|
2001
|
|
|
Euskal
|
Herrira
erdaldun etorkinak heltzean gure herriak ez zeuzkan ofizial bere hizkuntza eta kultura, ez eta heldu berriei horiek irakasteko baliabide administratiborik ere. Beraz, integrazioa, ohiko zentzuan bederen, ez zen gertatu.
|
|
2003
|
|
|
Nire kezka da irudipena dudala azken hogei urte hauetan atzera egin dugula nabarmen Euskal Herrian bertan. Euskal
|
Herriko
erdaldun jendeak maiz ez du inondik ere ezagutzen euskal munduan egiten dena eta hori edozeinek esan lezake. Nik uste dut esparru hori berriz hartu behar dela.
|
|
2004
|
|
|
Zerk eramaten du oso
|
herri
erdaldun bateko gizabanakoa euskaltegira. Arrazoi bat baino gehiago egon badaiteke ere, Sergio Gonzalez karrantzarrak horietako bat eman digu, berez okerra izanik dena adierazten duen esaldiaren bidez:
|
|
|
Oro har, ikasleak erakartzea lan zaila da erdara nagusi denean, Mikel Aldasororen ustetan: " Inguru erabat euskaldunean euskaldun ez denak ez badauka bizitzeko arazorik eta askok bizitza osoan euskara ikasteko ahaleginik egiten ez badu, pentsa
|
herri
erdaldunean jendea eskolak hartzeko bultzatzea zer den".
|
|
|
623 Xabier Amuriza: . Jendeak euskaraz jakin baina kalean erdara entzuten bada, hori
|
herri
erdalduna da niretzat?. Orain 10 urte inpopularra zen euskararen kontra mintzatzea, Egin, 1995/1/24.
|
|
|
Eskerrak emoten deutsuedaz, urte honeetan jai euskaldunak antolatzen ibili zareelako. Algorta lako
|
herri
erdaldun batean nahikoa gatxa da hori; halanda bere, herrian euskerari eta euskal kulturari bultzada ona emon deutsazue eta horra hor adibide moduan jaietan antolatutako ekitaldiak (bertsolariak, euskal dantzak, euskal rock kontzertuak, txoznan euskal musika...).
|
|
2007
|
|
|
Euskaraz?: Zarama, Urreztieta Konexion, Ekintzak, Einbidou...
|
herri
erdalduna izateko ez dago txarto...
|
|
2008
|
|
|
13 Erreferentzialtasuna: " Euskal literaturaren hierarkizazioan, garai batean ez bezala, zama handia dauka erdaldungoak, gure
|
herriko
erdaldunek. Izen batzuk hartzen dituzte erdal komunikabideek (berdin da abertzaleak badira ere), eta haiexek erabiltzen ditu" euskal" ikur bezala.
|
|
|
Herri euskalduna diot, eta ongi diot:
|
herri
erdaldunari ez baitio berdin eragin inondik inola ere kontraesan horren errealitate beltzak. Denok izango gara herri honetan mendeko, bai, hala diote ezkerreko eta eskuineko abertzaletasun adarrek; haatik, alde ederra dago, alde ederra dagoenez, herritar euskaldunak jasaten duen egoeratik aski eroso bizi den herritar erdaldunaren identitate estatusera.
|
|
2009
|
|
|
Bilboko Udalak eta Bizkaiko Foru aldundiak horretan diru mordoa inbertitzen dute, baina ia ez du ezertxo ere egiten hirian bizi diren euskaldun barreiatuak elkartu eta euskal hiztun herria trinkotze aldera. Kontrakoa, kanpotik ahalik eta jende gehien ekarri nahi dute bertoko
|
herri
erdalduna mundu zabalean ezagutu dadin.
|
|
2010
|
|
|
Gisako hizkerak sortzeko behar adinako bizitasuna badauka Leitzan euskarak, baina hori ez da aski hizkera molde hori sortu eta hedatzeko. Herri euskaldunek duten bizindar linguistikoa litzateke gazte hizkera sortzeko, baina
|
herri
erdaldunek duten pisu demografikoa, soziologikoa eta kulturala ezinbestekoa da bestetik. Euskal Herrian inoiz gazte hizkerarik sortuko bada eta arrakastaz hedatuko bada," herri" euskaldunen multzoan zenbait" hiri" sartu dira.
|
|
|
|
Herri
erdaldunetan, neurri handiagoan edo txikiagoan, euskalduna izatea marka bat da. Herriaren azala kolore batekoa da, eta euskaldunak, azal horretan nabarmentzen direnean, deigarri gertatzen diren zipriztinak dira askotan.
|
|
|
Herri euskaldunekoak, Leitzarrak adibidez, akaso bai. noski, goizuetarrarekin edo anoetarrarekin ari denean, baina bai, demagun, Euskal Herriko edo atzerriko
|
herri
erdaldun bateko herritarrarekin ari bada.
|
|
|
AEKren lana eraginkorra da. Baina zailago da etorkin helduak euskalduntzea ezinez eta
|
herriko
erdaldunak. Diagnosia zuzen bat egiteko ikertu bekar liteke zein diren lehen ikasturtearen buruko abandonoaren arrazoiak.
|
|
|
Aitorpen hau bitxia da, Artaxoa
|
herri
erdaldunen zerrendan aspaldidanik ageri zelako.
|
|
|
1587ko zerrendan Lizarra
|
herri
erdaldunen artean ageri da. Baina Jehan Lhermite kronistak Espainiako Felipe II erregea Nafarroara egindako bidaian lagundu zuen, eta bertan egon zen 1592an, herritar xumeenak euskaldunak zirela aurkituz:
|
|
2011
|
|
|
Hala ere, helburu hori ezin da bat batean egin, mailaz maila egin behar da, umeen eskoletatik hasi eta pausoz pauso goi mailako irakaskuntzara heldu. Euskararen irakaskuntza eskolan umearen euskalkiaren araberakoa izan behar da,
|
herri
erdaldunetan hurbileko euskalkira joz. Eskoletan euskararen irakaskuntza sartzeko bi gauza nagusi behar dira:
|
|
2012
|
|
|
ZAHARRA; 65etik gora datu horiek ikusita balirudike, deban, euskal kulturaren eremuan ausart jokatzeko nahikoa indar eta aukera dagoela. esan behar da, ordea, bai herrian bertan, bai kanpoan, oro har,
|
herri
erdaldun modura perzibitzen dela eta aurreiritzi hori euskalgintzan aurrera egiteko daukagun ahulguneetako bat izan daitekeela. Nolanahi ere, datuak eskuan, euskal kulturaren aldeko politika aktiboa egiteko plaza egokia izan daiteke, herriko kultur eragileen partetik norabide horretan ere aritzeko prestutasuna eskuratzen bada. erronka horixe da, hain zuzen ere. deban ditugun kultur talde eta eragileek euskaldunon komunitatea indartzeko eta batzeko aitzindaritza eta lidergoa beren gain hartzea. diagnostikoaren helburuak eta testuingurua ipinita, goazen bada, diagnostikoan aztertu diren analisi unitate bakoitzean ateratako ondorioak azaltzera:
|
|
|
Esan behar da, ordea, bai herrian bertan, bai kanpoan, oro har,
|
herri
erdaldun modura perzibitzen dela eta aurreiritzi hori euskalgintzan aurrera egiteko daukagun ahulguneetako bat izan daitekeela. Nolanahi ere, datuak eskuan, euskal kulturaren aldeko politika aktiboa egiteko plaza egokia izan daiteke, herriko kultur eragileen partetik norabide horretan ere aritzeko prestutasuna eskuratzen bada. hasieran esan dugu, ordea, eskolak erreleborako bide erraz eta egokienak badira ere, ez dutela %100ean hala izango denik bermatzen.
|
|
2013
|
|
|
Horrek ez du esan nahi gainerako herritarrak baztertzen direla, baizik eta hartzaileek jardueraren helburuak bete ahal izateko baldintzak bete behar dituztela.Kasu honetan, Larunblai eta Iseka haur eta gazteen artean euskararen erabilera bultzatzeko helburuarekin sortutako jarduerak dira. Haurren eta gazteen artean euskarazko harreman sareak sortu eta indartu nahi dira, euskara haien komunikazio hizkuntza izan dadin.Haur eta gazte askok, bereziki Sakanako
|
herri
erdaldunenetan, euskara ikastetxearekin lotzen dute, eta hortik kanpo gutxi hitz egiten dute euskaraz. Hori ikusirik, Sakanako Mankomunitateak Topaguneak sortutako 3blai programa jarri zuen martxan.
|
|
|
Mutikotan ribalidade puntu bat sentitzen genuen
|
herriko
erdaldunekiko. Haiek nagusi ziren linguistikoki, estatu bat zuten, etorkin berrien seme alabak izan arren udaletxean haien hizkuntza zen ofiziala, gailena...
|
|
2014
|
|
|
Gaixotasun horiei aurre egiteko
|
herri
erdaldunak herri euskaldunetara hurbildu behar direla dio Zuazok eta ez alderantziz.
|
|
|
Kontua da taldea kasualitatez sortu zela. Lasarte Oria duela 30 urte oso
|
herri
erdalduna zen, eta kontua zen ikastetxeek Olentzeroren festa egiten zutela, eta nahiko astuna suertatzen zen: gelaz gela pasa, itxaroten zeudenak aspertzen ziren... eta hiru irakasle bildu ziren, lau kanta kasetetan grabatu eta ikastetxeei pasa zieten, ikas zitzaten.
|
|
2015
|
|
|
Euskarari buruzko ereduetan, agian. Hor bai, gerta liteke behinola paisaiarekin jazotakoa, Euskal
|
Herri
erdaldunera Euskal Herri euskaldunerako nahi den hizkuntza eredua esportatu gura bada. Arriskua maila bitan dago.
|
|
|
Gaur egun, behar bezala aritzeko, arazo handi bi ditu nazionalismo honek: Euskal
|
Herriko
erdaldunak, eta abertzale ez direnak. Lehenen kasuan, gero eta gaitzagoa da nazioaren ardatz ia bakarra hizkuntza dela sinestaraztea, arrazionalki kontraesan teorikoa sortzen dielako euren erdaltasunarekin; bigarrenen kasuan, gainera, are zailagoa egingo da onarpena, lotura politikoa ere faltako litzateke eta.
|
|
|
Hala ere, euskararen alde egiteko, borondatean ipintzen da oinarria, tirabira eta ezarpenetatik urrun. Adibide bezala, Arregik dio euskara ezin zaiela Euskal
|
Herriko
erdaldunei inposatu, askatasun printzipioaren kontra lihoake eta. Hizkuntza aberastasun bezala ikasi behar da; ez halabeharrez behar sozial bezala, hizkuntza komunikazio tresna gisa ulertu behar da eta (1996:
|
|
|
Adibiderik sinpleena ipinita, askotan gertatzen da bere sorterritik at dagoenak herrimina sentitzea, eta nahiko naturala den sentimendu hori nazioarekiko maitasun bihur dezake nazionalismoak. Hala, Euskal
|
Herriko
erdaldunak, Euskal Herritik at, euskararen (edo Hegoaldean, behintzat, hango gaztelaniaren), kulturaren edo etniaren ezaugarriak nabarmenduko ditu, bere berezitasuna adierazteko.
|
|
|
Euskara batu berbera erabili da alderdi euskaldunetako eta erdaldunetako ikastetxeetan, euskara batu berbera Bizkaiko herri euskaldunetan edo Nafarroakoetan. Berdin jokatu da Sartaguda
|
herri
erdalduneko eta Bera herri nafar euskalduneko ikastoletan edo Oion erdalduneko eta Gernika herri bizkaitar euskalduneko euskaltegietan. Berriro diot:
|
|
|
Beste kontu esanguratsu bat: prentsa diglosiko abertzalea abiarazi zutenean, helburu nagusietako bat Hego Euskal
|
Herriko
erdaldunak informatzea zela zioten prentsa mota horren sustatzaileek; haatik, lortu dute helburu hori ala batez ere euskal prentsaren bazka potentziala ziren (eta diren) irakurle euskaldunak izan dira prentsa diglosikoaren kontsumitzaile nagusi?
|
|
|
Baionan esana betez, geltokitik jalgitakoan Tour Montparnasseko sarreran dauka esperoan Amaia Ezpeldoi, pipako belarra papertxo batean biltzen. Bidaia trankil egin duen edo bagoian Hego Euskal
|
Herriko
erdaldun kalakariak egokitu zaizkion galdetu gabe," Amaia, emakumeok elkartuko bagina..." tupustean Lorea Gernikak. Irri egin du detektibeak," Atsoak elkartuko bagina, otsoak geldiaraziko genituzke!".
|
|
2016
|
|
|
Euskararen osasun egoera neurtzeko soilik ezagutza datuak baliatzea ez du nahiko jotzen, eta are gutxiago herri euskaldunetan erabilera datuak etengabe beherantz doazela jakinik. "
|
Herri
erdaldunetan ezagutza gorantz doa, eta hori ona da, baina erabileran ez dago gorakada nabarmenik; eta herri euskaldunetan, berriz, ezagutza beherantz doa, eta erabilera ere bai".
|
|
|
" Eta azterketa horretan nahiko argi agertzen dena da etxebizitza berrien eraikuntza izan dela udalerri euskaldunetako beheranzko joera hori eragin duena; batez ere, herri txikiagoetan. Alegia, kanpotik, inguruko
|
herri
erdaldunagoetatik bertara bizitzera joandakoen eraginez izaten da beherakada, bai ezagutzan eta, ondorioz, baita erabileran ere". Beste faktore batzuk ere ezin direla ahaztu dio Uemako koordinatzaileak.
|
|
|
Nahiz eta helburua ez ziren erdaldunak, Agurain
|
herri
erdalduna da eta beharrezkoa ikusten genuen herria prestatzea, erdaldunak egokitzeko egoerak lortzea. Kolektibo, establezimendu eta erakundeen bitartez lortu nahi genuen adostasun sozial hori.
|
|
|
Sei gurasok osatutako taldea da, lau emakume eta bi gizon. Ama bat Madrilen jaiotakoa da, beste ama bat Ubidean (Bizkaia) aita bat Iruñean eta gainerakoak Gasteiz edo Arabako
|
herri
erdaldunetan. Denek, maila batean edo bestean, euskara ikasteko ahalegina egin dute noizbait baina inork ez du amaitu euskalduntze prozesua.
|
|
|
Herri handiagoetatik ihesi herri txikiagoetara jo duela jendeak. Alde soziolinguistikotik begiratuta,
|
herri
erdaldunagoetatik euskaldunagoetara. Joera horretan azpiegiturek izandako eraginaz ohartarazi du Iurrebasok.
|
|
|
Beraz, soilik herritarren% 4k uste bide du Euskal
|
Herriko
erdaldunek ere euskara derrigorrez ikasi behar dutela, eta ez dutela aitzakiarik ez ikasteko, guk ez dugun bezala espainola ez jakiteko. Herritarren% 90 inguruk pentsatzen bide du aldiz euskaldunek bai ulertu behar ditugula eta euskara ikastetik salbuetsi behar ditugula euskara ikasi (nahi?) ez duten erdaldun guztiak.
|
|
2017
|
|
|
Eta Euskaditik Euskal Herrira egin genuen jauzi, Euskadi euskaldundu gabe. Orain Euskal
|
Herri
erdaldunean independentziarako prozesua azkartzea da kontua. Pragmatismoa?.
|
|
2018
|
|
|
14 urte zituela hasi zen Iruñeko bertso eskolan eta, pare bat urtez bertso mundutik at ibili ostean, 25 urterekin berrartu zuen Nafarroako Txapelketari esker, kasu honetan, epaile modura. Bere hitzetan, bertsoak ez dauka Miren edo Maiteren egunerokotasunean daukan adinako pisua, neurri batean,
|
herri
erdaldun batean bizi delako. Lortu du inguru euskaldun bat topatzea, baina bertsozalea oraindik ez.
|
|
|
Espainiako eta Frantziako nazionalismoen hizkuntzakeriek euskararen
|
herria
erdalduna nahi dute, gaztelaniaren eta frantsesaren uztarpean gatibu. Eta, hizkuntzakeria horiek, menpekotasun egoera hori betikotzeko, euskara beren makila guztien zahagi bihurtuta daukate.
|
|
|
XV. mendean, Lope García de Salazarrek idatzi zuen2 Aiara herriko lehenengo biztanleak euskaldunak eta erdaldunak izan zirela. F. Barrenengoaren ustez, Santa Koloma, Añes, Soxo edo Erretes Tudela
|
herri
erdaldunak izan ziren antzinatik. Iritzi horri eusteko, Salazarrek esandakoaz gain, Barrenengoak adierazi zuen herri horietan euskal toponimoak nahiko eskasak direla (Barrenengoa, 1988:
|
|
|
Baina, hala ere, bilatuz gero daturen bat topa dezakegu eta horrekin, informazio gehiagoren faltan, hipotesiak egiteko gai izan gintezke, gure jakingura asetzeko.XV. mendean, Lope García de Salazarrek Aiara Herriko lehenengo biztanleak euskaldunak eta erdaldunak izan zirela idatzi zuen. F. Barrenengoaren ustez, Santa Koloma, Añes, Soxo edo Erretes Tudela
|
herri
erdaldunak izan ziren antzinatik. Iritzi horri eusteko, Salazarrek esandakoaz gain, Barrenengoak herri horietan euskal toponimoak nahiko eskasak direla azpimarratu zuen.
|
|
2019
|
|
|
Bai, eta hori ere bada gure asmoa; gure kultura erakustea, eta euskal giro hori suspertzen saiatzea. Irunek badu
|
herri
erdalduna izatearen ospea, baina nire pertzepzioa da kalean gero eta gehiago entzuten dela euskara. Festa hau bada elkartzeko modu bat, komunitatea osatzeko modu bat, eta, egia esateko, irundarrentzat festa hau bada erreferentzia.
|
|
|
Hain da gauza ederra euskaradun guziak elgarren artean euskaraz mintzo entzutea, kantaldien ahozko eta idatzizko iragarpenentzat euskara lehen lekuan ikustea. Gure
|
herrietako
erdaldunak ere ikasteko gai dira. Baigorrin, Ibaigorri abesbatzaren buruzagi Peio Erramuzpe zenak kantari berriak hautatzen zituen bi irizpideren arabera:
|
|
|
Euskal komunitatearen berri eman dugu nagusiki orain arte, baina ezin aipatu gabe utzi, euskaldunak aldatu garen ber, eta modu paraleloan, joan dela eraldatzen Euskal
|
Herriko
erdaldunen multzoa.
|
|
|
|
Herri
erdaldunetan, neurri handiagoan edo txikiagoan, euskalduna izatea marka bat da(?) Herri euskaldunetan, berriz, euskalduna izatea ezaugarri askozaz ere neutroagoa dela esan genezake. Herri euskaldunean, hain neutroa ez dena eta agian norbanakoa markatzen duena, erdaldun elebakarra izatea da.
|
|
2020
|
|
|
Zuek beste era bateko zapalkuntza jasan duzue bizi baldintza hauetatik: " Guk beti gaztelaniaz hitz egin dugu, Espainiako familia migratzaile pobreen ondorengo garelako edota Euskal Herriko hiri/
|
herri
erdaldun batean hezi garelako. [...] Gu ez gara subjektu pribilegiatu zapaltzaileak, estrategia inklusiboen faltaren ondorioetariko bat baizik".
|
|
2021
|
|
|
Zein ederki ta laster ikasten duten euskara gaztetxo euskara baino entzuten ez dutenek. Berriz badator Euskal
|
Herrira
erdaldun handi edo hazi bat, zein nekez, eta gaizki (Mogel); Arpegia garbitzean[...] igarotzen bada eztarritik... ur tanta bat edo beste, ez da baraurra galduko, eta ez eragotziko komunioa. Berriz nornahik daki ahora etorri den txistu mehea, nahiz loditzarra berriz irentsiagatik, komulgatu daitekeela beldur gabe (Mogel).
|
|
|
Honela, parte hartzaileen ehunekorik handienak uste du herri euskaldunetan gero eta jende gutxiagok erabiltzen duela euskara, nahiz eta beste askok aurkakoa ere erakusten duten.
|
Herri
erdaldunei dagokienean ere aurkako iritziak daude. Dena dela, aipagarria da oso gutxik ematen diotela erdarari euskarari baino garrantzia handiagoa eta ia guztiak direla kontziente euskara eta erdara ez daudela egoera berean.
|
|
|
|
Herri
erdaldunetan gero eta jende gehiagok erabiltzen du euskara% 26,7
|
|
|
|
Herri
erdaldunetan gero eta jende gutxiagok erabiltzen du euskara% 13,3
|
|
|
Gainera, egindako etnografia azterketari esker, badakigu euren herria eremu erdaldunean kokatzen dutenek uste dutela euren
|
herria
erdaldunagoa dela benetan dena baino, hau da, erdaldun konplexua dutela esan daiteke. Gauza bera gertatzen da arnasgunean kokatzen direnekin, hau da, euren herriak ez dira eurek uste bezain euskaldunak.
|
|
|
Badakigu euren herria eremu erdaldunean kokatzen dutenek uste dutela euren
|
herria
erdaldunagoa dela benetan dena baino, hau da, erdaldun konplexua dutela esan daiteke.
|
|
2022
|
|
|
Hala ere, furgonetan joan garenok ez dugu dena kontatu. Ez dugu aipatu zenbat erdara entzun dugun herririk euskaldunenetan ere; ez dugu erakutsi zer euskara gutxi entzun dugun
|
herririk
erdaldunenetan; ez dugu kontatu batzuei Korrikak zenbateko deserosotasuna eragin dien, euskararekiko duten gorrotoa; ez dugu dena jarri mahaiaren gainean, zaila baita zenbait gauza hitzekin azaltzea.
|
|
|
Gainera, egileok ikusi zuten partaide gehienek lagun batzuekin egin zutela muda(% 48,8k) eta beste askok lankide edo ikaskide batzuekin(% 32,7k), aldiz, familia barruko mudak ez dira horren ohikoak. Horretaz gain, aipagarria da muda gehien herri euskaldunenetan gauzatu direla (biztanleriaren% 70 euskalduna den herrietan) eta, hauen ostean, muda gehien egin dutenak oso
|
herri
erdaldunetakoak lirateke (euskaldunak biztanleriaren% 25 baino gutxiago diren herrietakoak). Gainera, parte hartzaileek gehienbat ikaskuntza eremuekin lotu zituzten mudak:
|
|
|
Hona hemen aipa litezkeen batzuk: herriaren kokapena (inguruko
|
herri
erdaldunago baten eraginpean egotea), mugikortasun ohiturak (inguruko herrietara joan etorriak egitea, lanerako nahiz aisialdirako), jarduera sozio-ekonomikoa (bertako lantokiak euskararekin konprometituak egotea), hirigintza eta antolamendua (etxebizitza berrietara bertakoak edo kanpokoak etortzea), herri bizitzan integratu gabeko auzoak egotea, euskaraz funtzionatzen duen herrigintza dinamikoa ...
|
|
2023
|
|
|
Sakanan ere emaitza ona izan du joan zen urteko datuekin alderatuta, batez ere Altsasun eta Olatzagutian. Kontuan hartuta gainera Sakanako
|
herri
erdaldunenak izanen direla ziurrenik, pentsatzen dugu eskolako irakasleek izan duten inplikazioa izan dela gakoa kasu honetan. Beste aldean berriz Zangozaldea, Aranguren, Malerreka eta Esteribar egonen lirateke, aurten izen emate gutxiagorekin.
|