezagun erlijioso hauek tradizio handiazutela eliz predikuan. Zarauzko Misiolarien Kolegioa gogorarazi izan da sarrienik, baina komentu guztiek zuten?
|
herri
txiki eta hiri handietan, ongi antolatuta predikuzerbitzua (Uribe 1996:
|
|
|
|
Herri
txikiek aski zuten beren ezbeharrarekin: euskarari gaina ezin hartu izanazen, ziotenez, haien eskastasun kultural nagusia.
|
|
|
Frankismoaren hiri/
|
herri
txikien banaketa horretatik hizkuntzen kultur soziologiara gatozela, funtsezko beste ideia bat honako hau da: ezjakin eta analfabetoenmundua da euskara, kultura eta historia idatzirik ez duena; nornahirentzat ere lotsakizun izan daitekeen hizkuntza.
|
|
|
Guretzat, ordea,
|
Herri
txikia garenez, konkistaren eta harrapakaritzaren ereduantropologikoa eredu ezegokia zaigula deritzot. Pentsatzeko da, orduan, ea Euskaldunok munduari egin diezaiokegun ekarpena, harrapakaritzako zibilizazioa?
|
|
|
Bestalde, atzokoak atzean utzita, aipa dezadan non aurkitzen garen: Clifden hiriburutik hamar bat kilometrora (Euskal Herriko
|
herririk
txikienak baino biztanle gehiago izango ez duen arren, Connemarako hiriburua da Clifden), aterpetxea ez den etxe batean. Etxe partikular batean, alegia.
|
|
|
Txemarenak, hain zuzen ere, hamar orduko autonomia eskaintzen zuen inon entxufatu gabe. Hala ere jendea kaletik begira gelditzen zitzaion, ez baita normala Cashel bezalako
|
herri
txiki batean antzeko espektakulurik ikustea. Turismo bulegoko eskaileretan jarrita zegoen, ordenagailua altzoan eta begiak ilargi betea baino borobilago.
|
|
|
|
Herri
tikietan denek ezagutzen dute elkar eta denek elkarren berri azkar izaten. Hori gizarte idealaren ezaugarritzat hartzen dute hainbatek.
|
|
|
Filosofia honetan oinarriturik, ez al litzateke askoz ere interesgarriagoa izango liburutegi nazional erraldoi berri baten ordez arloka antolaturiko zenbait liburutegi nazional sortzea? Horrela, Biblioteka Nazional handi batek sortuko lukeen arazo ekonomikoa murriztu egingo litzateke eta probintziakeriak desegituratutako gure
|
herri
txiki honetan Biblioteka Nazionalaren kokapenak eragingo lituzkeen borrokak ere leundu egingo lirateke, biblioteka handi baten ordez zenbait biblioteka txikiago kokatu liratekeelako. Informatikaren bidez elkarrekin loturiko zentro horiek guztiek osatuko lukete Euskal Biblioteka Nazionala.
|
|
|
MATANZAS, Jose Mari Euskal preso politikoen sakabanaketa: helburuak eta ondorioak. 58 zk. (1990), 149 Alemania berria Europa berrian. 58 zk. (1990), 7 Nazionalismoaren historia eta oraina. 64 zk. (1991), 101 Europako
|
herri
txikien esnatzea. 66 zk. (1991), 65 Estatua, gizartea eta historia. Alemaniako historiografia historismotik historia sozialera. 88 zk. (1995), 93
|
|
|
LOPEZ ADAN, E." Beltza" Iraultza eta Hexagonoko nazio ukatuak. 51 zk. (1989), 33 Europako
|
herri
txikien esnatzea. 66 zk. (1991), 65 Nazioen errebolta Soviet Batasunean. 13 zk. (1980), 19
|
|
|
Gustatu egin zitzaigun Granadako Almuñecar... eta guk han pisu bat erosi! Orduan oso
|
herri
txikia zen Almuñecar. Goizean itsasotik etortzen ziren arrantzaleei erosten genien.
|
|
|
Castellonen nengoela, kartzeleroen bitartez bidaltzen zizkidan goraintziak Jose Luis honek.
|
Herri
txikia da Sanchonuño, edo txikia zen behintzat. 1958 inguruan txaranga kontratatzen zuten herriko jaietarako, eta meza nagusian ere txarangak jotzen zuen organoaren faltan.
|
|
|
Jende askorekin egiten dugu topo hala ere. Bigarren mailako errepide batera edo
|
herri
txiki bateko plaza ingurura jaisten garelarik maiz ikusten dugu Goizeder, ihesean beti, polizia autoen uluak eta argi urdin birakariak orpoz orpo; batzuetan, haatik, mendian ere ikusten dugu, herri batetik besterako bidea oinez egiten, eta horrelakoetan gurekin solasaldi labur bat egiteko astia hartzeko moduan izaten da. Mateo Txistu noiznahi ikusten dugu basoan, baina hark ez du sekula guregan erreparatu ere egiten, hain dago bere etenik gabeko ehizean tematua.
|
|
2001
|
|
|
Euskal gazteen jatortasuna oso hedaturik zegoen garai hartan, Z. ARGIAk zioenaren arabera, behintzat: " Zertan ari ikusten ez ditugunak aipatzen, egunero gure ondoan dauzkagunak eta zer egiten duten ikusten ditugunak emen eukita?", galdetzen zuen bat batean," edonun, gutxien uste dan txokoan, uri aundietan nahiz
|
erri
txikietan, langille artean bezela estudiante artean, nunnahi" topa zitezkeen gazte haietaz gogoratzeko.
|
|
|
Bi urte geroago inauguratu zuten. Dena den, lanen hasiera lekuak ez zirudien egokiena; oso
|
herri
txikiak igarotzen zituenez, errentagarritasuna ezinezkoa zen. Akats horrek ondorio larriak ekarri zituen epe motzean.
|
|
|
Datorren igandean Gipuzkoako Eskola Txikien XIV. jaia egingo da Angiozarren" Eskola txikiak bizirik,
|
herri
txikiak bizirik" lelopean. Goizeko hamarretatik hasita, besteak beste, jokoak, tailerrak, puzgarriak, bazkaria eta ikuskizunak izango dira haur eta helduen gozamenerako.
|
|
|
Nire ustez, jasotzen dugun kulturan dago gakoa. Hiriak denontzat dauka esanahiren bat eta horietako ezezaguna ezagun bihurtzeko ez dugu beldurrik, baina mendiak eta
|
herri
txikiek edo auzoek daukaten ezezagunak ez gaitu erakartzen eta batzuk beldurtu egiten gaituzte. Ez gaitu erakartzen, ez dakigulako haietan dagoenarekin gozatzeko lain; ez dugulako nekazaritza eta basoei buruzko oinarrizko jakituririk eta, beraz, ia ezerk ez digu deus esaten.
|
|
|
Europan, berriz, Bove kasua izan da elkartasunezko mugimendu hau indartu duena. Bovek, beste nekazari batzuekin batera, Tolosatik 100 kilometrora dagoen Millau izeneko Frantziako
|
herri
txiki batean, urte honetako abuztuaren 2an gerra piztu zuen hanburgesaren aurka, janari zaborraren adierazgarri nagusitzat harturik, eta eraikitzen ari ziren McDonald' s bati eraso zion traktore batekin. Hiriaren eta nekazaritza arloaren arteko borroka adierazi nahi izan zuten, benetako elikaduraren eta zabor hutsaren artekoa, tokian tokikoaren eta globalizazioaren arteko borroka.
|
|
|
Mankomunitatearen hastapenak 70eko hamarkada ilunean bilatu behar dira, hainbat gazte orduko emigrazioaren aurrean
|
herri
txikien bizitza eredua aldarrikatzeari ekin ziotenean, bat bateko mugimendu dinamiko indartsu bati hasiera emanez. Hortik aurrera, gero eta baztertuago eta inkomunikatuago zeuden udalerrion ordezkariak batu eta mahai inguru, kultur aste eta abarren laguntzaz arazoak zehaztu, egoera analizatu eta lehen proposamen zehatzak mahai gainean jarri zituzten, Mankomunitatea bera sortzea (1979an udalen koordinakundea) edota azpiegitura industrialen beharra esaterako.
|
|
|
Orain ere San Juan herrian bi traineru daude, Donibaneko Arraunlariak eta Koxtape. Zergatik baina, horrelako
|
herri
txiki batean bi talde eta bi traineru. Beraien artean entrenatzaile eta arraunlarien artean ados jartzen ez zirenez banatu egin zirelako.
|
|
|
Orduan ere haserraldi mota berberagatik: «Banaketa hau ez da interes ekonomikoengatik izan, beste arrazoi batzu izan dira, azken finean San Juan
|
herri
txiki bat da eta donibandarrek badute bere izaera propioa ere; herria eta herritarrak ezagutu beharra dago ulertzeko. Gero elkartu egin ziren berriro ere eta ez dut esperantza galtzen; ziur naiz Koxtape eta Donibaneko Arrraunlariak berriz ere elkartuko direla".
|
|
|
Bietan joan zen mutilen patroi. Gizon hark eman zion, beraz, hasiera Orioko arraunlarien historiari;
|
herri
txiki baten historia handiari.
|
|
|
Izan ere,
|
herri
txiki, hizkuntza txiki eta ikastola txiki izateaz gain, zatiketaren poderioz, herri gutxitu eta talde gutxitu izatera ere iristen ari gara. Amaiera gabeko gatazka guztietan, etsi aurretik egiten dugun baieztapena zera da:
|
|
|
Iker Barandiaran «Arrasate Press»eko zuzendari eta koordinatzaileren ustez,"
|
herri
txikiak izango dira bat egiteari esker gehien irabaziko dutenak", maiztasun txikiko aldizkariak edukitzetik astero astero «Goienkaria»n lekua izatera igaroko baitira. Halaber," herriotako erakundeak, taldeak eta herritarrak ez daude kazetarien galderei erantzutera ohituta, eta horrek kazetariaren lana zailtzen du", gaineratu du Barandiaranek.
|
|
|
1.000 bizilagunetik gorako herrietan harategia eta kutxazain automatikoa ere izaten dira eta baita botika eta mediku zerbitzua ere(
|
herri
txikiagoetan astean behin izaten da medikua).
|
|
|
Iazko oparien bilketaz bertan diharduten erakundeek emaniko datuek adierazten dutenez, Estatu espainiarrean milaka pertsona ibili zen lanean
|
herri
txiki zein hiri handietan.
|
|
|
Bilera Italiako Genoa hirian izango da uztailaren 20tik 22ra, eta ekonomikoki garatuenak diren herrialdeek teknologiaren eginkizuna eztabaidatuko dute garapen bidean dauden nazioetan. Mikrofinantzaketatik enpresa teknologikoetara eta
|
herri
txikiak telefonoekin lotzeraino doazen eragiketak aztertzen ditu txostenak. Alde horretatik, antolatzaileek adierazi dute programa pilotu batzuk finantzatzeko konpromisoa hartu dutela, garapen bidean dauden herrialdeei teknologia erabiltzen laguntzeko, ez soilik beren ekonomiak hobetzeko, baita gizartearen aurrerapena hobetzeko ere.
|
|
|
– Bada
|
herri
txiki bat munduaren ertz batean datzana. Imagina ezazu herri hau gurdi hegadun bat balitz bezala.
|
|
|
horia, gorria, berdea, urdina... Kolore ezberdineko iritzi guzti hauek, seinale ontzat hartu lirateke
|
herri
txiki hartan eta errealitatean gertatzen den ez bezela, zaldi beltza edo zuriaz gain, hainbat eta hainbat zaldi, hainbat eta hainbat kolore ezberdineko hainbat eta hainbat iritzi ezberdinez korrika egin lukete kaleetan edo hegan teilatuetan, eta denen artean, gurdia berbideratu, ametsetako Estatu idealaren koordenadetarantz.
|
|
|
–Lehen pisuko auzo berriarekin egon naiz gaur goizean –azaldu zien– Irlandarra da,
|
herri
txiki batekoa. Stephen.
|
|
|
Zakurkume asko hiltzen dira gosez, zikinez eta gaixotasunez.
|
Herri
txikietan zakurrak garbiago eta osasungarriago bizi dira.
|
|
|
|
Herri
tipietan ez da eritegirik baina daudenak nolakoak diren esatea ez da erraz. Ezin berdindu Europan ikusten direnekin.
|
|
|
Hiriburuetan gero eta gehiagok daramatza europarren antzeko galtzak.
|
Herri
tipietan, ordea, askok oihaltxo bat, iztarpetik sartu eta gerriari buelta emanda. Igeri egiteko moduko praka txikiak ere gogarakoak dituzte.
|
|
|
‘Gure
|
herria
txikia da, e? ’
|
|
|
Gure
|
herri
txiki urrunetik heldutako albisteak, aduanetatik pasatu gabe, kontrabandoaren ustekabe eta xamurtasunarekin ailegatuak. Baina berandu beti, pasatuaren seiluarekin, egun iraganen isla atzeratuak.
|
|
|
Eta zu maparantz inguratuko zara, izen horrek modu sekretuan zeure sorterri urrunera deituko zaituelako, munduaren mapa zabalean muga marrarik ez kolore propiorik ez duen zure
|
herri
txiki epelera, pentsatuz han ere orain negua izango dela, baina uda australa baino askozaz epelagoa, gaua izango dela, egun osoko argi oblikuorik gabe, eta jendeak kanta zaharrak abestuko dituela afalondoan maparik errebisatu beharrik gabe.
|
|
|
‘Ez dago tren estaziorik hiru miliako inguruan. Hamabi miliara Savannah dago, beste
|
herri
txiki bat jende gehiagorekin. Herria mundutik galduta bezala dago eta hango hautsak mina ere ematen du... ’
|
|
|
Nork zabaldu ote du mapa zaharkitu hau lurrean, etxearen atarian, bisitarien lokatzak eta hautsak jasotzeko? Goiok berak igual, eta mapa tolestu eta sarreran jarri orduko gure
|
herri
txiki urruna bilatuko zuen, bere hatz erakuslearen punta munduko marra eta kolore urratu eta azalduen artean eramanez. Eta gero bertan behera utziko zuen mapa, atariko zoruan, alfonbratarako, ibaiarte ezkutu honetako biztanleen oinek munduaren kartografia desegin dezaten.
|
|
|
" Koskortu zanean, baserria laga eta morroi joatea erabagi eban. Dozena erdi lekutatik igaro ondoren, Gipuzkoako
|
herri
txiki batera ailegatu zan. Jaten ondo, eta trataera bere etxekoa.
|
|
|
Gauzak honela, galdera zera litzateke, ba al dago lotura zuzenik eraberrikuntza eta hazkuntza ekonomikoaren artean? Beste modu batez esanda, zein arlotan lor dezake gurea bezalako
|
herri
txiki batek etekinik handiena?
|
|
|
Xenofobia ere berenezkoa du nazionalismo honek.
|
Herri
txikiek ez dute historia nazionalik. Printzipioz.
|
|
|
Zerk egiten du bestela
|
herri
txiki den hau, herri. Herria da gorputza, hizkuntza bihotza.
|
|
|
a) Elebitasun funtzionalaren kontzeptua (elebitasunsozialaren kontra): euskaldunok,
|
herri
txiki bat garen neurrian, munduko beste herri txiki guztiek bezala, bigarren eta hiruga rren hizkuntza handiren bat edo batzuk ikasi behar ditugu, baina argi edukita elebitasun hori, batezere, Euskal Herritik kanporakoa dela eta arrotzak gurean daudenerako. Haatik, ezin dezakegu ahantz hainbat euskal herritar oraindik ere erdaldunak direna, eta justiziaz beraz, ezin ditzakegula ezelan ere zapal eta bazter.
|
|
|
a) Elebitasun funtzionalaren kontzeptua (elebitasunsozialaren kontra): euskaldunok, herri txiki bat garen neurrian, munduko beste
|
herri
txiki guztiek bezala, bigarren eta hiruga rren hizkuntza handiren bat edo batzuk ikasi behar ditugu, baina argi edukita elebitasun hori, batezere, Euskal Herritik kanporakoa dela eta arrotzak gurean daudenerako. Haatik, ezin dezakegu ahantz hainbat euskal herritar oraindik ere erdaldunak direna, eta justiziaz beraz, ezin ditzakegula ezelan ere zapal eta bazter.
|
|
|
Irakaskuntza arloan datu baikorrak ageri dira, euskara barruan duten ereduen hedapena (D etaAereduak) adibidez, baina kezkagarriak diren beste batzuk ere bai, irakaskuntza pribatuanDeredu bakar bat ere ez egotea, esate baterako. Eta txikikeria bada ere, duela gutxi Nafarroako
|
herri
txiki batean, Adios izenekoan, kaleen errotulazioari buruz erabakitzeko egin den erreferenduma aipa dezakegu. Errotulazio elebidunaren aldeko jarrerak bi botoren diferentziagatik irabazi badu ere, auziak populazioa bi multzo berdintsutan banatzen duela egiazta dezakegu.
|
|
|
|
herri
txikietako plazetan
|
|
2002
|
|
|
Azkaine bere inguruko natura, ur eta mendiek eskaintzen dizkioten fruituetaz gozatzen duen
|
herri
txikia da. Bere kokapen pribilejiatuari esker Lapurdi barneko gune turistikoa bihurtu da.
|
|
|
«Gure etorkizuna eta gure seme alabena han garatzea oso zaila izango zela ikusi genuen». Bere senitartekoak Cordoban bizi dira,
|
herri
txiki batean. Duela gutxi izan da han oporretan eta Buenos Aires bezalako hiri handietan bizi dena eta herri txikietako giroa oso desberdinak direla dio eta herrietakoak gutxiago sufritzen ari direla krisia.
|
|
|
Bere senitartekoak Cordoban bizi dira, herri txiki batean. Duela gutxi izan da han oporretan eta Buenos Aires bezalako hiri handietan bizi dena eta
|
herri
txikietako giroa oso desberdinak direla dio eta herrietakoak gutxiago sufritzen ari direla krisia. Hori bai, oro har ilusio falta eta nekea topatu ditu Argentinan, baina berrikuntza batekin:
|
|
|
Duela ehun urte, Argentina Euskal
|
Herri
txiki bat ere bazen (Italia txiki bat eta beste zenbait herrialde europarren «klon» ere bazen moduan). Foruak galdu berriak zituzten euskaldun askoren ihesbide, miseriari ihes egiteko soluzio, ametsetako herrira diru pixka batekin itzultzeko amesleku, iniziatiba berriak entsaiatzeko leku libre, eraikitzen ari zen herri demokratiko berria...
|
|
|
Maialen Zubeldia oso idazle gaztea dugu eta, hala ere, bizitzaren alderik ankerrena gupida gabe agertzen daki bere idazlanetan, Desclee De Brouwer argitaletxeak plazaratutako «Justizia nire esku» liburuan bildurik dauden bost ipuinek agerian uzten duten bezala. Hamabost urte zituela irabazi zuen Maialen Zubeldiak lehen aldiz Resurreccion Maria Azkue saria, «Etxe madarikatua» deritzan kontakizunarekin, Bizkaiko kostaldean lekututako
|
herri
txiki batean gertatzen diren hilketa misteriotsuek jasotako erantzuna agertzen duen ipuinarekin. Handik bi urtera, berriro irabazi zuen Resurreccion Maria Azkue saria Ikaztegietan jaiotako gazte honek, oraingoan, «360 egun, 8.640 ordu» bortxatu batek harturiko mendekua azaltzen duen ipuinarekin; eta horrez gain, Tene Mujika lehiaketak gazteentzat duen ataleko saria ere bereganatu zuen, aitarengandik erasoa jasaten duen neskato bat protagonista duen «Lasaitasunera bidean» ipuinarekin.
|
|
|
Hain ospetsu, filma bat ere egin zela, protagonistatzat On Camillo apaiz kristaua eta Peppone alkate komunista zituelarik. Istorio irrigarrien bidez islatzen du egile antikomunista porrokatu honek Italiako
|
herri
txiki batean Bigarren Mundu Gerra ondorenean izan zitekeen giroa: alde batetik dirudunak, oso gutxi; eta bestetik, gainontzeko guztiak, langileak bezala burgesak, gerratik pobreturik irten direnak.
|
|
|
Xabierrek azpimarratu duenez «oso garrantzitsua da jendeak olio bilketa zer den jakitea eta ezagutzea eta zerbitzuaren berri izatea». Publizitate gehien egin den lekuetan eta
|
herri
txikietan, emaitza hobea jaso omen dute. Honek badu bere zergatia:
|
|
|
Honek badu bere zergatia:
|
herri
txikietan kanpaina egitea errazagoa da eta bilketa egiteko gune bakarra ezartzen da. Honek ez du esan nahi herri handietan erantzun txarra jaso dutenik.
|
|
|
Seguru beste eskualdeetan ere asko sufritu zela, baina hemengoa izugarria izan zen. Corella bezalako
|
herri
txiki batean 100 lagun afusilatuak izatea.
|
|
|
Horrek azaldu dezake zenbait tokitako beherakada edo diren datu bitxiak. Izan ere,
|
herri
txiki erdaldunetan euskaldunak %5etik behera direnetan alegia, euskararik ez dela egiten kontatzen duzue, baina 500 biztanletik beherakoak baztertzean gune euskaldunenetako herri oso euskaldunak ere ezabatzen dira. Ez dakit horrek aurreko neurketekiko aldaketa esanguratsurik eragin dezakeen.
|
|
|
Kaukasoko
|
herri
txiki baten historia.
|
|
|
Zergatik hainbeste desberdintasun eta bidegabekeria? Zergatik hainbeste
|
erri
txiki zapaldurik? (...) (IX)
|
|
|
Dinamarkako Hillerod
|
herri
txikian bildu dira, hamabost herrialdetatik berrehunen bat hezitzaile joan dan udan. Izan ere, Boskarren Nazioarteko Freinet Hezitzaileen Topaketa ospatu da Copenhage-tik 40 kilometrotara dagoen herrixkan.
|
|
|
Eta noizkorako ibai kirasdun eta zikinak garbitzea? Itxi dira ezinbiziz
|
erri
txikietako' argietxe' asko. Iberdueroren esku gelditu da argindarraren jabegoa.
|
|
|
Irabazi aundiz nahi du argia eman. Ez du irabazirik uzten
|
erri
txiki eta urrutiko baserrietara argia eramateak. Argirik gabe geratu behar al dute ala argi garestiaz bizi behar?
|
|
|
Musika gizakiok sortzen dugu, musika ez da logikoa, biszerala da, bihotzetik bihotzera doan zerbait. (...)
|
Herri
txiki batean bizi gara eta denok elkar ezagutzeak sintzeritate maila gutxitu egiten du, lagunkeria punttu bat dagoela deritzot. Dena den, euskal musikak berez baditu hainbat oztopo eta kritikatik apur bat laguntzea ez dut gaizki ikusten.
|
|
|
Hizkuntza zuzen eta laua, elkarrizketa biziak, edo bigarren pertsona narratiboaren erabilera genituzke eleberriaren baliabide estilistikoak. Euskal gizartearen irudi eta erretratu izan daitekeen honetan, gatazka politikoa, baserriko bizimoduaren gainbehera,
|
herri
txikietako bizimodua... azaleratuz doaz, eta jarrera politiko desberdinen arteko amildegia begitantzen. Edonola ere, tesi nobela izan gabe (eleberriaren amaiera irekia, protagonista nagusiaren bakardea begitantzen digun bigarren pertsona narratiboa,...), ezin ukatuzkoa da testuaren alderdi ideologikoaren esplizitazioa:
|
|
|
Aipatutako 1868 gn. urtean il zan. Aurkitu orduko, ainbat orri itzuli ditugu, eta arrituta geratu, gaiñera,
|
erri
txiki batean, urte barruan ainbeste lagun il zala oartzean. Urte artan 121 lagunek izan zuten eriotzaldi.
|
|
|
Gure aitaren denporan, ez zan
|
erri
txiki hontan, honelako latzik ezagutzen. Nola jarrai nezake lantegi hontan?
|
|
|
Bikingoak itsas ondoko
|
herri
txikietan bizi ziren. Bukkoy izeneko uharte txikian, bikingoen erako hainbat etxalde eraiki berri dituzte.
|
|
|
Hirietako biztanle kopuruak
|
herri
txikietakoak baino hiru aldiz azkarrago egiten du gora eta itxura guztien arabera, joera horrek bere horretan jarraituko du datozen hamarkadetan ere.
|
|
|
|
Herri
txikietatik hirietarako exodo tradizional horrek eguneroko bizitzan berdeguneei nolabait uko egitea eragiten du, Munduko Osasun Erakundeak ezinbesteko jotzen dituen arren, gure ongizate fisiko eta emozionalari egiten dioten mesedea dela eta.
|
|
|
Emaitza hauek agerian ematen dute kantonamendu bakoitzeko herri koskorrenek jokatzen duten, hurrupatze, zeregina. Alde batetik, kantonamendu kanpokobiztanleria, nagusiki herri horietara plantatzera baitator, eta bertzaldetik, eskualdeko
|
herri
txikietako biztanleria herri koskor horietara bizitzera baitoa.
|