|
2000
|
|
|
Hola izanik ere, hainbeste urtez
|
herriz
herri eta bidez bide kantuz aritu ondoren, Guk desegitea erabaki zenuten. Edo ez al da desegin Guk taldea?
|
|
|
Ordutik gaur egunera arte akordio sozial eta politikoari esker ia 700 agente ezberdinen artean plangintza estrategikoa diseinatu dute. Hurrengo jauzia, plangintza estrategiko hori
|
herriz
herri diseinatzea izan daiteke.
|
|
|
Eta ez ziren soilik landareetera mugatzen, suge, zorri, apo eta marraskiloak ere erabili ohi zituzten osasun arazo anitzen konponbide gisara. Juan Garmendia Larrañaga etnografo tolosarrak urte asko darama
|
herriz
herriz euskal bizimodu tradizionalaren aztarnen atzetik, eta beste eremuen artean, herri sendabideen berri ere jaso du kanpo ikerketa lanetan.
|
|
|
Gure telebistaren ezaugarrien berri ematen hasi orduko, ezinbestekoa irizten diot Debagoiena aipatzeari, eskualde hori izan delako Euskal
|
Herriko
herri hedabideen habia, eta bihar etzi gure eskualdean sortuko den telebistaren egitasmoa osatzeko Goienatik edan dugulako.
|
|
|
ETAren VI. biltzarraren ostean, V. batzarrarekin eta eta VI.arekin bat egin ez zuten militanteak ziren talde batean; herri langilearen borroka ekintza armatuaz osatu nahi zuen. Beste talde bat,
|
herriz
herriko asanblea jendetsuen arieran sortu zen; herriaren eremu askeak borroka armatuaren laguntzaz lortuko zirela mantentzen zuen. Hirugarren taldea, bi ETAko disidenteak ziren, klandestinitatean eta borroka armatuan zailduak.
|
|
|
Ez dugu aldapa ikaragarririk igo behar, ezta leize zuloan arrastaka ibili behar ere. Euskal
|
Herriko
herri eta hiriak ibilgailuz bisitatuko ditugu, patxada ederrez eta noski, handiz. Zuretzako prestatutako 30 ibilbideak burutzen badituzu, konturatzerako Euskal Herriari itzulia emango diozu.
|
|
|
" Gaur egun" albistegiak Karlos Arguiñano sukaldariari pasako dio lekukoa eta, jarraian," Jaiak 2000" saioa etorriko da. Astelehenetik larunbatera, Joxe Felipe Auzmendik eta Txetxu Altolagirrek Euskal
|
Herriko
herri eta hirietako jaien berri ekarriko dute. Gauerdian berriz, astelehenetik ostiralera, musika zaleen txanda izango da," Oporrock" saioa aurkeztuko baitu Joseina Etxeberria Euskadi Gazteko esatariak.
|
|
|
Bestalde, 200.000 trakta eta afitxa ere zabaldu ditugu. Bi asteko kanpaina burutuko dugu
|
herriz
herri eta auzoz auzo. Erreferendumaren egunean, berriz, ABko begiraleak izanen dira hautes mahai guztietan", diosku Larraldek.
|
|
|
Batzuekin oraindik egon ez banaiz ere, nire lehen lana
|
herriz
herri udaletako teknikariekin hitz egitea izan zen. Udalek jabetu behar dute aro berri batean sartu garela, eta euskararen aldeko ekintzak ez daudela bakarrik Jaurlaritzaren esku.
|
|
|
ETAren zerbitzura eta honen laguntzarako lan egitearen akusazio generikoa da aipatzen den proba bakarra. Batzuk isilpean mantendu nahi dutenaz informatzeagatik, eta Espainiako eta Frantziako estatuek ezkutatu nahi dutena mundu zabalari azaltzeagatik edo Euskal
|
Herriko
herri mugimenduetan inplikatzeagatik besteak. Eta guztiak, menpekotasunean bizi nahi ez dutelako eta euskaldunak gure orain eta geroaren jabe izango garen Euskal Herria aske eta subirano baten alde egiten dutelako.
|
|
|
Ni 77an hasi eta 80ko txapelketarako
|
herriz
herri ibili nintzen musika eta guzti bertso jarriak kantatzen. Eta idazten egiten den lana gero beti eramaten da zerbait bat batera.
|
|
|
Batek baino gehiagok pentsatuko du zonalde horretako euskaldunen kopuru handiak ikusita (%75 ingurukoa da batez bestekoa) egiteko handirik ez dagoela eskoletako hizkuntz erabileran. Urola bailaran dago Euskal
|
Herriko
herririk euskaldunena (Azpeitia, %88, 3) eta kostako herri batzuetan (Zumaia edo Deban kasu) kopuruek zertxobait behera egiten badute ere, eskualdea hizkuntzaren birika dela esan genezake. Bada duela lau urte Jaurlaritzaren Hizkuntz Normalkuntza Proiektua abian jarri eta egun 20 ikastetxetan lantzen da gaia.
|
|
|
Kosme de Barañanoren zuzendaritzapean, Celia Rodriguez, Maite Echart, Angel Garraza eta Jose Manuel Susperregi
|
herriz
herri ibili dira Euskal Autonomia Erkidegoko geografia osoa arakatzen, azken 50 urte hauetan bertan sortutako eskultura publikoen nondik norakoak jakin nahian. Eta lan sakon, aldiz nekoso, horren emaitza da Euskal Herriko Unibertsitateak kaleratutako liburu eder hau.
|
|
|
Esapide batzuetako forma hartuak, berriz, sarri darabiltza. Egia esan, maiz darabilen goxeric arrats ere halakotzat har genezake, baina euskaraz oso zabal dabiltzan gizaldirik gizaldi,
|
herririk
herri eta antzekoak esan nahi dugu hemen. Horrelakoetan, bizkaierazko joerari jarraituz, ric erabiliko du eta ez instrumentala.
|
|
|
Hizkera errespetagarria, puntuzkoek eta hiriburukoek (Kopenhagen goekbereziki) erabiltzen zutena,. RiksmaT izenekoa zen, hots, batua, idatzia. Hizkeraarrunta, berriz,
|
herritik
herrira aldakor agertzen zena,. Landsmal izenekoa zen. Dikotomia oso adierazgarria da:
|
|
|
Bestalde, atzokoak atzean utzita, aipa dezadan non aurkitzen garen: Clifden hiriburutik hamar bat kilometrora (Euskal
|
Herriko
herririk txikienak baino biztanle gehiago izango ez duen arren, Connemarako hiriburua da Clifden), aterpetxea ez den etxe batean. Etxe partikular batean, alegia.
|
|
|
Zentzurik ba al zeukan bidaiarekin jarraitzeak? Alegia, zertan segitu
|
herriz
herriko ibilbide hartan, zertan Eiderrek ikusitako tokiak berrikusten, zertan eta zertarako. Min emango zioten gauza gehiago deskubritzeko?
|
|
|
Zoritxarreko ordua,
|
herriz
herri ibiltzea erabaki nuenekoa esaten zuen itsuak. Astarraindarra banintz eta etxe bat banu, hemengo edozein neskatxarekin ezkondu, eta ez nintzateke gehiago mugituko.
|
|
|
Baina azken batean, hori dena gertatzearen arrazoia, erakunde publikoen babes falta da eta, era berean, halako taldeentzako antzoki sare bat ez antolatzea, prestatzen diren lanak eskaintzeko aukera izateko. Horrekin batera, antzerki talde profesionalek eta ikus entzunezko komunikabideek
|
herriz
herri maila amateurrean aritzen ziren aktoreak, gazteak zein beteranoak, talde hauei zurrupatu izana ere bada lanerako oztopo, jakina baita horregatik ez direla afizionatuaren esparrutik behin betiko ateratzen. Zirkuitu
|
|
|
|
Herriz
herri antolatu eta gehienetan emanaldi bakarreko muntaiak izaten diren herri antzezlanen kopuruak ere gora egin du. Ehun bat herritarren partaidetza izaten dute eta gero eta herri gehiagok prestatzen dute euren muntaia dramatikoa (umorezkoa, historikoa, musikala...).
|
|
|
ARRILLAGA, Xabier Medikuntza paraleloak. 12 zk. (1979), 79 (Itz.: Pello Huizi). Ohar bi Euskal
|
Herriko
herri medikuntzaz. 12 zk. (1979), 89
|
|
|
ARRILLAGA, Xabier Medikuntza paraleloak. 12 zk. (1979), 79 (Itz.: Pello Huizi). Ohar bi Euskal
|
Herriko
herri medikuntzaz. 12 zk. (1979), 89 (Itz.: Gotzon Nazabal). Osasunaren sozializazioaz oharrak. 12 zk. (1979), 52
|
|
|
Gorbeiapeko txatartegian berriro elkartu ginenez geroztik, etenik gabe gabiltza Lauaxeta eta biok bidez bide, aste eta jai, udazken, negu, udaberri eta uda, txararik txara, zelairik zelai, sororik soro, basorik baso, mendirik mendi,
|
herririk
herri. Lauaxetari niri bezain atsegin zaio orain mendian oinez ibiltzea, eta baita oskarbi denean izarren azpian eta euria ari duenean eliz atari edo borda batean babestuta lo egitea ere, edo behiala isotermo izandako kamioi kaxa orain txabola bihurtuan bestela, inoiz edo behin suertatu izan zaigun bezala.
|
|
2001
|
|
|
Frantziako Estatuko zein Ipar Euskal
|
Herriko
herri eta kantonamendu bozak bereziak dira, bereziak direnez. Bi itzuliko bozak izateaz gain, Herriko Etxeetarako bozak abiapuntua izan ohi dira alderdi nagusien artean gaineratiko hauteskundeei buru egiteko.
|
|
|
Arazoak arazo, itsasoko langileek beharrak aginduta jarrera zabalagoa izan dute hizkuntzarekiko. Argi dago Bermeoko eta Hondarribiko euskarak ez direla berdinak, baina jakin ohi dute
|
herriz
herri nola esaten dioten, euskaraz ez eze, baita Kantabrian, Asturias edo Galizian ere. Bermeoko Itsas Museoko Aingeru Astuik pidgin antzekoa egon dela aipatzen du, irrati abisuak direla-eta, harremana beti egon delako eta jarrera ez da baztertzailea.
|
|
|
Batzuek
|
herriz
herriko monografiak eta grabazioak egin liratekeela diote, lexikoaz gain, narrazioak eta abar ondo gordetzeko; beste batzuek hiztegiaren beharraz mintzo dira; serio egindako lana, tresneriaren eta antzeko gaien hizkuntza atlasa ere aipatu izan dute. Ezbairik gabe, ikerketa lanera jende asko bultzatu duen eremua da itsasoa, eta euskaldun askorentzat betiko bizimodu arrunta izan dena beste hainbatentzat mundurik ezezagunena da.
|
|
|
Titulutik bertatik erraz asma daitekeenez, saltzailea da bere protagonista nagusia, bere semeen aurrean arrakastatsu eta eredugarri azaldu nahiko lukeen gizona, errealitatean hutsaren hurrengo gisa tratatua dela onartu nahi gabe. Ia bizitza osoa eskaini dio Willy Lomanek duen lanbideari,
|
herriz
herri salmentak egiten ibiltzeari. Orain zahartu da, ordea, nekatuta dago, eta begirune pixka bat eskuratu nahi luke bere ugazabengandik...
|
|
|
Frontisean ona markatzen duten bi marra bertikal margotzen dira eta zelaiaren bi alboetan ikusleentzako harmailak ikus ditzakegu. Gaur egun Ipar Euskal
|
Herriko
herri gehienetan ikusten ditugun plazako pilotalekuak estilo honetakoak dira, eta bertan hainbat modalitatetan ari daiteke, hala nola esku hutsez, palaz, xisteraz… Horretarako, 60 metrotik aurrerako sakonera izatea komeni da.
|
|
|
Hemengo lagunak eta jatekoa nabari ditut faltan Amerikan naizenean. Eta
|
herriz
herri, festaz festa ibiltzea ere bai. Horrelakorik ez dago Amerikan.
|
|
|
Niri horrek nahikoa min egiten dit.
|
Herriz
herri gabiltzanean sekula ez naiz urduri jartzen. Baina telebistan bai:
|
|
|
Iruñean jarraitzearen aldekoek irabazi zuten. Aurten, halaber, Adios
|
herrian
herriko kale izenak eta halakoak euskaraz eta erdaraz edo erdaraz bakarrik izatearen artean erabaki behar zen; aukera elebiduna atera zen garaile, ozta ozta bada ere. Iruñean ere, aparkalekuaren alde edo aurka egiteko ordua zela erabaki zuten plataformakoek.
|
|
|
" Oso gaizki pasa nuen ikastaro hartan, izan ere orduan egun baino askoz ere kritikoagoa nintzen nire buruarekin eta nire baldartasun guztiekin adiskidetzen ikasi behar izan nuen". Jose Antonio de Marcos antropologoak pailazoek gizakion eguneroko dramak hankaz gora jartzeko duten erantzukizunaz ohartarazi zuen beranduago, eta hala, Oihulari Klown taldea sortu eta emozioak lanabes gisa hartuta
|
herriz
herri adieraz betetako ikuskizunak eskaintzeari ekin zion. Jendeari barrea eragiteko konpromiso pertsonala hartu zuen orduan eta egun ere horretan dihardu...
|
|
|
Remendia mendatea pasa ostean, Abaurregaina zeharkatuko dugu. Hau Euskal
|
Herriko
herririk altuena da (1.032 m.). Zatoiako lezean aztarna arkeologikoak eta espeleologia praktikatzeko aukera dago. San Migel gainetik bista ederra.
|
|
|
exekutibo korbatadunak bat batean hippy bilakatu nahi izatenomen du, eta aita familia fidel eta seriosa goizetik arratsera hogei urteko neskapinpirinen ondotik hasten omen da, lerdea dariola. Nitaz den bezainbatean, ez dutneure burua ikusten gure hiriko azoka txikian neronek egindako larruzko pultseraksaltzen, ezta Alaitz eta Maiderren jarraitzaile bilakatua, triki popak eta triki popekxarmaturik, plazaz plaza eta
|
herriz
herri. Bertzalde, horrela eginen banu ere, muntarik batere ez luke gaurkoari dagokionez.
|
|
|
Euskal
|
Herriko
herri baten argazkiak kolore berdea, hezetasuna eta eguzki izpiak behar dituen belarrak eta basoak islatzen ditu
|
|
|
Ez daukagu gitarrarik, baina apur bat ikasi arte utzi egingo  dizkigute. Ikasten dugunean, talde bat osatuko dugu eta auzoz auzo eta
|
herriz
herri ibiliko gara abesten... Adabakiez beteriko praka zaharrak eta erretako fideoz egindako iduneko multzoa, lepotik zintzilika, erabiliko ditugu uniformetzat.
|
|
|
Bai, zeren eta hemendik aurrera, gaur arte erosi, oparitu eta utzi dizkidaten bizipen soineko  guztiak maleta batean sartu eta
|
herriz
herri eramango baititut bidean jasotako berri guztiekin batera nahasteko. Baina zuk, nigandik milaka kilometrotara egon arren, zuk, aspaldian zuretzat  gordeta daukadan txoko apartekoan jarraituko duzu; nire txaleko beltzaren goiko poltsiko bakarrean, hain justu.
|
|
|
Bizilegezko hizkuntza nahi zuen baten filosofiaren ispilua da Mitxelenak alor horietan guztietan jokatu zuen papera, eta Pedro Migel Etxenikek filosofia horixe zuen gogoan Mitxelenaren aipua hizpidera ekarri zuenean ere: " Gure
|
herriak
herri artean bere tokia behar duen bezala, gure hizkuntzak ere berea aurkitu behar du hizkuntza artean...".
|
|
|
" Gure
|
herriak
herri artean bere tokia behar duen bezala, hizkuntzak ere berea aurkitu behar du hizkuntza artean: handikeriazko menturarik gabe, iraupena eta hazkuntza segurtatzeko behar adinako tokia".
|
|
|
" Gure
|
herriak
herri artean bere tokia behar duen bezala, hizkun  tzak ere berea aurkitu behar du hizkuntza artean: handikeriazko menturarik gabe, iraupena eta hazkuntza segurtatzeko behar adinako tokia.
|
|
|
dekretuaren ondorio miresgarrietan40, ezta ofizialkidetasun nahiz ofizialtasunezko aitorpenetan ere. Gure
|
herriak
herri artean bere tokia behar duen bezala, hizkuntzak ere berea aurkitu behar du hizkuntza artean: handikeriazko menturarik gabe, iraupena eta hazkuntza41 segurtatzeko behar adinako tokia.
|
|
|
Gaurko askatzaileen artean baitago biharko menderatzaileen hazia, askatasunaren argian morrontzaren itzala. Euskal
|
Herriko
herriren bateko kanpaiak etengabe dioen bezala:
|
|
|
Etxeparek, lehenengo euskal autoreak, plazara atera nahi zuen euskara etxe zokotik. Lizardik, oraintsuago, ezkon bidaia luzea eginarazi zion
|
herriz
herri. Baina ez da asko, zernahitarako izateko, hizkuntza bat herriz herri ibil  tzea:
|
|
|
Lizardik, oraintsuago, ezkon bidaia luzea eginarazi zion herriz herri. Baina ez da asko, zernahitarako izateko, hizkuntza bat
|
herriz
herri ibil  tzea: aldiz aldi eta garaiz garai ere ibili behar du, herrietan barrena eta denboretan barrena egin dituen ibilaldietatik aberastasun ugari jasotzen baitu.
|
|
|
Beste zerbait ziren, ordea, garai hartako askorentzat eta batez ere orduko beati possidentes zirenen  tzat: nolabaiteko bizimodu nabarmena daramaten arlote alprojak(" Hoa, har ezak lizunkeriazko emaztea eta sor itzak lizunkeriazko seme alabak"), oihu eta garrasi
|
herriz
herri dabiltzan bazter nahastaileak.
|
|
|
Izan ere, ekimen pertsonal honekin batera, antzerkiaren industriaren parean gertatzen ari dira, gu re ustez, berririk interesgarrienak. Antzerkigintza lanbide baino gehiago afiziotzat hartzen duen teatre ro askok gatza eta piperra jartzen dio gaur egun
|
herriz
herriko giro ari. Jarraian adibide batzuk emango ditugu.
|
|
|
sororik soro,
|
herririk
herri.
|
|
|
beti arrotz izan,
|
herririk
herri.
|
|
|
Urrunera begira dabil,
|
herririk
herri.
|
|
2002
|
|
|
Hala ere, Euskal Herriak ezagutu zituen lehen dagerrotipariak, 1843 eta 1845 bitartean Iruñea, Donostia eta Gasteizen lanean aritu zen Mr. Constant frantsesa edota 1848an,
|
herriz
herri Nafarroan barrena ibili zen Shmidt suitziarra bezalako kanpotarrak izan ziren. Jende aberatsa guztia, dagerrotipoak egin ahal izatea oso garestia zelako.
|
|
|
Eta orain ez da, bada, orduan baino txarragoa! Jon Enbeita bertsolari ona da eta txapelketetan beti egin du ongi, eta
|
herriz
herri ez da asko ibili. Zergatik?
|
|
|
... Alabaina eta zoritxarrez gaur egungo estatu gehienak totalitarioak dira. Estatuak
|
herrian
herriko nortasun kulturala eta linguistikoa zaintzeko eta garatzeko estatu demokratikoa izan behar luke, gai hauetan behintzat. Alegia, 200 estatu eta 6.000 kultura badira munduan, kultura eta nazio estatuen banaketa edo konbinazioa ez da logikoa eta eredugarria.
|
|
|
Zirkua benetan maite dugunontzat ez da erraza arte mota hau defendatzea,
|
herriz
herri dabilen eskaintza eskasa ikusita. 60ko hamarkadako ereduei jarraitzen diete, gehiago dute" feria" itxura" ikuskizun osoa" rena baino.
|
|
|
Premia horri erantzunez, Agenda 21 agiriari onespena eman zitzaion: aldarrikapen hori euskarritzat harturik gauzatu zuten aurrerantzean garapena estatuek eta gainontzeko erakundeek, ingurumena biziki kontu eginez, mundu zabalean, estatuz estatu eta
|
herriz
herri.
|
|
|
1964 urtean Ana Echaide heldu zen euskarazkoklaseetara, hastapena emanez. 1965 Linguistika Hispanikoko Katedradunhorrek Nafarroako Atlas linguistikoa landu zuen
|
herriz
herri. Ekinbide horretan 72inkesta egin zituen, bakoitzak 300 galdera izanik (Echaide, 1980; Echaide, 1995; Bastero, 1995; Jimeno, 1997; Barandiaran, 2000).
|
|
|
Euskal Herrian, gero eta jende gehiago da, aste barruan
|
herri
herrian bizi eta asteburuetan mendian edo itsasbazterrean duen etxera, baserrira edo landetxera joaten dena.
|
|
2003
|
|
|
Zazpi hilabetez lanean aritu ondoren, Euskal
|
Herriko
herri komunikabideen mapa aurkeztuko du aurki Udalbiltzak. Komunikabide bakoitzeko bi fitxa tekniko osatu ditu, aurrerantzean sektorearen azterketa bat egiteko asmoz.
|
|
|
Hiru ikastoletako sustatzaileak Edili argitaletxean biltzen hasi ziren, arduradun zen Jesus Atxaren onespenarekin. " Zortzi ume eta andereño bat" proposamena zabaldu zuten
|
herriz
herri. Ikastolak ugaldu ahala, arazo komunak zituztela konturatu ziren:
|
|
|
Santio egunekoa eta San Prudentzio egunekoa. Ni
|
herriz
herri joan eta gazteekin taldeak osatzen hasi nintzen. 1977an lehenengoz egin genuen Arabako Herri Arteko Txapelketa, 11 talde aterata.
|
|
|
Hurbilenekoari.
|
Herriz
herriko ibileran jendearengana joan zait gogoa. Pertsonak interesgarri sentitu ditut; bereziki.
|
|
|
|
Herriz
herri joango dira Musikale, Kale Musikarien Nazioarteko hirugarren Topaketetan parte hartuko duten musikariak. Basauri, Erandio, Leioa eta Sestao dira Musikale Jaialdian parte hartuko duten herriak.
|
|
|
Ikerketa egiterakoan, aurretik egindako ahalegin guztiak izan zituzten kontuan hau da, ELAkoena, Mexikokoa eta Altaffayllakoena, haietan agertzen zena behar bezala aztertzeko. Gainera, Altaffayllakoek jarritako metodologia berarekin, epaitegi eta erregistro zibil guztietara jo zuten, gerra garaiko lekukoek esateko zutena arretaz entzun eta aztertu, eta
|
herriz
herri elizak eta kanposantuak arakatu zituzten.
|
|
|
Zer besterik egin eban Jesusek,
|
herririk
herri ebilela, pekatariekin mahaian jarri eta eurakaz jaten ebanean?
|
|
|
" Jentilen Galilea" horretan hor zabilz Zu,
|
herririk
herri," epea bete dala" eta" Jaungoikoaren erreinua heldu dala" iragarten.
|
|
|
5.500 ale argitaratu ei zituan, eta, urtebeteren barruan, dan danak egozan salduta edo zabalduta. Egilea bera ibili zan,
|
herririk
herri, Bizkaiko eleizarik gehienetan bere" ume" barria aurkezten.
|
|
|
Itzulpena bera, ahal zan neurrian, bakarra zan. Baina jakitunentzat barik,
|
herri
herriarentzat zalako, eleizbarruti bakotxak hizkerea zerbait egokitu egiten eban, orduko entzuleen preminak gogoan izanik. Dana dala, kriterio batzuk argi egozan:
|
|
|
horra hor D" Abbadiek sortutako Lore Jokoen helbururik behinena.
|
Herri
herriaren euskal gogoa, euskal kontzientzia. Herriari beronen nortasuna begien aurrean jarri, euskal herriak bere ondasunik ederrenak aintzat hartu eta maite izan egizan; eta, ezeren lotsa ta bildur barik, harrotasunez, ondasunok jagoten eta zabaltzen ahalegindu eitean.
|
|
|
Ilunaldi luzea, azkenbakoa, etorri zan, guda ostean, euskal gauzetarako; baina, halakoren baten, lozorro ta bildurpetik itxartu, lagun batzuk alkartu, eta hemen hasi ginan, barriro be, euskal bertsoei ta antzerkiari bultzada barria emon gurean.
|
Herririk
herri ibilten ginan, teatru lan laburrak emoten. Euskaldun bihotzen poza!
|
|
|
|
Herri
herriaren filosofia
|
|
|
9 urte; handik Morgara joan nintzan, eta hemendik orain bizi nazan leku honetara Arteagara etorri.
|
Herriz
herri berbaldiak emoten be ibili ninoiatzun Bizkaiko ta Gipuzkoako herrietan, Garizuma aldian batez be.
|
|
|
Jaiotzaz euskaldun garbia,
|
herririk
herri ibilte honek ez zinduzan gitxi aberastuko zeure euskera ederrean. Zenbat euskal liburu argitaratu dozuz?
|
|
|
" Eztakizu gaur Begoñan mezie nok emon deuskun? Mikelek!"
|
Herri
herriak gogokoak zituan Zarateren eleizkizun herrikoiak. Hau dala ta, Lauroetara bertara be sarritan joaten ei zan jentea, Bilbotik eta, Mikelen mezak euken euskal usain ederrak erakarrita.
|
|
|
hizkuntza hau erakutsi eutsela ta, berau erabili dabe euren hartuemonetan; baina beronen aberastasun, arau (lege), bizi, gramatika, elerti ta beste jakingarri asko ezagutu barik. Gogoan izan daigun, euskerea ez dala izan egungo Euskal Herrian hizkuntza ofizial bat, ez eskoletan, ez eleizan, ez legeetan, ez inon (ezta Naparroako Erregeen aldi haretan be!) Gaur bizirik badirau,
|
herri
herriari zor deutso; herriko seme alaba apalok ekarri deuskue, gizaldiz gizaldi. Geure egunotan be, ez ete doguz herri herrian aurkituten euskerearen maisurik onenak?
|
|
|
Gogoan izan daigun, euskerea ez dala izan egungo Euskal Herrian hizkuntza ofizial bat, ez eskoletan, ez eleizan, ez legeetan, ez inon (ezta Naparroako Erregeen aldi haretan be!) Gaur bizirik badirau, herri herriari zor deutso; herriko seme alaba apalok ekarri deuskue, gizaldiz gizaldi. Geure egunotan be, ez ete doguz
|
herri
herrian aurkituten euskerearen maisurik onenak. Holan uste eban gure Juan Antonio Mogelek:
|
|
|
5 Charles Bordes (1896): musikalari honek euskal kanta zoragarriak batu ebazan
|
herririk
herri. Ez deutso gitxi zor gure herri musikeak.
|
|
|
3.1 Bertoko Eleizearen espilu:
|
herri
herrian barru barruraino sartuta, gure herriaren morroi eta zerbitzari, Euskal Herri osoaren ames, egarri, gurari bizi, neke minen eta bihozkada sakonen barri dakiana; fededun dan Euskal Herriaren bihotz eta arnas barri.
|
|
|
Joan dan gizaldiaren erdi ingurua ezkero, bertsolariak euren bertsoak irarkolara (imprentara) eroaten be hasi ziran, eta gero
|
herririk
herri zabaltzen: zabalkunde honetarako, azoka ta feriak ohi dira egokienak, eta hor agertuko da beti bertso saltzailea, bertso barriak kantatuz bertso-paperak saltzen (cfr.
|
|
|
Horra hor hiru abestitxo,
|
herri
herritik jasotakoak. Ba al dute baliorik?
|
|
|
Zementuari, burdinari eta material sintetikoei, berriz saihets egiten zaie eta
|
herrian
herriko kutsadurarik gabeko material transpiragarriak baliatzearen alde egiten da, gehienbat, eraikuntza paisaian estetikoki ere integratuz.
|
|
|
Udalbiltza hautetsien bitartez," era publiko eta eraginkor batez" EHNA egiteko aukera egongo da, asteburu honetan, Euskal
|
Herriko
herri eta hiri guztietan. Izan ere, euskal herritar guztiak agiria egin eta erabiltzera bultzatzeko Euskal Herriko Naziotasun Aitormenaren tramitazio egun nazionala deitu du, abenduaren 13 eta 14an, Bai Euskal Herriari herri ekimenak.
|
|
|
Garai hartan armeniar gehienak Turkian bizi ziren, hiru bat milioi. Berlinen egin zituen ikasketak eta
|
herriz
herri bertako musika biltzeaz gainera ehunka lan idatzi zituen, munduko orkestra filarmoniko handietan ezagunak direnak. 1915ean, ordea, armeniarren aurkako sarraskiari ekin zion Turkiak.
|
|
|
Noiz gerta ere. Eta Vigoko espresa heldu zenean, beste bagoi bat erantsi zuten, zalantzarik gabe Ordizian jarriko zuten barrikadaraino  bertaraino iristeko eta
|
herri
herrian ezusteko karga bat, karga gogor bat egiteko.
|
|
|
Gainerako gerlak aipa ditzagun beraz, gerla soziala fol  kloretua denaz gain: onartzen duzu segur aski gazte denbora osoan,
|
herririk
herri ahoak eman ahala oihukatu duzun kantuaren errepikaren edukia.
|
|
|
Abiatu ginen, ikaragarri gustatzen zi  tzaidan
|
herriz
herri ibiltze hori, aldamenean neska eder bat nuela.
|
|
|
Neurri horiek aski direla pentsatzen zuten batzuek; beste batzuentzat, ordea, eskasegiak ziren, eta dantzak zeharo desterratzera jo behar zen. Bai klero sekularrak bai erregeladunak jo eta su jardun zuten,
|
herriz
herri eta pulpituz pulpitu, neska mutilen arteko dantza galgarrien aurka. Salbuespenak salbuespen:
|
|
|
Azken finean, huraxe zen eginkizun apostolikoan aritzeko beren tresna nagusia. Misiogintza berak, gainera (urtean hiru sei hilabete
|
herriz
herri igarotzeak) aukera ezin hobea eskaintzen zien euskalkien berezitasunak ikertzeko, tokian tokiko hizkerak eta aditz erabilerak egokitzeko, edo hiztegia aberasteko; hala egin zuten Añibarrok eta Zabalak bereziki. Ikastetxea, beraz, gune euskaltzale gogoangarria izan zen, eta hango fraideak oso harreman estuak izan zituzten beren garaiko euskal idazle guztiekin.
|
|
|
Bilbon filosofiako irakasle izan ondoren, Zarauzko Ikastetxera ailegatu zen 1815ean; eta han geratu zen hil artean, 25 urtez. Libro Becerroren arabera, bost urte baino ez zituen eman
|
herriz
herri misioak egiten. 1817 eta 1821 urte bitartean izan zen eta, euskalkiagatik, batez ere Bizkaiko herrietan aritu zen, baita Arabako batzuetan ere.
|
|
|
Eragin berezia izan zuten euskara zekiten haur guztiei emandako sariek. Hiriko jaun ospetsuak
|
herriz
herri ibili ziren horrela hizkuntza zaharraren estimu galdua suspertueta bultzatzen. Garai hartakoak dira herrietako sarrerairt ee retan gelditzen diren zeramika nobleko herrizen elebidunak.
|
|
|
Eta hori konkistatzat hartzea, berriz, tristea. Nik hiruzpalau egunkari nahi ditut euskaraz, batzuk serioagoak, beste batzuk herrikoiagoak, ezkertia rrak batzuk, eskuindarrak besteak,
|
herriz
herriko berriak ematen dituztenak, edo Londresko kioskoetan Le Monderenedo The Wall Street Journal en aldamenean egunero saltzen direnak. Hori edozein herri normaletan gertatzen da, eta nik ere herri hau normala izatea nahi dut.
|
|
|
Izarraiztik Everestera: pausoz pauso, mendiz mendi,
|
herriz
herri. (e).
|
|
|
Saltzaile ibiltzen zen
|
herriz
herri,
|
|
2004
|
|
|
Horregatik, pasaitarrentzat interesgarria oso bada ere, liburuaren interesa haratago doa. Antzeko zerbait egin zitekeen Euskal
|
Herriko
herri bakoitzean. Garai bakoitzean sortzen den informazioa gure herria etengabe idazten ari den historia luzearen katebegiak baino ez dira, Historia zerbait idazten den unetik sortzen dela ikasi baitugu beti.
|
|
|
Horregatik, bada garaia gure aurrekoek idatzita utzi zuten lanak biltzeko eta argitaratzeko. XX. mendearen hasieran hainbat etnologo eta euskaltzale
|
herriz
herri eta baserriz baserri ahozko tradizioak jasotzen ibili ziren. Orain, ehun urte beranduago, R.M. Azkuek Euskal Herri osoan zehar, Barandiaranek Gipuzkoan, Kanpionek Nafarroan, Aranzadik Bizkaian eta Federiko Baraibarrek Araban burutu zituzten lanek jarraipena behar dute.
|
|
|
Estreinatu berritan
|
herriz
herri emanaldi mordoa eskaintzea espero dute, nahiz eta oraindik agenda zehaztu gabe egon. Udan gaztelerazko bertsioa prestatzeari ekingo diote, irailean Bilboko Arriaga Antzokian aurkezteko.
|
|
|
Hortxe hasi ginen. Herri Gaztedi n ere banenbilen eta hitzaldi asko egin nituen
|
herriz
herri. Emakumezkoei buruz oso sarritan, neure adineko emakumezkoei esanez:
|
|
|
Legearen itzalpean, Erribera eta Erdialdeko handiek euren produktuei espainiar merkatua irekitzeaz gain, elite urri batek udalen gaineko tutoretza lortu, herri lurren salmenten erritmoa bere nahierara neurtu eta probintziako errenta publikoak maneiatu ahal izan zituen, apenas inolako kontrol politikorik gabe hainbat eta hainbat hamarkadetan. Erran dezagun, adibidez, 1885.ean oraindik ere zerga sistema zuzena
|
herriz
herri familia kopuruaren gainean zetzala »kapitazio sistema deiturikoa, familien ondasunak funtsean kontuan hartu gabe, hala hola leundu bazuten ere», liberalismoak ezarri nahi zuen ondasunen gainekoari muzin egiten, arazo teknikoak aitzakia.
|
|
|
gogoratzekoa da garai haietako parte hartzea. Proposamenen bat zuen oro
|
herriz
herri ibili zen berea agertzen, berea defendatzen, estatuaren onurak zein malurak seinalatzen. Pedagogia egiten:
|
|
|
Gezalatik Botxoara doan trena pasatzen da Ekidazutik. Gelditokia
|
herri
herrian dago, ta oso polita da; txalet bat dirudi.
|
|
|
Ekidazuko eliza ez dago
|
herri
herrian, alboko aldean, goienean baizik, erdi Aroko gaztelu bat bezala. Eta ikustoki zoragarria da elizpe hau.
|
|
|
Bene benetan: gure herrian bezala, milaka herritan gertatu da munduan
|
herrian
herrikoak arrotz bihurtzeko etnozidio lazgarri hau. Nicos Poulantzasen pasarte hau ilea lazteko modukoa dela deritzot, eta oso osorik emango diot irakurleari, aukeran luzestekoa den arren:
|