|
2000
|
|
|
Erroia, hartza, eta hainbat izaki bata bestearen gainean dituen arte lana fotografiatzeko, jantziak mugitzeko baimena eskatu diet. Dena txepeltzen zuten. Urruntzean, Sitkako" tlingit"
|
herriaren
kultur etxea atzean aurkitu dut, ustekabean, eta barruan sartu, nola ez. Bilera zuten orduan, eta jendea iristen ari zen artean, batzuekin hizketan hasi naiz.
|
|
|
Honekin, Hego Euskal Herriko lau hiriburuetan finkatu da elkarte hau. Inaugurazioan SGAEko zuzendari Eduardo Bautistak Euskal
|
Herriko
kultur ekoizpena bere mugetatik kanpo ezagutarazteko ahaleginetan sakontzeko asmoa azaldu zuen eta Eusko Jaurlaritzarekin hitzarmen gehiago iragarri zituen. SGAEk bi mila bazkide baino gehiago ditu EAEn.
|
|
|
Moby Dick" ikuskari ibiltaria antzeztuko dute Sevillako La Nave taldeak eta 200 lekeitiarrek hilaren 16an. Hain zuzen, obraren eszenaratze eta musikaren ardura hartu dute
|
herriko
kultur eta kirol elkarte ezberdinetako kideek. Aste santutik uztaila bitartean hor aritu dira herriko hankapaluak, elementu hegalariak, kaxarranka, estudiantina, txaranga, abesbatza, txalaparta, bertsolariak eta emakume taldea, nork bere eginkizuna duela.
|
|
|
Emisora pribatuei egiten zaizkien eskakizunak, berriz, ahulagoak dira:
|
herriko
kulturazko balioaksustatzea eta hezkuntza eta kulturazko programak hedatzea helburu nagusitzat duten emisoreek izangodute lehentasuna, eta, bereziki, Euskal Autonomia Elkarteko bi hizkuntza ofizialen erabilpen orekatu batenaukera egingo dutenek (240/ 1986 Dekretua).
|
|
|
Estatuek bezala, zenbaitetan, gutxiengo egoeran dauden taldeak indartsuak izan daitezke, etabaliabide baliotsuak kontrolatzeaz aparte, partaide diren gizabanakoei leialtasunakeska diezaizkiekete. Hala ere, estatuetatik bereiziz, hauen mugak aldatu egitenbaitira eta herritarrek utz baititzakete?,
|
herriak
kultura jakinetan jaiotzen dira etauztea zailagoa izaten da.
|
|
|
Euskal
|
Herriko
kultura hil ala biziko auzia dugu euskaldunok. Duela 100 urte SabinoArana k eta Arturo Campion-ek jarritako oinarriak gaurkotu behar dira.
|
|
|
Lehenengo biek goizeko bi klaseetan, Euskal
|
Herriko
kultur politika eta EuskalHerriko industria kulturala gaiak, datuak eta azterketa azaldu ondoren, bagenuennoski zer aztertu arratsaldeko saioan.
|
|
|
Kultura, genoma bezala, osagaiez osaturik dago, baina ez banaka edo edozeineratan harturik, egitura eta harreman zehaztu batzuetan baizik. Giza genomaren kasuankromosomak deitzen dira eta Euskal
|
Herriko
kultura propioaren kasuan, eusko kulturgaiak deitzen ditut nik. Genomaren antzaz lagundurik asma ditzakegu euskal gaiak, bakoitza bere hamaika mila datuz osaturik, kromosomak bezalaxe, kate batean loturik.
|
|
|
Antzeko zerbait dugu eginkizun geure kulturarekin. Betidanik jakinizan dugu gure Euskal
|
Herriko
kultura bagenuela. Orain sakonagoaztertuta, parametroak eta edukiaren egitura marraztuz gero, hobeki erabiltzeko etagaratzeko aukera dugu.
|
|
|
Zenbait pentsalarik, hiri zibilizazioa?
|
herrietako
kulturaren aurka jartzen dute. Spengler en ustez, esaterako, zibilizazioak, goi gizakiak hel daitezkeeneko egoera artifizialenak eta kanpokoenak dira?; kultura, berriz,, bizitza, bat batekotasuna, jazoerak, arima kolektiboaren umezaroa?.
|
|
|
Izan ere, hauek, Asiako, Amerikako eta Afrikako herri jatorren gaineko zapalketa eta lapurreta lotsagarria justifikatzeko, haiek behe mailako arrazatzat jotzen zituzten, psikikoki eta hizkuntzaz ere atzeratutzat, horrela haien nortasuna, kultura eta hizkuntza desegiteko eta asimilatzeko ahalegina, ezjakintasunaren eta basakeriaren aurkako gurutzada berria balitz bezala aurkeztuz. Ezjakin bezain harro, mendebaldeko pentsalari horiek gizateria osoaren epaile bihurtzen zuten beren burua, beren kultura industrialetik beren hizkuntza propioak gehiegi goretsiz, munduko gainerako
|
herrien
kultur emaitza nabarmenak eta hizkuntz aberastasunak itsuki gutxiesten zituzten bitartean, zaku ilun horretan txinera, japoniera, arabiera, persiera, hindia, swahilia, kitxua, nawatla, tagaloga, suomiera, bretoiera, galesera, katalana, galegoa8, eta zer esanik ez, gure euskara ere sarturik.
|
|
2001
|
|
|
PIRINIOETAKO
|
herrien arteko
kultur trukaketa bultzatzeko xedez, ekainaren 15, 16 eta 17an" Pyrene 2001" jaialdia burutuko da Otsagabian. " El mundo de los Pirineos" ek, Zaraitzuko Bailarako Batzordeak, Otsagabiako Udalak eta Garalur elkarteak antolatu dute ekimen hau.
|
|
|
Eta hain zuzen, edozein kristauk senti ditzakeen grinak eta haien ondorengo ahulezia hauek hartu ditu bere lanaren ardatz gisa, izatez aragoiarra bada ere duela hogei urtetik hona Gasteizen bizi den bikote honek. Elgoibarko Ongarri, berriz, 1956an sortu zen, Euskal
|
Herriko
kultura bultzatzeko asmoz. Besteak beste, antzerkiari, zinemari, eta baita argazkilaritzari ere eskaintzen zion bere tartea.
|
|
|
darabilten sailkapenak, aldiz, bi epe baino ez ditu bereizten: Goi (V XII. mendeak) eta Behe Erdi Aroa (XIII XV. mendeak) 4 Gu azken joerahoni atxiki gara erabatean, eta gure lanean Karlomagnoren aurreko eta ondorengomendeetako Hego Euskal
|
Herriko
kultura materialean murgildu nahi izan dugu.
|
|
|
Ez dut, ordea, ukatuko etxekoekin diharduten jakite horiek badezaketela gurean beste baliorik izan. Bistan da, aitzitik, gure kulturak (ikasiak, ez
|
herri
kulturak) eta jakiteak duten maila eskasean, abiapuntu ederra  eskaintzen digutela direlako sailok, hortik aurrera gero eta gorago eta zabalago jo dezagun, herrikoetarik arrotzetara, etxetik kanpora. Eta inork balio ez garela horrenbestez geunden eremutik mugitu, ez dugula inolako zubirik jaso natur zientzietara, honako erantzun hau aski eta gehiegi genuke:
|
|
|
familiak alabaina, ahalkez edo miseriaz ezin jakin, ez zuen Maddalen bere habian ehortzi nahi ukan eta autoritateek azken eskualdunaren zokoratzea onartu zuten. Mintzaldi zenbait hauteman ziren oraino, apezak zuloa erramuz benedikatu zuen amultsuki, kontseilu orokorraren lehendakariak palatara bat lur bota zion hobian emeki sartzen ari zen kutxari, Euskal
|
Herri
Kultur Erakundeko presidenteak, ahots dardaratiaz Gure Aita sentitu bat eskaini zuen eta Euskal Herri Konfederazioan bildu elkarte arduradun bakoitzak, CRSen artetik bidea irekiz, arrosa soila aurtiki zuen aditzaren hutsa markatzen zuen gunera.
|
|
2002
|
|
|
Euskal
|
Herriko
kultur ekitaldiak biltzen dituen Gure Agendako ekitaldien berri ere ematen dugu Sareko Argiako atarian. Dena den, egun horretarako aurreikusitako ekitaldi guztien aukeraketa txiki bat baino ez da bertan ageri dena.
|
|
|
Hori dela eta, atal honetan aipatzen diren emisorak tokiko administrazio publikoarekiko lotura zuzena dutenak dira, bai udalarenak direlako, bai tokiko administrazioak babes instituzionala ematen dietelako, baita udal aurrekontuetan diru sorta finkoa eskaintzen zaielako. Egileak jakin badaki ere, tokiko irrati batzuek udalen babes ekonomikoa izaten dutela subentzio moduan; euskaraz aritzeagatik ematen den laguntza da batzuetan, edota
|
herriko
kultur taldeei ematen zaiena besteetan. Hala ere, irrati horiek askotan herriko bizitzan duten eragina onartu arren, emisora horiek ez dira atal honetan sartzen, irrati askeen edo gizarte emisoren atalean baizik, helburu komertzialik ez dutenean?, edota tokiko irrati pribatuen sailean, xede komertziala dutenean?.
|
|
|
–
|
Herri
kulturen gainetik, mundu edo estatu kulturak hobesten dituztenak.
|
|
2003
|
|
|
78an hasi zen Antropologia ikasten. Euskal
|
Herriko
kultur gatazka frankismoaren kontrako jarraipen zela iruditzen zitzaion, erabateko gazteleratzearen kontrakoa. Interes pertsonala ere bazuen.
|
|
|
Badu euskaldunon jatorri misteriotsuarenganako maitasuna. Badu kondaira eta
|
herri
kulturarako zaletasuna. Horregatik guztiagatik, «Gerlari Zuria» irakur dezazuen gomendatzen dizuet guztiei bihotzez.
|
|
|
Hamasei izen berri gehitu dizkio Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailak Bidegileen bildumari. Kazetaritzan, ikerketan, euskararen sustapenean eta
|
herri
kulturan lan egin duten hamasei pertsonen lana, bizitza eta pentsamoldea biltzen dituzten hamasei ale horiek lau sortatan plazaratu dituzte. 30 sortak XIX. mendean jaio eta Euskal Herritik kanpo euskara lantzen jardun ziren Jean Pierre Goytino, Juan Antonio Irazusta (Aita Bonifazio Ataun), Norbert Tauer eta Imanol Apalategiri buruzko lanak biltzen ditu.
|
|
|
Haren hitzetan UEU ez zen EHUren eskumena. EHUk ez zuen Euskal
|
Herriko
kultura beharrizan guztiak betetzen, eta urtean zeharreko ekintzek zuten lehentasuna eta ez unibertsitate zabalkundeak. EHUk ez zuen zalantzan jartzen UEUren funtzio kulturala, besteak beste, bera heltzen ez zen tokietara heltzen zelako, Iruñera adibidez; baina garbi utzi zuen EHU ere aritu zitekeela unibertsitate zabalkundean.
|
|
|
Bertan azaltzen zenez, UEUren egiturak hutsune larriak zituen: sailburu gehienak ez ziren bileretara joaten, idazkaritza bakarrik zegoen zenbait arazo konpontzeko orduan, abenduko bilera irekian osatutako talde gehienek ez zuten funtzionatzen, sail askotan irakasleek erakutsitako formalidade eskasak ikastaroa kolokan jartzen zuten edo zenbait pertsonaren bizkar; salbuespen batzuk kenduta, Euskal
|
Herriko
kultura taldeak ez ziren UEUra hurbiltzen eta finantziazio arazo larriak zituen era kundeak. Horren guztiaren ondorioa izan zen 1979ko ikasle kopuruaren jaitsiera eta UEU, itxuraz, saturazio puntura heltzea.
|
|
|
Ikas en burua Jean Haritschelhar zen, garrantzi handiko pertsona Ipar Euskal
|
Herriko
kultura bizitzan; izan ere, ardura hori izateaz gain, Baionako Euskal Erakustokiaren zuzendaria zen, Euskaltzaindiako buruordea eta Bordeleko Unibertsitateko irakaslea. Haren ospeak mila kudeaketa erraztu zituen jarduera ugari antolatzeko, baita UEUren sorreran ere.
|
|
|
nazionala, herri tarra eta euskalduna izan behar zuen. Hirugarren puntuak Unibertsitatearen zeregina definitzen zuen, «gure
|
herriko
kultur bizitza guztia bere gain hartu eta dinamizatuko duen zerbait». Hori egia bihur zedin UEU saiatuko zen urtean zehar herrietan zabaltzen bere bitartekoak56 Laugarren puntua Euskal Herriko kultura indar guztientzako deia zen, Euskal Unibertsitatea beren gain hartzeko; eta, bide horretan, Kongresu bat egiteko premia azpimarratu zen agirian, talde horiek proiektua zehazteko.
|
|
|
Hirugarren puntuak Unibertsitatearen zeregina definitzen zuen, «gure herriko kultur bizitza guztia bere gain hartu eta dinamizatuko duen zerbait». Hori egia bihur zedin UEU saiatuko zen urtean zehar herrietan zabaltzen bere bitartekoak56 Laugarren puntua Euskal
|
Herriko
kultura indar guztientzako deia zen, Euskal Unibertsitatea beren gain hartzeko; eta, bide horretan, Kongresu bat egiteko premia azpimarratu zen agirian, talde horiek proiektua zehazteko. Bosgarren puntuak UEUren Kontseilua eratzea erabaki zuen.
|
|
|
Berriro ere, idazkaritzaren berrantolaketa planteatu zen bileran. Izan ere, UEUren koordinaziorako gunea, berez, Euskal
|
Herriko
kultura talde hauek osatzen zuten: Ikas, Euskaltzaindia, Jakin, Elhuyar, EKT eta Euskal Kultur Mintegiak.
|
|
|
Zenbait proposamen egin ziren: . Udako Euskal Herri Unibertsitatea?,. Euskal
|
Herri
Kultur Batzarrea?,. Euskal Herri Unibertsitatea?. Bozketa egin zen eta. Udako?
|
|
|
Kartilagoaren deformazioa ezin da belarrien edo bendajeen bidez zuzendu, oso zaila da”, azaldu du Martín del Yerro zirujauak. Iritzi berekoa da Francisco Giraldo doktorea, eta berretsi du
|
herri
kulturan ezagutzen diren tratamendu kontserbadoreak ez direla batere eraginkorrak “murmurio belarriak” zuzentzeko. “Belarria garezurrari itsatsita duen zerrenda itsaskor batek ez du eraginkortasunik”, dio adituak.
|
|
|
Bada, egia esatea nahi baduzu, Luis adiskidea, uste dut hemen, Espainian, moda bat baino ez dela, esnobkeria hutsa, eta, beraz, porrot egitera kondenatua. Hemen ez dugu ipar Europako
|
herrien
kulturarik ez idiosinkrasiarik, goranahia eta teknologia eskas dugu; auto mota hori denbora dezente da saltzen hasi zela han.
|
|
|
Izan ere, gaur egun, nor ez da herriko sentitzen eta era berean nazio baten partaide, eta nork ez du bere nazioa atzerri hurbil eta urruneko itsas korrontean nora ezean ikusten?
|
Herri
kulturak eraikuntza dira, kultura nazionalak eraikuntza dira, kultura atzerritarrak eraikuntza dira. Guk geurea marraztu behar dugu, ahaztu barik horiek guztiak geureak ere badirela hein handi batean.
|
|
2004
|
|
|
Argudio gehiago, eta manifestazio gutxiago. Batzutan harritu egiten nau nire
|
herrian
kultura politikoari zaion estimu faltak.
|
|
|
Hiromirekin, hitz eta pitz aritu gara eta euskarak ez ezik, Euskal Herriko hamaika kontuk erakartzen duela aitortu digu. Besteak beste, jendearen izaerak eta gure
|
herriko
kulturak. Elkarrizketari doinu alai eta aldi berean bihurria eman dio euskaldundutako japoniar honek.
|
|
|
Maiatzean Iruñeko Peñek, Gasteizko Brusek, Bilboko Konpartsek eta Donostiako Piratek adierazpen bateratua egin zuten, kultur, gizarte, kirol eta arte munduko hainbat eragilerekin batera. Bilboko Konpartsen federazioko presidentea den Iñaki Uriartek eta aurtengo Aste Nagusiko txupinera Maite Perezek" Jai eta
|
Herri
kulturaren aldeko manifestua" ren berri eman zuten.
|
|
|
Baita Urretxuko eta Zumarragako herriko hizkeraren ezaugarrien berri jasotzeko ere. Kontu zaharrak eta ohiturak,
|
herriko
kulturaren ezaugarriak bildu dituzte hona. Baina lehenik eta behin, aztergaia kokatu behar izan zuten, eta horretarako euskaldun dialektologoek egindako lanak arakatu.
|
|
|
Ez genuke aitortuko bere onetatik aterata dabilenik, baina, nolanahi ere, ez zaigu iruditu aldarte gozo gozoan ari denik: . Kultur aniztasuna da erabiltzen den beste kontzeptu bat, integrazio hitzarekin batera; Euskal
|
Herriko
kultur hizkuntzen arteko elkarbizitzarako eredu gisa plan teatzen da. Kontua da mestizaia horretan jatorriz bertakoa guztiz desagertzeko arrisku bizian jartzen dela (konturatu gabe?)?. 52
|
|
|
Geroztik, euskal kulturak haizearen izaera iheskorretik gehiago du arbolaren sendotasunetik baino. Gorputzik gabeko espirituetan galtzeko arriskua izaten dute gurea bezalako
|
herri
kulturek.
|
|
|
hots, xehetasunetan sartu gabe, egoera jakin batean erabaki erradikalak hartu behar direla aditzera ematen duen ideiak ez dit balio filosofia mailako bizi jarrera hau definitzeko. Mundu osoko
|
herrien
kultur artekotasun simetrikoaren balio gakoak jasotzen dituen erradikaltasuna aldarrikatu nahi dut oroz gain, Nazio estatuen aurkako borrokan printzipio haien mailako balioei eutsiz.
|
|
|
–Ereduak irakaskuntza elebidunerako proposatzen badira ere, ondorioak ikusten baditugu behintzat ereduen erasoa ikastolek jasan dute batik bat. Gure
|
herriko
kultur gizakume ilustratu berankorrek lortu dutena ez da gutxi izan: arazoa konpontzen lagundu ordez oraindik areago nahastu eta zikindu.
|
|
|
Bazkaleku horretatik landa bizi izan da euskalduna ahozko kulturan. Hain zuzen,
|
herri
kulturaren landa izan du bere bazkaleku bakarra bere historia malkartsu eta liluragarrian. Orain, ordea, hil edo biziko aukera egiteko unea heldu zaiolarik, hor dabil unibertsitatearen atarian ate joka, erdi barruan erdi kanpoan, euskaltzaleen ongietorria sostengu duela, arestian aipatu dudan ideologiaren oinordekoen erdeinua eta arbuioa pairatuz.
|
|
|
Horien artean, hain zuzen, kultur eta intelektual elitearen zati handi bat beti egoten da prest boterearen eskakizunak diren direnean onesteko, Argien eta arrazionalismoaren balioak botere horren aldarean gurtzeko. Bost axola dio era horretara eraturiko unibertsitate batean Estatu estatusik gabeko
|
herri
kulturen ondare biziarekin zer gertatuko den. Pragmatikaren irakaspena dute horiek goiburu.
|
|
|
Halaber, Bilboko Konpartsek abian jarritako eta Euskal Herri osora zabaldu nahi den Jai eta
|
herri
kulturaren aldeko manifestuarekin bat egiten duela adierazi du Algortako Iñaki deunaren jai batzordeak. " Algortar guztiei eskatzen diegu horren alde egiteko.
|
|
|
Uztarria Kultur Koordinadorak
|
herriko
kultur taldeak eta herriko kultur programazioa koordinatzeko hainbat ekimen jarriko ditu martxan egunotan: kultur karteldegia, kultur direktorioa, urteko programazioa eta Kulturaldia.
|
|
|
Uztarria Kultur Koordinadorak herriko kultur taldeak eta
|
herriko
kultur programazioa koordinatzeko hainbat ekimen jarriko ditu martxan egunotan: kultur karteldegia, kultur direktorioa, urteko programazioa eta Kulturaldia.
|
|
|
kultur karteldegia, kultur direktorioa, urteko programazioa eta Kulturaldia. Atzo aurkeztu zituzten ekimenok koordinadorako kideek," Uztarriak
|
herriko
kultur sorkuntza, sortzen dena, antolatzen dena koordinatu nahi du ekimen horien bidez; baina batik bat, aurrera begira, herriko kultur dinamika piztu nahi du, areagotu egin nahi du", esan zuen Igor Aranbarri Uztarriako Kultura arloko ordezkariak. " Uztarria Kultur Koordinadora sortu zenean esaten genuen herriko taldeek artxipielago moduan funtzionatzen zutela, bakoitzak bere kasara, elkarrekin ia harremanik izan gabe.
|
|
|
kultur karteldegia, kultur direktorioa, urteko programazioa eta Kulturaldia. Atzo aurkeztu zituzten ekimenok koordinadorako kideek," Uztarriak herriko kultur sorkuntza, sortzen dena, antolatzen dena koordinatu nahi du ekimen horien bidez; baina batik bat, aurrera begira,
|
herriko
kultur dinamika piztu nahi du, areagotu egin nahi du", esan zuen Igor Aranbarri Uztarriako Kultura arloko ordezkariak. " Uztarria Kultur Koordinadora sortu zenean esaten genuen herriko taldeek artxipielago moduan funtzionatzen zutela, bakoitzak bere kasara, elkarrekin ia harremanik izan gabe.
|
|
|
Helburu moduan taldeen arteko koordinazioa eta
|
herriko
kultur programazioaren koordinazioa bultzatzea izanik, ekimen hauexek jarriko ditu martxan Uztarriak:
|
|
|
|
Herriko
kultur karteldegia. Herriko plazan, Zelaitxo zenaren karteldegian, herriko ekitaldi denak biltzen dituen karteldegia jarriko du Uztarriak.
|
|
|
Kultur direktorioa. Uztarriak
|
herriko
kultur direktorioa osatu du (taldeen izena, harremanetarako telefonoa edota e posta eta helbidea). Helburua da taldeek beraiek beste taldeen berri izatea.
|
|
|
Espezialista batzuek etorkizunari buruzko duda agertzen badute ere (biblioteka nazionalen hainbat zeregin beste biblioteka batzuek hartu dutelako beren gain), biblioteka nazionalek euren
|
herrietako
kulturaren ikur izaten jarraitzen dute. Arrakasta ren gakoa ondoko gaietan jartzen da:
|
|
|
Atxikimenduak bereganatzeko idatzi duten" Jaia eta
|
herri
kulturaren aldeko adierazpena" dokumentuaren sei puntuetatik batek honela dio:
|
|
2005
|
|
|
|
Herriko
kultur dinamika pizteko asmoz antolatu zuten Talaste euskal kultur astea Bermeon, pasa den astean. Heritarrek herriko kultur mugimenduaz hitz egiteko.
|
|
|
Herriko kultur dinamika pizteko asmoz antolatu zuten Talaste euskal kultur astea Bermeon, pasa den astean. Heritarrek
|
herriko
kultur mugimenduaz hitz egiteko. Bertako Zantzue kultur elkarteak herriari bizitasuna emateko nahia zuen eta herriko kultur taldeen sakabanaketa dela-eta kezkatuta zegoen.
|
|
|
Heritarrek herriko kultur mugimenduaz hitz egiteko. Bertako Zantzue kultur elkarteak herriari bizitasuna emateko nahia zuen eta
|
herriko
kultur taldeen sakabanaketa dela-eta kezkatuta zegoen. Herriko talde ugarik erakutsi zuen urtean zehar egiten duen lana:
|
|
|
Horrez gain, euskal kulturan gehiago sakontze aldera, Alfonso Martinez Lizarduikoa, Gotzon Hermosilla, Xabier Isasi eta Pantxoa Etxegoin gonbidatu zituzten. Asteburuan herritarren arteko eztabaida egin zuten,
|
herriko
kultur dinamika aztertzeko. Ondorioak liburuxka batean biltzeko asmoa dute eta agian topaketei segida ematekoa.
|
|
|
Nazio Batuek onartu Gizonaren eskubideak Cassin ek idatziak dira. Bibliako ttuttutik edanetatik, bai eta Euskal
|
Herriko
kulturatik hazia zuen bere gogoa. Ez bakarrik giro orokor batean, baina haur denboran etxeko sehi zeukan ortzaiztar emazte haren gandik:
|
|
|
Mendehonetakogizarte aldaketasakoneketamodernizazioarenurratsek
|
herrien
kulturan berdintze eta homogeneizatze nabarmena eragin dute. Honela, Europako hizkera erkidegogehienetanereduestandarraklekuaira baziduorduraarteandialektoanbaizikmintzatzenezzirenhiztunenerrepertorioetan.ProzesuhoriEuropanezdagoizetikarratsgertatu, mailazmaila baizik: denboraren poderioz, geografiangaindi, hizkerenbarrenean, hauen egituretanzehar.
|
|
|
Honek, sortu eta berehala, 1878ko otsailean, Revista Euskara buletina atera zuen, Gasteizko Revista baino hilabete gutxi lehenago. Bi urtez hauek izan ziren Euskal
|
Herriko
kultur aldizkari bakarrak. Gasteizko eta Iruñeko argitalpenon arteko parekotasun eta desberdintasunak hurrengo ataletan landuko ditugu.
|
|
|
Eta horretan ezin esan Revista k bere helburua guztiz bete zuenik. Gasteizko aldian Euskal
|
Herriko
kultur aldizkari izaera mantendu bazuen, Madrilen euskal kolaborazio faltagatik, kultur aldizkari gero eta orokorragoa bihurtuz joan zen. Espainiar kolaboratzaileei euskal kolaboratzaileek lagatako hutsunea betetzen uztean, Herranek galbidean jarri zuen bere proiektuaren euskal izaera.
|
|
|
Aldizkari honetaz apenas inor arduratu den egundaino. Eta izan badu interesik Euskal
|
Herriko
kultur bizitza ulertzeko. 1876ko foru abolizio osteko giro euskaroan agertu zen, izenean bertan islatzen duenez.
|
|
|
" Kultur azpiegiturez
|
herriko
kultur taldeen eta Udalaren diagnosia bera da. Beraz, proposamenak uztartzeko garaia da".
|
|
|
Beraz, proposamenak uztartzeko garaia da". Horixe dio Uztarria Kultur Koordinadorak(
|
herriko
kultur taldeak biltzen ditu), eta Azpeitiko Udalak Soreasun kultur gunea egin nahi duela eta, hura osatzeko, Kafe Antzokia egitea proposatu du Uztarriak. Bere bazkideak horretaz informatzeaz gain, harreman ugari egiten hasi da:
|
|
|
Uztarria 1998an sortu zen, eta bere hiru ardatzen artean egon da ordutik kultura; eta hor barruan, kultur azpiegiturak, kultur etxerik ez zegoelako, zeuden lokalak eskasak... Harrezkero"
|
herriko
kultur mugimendua eta Udala pausoak ematen joan dira azpiegituren eskasiari eta gabeziari konponbidea emateko. Proposamenak, gainera, hobetzen joan dira".
|
|
|
Uztarriak 1999an
|
herrian
kultur etxea sortzeko proposamen mardula egin zuen. 2003ko bazkideon batzarrean, berriz, koordinadorako zuzendaritzak aipatu zuen kultur gune propioa sortzeko asmoa zuela.
|
|
|
Udalaren eta kultur taldeen diagnosia, bera da gaur egun: Azpeitian kultur azpiegiturak ez dira behar bezalakoak, taldeak sakabanatuta daude, azpiegitura zentralizatuak behar dira, kultur gune zabala, guneak funtzionala izan behar du, dinamikoa eta bizia, kultur guneak hirigintza aldetik zonaldea biziberritzeko ere balioko du, kudeaketan Udalak eta
|
herriko
kultur taldeek parte hartu behar dute, eta orain eman behar dira gune hori zabaltzeko pausoak. Esandakoa, beraz:
|
|
|
Neure" hirurteko menditsuan" ere... gure
|
herriaren
kultur izana nuen helburu; eta ardatzean euskara bera. Hori beti.
|
|
|
Hura zorrotz kritikatzeko zuzeneko emanaldietan bi figura erabiltzen zituzten, alegia BoojiBoy etaAzpiJeinuaren Eliza. Booji Boype rtsonaiak Estatu Batuetako
|
herri
kulturaren zati handi baten haur erregresioa sinbolizatzen zuen. Kontzertu askotan beste pertsonaia baten ondoan agertzen zen, General Boy, autoritarismo amerikarraren satira.
|
|
2006
|
|
|
Bai batak zein besteak Euskal Herrian hasi eta Asiako lurraldeetan, bertako herriko plaza, espetxe, umezurztegi, estepa zein basamortuan barna egin zuten kultur espedizioaren emaitzak jasotzen dituzte.
|
Herrien arteko
kultur harreman mugimendua sortzea helburu zuen espedizio hura bost kidek osatu zuten, horretarako Zeru urdina dantza antzerki ikuskizuna erabiliz. 2003ko maiatzean abiatu, eta lau hilabetez ibili ziren Asian zehar horretan.
|
|
|
Horregatik, Lagek euskaldunen eta katalanen arteko topalekua irudikatu zuen; bi
|
herrien
kulturan eta turismoan oinarritutako ekintzak, jardunaldiak eta guneak izango zituen tokia. Duela hiru urte, proiektua Generalitatean aurkeztu zuen eta erakunde horren babesa ziurtatu ostean, jendea eta baliabideak lortzeari ekin zion.
|
|
|
1808an, Baiona Euskal
|
Herriko
kultura konstituzionalen abiapuntua izan zen. Legez aukeratuak izan ziren euskal herrialdeetako ordezkariak Baionara joan ziren eta herrialde bakoitzeko konstituzio politikoen alde egin zuten, foru konstituzioaren alde.
|
|
|
Euskal kulturaren barruan ari garenontzat, baina, askozaz onena Berria da. Kazeta honek ematen digu Euskal
|
Herriko
kulturaren berri, nondik doan eta nora doan, egunero egunero. Zehazki eta ongi.
|
|
|
Uzta berriaren aurkezpen ekitaldia egiten den 13 aldia izan da, eta Sagardun elkarteak antolatu du hirugarrenik. Sagardun ekimen kolektiboa da eta Astigarrako udala,
|
herriko
kultur elkarteak eta udalerriko sagardogileak elkartzen ditu. Datorren astean informazio zabala eskainiko dizuegu jai giroan ospatutako ekimen honi buruz.
|
|
|
antolatu zituen hirugarrenik. Astigarragako Udala,
|
herriko
kultur elkarteak eta sagardogileak daude sartuta elkartean.
|
|
|
Egun honi esker eta urtero antolatzen diren antzeko beste ekimen batzuei esker, Ordiziak Euskal
|
Herriko
kulturaren eta gastronomiaren erreferentzia nagusietako bat izaten jarraitzen du. Eta hori horrela dela berresteko, euskal sukaldaritzaren harribitxi hau herriko plazan dastatatzeko aukera izan zuten ordiziarrek:
|
|
|
Sagardoetxea proiektuari, hain zuzen. Sagardoari eskainitako museo hau
|
herriko
kultur etxean zabalduko da. Obrak dagoeneko hasita daude.
|
|
|
Horrela, kutsadura akustikoa eta atmosferikoa saihesten dira. Jai hauetan bidaia bat egitea erabakiz gero, turismo ekologikoa gero eta gehiago hazten ari da, eta horrek mesede egiten die ingurumenari eta
|
herrien
kulturari. Opari" berdeak" eta originalak egin:
|
|
|
Saiakera honetan testuliburuek izan behar dituzten ezaugarriei buruz asmatu dezaket gehiago ala gutxiago, baina ez dago zalantzarik testulibururik gabe egitasmo hori ezinezkoa izango dela indarrean jartzea. Bestetik, testuliburu horien egileek, pedagogia eta didaktika gaietan adituak izateaz gainera, euskaraz idazten ondo jakin eta lekuan lekuko eta Euskal
|
Herriko
kulturaren ezaugarriak ondo ezagutu dituzte. Testuliburuak Euskal Curriculumean oinarritzen badira, Euskal Herrian bertan sortuak eta Euskal Herriko ikasleentzat egitea da bidezkoena.
|
|
|
Guztiok ados gaude liburu denden sarea, kultura sustatuz eta herritarraren eta liburuaren arteko topagune bilakatuz, gure
|
herriko
kultur eragile nagusietakoa dela baieztatzerakoan.
|
|
2007
|
|
|
Euskara Elkarteak ekintzaileak izan dira beti eta" egiten" egin dute bidea, horren erakusle dira egun hain ezagunak ditugun hainbat ekintza programa: haur eta gazteen aisialdia euskalduntzeko plangintzatan kokatzen diren programak, entitateak euskalduntzekoak, tokiko hedabide euskaldunak sortzen egindako ahaleginak,
|
herrietako
kultur dinamikak aberasteko ekimenak, mintzapraktika programak etab. Euskara Elkarteen sareak osatzen duen mugimendua gaztea da eta gazte izanagatik sortzaile sutsuak izan dira Euskara Elkarteak. Horietako bakoitzak berea eman dio mugimendu honi, lan egiteko moduetan, esparru berriak jorratzen, ekintza originalak sortzen, … sare honen ezaugarri aberasgarrienetakoa aniztasuna delarik.
|
|
|
Garai hartan, Hegoaldean bezala, euskal kultura eta euskararen aldeko interes bizia zabalduz joan zen jendarte osoan. Euskara ikasteko gogoa hedatu zen eta han hemenka euskarazko kurtsoak antolatzen hasi ziren, izan dadin lagunen arteko talde informaletan,
|
herriko
kultur taldeetan ala hizkuntza irakasteko herriko elkarteetan. Denbora berean Mende Berri izenesoziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 83 ko taldea lehen barnetegiak antolatzen hasi zen, Iparraldeko euskaldun berrien lehengo belaunaldia sortuz.
|
|
|
Frantziako hauteskundeetan alderdi sozialista garaile agertu zelarik ate batzuk ireki ziren euskaltasunaren alde:
|
herri
kulturen garapena, hizkuntzen legea, euskal departamendua, hedabideen askatasuna. Jardunaldietan bildu ziren 35 elkarteek egitasmo orokor bat zabaldu zuten Kaier horia deritzon agiri batean eta Pizkundea federazioa antolatu egitasmoa gauzatzeko.
|
|
|
Horra Euskal
|
Herriko
kulturaren muina eta epaileen buruhausterik larriena; hizkuntza hori hil balezate, aldiz, euskalduna (bere hizkuntza ez den eta inoiz izango ez den) espainola desiratu eta espainolez mintzatuko litzatekeen gizon abstraktu bat litzateke. Kolonizatu bat bere hizkuntzaz mintzatzea berez da ekintza iraultzailea.
|
|
|
Historiaren filosofia honetan940 herriaren arima kulturaren ariman urtzen da (puntu horretan Hegel-en ez oso bestela). Arima izan, benetan, indar kreatzailea?, kulturarena bakarrik da, eta
|
herriak
kulturaren produktuak dira941, berak eratzen ditu herrien, arrazen, hizkuntzen, nazioen arimak942 Kultura arabiar edo magikoaren historian herri diferente pila batek dihardu, baina egiaz diharduena kulturaren arima da, herri haien guztien arimak bere momentuaren arabera taxutzen dituela: ez dute herri arabiarrek kultura arabiarra sortu, baizik eta kultura magikoak sortu ditu herri arabiarrak943 Kultura antzinatarraren arima da, bere garapideko fase batean herri grekoaren arima zolia taxutu duena, eta beste fase batean herri erromatarraren arimagabezia, izpiritu hilotza.
|
|
|
Ideiak en historialari sozialistei aurre hartu die konkistarien historia giza ehiztarien historiatzat aurkeztuz. Kultura eta nazio guztiei begi sinpatikoz, edo gutxienez inpartzialez so egiteko bere botoaren despit, gero ezin du bere burua errendatu eta barkatu Erromari, konkistatu zituen
|
herrien
kulturak zanpatu izana, ezta Kartagorena berarena ere? 456.
|
|
|
Baina kultura ez zaio naturari derrigor kontrajartzen. Giza kultura, harentzat,
|
herriaren
kultura naturala da, ez goi klase edo akademia, elite batzuen bereizia,, artifiziala??, hots, herri gogoaren kreazioa, biziera herritarraren ekoizpen espontaneoa, kantua, ipuina, poesia, mitologia, harreman modu sozial naturalak. Naturaren kontzeptu berri bat ari baita eszenan sartzen (Shaftesbury, Rousseau), materia hilotzetik lorera igotzen, eta txorira, eta gizadira, dena natura.
|
|
|
Herder-ek historia, ez bere goitik (Estatuak), baizik behetik ulertu gura du (herri gogoa). Izan ere, izaki zinez razional eta libre, norbere burujabe eta pertsona, ez gara bilakatzen ez Estatuan eta ez zuzenbide politikoan (Konstituzioan edo), baizik hizkuntzan eta hizkuntz komunitatean, hots,
|
herri
kulturan, herri gogoan. Beste gauza bat da, Estatuak hori badakiela, eta horregatixe berak bilakatu gura izaten duela meneko guztien hizkuntz eta kultur komunitate bakarra.
|
|
|
Azaldu dugunez, P. La, tte partaide eraginkorra izan zen Ipar Euskal
|
Herriko
kulturan 1920 hamarkadatik aurrera, aldizkarietan argitaratzeari eta elkarteetan parte hartzeari ekinez eta, garai hartako hainbat intelektual bezala, euskal ezaugarrien iraupenaren aldeko lanean parte hartuz.
|
|
|
Euskal
|
Herriko
kulturaren transmisio zuzena eten egin da aspaldian. Bi estatutan eta hiru erkidegotan banaturik, gureganaino iristen den manipulatutakoelikadura hori ez gara batere kontrolatzen ari:
|
|
|
1.1.2 Euskal
|
Herriko
kultur gaiak
|
|
|
Euskal
|
Herriko
kultura bat eta bakarra bailitzan aritzea, hizkuntzalaritzasoila aski ez delakoan?, nahikeria izango litzateke, frogatu gabea, azientifikoa, alegia. Gainera, kultura, jakinduria, ezagutza, dinamikoa da, ezin baitamugimendurik gabeko gauza izan.
|
|
|
Bigarren pausoa, dauden gaiak antolatu, sailkatu eta Euskal
|
Herriko
kulturaren korpusa osatzea izango da.
|
|
|
Beraz, Euskal
|
Herriko
kulturaren bilketa egiteko, lan hori euskaraz egingoduen taldea biltzea da ezinbesteko lehen urratsa.
|
|
|
Euskal
|
Herriko
kultura hil edo biziko auzia dugu euskaldunok. Duela 100urte Sabino Aranak eta Arturo Campionek jarritako oinarriak gaurkotu behar dira.Berrikusi egin behar dugu gure kultura, tinkotu, egituratu, euskal nortasunaz bete, etorkizuneko gizakiarentzat erakargarria mantenduko badugu.
|
|
|
Lehenengo biek, goizeko bi klaseetan, Euskal
|
Herriko
kultur politika eta EuskalHerriko industria kulturalaren datuak eta azterketa azaldu ondoren, bagenuen noskizer aztertu arratsaldeko saioan.
|
|
|
Kultura zer den zehaztu dugu lehenik eta behin; izan ere, kulturarenhainbat definizio erabili izan dira eta Euskal
|
Herriko
kulturaren ikuspegi etairudikapen ezberdina izango dugu oinarri gisa hartzen dugun definizioaren arabera.
|
|
|
Zentzu horretan, Euskal
|
Herriko
kultura bat izango dugu, nahiz eta era etaxede ezberdinez agertu; gazta, bere osagai guztiekin, hiru eratan aurkezteko prestadaitekeen bezala: xerratan jateko moztua era herritarrean, zatika aluminiozkoestalkietan emana, eta xehatutako gazta hautsa, makarroiak hautseztatzekomodukoa.
|
|
|
|
Herri
kulturaren eraketan edozerk balio duela pentsatzeko joera dago; hau da, edozein iniziatiba, jatorrizko oinarririk gabekoa, herri kulturaren saskian sartzekojoera, alegia. Ongi bereizi genituzke herri kontzeptua, nortasunaadierazten duena, eta masa kontzeptua, zenbaketa huts dena, nortasun gabea; izanere, bi gauza ezberdin eta askotan kontrajarriak, elkarri mokoka ari direnak baitira.Beste adiera batez, baina ethnos eta demos desberdintzen diren bezala.
|
|
|
Herri kulturaren eraketan edozerk balio duela pentsatzeko joera dago; hau da, edozein iniziatiba, jatorrizko oinarririk gabekoa,
|
herri
kulturaren saskian sartzekojoera, alegia. Ongi bereizi genituzke herri kontzeptua, nortasunaadierazten duena, eta masa kontzeptua, zenbaketa huts dena, nortasun gabea; izanere, bi gauza ezberdin eta askotan kontrajarriak, elkarri mokoka ari direnak baitira.Beste adiera batez, baina ethnos eta demos desberdintzen diren bezala.
|
|
|
Eragileak goi kulturan,
|
herri
kulturan edo masa kulturan aritzeko metodologiaegokitua erabili behar du, bakoitzaren arabera hiru maila horietan bereizi beharduen prozesua mantentzeko. Bestela, eragin ordez, desbideratu eta oztopatubesterik ez du egingo.
|