|
2000
|
|
|
Iparraldean behintzat, gure herri honen historiaz eta geroaz proposamen duin bat egin duen proiektu bakarra abertzalea da. Herrialde batean,% 10ak herri proiektu batean sinesten badu,
|
herri
horrek bide eginen du. Eta une honetan egoera horretan garela uste dut.
|
|
|
Egia da klase politikoa eta medioak Austrian naziek lortzen zutena begira zeudenean El Ejidoren gertakizunenk adierazi dutela estatu mailan zer gerta dakiokeen edonori desberdintasun nabaria erakusten badu, azala, jatorria edota lanbidea dela.
|
Herri
horretan, gauza ba tzuen artea," a por el moro" entzun zen bere gordintasun sakonenean. Ozenki aldarrikatuta, kaputxadunek eta ez zirenek, sukar suntsitzaile batean, mairuen ehizean jardun zuten, eta are harrigarriagoa dena, Iparraldeko barbaroak protagonistak ez zirenean.
|
|
|
Datorren igandea egun garrantzitua izango da Laudion. Izan ere, Araba Euskaraz 2000 jaia izango da go da Araba ipar mendebaldeko
|
herri
horretan. Aurtengoan, Laudio Ikastola aritu da jai honen hogeigarren edizioa antolatzen, eta, hori aitzakiatzat hartuta, haren historiaz eta 1960an Errazti familiak ireki zuen Galmakako ikastolaz jardun dugu.
|
|
|
Ondarroan onartutako udal proiektua Eusko Jaurlaritzak proposatu zuenarekiko alternatiboa da. Bizkaiko
|
herri
horretan, gehiengoaren iritziz, etorkizun ekonomikoak egungo instalakuntzen berrantolatzea eta kanpoaldeko portu bat eraikitzea eskatzen du.
|
|
|
Adierazpen askatasuna eta teorian gailurrean ordezkatutako beste zeinbait baloreren garrantziaren adierazle dira debekuok, baina baita kontraesan ikaragarri baten agerle ere: herri bateko herritar askok ezin izan duela jarraitu
|
herri
horretako gertaera oso garrantzitsu bat bertako hizkuntzetako batean. Guztia XXI. mendeko Europan gertatua
|
|
|
2 Ez zaio begiratuko gainera, pertsona zein herrialde edo lurraldetakoa den; ezta hango politikari, legeei edo nazioarteko egoerari, nahiz eta
|
herri
hori burujabea izan, besteren zainpeko lurraldea, autonomiarik gabea edo nola halako burujabetasun mugak dituena.
|
|
|
Imajinatzen al duzue herriek burujabetasuna batuta eta baketsuki lortzea?
|
Herri
horren borondatea adierazten duengutun bat agintarien etxera bidaltzea nahikoa balitz. Ba, guri harrigarria egitenbazaigu ere, horrelako kasuak gertatu dira munduan.
|
|
|
Hauetannorabide desberdinetako haizea izan daiteke. Saldibarraixe, urkiolaxe, napar, lapurdiaize, larrabetzu aize, ipiñaldeko aize, elgeta aize, araba egoi, xubero aize, sanmigelaize, gorbei aize, orio aize, kabreton aize, baionako aize... inguruko herri batean sortudiren izenak dira, baina
|
herri
horren kokapena kontuan hartuta, haize desberdina izandaiteke. Hori gertatzen da, adibidez, sanmigel aize haize motarekin:
|
|
|
Ez da hau toki egokia etnohistoriaren garrantzia zertan den zehazteko. Aski bedigogoratzea herri gogorapen komuna dela,
|
herri
horren kontzientziaren egitura. Baina, horregatik hain zuzen, gurean ditugun arazoak aipatu behar ditut:
|
|
|
1992an onetsi zen araudiaren arabera, programazioaren %50 informazio, kultura edo hezkuntza alorrekoa izan behar da.
|
Herri
horretan batez beste 9 orduko programazio edo emanaldia dute irrati estazio lokalek. 1995ean 226 estazio lokal izan ziren baimenduak publizitatea uhinetaratzeko.
|
|
|
nazioaren (naturala den ala ez, hori beste kontu bat da) irudia zabaldu, baita bere historia eta tradizioa ere, nazioarenganako zaletasuna eta berarekiko atxikimendua ezartzen saiatuz, horretarako sinboloak eraikiz (bandera nazionala, himno nazionala,?) eta, askotan, nazioaren tradizioa zein historia, edota nazioa bera ere, asmatuz. Hobsbawn en hitzak erabiliz14, apropos eta jakinaren gainean martxan jartzen den ingeniaritza ideologikoa dugu hau, zeinak herri zehatzarenganako baino,
|
herri
horren kontzeptu ideologikoarekiko leialtasuna bilatzen duen; hots, Estatuarekiko abertzaletasuna du helburu.
|
|
|
Jatetxe japoniar ireki berri batean erreserbatua nuen mahaia. Asiako
|
herri
horretako sukaldaritza dastatu gabea nintzen, eta ez naiz bereziki kanpoederra jatekoei dagokienez —txinatarrak, kasurako, hastio ditut—, baina gogoratu zitzaidan kosmopolita eta bon vivant agertzeak on eginen ziola gure gau hasierari. Hain berandu abiatu izanak salbatu ninduen urdaila probatzetik:
|
|
|
Ebakin bat zen, Parisko egunkari batetik moztua. Orrialde osoa,
|
herri
horretatik kanpora bake eta lasaitasun bila abiatutako turistek atzerri ustez zibilizatuan aurkitzen dituzten arrisku ustekabekoez. Ulermenak huts egiten ez bazidan, deus ez lehenagotik ez nekienik:
|
|
|
oinazea, penitentzia, gurutzea, kalbarioa... Kristoren pasioan oinarritutako iruditeria eta kontzeptuak darabiltza bere herriaren egoera adierazteko (gerraondoan idazten du), baina
|
herri
horrek ez du hil nahi, erromes doa salbazioaren bila, horixe baitu esperantza bakarra, Semearen hildura Amak eztituko du. Azurmendiren beraren hitzetan esatearren," Euskal Herriaren interpretazio teologiko liturgiko bat" egiten du Salbatore Mitxelenak.
|
|
|
Horren legeak ezin hutsgabekoak izan, noraino eta jasanezinak suertatzeraino hartzaile dituzten gizakientzat. Herriaren ordezkotza du legegileak; hortaz,
|
herri
horren ohiturak, aiurria, egoera politikoa eta erlijiosoa ezagutu behar ditu.
|
|
|
Alabaina, zer nolako lana legeria zibila idaztea herri handi batentzat! Egiteko hori giza indarretatik gaindi legoke,
|
herri
horri erakunde berri berriak eman eta bazter eta ahazturik utziko balitz, besteak beste, herri hori, herri zibilizatuen artean, lehendabizikoa dela. Iraganaren eskarmentua da, izan ere, aintzat hartzekoa, bertan baitago gorpuzturik zentzu on, erregela eta goiburuen tradizioa.
|
|
|
Alabaina, zer nolako lana legeria zibila idaztea herri handi batentzat! Egiteko hori giza indarretatik gaindi legoke, herri horri erakunde berri berriak eman eta bazter eta ahazturik utziko balitz, besteak beste,
|
herri
hori, herri zibilizatuen artean, lehendabizikoa dela. Iraganaren eskarmentua da, izan ere, aintzat hartzekoa, bertan baitago gorpuzturik zentzu on, erregela eta goiburuen tradizioa.
|
|
|
Legegileak, aginpidean baino, apaizgoan dihardu. Ezin du alboratu legeak gizakientzat eginak direla eta ez gizakiak legeentzat; egokitu behar zaizkie euren hartzailea izan daitekeen
|
herri
horren aldarte, jardun eta egoerei; berrikuntzetan ere, zehatz izan behar dute, ezagutzeko modukoak izan baitaitezke, erakunde berri baten aurrean, teoriak eskaintzen dizkigun abantailak eta ez, ostera, haren gaitzak, horiek bakar bakarrik praktikak idoro ditzakeelako; ona ere zokondoratu behar da onena zalantzan izanez gero; abusua zuzentzerakoan, zuzenketaren beraren arriskuak ikusi behar dira;...
|
|
|
Horiei adi egon behar du legegileak, berak ezarritako erakundeak lur gaineko euskarrietatik bakartuta ikusi nahi ez baditu. Berezko harreman horiek ahalbideratzen dute herri baten nortasuna eta eitea ez galtzea,
|
herri
hori azkendua edo hori baino makurragoa dena, beheratze maila espantagarrian amildua izan ez bada. Lar hobetsi ditugu garaiotan aldaketa eta erreformak; hartara, erakunde eta legeetan, ezjakinaren mendeak abusuen lekukoak badira ere, filosofia eta argien gizaldiak sarriegi izan ohi dira soberaren eszenatokiak.
|
|
|
Urtero oporretan
|
herri
horretara joaten hasi ginen. Bigarren urterako bizkaitar batek jatetxea ipini zuen:
|
|
2001
|
|
|
Oñatiko Vasco Navarro trenbidearen geltoki zaharraren ondoan, monumentu gisa, lurrinezko lokomotora bat aurki dezakegu eta Azpeitiko Burdinbidearen Euskal Museoan, berriz, zenbait egongela bagoi gordetzen da, Ashbury konpainia britainiarrak 1887 urte bitartean egindakoak. 1960 urtean Sestaoko La Naval konpainiak egindako 3004 automotore elektrikoa ere Urola bailarako
|
herri
horretan dago.
|
|
|
ZERUKO ARGIAren editorialak" Erriak gizonak egiten ditu eta gizonek erria egiten dute" jarraitzen zuen aldarrikatzen. Haatik, halako hartan, hasiera batean ezagutua zuen
|
herri
hori" zuk eta nik, arek eta onek, aiek eta guk osatzen dugu" la. Are gehiago, editorialegileak zioenez, herria osatzen zutenen artean zeuden" umeak eta zaharrak, gazteak eta sasoikoak, gizonezkoak eta" ba ote besterik?
|
|
|
Egungo Urnietako herriaren nortasuna osatzerakoan eraginik handiena izan duten gizon emakumeen aipua egiten du Mikel Atxagak idazlan honetan, Urnietako Udalak, Dabid Etxeberriaren itzulpena medio, euskaraz eta gazteleraz argitara emandako" Gure Urnieta" liburuan. Liberalek Urnieta kiskali zutenekoa gogora ekarriz hasten du Mikel Atxagak bere ibilbidea, eta harrez geroztik
|
herri
horretan euskalgintzan gehien nabarmendu diren urnietar zein urnietartuen izenak biltzen ditu eta haien lanen berri eman. Mikel Atxagak dio, etorkinen uholdeak eta bat bateko hazkundeak gehiegi aldatu dutela Urnieta, gaurko gazteek haren izaera eta bilakaera behar bezala ulertzeko.
|
|
|
Ni ez naiz oso konszientea, inbasio egoera hartan astirik ere ez nuen kultura eta paisaia hark sortu zidan inpresioaz jabetzeko. Zu inbasio bat bizitzen ari zarenean eta egunero bonbardatzen zaituztenean napalm eta fosforo zuriarekin, eta jendea euliak bezala hiltzen ari denean, eta ikusten duzunean Marokoren helburu bakarra dela
|
herri
hori desagertaraztea... astirik ere ez inpresioak barneratzeko! Jateko ia ez genuen ezer ere, urik ere ez... baina hori dena ez duzu nabaritu ere egiten, zeren gauero oheratzen zara pentsatuz" beno, gaur ez naiz hil, bihar ea zer gertatzen den".
|
|
|
Baldintza bakarra Iparraldean garatu izatea da, lanpostuak bertan sortu behar dituzte.
|
Herrikoa
horren xedez sortu bai tzen.
|
|
|
Herri bakoitzean surf kultura bat sortu da: normalean
|
herri
horretako figura mitikoek sortu dute eredua edo eskola. Egun puntakoenak Australia, EEBB, Brasil eta Hawaii dira.
|
|
|
Hainbat gizarte plataforma eratu da denen ahaleginak elkartzeko, eta, diotenez, bertan gerta daitezkeen leherketek eta kutsadurak Bizkaia osoan izan dezakete eragina. Zornotzan, Boroan aurreikusten den proiektu termikoari dagokionez,
|
herri
horretako alkateak iragarri zuen herri galdeketa galarazi egin du Bizkaiko EAJko exekutiboak. Kontuan izatekoa da deialdia iragarri duen alkatea ere EAJ alderdi politikoko kidea dela.
|
|
|
Ez dakit zergatik jokatzen duzun azkoitiarraren alde. Atano erretiratuz gero,
|
herri
horretan tunantea besterik ez dago.
|
|
|
Zuzen zabiltza beti bezela, Sokrate. Eta jakin ezazu
|
herri
hori, gurdi hori, aurrera jo ezinik dabilela, bi zaldi erotuen erruz argitu zuen Berasak. Baina hau gutxi balitz, zaldi bakoitzak soilik bere garaipenean pentsatzeaz gain, zaldi baten zein bestearen alde agertzen ez diren hiritarrei ez diete tarteko beste zaldi bat proposatzen uzten.
|
|
|
Ulertu dudala uste dut esan nuen, baina esan iezadazu,
|
herri
horretako hiritarrek ba al dute, zaldi zuria eta beltza alde batera utzita, beste aukerarik?
|
|
|
Bai al da benetan hizpidera ekarri duzun
|
herri
hori edo irudimenezkoa al da soilik?
|
|
|
Nahiago nuke, bai, dena nire irudimenaren kontua balitz, baina ez da horrela,
|
herri
hori zinez bizi baita eta bizi gainera, kontatu dizudan egoera horretan. Segurtasun osoz mintzo zela zirudien.
|
|
|
Baina askotan, badirudi zenbaitek birtute hau ahantzi egiten dutela, eta beste bide bat erabiltzen dute, ziurrenez beste animaliena baino mespreziagarriagoa, indarkeria deitzen dugun hori, hain zuzen ere. Diozunaren arabera behinik behin, zure
|
herri
horretan bada halakorik, ez al da hala?
|
|
|
Hala da. Geldo eta ilun doakigu denbora gure
|
herri
horretan, aspaldidanik dirudi, denbora eten egin dela, eguzkia izoztu balute bezala eta ikusteko aukera dugun bezala Ilargi da, bakarrik, aurpegia zurbila duelarik, eta malkoak haren begietan. Beharbada, ilargia askori gertatzen zaigunaren islada besterik ez da, beharbada arrazoi zuen poetak honakoa idatzi zuenean:
|
|
|
Eta lasai egon zintezke, Berasa adiskide maitea, arestian esan didazun bezala, eguna beharrezkoa z.aio gauari, azken honek bere izaera jaso dezan eta baila gaua egunari ere, arrazoi bera delarik medio. Hortaz, nahiz eta gaur gaua eta iluna den zure
|
herri
horretan, noizpait eguzkia azaldu da. Eguzki beroa, egun berriaren etorrera.
|
|
|
Egin dezagun topa, Berasa maitea, zure
|
herri
horretara abiatu zaitezen aurretik.
|
|
|
Lehen herrira heldu eta,
|
herri
hortako buruzagia abisatu zuten eta erran zioten etxe bakotxeko gatu beltzak ehaiteko. Buruzagiak problemarik gabe ulertu zuen.
|
|
|
" Gero lotan geratu nintzen
|
herri
horretako banku batean. Eta etxean baino gusturago nengoen herri horretan eta banku horretan, uda zelako eta etxeko ohean izerditan nengoelako.
|
|
|
" Gero lotan geratu nintzen herri horretako banku batean. Eta etxean baino gusturago nengoen
|
herri
horretan eta banku horretan, uda zelako eta etxeko ohean izerditan nengoelako.
|
|
|
Usain goxozko ontzitxo batean bezala,
|
herri
horretan daude bildurik Indiak dituen dohain lurrin bene benetakoak.
|
|
|
|
Herri
hori den kale bakarrera sartu eta Ozono deitzen den taberna horren neoi argi letrero urdinari erreparatuko diozu.
|
|
|
‘Horixe da okerrena! ’ jarraitu du Imanolek bere melodrama. ‘Aberriaren alde hiltzeko prest zaude, baina ez zara benetako
|
herri
horretara hurbiltzen eta ez zaude aberri horren alde egunero bizitzeko prest. Etxetik irtenda goizero agurtzen duzun jendea da aberria, ez zuk gogoan duzun errekortea, aberriaren alde epikoki hiltzeko zure ipuin xelebre horrekin.’
|
|
|
zientzialariaz gainera, pieza bateko gizaseme bat aurkituko du irakurleak orriotan. Bere herriari(" eta neurea dela diot, ez haren jabe eta nagusi naizelako, baizik eta ni naizelako
|
herri
horretakoa, herri horrek sortua, hazia eta hezia") lotzen zuen lokarria eten nahi ez, eta haren zerbitzari leiala izan zen; euskararen etorkizunean sinesten zuelako, euskarari etorkizuna eskaini nahi izan ziona; sufritzen dutenekin bat egiten zekiena. Handikeriazko menturarik gabe bizi izandako gizon handia.
|
|
|
zientzialariaz gainera, pieza bateko gizaseme bat aurkituko du irakurleak orriotan. Bere herriari(" eta neurea dela diot, ez haren jabe eta nagusi naizelako, baizik eta ni naizelako herri horretakoa,
|
herri
horrek sortua, hazia eta hezia") lotzen zuen lokarria eten nahi ez, eta haren zerbitzari leiala izan zen; euskararen etorkizunean sinesten zuelako, euskarari etorkizuna eskaini nahi izan ziona; sufritzen dutenekin bat egiten zekiena. Handikeriazko menturarik gabe bizi izandako gizon handia.
|
|
|
Erabakiak, nik uste, ez dituzte inolaz ere teknikoek hartu behar, politikoek (hitz honek izan dezakeen adierarik zabalenean) baizik:
|
herriak
horretarako hautatu  dituen politikoek, noski. Teknikoen lana erabaki horiek ahalik errazen, lasterren eta ekonomikoen, nolarebait esan, eragitea da.
|
|
|
Eta egunen batean euskaldun huts (ez hain huts, haatik, dugun eta dukegun munduan) bihurtuko bagara ere euskotar guztiok, etorkizun lainotsuan dago bihurrera hori. Ez zigun besterik erakutsi Arestik bere erdal herritik, Euskal Herriaren eremuetan aurkitzen den Erdal
|
Herri
horretarik. Borroka geure baitan daramagula eta zorionez daramagula, hilik baikeundeke ukituko ez bagintu.
|
|
|
Ez dut konprenitzen horrelakorik inori gogoak ematea eta are  gutxiago, besterik gerta baledi ere, jendartean horrelakorik esatea. Neure herriak (eta neurea dela diot, ez haren jabe eta nagusi naizelako, baizik eta ni naizelako
|
herri
horretakoa, herri horrek sortua, hazia eta hezia) hutsik eta tatxarik badu ugari: ugariago apika neronek lehengoez gainera aski eta gehiegi erantsi diodalako.
|
|
|
Ez dut konprenitzen horrelakorik inori gogoak ematea eta are  gutxiago, besterik gerta baledi ere, jendartean horrelakorik esatea. Neure herriak (eta neurea dela diot, ez haren jabe eta nagusi naizelako, baizik eta ni naizelako herri horretakoa,
|
herri
horrek sortua, hazia eta hezia) hutsik eta tatxarik badu ugari: ugariago apika neronek lehengoez gainera aski eta gehiegi erantsi diodalako.
|
|
|
Antzerki amateurra eta eskolako antzerkia gero etaarrakastatsuagoak dira bai ikasle mailan eta bai Saretxoa izenez ezagun izan daitekeen zirkuituan ere. Tamalez, aurten ez da modurik izan Azpeitiko Antzerki Topaketa normalizatuak ospatzeko, baina espero dezagun hitza bete eta Urolako
|
herri
horretako agintariek bi urteko etenaldiaren ondoren euskal antzerkigintzarentzat hain garrantzizkoak diren jardunaldi horiei berriro ere heltzea.
|
|
2002
|
|
|
Oso garbi izan behar dugu, errepresioa Batasunaren kontra badoa, gizarte osoaren kontra doala. Talde politiko bati ahotsa kentzen bazaio, demokrazia eta
|
herri
hori gaixo geratzen baita. Solidariotasun pertsonal eta militantearen beharra dago.
|
|
|
Eremu euskaldunetan beste zerbait gertatzen da, eta seguruenik euskaldunek beste trinkotze maila bat dute erdaldun elebakarrekin. Agian horrela azaltzen da egonkortze hori eremu euskaldunetan, hau da, erdaldun elebakarren kopuruak
|
herri
horretan duen garrantzi estatistikoan.
|
|
|
Aretxabaletan jaioa zen Jesus Peña, eta
|
herri
horren Gerra aurreko giroari eskaintzen zaio lanean zehar tarte zabala, ahal delarik ere umore tantaz azaltzen dena. Horrelakoxea omen genuen «Aitza» bera ere, idazten zituen gauzetan umorea alboratzen ez zuen gaztea, harik eta 1937ko abuztuaren 29an Gerran izandako zauriak sendatu zain zegoen Santandergo Ospitaletik" desagertu" zuten arte.
|
|
|
Baina, gainera, bilduma honetan agertu zen estreinako aldiz Urturi herria, Ajea du Urturik bere eleberriaren muinean egongo zen topos narratiboa. Uholde baten ondoren
|
herri
horretan (Euskal Herriaren sinbolo argia) gertatutako erreakzioak kontatzen ditu eleberri horrek. Herria eleberriko pertsonaia kolektiboa da (ik.
|
|
|
Eta indarraren, diruaren eta zikoitzen erpeetan dakusat ondatu agiñean nire ametserria ere. Esanak esan,
|
erri
horren gau luze honen egunsentia... ez dut nik neuk ikusiko.
|
|
|
Askatasuna mende honetan lortu dauan
|
herri
horrek hizkerea galdu egin dau. Liburuz eta eskolan ikasi arren, ez dabe kalean, gizartean ez hartuemonetan erabilten.
|
|
|
Esan daiteke Unibertsitatea funtsezko azpiegitura delaherri baten biziraupenerako. Izan ere, Unibertsitateak betetzen dituen funtzioakherritarren goi mailako prestakuntzarako eta
|
herri
horren kultura, hizkuntza etaidentitatearen transmisio, garapen eta ikerkuntzarako lehen mailako tresna sozialabihurtzen dute Unibertsitatea.
|
|
|
Esan daiteke Unibertsitatea funtsezko azpiegitura delaherri baten biziraupenerako. Izan ere, Unibertsitateak betetzen dituen funtzioakherritarren goi mailako prestakuntzarako eta
|
herri
horren kultura, hizkuntza etaidentitatearen transmisio, garapen eta ikerkuntzarako lehen mailako tresna sozialabihurtzen dute Unibertsitatea.
|
|
|
Erizek euskararen atzerapenaikertu ordez, euskararen iraupena aukeratu zuen ikergaitzat, erantzuna euskaldunen komunitatean bertan aurkituz, Uitzin, hain zuzen. Eskola, merkataritza etasoldadutzaren bitartez gaztelania ezagutu arren,
|
herri
horretako biztanleek euskaragorde dute, beraientzako baliagarria zelako eta berezko ospea zuelako. Euskarareninguruko lanen artean kokatu behar dugu, azkenik, Javier Diaz Noci rena (1995), prentsaren inguruan.
|
|
|
Dena dela, irratia horiek sortu aurretik emanaldi batzuk eskaini zituzten haririk gabekoek, asmakizun berri haren onurak ezagutarazteko asmoz. 1924ko maiatzaren 28an Portugaleteko bandaren kontzertuaren emanaldia iragarri zen Gaceta del Norte kazeta bilbotarrean6 Baina ez zen Ezkerraldeko
|
herri
horretatik aireratu zen emanaldi bakarra. Bertako bandaren kontzertuak agertzen ziren egunkarian, Estatuko eta Europako zaleek entzun ahal zituzten beste emanaldi batzuen ondoan.
|
|
|
– Getxoko maiztasuna Bizkaiko kostaldeko
|
herri
horretako batzokian egoitza duen Itzartu kultura taldeari esleitu zion gobernu autonomikoak; aurreikuspenen arabera, lizentzia Uribe Kostan martxan zegoen KV 30EAJ emisorari egokituko zitzaiolako ustea zegoen arren. Alde batetik, Getxon udal irratia sortu berria zegoelako, eta, beste aldetik, lizentzia lortu zutenek garatutako proiekturik ez zutelako.
|
|
|
Leioako KV zelakoak zorte gutxiago izan zuen. Pertsona partikular batek bultzatuta, 1983ko abenduan hasi zen emititzen, Bizkaiko
|
herri
horretako ganbara batetik. Beranduago, Udalak utzitako lokaletara eraman zen, baina ez zuen tokiko administrazioaren inplikazio osoa izan, eta Jaurlaritzaren maiztasun banaketan lizentziarik lortu ez zuenez, itxi egin behar izan zuen 1990eko hamarkadaren hasieran udal emisora bihurtu ezinik.
|
|
|
Irudi berberak ikusita, beste hartzaileren batek pentsa zezakeen, eta halaxe pentsatuko zuten batek baino gehiagok: , deskolonizazioaren ostean,
|
Herri
hori oso oreka ahulean dago, eta istilu horiek horixe besterik ez dute erakusten?. Beraz, batek Rwandako istiluen iturburua, beltzen idiosinkraziari leporatzen zion, eta besteak zuriek utzitako ondareari.
|
|
|
Ipar Amerikan, Dakota herriak sistema propioa garatu zuen neguak zenbatzeko.
|
Herri
horrek XIX. mendean erabiltzen zuen egutegi berezi baten erreprodukzioa da ondoko orrialdeko irudia: neguen kontaketa da eta testu beraren hiru bertsio desberdin ematen dira erreprodukzio horretan.
|
|
|
Manuel Piñar, Ospitaleko Auzo Elkarteen Federazioko presidenteak esan zuen «jakin behar izan dugula hilotz bat zegoenean», eta agerraldi berriak administrazioen «aurreikuspen falta» erakusten duela. Auzo erakundeko lehendakariak kezka adierazi zuen, urte eskasean bi legionella agerraldi gertatu zirelako
|
herri
horretan, 2001eko apirilean Riera Blanca auzoan erregistratutako kasuen ondoren. Piñar ek iragarri zuenez, datorren astean auzo federazioak Ospitalea Osasun Publikoaren aldeko Plataforma deituko du, herritarrek, sindikatuek eta talde politikoek osatua, Udalari eta Generalitateari azalpenak eskatzeko.
|
|
|
Azken hori Espainiako eta Portugalgo erabiltzaileen arteko trukea errazten duen jarduera da, Espainiako Lan eta Gizarte Gaietarako Ministerioak eta Espainiako Do Trabalhoe da Solidaridad de Portugal-ek sinatutako hitzarmenaren arabera. Oporrak zortzi egun inguru irauten dute,
|
herri
horretako herri desberdinetan. Oporretako txandetan zehar, erabiltzaileek animazio programa zabala dute hotel bakoitzean egonaldia atseginago egiteko.
|
|
|
Bostehun bat pertsonak Bercedoko, Cuenako eta Mataporquerako (Campo) herri kantabriarren etxeetako anoche ak hustu behar izan zituzten, azken
|
herri
horretan aparkatutako tren batek utzitako eta akrilinitrito izeneko material toxikoa garraiatzen zuten lubakiengatik. Babes Zibilak jakinarazi zuenez, etxeetatik irten ziren bizilagunek etxera itzultzeko aukera izan zuten, intoxikazio arriskua alde batera utzita.
|
|
|
Postre tipiko hori bizkotxo bat da, eta hura egiteko pastel krema erabiltzen da. Aurten, Gironako Torroella de Montgríko Sant Joan dantzaldia amesgaizto bihurtu da,
|
herri
horretako biztanle askorentzat eta bisitarientzat. Kaltetuak, kasu askotan familia osoak, 750 inguru dira, eta horietatik 30 ospitaleetan ingresatu behar izan dira.
|
|
|
Beste ezaugarri komun bat ere bazuten:
|
herri
horretako labe batek egindako koka bat irentsi izana. Zein izan da eragilea?
|
|
|
Mediku ikuskaritzaren agiria ere aipatzen du epaiak, Móstolesko ospitaleak haurdunaldiaren «jarraipen egokia» ziurtatzen baitu. Madrilgo
|
herri
horretako medikuek «umetoki barneko hazkuntza atzeratzea» egoki diagnostikatu zuten eta Espainian fetuaren malformazio larriengatik abortatu daiteke, hogeita bigarren astera arte. «Azken ekografietan malformazioak detektatu balira, epez kanpo egongo nintzateke».
|
|
|
Kataluniako Santa María de Palautordera herrian (Bartzelona) erregistratutako intoxikazio masiboak, ur kutsatua kontsumitzeagatik, bi ehundaka pertsonari eragin dienak,
|
herri
horretan erabiltzen diren ura hartzeko eta edateko ur bihurtzeko sistemetan akatsak daudela erakusten du. Aurreko egunetan izandako eurite bortitzak, errua ofizialki egotzi baitzitzaien, osasunean ondorio larriak dituen ingurumen arazo baten eragilea baino ez ziren izan.
|
|
|
Ebron duela urtebete aurkitu zuten, moluskuko larbekin kutsatutako txalupa baten nabigazioaren ondorioz. Oraingoz, izurritea Mequinenzan gelditu da, Zaragozako
|
herri
horretako urtegira iritsi gabe. Gutxi gorabehera 40.000 indibiduoko koloniak egon daitezkeela kalkulatzen da.
|
|
|
Herri biziki pollita eta euskalduna, zinez.
|
Herri
horretan badira euskara txit maite duten familiak. Horietako bat Kapoteneakoa.
|
|
|
Harrizko
|
herri
hori
|
|
|
Harrizko
|
herri
hori eskultura bat besterik ez da, barne hutsa, eskuaren ametsek zizelkatua. Harriak zutik iraunen du; areago iraunen du barne hutsak.
|
|
|
" avenida casera" menturaz?
|
Herri
horretan berean kai aldera dagoen etxe batek argi eta garbi erakusten digu, harrokeria guztiarekin, bere izena inolako ahalkerik gabe ate gainean jarria: " Alde kai".
|
|
|
Ordea, ez dut uste hau horrela gertatzen den. Hasteko, telebista eta irratia bazter guztietan entzuten dira, euskaraz eta gaztelaniaz, eta horrek etengabe eramaten ditu herrira eta eskualdera
|
herri
horretakoak eta eskualde horretakoak ez diren hitz berri eta esamolde arrotzak. Baina horretaz gain, gero eta normalagoa da aurkitzea herrietan, ez dezagun esan eskualdeetan, toki anitzetako jendea.
|
|
|
kontuan izanik gure irakasleen artean batzuek maizegi ez dutela ziurtasunik hizkuntzarekin, hizkuntza ongi ikasi ez duten euskaldun berriak izanik, zer irakasteko gai izango dira? Euskalkia ikasi dute lehenik, edo nahikoa da
|
herri
horretako hizkera. Eta aldaketak gertatzen direnean, eskola batetik bestera pasatzen direnean lehiaketa batean adibidez, nola hartuko da hori kontuan?
|
|
|
Hezitze balio izugarria du beste unibertsitateetan ikasteak, zeren hainbat herri eta kultura ezagutzeko aukera emateaz gain, beste hezkuntza sistemek eskaintzen dituzten eduki eta irakasteko modu desberdinetara irits baitaiteke horrela. Horretarako, baina, beharrezkoa da
|
herri
horretako hizkuntza ezagutzea; gutxienez, nazioartean gehien erabiltzen den hizkuntza ezagutu da. Hori dela eta, geure unibertsitateetan ingelesez edo beste hizkuntza horiez eskolak jasotzeko aukera ezin hobea litzateke, akademi alorrean hizkuntza hori trebetasunez erabiltzeko oso bide egokia baita.
|
|
|
Eskualde horretan kokatzen da kurduen drama.
|
Herri
hori jatorriz indoeuroparra da eta 25 milioi herritar inguru ditu. Hala ere, banaketa kolonialaren ondorioz, herritar horiek Turkia, Irak eta Iranen lurraldeetan banatuta geratu ziren, eta hiru herrialdeetan errepresio bortitza jasaten dute.
|
|
2003
|
|
|
«Basa
|
herri
horretara joango zara?» aditzera ematen diote nolabait. Eta hain da barrura joaten, Lezo herrira hurbiltzen dela.
|
|
|
Matias Malandak ageriko zeregin bat du Idus delako
|
herri
horretan: adinekoei elkarrizketak grabatzea, jenderik bitxienaren bizitzak grabatzeko; horren atzean, baina, beste helburu batzuk daude, apurka argituz joango direnak.
|
|
|
biografia bitxiak grabatzera joan den funtzionario baten istorioa. Baina pertsonaia horrek beste zeregin bat dauka
|
herri
horretan (ez dut azalduko, irakurketa ez zapuzteko). Eta irakurleak hasieran ez du jakingo zein den pertsonaiaren benetako zeregina.
|
|
|
Pilota Frantziako Gobernuaren teilatu gainean da. Baina, Gobernuak deszentralizazio berria eta «beheko» Frantzia aipatzen dituen une honetan, ez du
|
Herri
horren boza entzuten. Dialogoaren alde dagoela adierazi berri die administrazioak Iparraldeko zinegotziei, Departamenduari zein Laborantza Ganberari berriro ere ezetz esan ondoren.
|
|
|
Horien artean zen Orioko Udala ere. Kostaldeko
|
herri
hori oso herri euskalduna den arren, bazen erabilerarekiko kezka bat. Orioko Udaleko euskara teknikariak, Javier Zabaletak, adierazi digunez," Orion, ordurako, administrazio mailan eta beste zenbait alorretan euskararen erabilera sustatzeko programak martxan jartzen hasita zeuden, eta ikusi genuen merkataritzak garrantzi handia zuela, erakusleiho funtzioa betetzen duelako, baina gaztelaniaz funtzionatzen zuen.
|
|
|
16 urtegaz, ni joaten nintzen deitzen zidaten edozein lekutara, oso pozik, eta saioak besteko garrantzia zeukan han parrandan geratzeak, edo hango lagunekin egoteak, edo
|
herri
hori ezagutzeak... dena zaku berean sartzen zen, dena zen abentura bat. Orain abentura maila hori txikitxoagoa da.
|
|
|
1 Formulan irudia, dirua, teknologia eta garapena mugitzen da. Pentsa zer den Kolonbiarentzat Juan Pablo Montoyak 1 Formula irabaztea,
|
herri
horretaz kalapitak bakarrik entzuten direnean! Espainiako Estatuan ere interes sozial eta politiko asko dago euren pilotu batek 1 Formulako txapelketa bat irabaz dezan.
|
|
|
Olea genero hau mundu osora zabaldua da eta Ozeanian bezala, Indian edo Buena Esperanza lurmuturrean aurki daiteke. Baita klima mediterranearra duen Euskal
|
Herri
horian ere. Mila urtetik gorako olibondoekin batera hegaztiek sakabanatutako hazietatik sortutako basatiak nonahi ditugu, Lleidako Arbeca herritik izena hartua duen Arbequina barietate fin preziatua eta Espainiako erregina makala," Aceituna de la Reina" handia, tartean.
|
|
|
" Adibidez, urdina, askotan ez da azula, estruktura bat baino: izan daiteke harri bat, zerua erdi lainotua, bereziki ileari atxikitako kolorea… Askotan
|
herri
horiek kolore hitzak erabili dituzte ez bakarrik kolorea adierazteko, baizik testuinguru bat, edo baloreak aditzera emateko. Gorriarekin gertatzen den bezala:
|
|
|
Jesusen Barri Onak eta Jesusen Eleizeak Herri bakotxa bera dan letxe hartu behar dabe,
|
herri
horren balio ta aberastasun guztiak aintzat hartu, garbitu, aurrera eroan... Gure Euskal Herriak, herri lez, baditu bere bereak direan gauza batzuk:
|
|
|
Mezaren Egunerokoa (ez oraingoa, orduan erabilten zana baino). Pozarren hartu eban
|
herriak
hori, eta milaka ta milaka zabaldu ziran liburutxuak gure eleizetan, euskaldunon bihotz pozgarri. Gogoan izan, aldi haretan euskereak ate guztiak itxita eukazala gure eskoletan eta komunikabideetan.
|
|
|
Gordexolaraino bialdu ginduezan.
|
Herri
horren izena bera be sekulan entzun bakoa nintzan. Eta, egia esan, herri txiki dotore hori guztiz erdalduna egin jatan.
|
|
|
2.5.1 Gure herriak, ikusi dogunez, maite maite izan ditu beti bertsolariak eta bertso-paperak: izan be, ez ete doguz ba eurok
|
herri
horren arnasa, gogo azalpen eta bihotz zirkina. Ez ete deuskuez eurok arduraz jasoten herri horren asmo, gurari, samintasun, poz eta buruhausteak?
|
|
|
izan be, ez ete doguz ba eurok herri horren arnasa, gogo azalpen eta bihotz zirkina? Ez ete deuskuez eurok arduraz jasoten
|
herri
horren asmo, gurari, samintasun, poz eta buruhausteak. Horregaitik, herriak, apala izan arren, berehalaxe igarten deutso bertsoen balioari.
|
|
|
Gizaki bakoitza, ordea, deus ez baita sorterri batekoa ez bada eta bere
|
Herri
horrek ez baldin badio doi bat ontasun ekonomiko, sozial eta kultural segurtatzen, alde batetik, eta doi bat ahalbide zibil eta politiko bermatzen, bestetik, munduan zehar lo zeuden Koloniak iratzartzearekin, Kolonizatzaile ohiak behartuak izan ziren amore emaitera eta 1948ko Gizaki eskubideen deklarazioari zihoazkion Gizaldeen eskubide batzuen eratxikitzera.
|
|
|
Horretan interesgarria da azpimarratzea Euskal Herriko subjektu edo mugimendu sozial berri baten sorreran eraginik handiena izan zuena ez zela izan, hainbatherrialdetan gertatu denaren kontra, Seattle hirian 1999an izandako gertaera multzoa, nahiz eta
|
herri
horretan aipatu ziren estreinekoz globalizazioaren aurkakomugimenduak. Hemen eta Munduan taldeko gaurko zenbait kide Seattlen egonbaziren ere, gero euskal mugimendua osatuko zuten pertsonen ustez gehienetzatSeattlekoa urruti geratu zen eta ez dirudi hemen eragin handirik izan zuenik.
|
|
|
Zornotza Bizirik (oraindik aurrera ZB) Amorebieta Etxano (Bizkaia) 2 udalerrianBoroa auzoko poligono industrialean, eraiki nahi den ziklo konbinatuko zentraltermikoaren proiektuaren kontra eratu den herri plataforma dugu. 2000ko martxoaneratu zen (600 pertsona egon ziren aurkezpenean) eta bi urte eskaseko jarduneansekulako mobilizazio soziala lortu zuen
|
herri
horretan, ESB enpresa irlandarrakjarri nahi duen zentral termikoaren kontra.
|
|
|
Amorebieta Etxano udalerriak 15.818 biztanle dauka (1991ko erroldarenarabera) eta ZBek 15.500 sinadura lortu du proiektuaren kontra (horietarik 13.500inguru dira udalerriko biztanleena, besteak inguruko herrietan jaso ditu); 800 auzokidek alegazio formalak aurkeztu zituzten eta milaka pertsona batzera ailegatu direnmanifestazioak deitu ditu Durangaldeko
|
herri
horretan. Ikerketa egiten genbiltzalarik, ZBek, inolako babes instituzional barik, gai honi buruzko erreferendumbat antolatu zuen eta 5.445 pertsonak botoa eman zuten kontsulta horretan, Amorebieta Etxanoko erroldaren %43a, hain zuzen ere.
|
|
|
– Planteatzen diren osasunarentzako balizko kalte horiek zornotzarren BizimoduOnaren definizio soziala kolokan jartzen dute, noiz eta
|
herri
horretan arazohistoriko pisutsuak (Hirigintzari, Lanari, Inguramenari eta abarri dagokienez) ahal den neurrian gaindituta ikusten zirenean. Boroako poligonoaren inguruanurteetan egindako propagandarako erabilpena eta, gero, oso kaltegarritzat jotzenden proiektua bertan paratzeko dagoen bakarra izateak areagotzen du zornotzarren haserrea.
|
|
|
Baina UEUko beste sailek emandako erantzun epelak137 proiektua murrizteaz gain, ondo erakutsi zituen UEUren mugak. Horrenbestez, Aizpuruaren taldeak, bereziki Natur Zientziak Saileko kideez osatua, bilera egin zuen Irurtzunen, martxoaren 25ean, ikerketaren xehetasunak finkatzeko, azkenean
|
herri
hori aukeratu baitzuten aztergai izateko, hortik. Irurtzun projektua, izena.
|
|
|
Batez ere Israelgo eta Palestinako musikariek osatzen dute, baina baita gatazka eta andaluziar zonako beste herrialde batzuetakoek ere. Bigarren urtez jarraian, Pilak (Sevilla) izan da, eta
|
herri
horretako mintegi zaharrean finkatu du egoitza. Fundazioak Andaluziaren eta Ekialde Hurbileko herrialdeen arteko lankidetza kulturala sustatuko du eta Barenboimi eta Saidi buruzko artxibo bat sortu eta zabalduko du, bereziki bakearen aldeko proiektu komunei buruzkoa.
|