|
2000
|
|
|
Arrazoiak, jakina, tokian tokikoak dira, baina ahultasun eta marginalitate sentimendua orokorra dela esango nuke, eta honela formulatu ohi da:
|
herri
aginteek, tokian tokikoek, ez digute kasurik egiten. Adibide bakarra jarriko dugu:
|
|
2001
|
|
|
|
Herri
agintearen aldetik, egoera ahulean aurkitzen den euskararen geroa ziurtatzeko behar den guztia egiteko oinarriak ezarri dira urte hauetan, bai egituretan, bai diru horniduretan, bai plangintzan ere, bereziki hezkuntzaren esparruan, besteak beste. Badugu garaia, beraz, geure buruari galde diezaiogun ea ahalegin izugarri horrek espero zitezkeen emaitzak sortu ote dituen euskararen erabilera sozialaren aldetik:
|
|
2003
|
|
|
Badaukagu
|
herri
aginteen argazki berria Hego Euskal Herrian. Orain artekoak Lizarra Garazi eta ETAren tregoa garaiko indar harremanak islatzen zituen bezala, tregoa hautsi ondorengo eta Ibarretxeren planaren aro berrikoa erakutsiko digu hemendik aurrera.
|
|
|
Eta guztiokhori azpimarratu nahi dut: gizarte eragileek, alderdi politikoek,
|
herri
aginteek eta hiritarrek, guztiok asmatu baitugu Ave Fenix-a bezala indarberriturik sortu lukeen proiektu berria definitzeko orduan. Horixe izango da modua euskal gizarteak eta erakundeek ere epeletik gora egin dezaten, Andoni Egañak eskatzen zuenari erantzunez (Egunero, martxoak 6).
|
|
2004
|
|
|
Diktadurarik gogorrenean ereindako euskal hazia.
|
Herri
aginte gorenen aldetik eragozpenak eragozpenen atzetik; eta, hala eta guztiz ere, gogoko zereginetan aldaparik ez dagoelako edo, euskal hezkuntzaren ernamuina ezerezetik sortu zuen euskal populuaren kontzientzia euskaltzaleak. Euskararen ordezkapenari langak jarri nahi izan zitzaizkion, galera ikaragarri hura nolabait ere eragotzi.
|
|
|
Herri gaixotasuntzat jo behar da, herrigaixotasuntzat eta herri gaixotasun bezala aztertu eta sendatu.
|
Herri
aginteak hizkuntz eskubideei atxikimendua erakusten duten jarrerak erakutsi, sustatu eta zabaldu egin behar ditu gizarte osoan eta gazteen artean bereziki. Ez dago beste sendabiderik.
|
|
2005
|
|
|
Eta, horrenbestez, euskara zerbitzu hizkuntza dugu administrazioen atal askotan. Orain, elebidun izateko ezinbesteko baldintzak bermatu behar ditugu zenbait ataletan, eta euskara lan hizkuntza izan dadin behar diren programak eta baliabideak sistematizatu eta areagotu,
|
herri
aginteek euskararen biziberritze lanean, bide erakusle eta ispilu izan behar dutelako.
|
|
|
Hogeita sei urte iragan dira, Autonomia Estatutuak (EAE, 1979) euskara Euskal Autonomia Erkidegoko hizkuntza ofizial izendatu zuenetik eta gure erakunde propioak berreskuratu genituenetik. Orduan, Euskal Autonomia Erkidegoan harturiko oinarrizko neurrietariko bat 10/ 1982 Euskararen Legea Normalizatzeko Oinarrizko Legea izan zen; hiritarrei hizkuntza eskubideak aitortu ostean
|
herri
aginteen betebeharrak finkatu zituena, euskararen erabileraren normalizazioa lor zedin. Une hartatik aurrera, Desplazamendu Linguistikoaren Inbertsioa (Reversing Language Shift) izan da hizkuntza politikaren ardatz nagusi.
|
|
|
Lau multzo ikusten ditut nik. Batetik,
|
Herri
Agintea. Hemen ez da horretaz ezer esan, eta hori esan egin behar da.
|
|
|
Nik 78ko paradigma deitu izan diot saio hari, garai hartan gauza asko batera gertatu zirelako. Eta agian, orain ere, paradigma berri baten bilaketa inportantea da
|
herri
aginteen eta herri aginteen ordezkarien artean. Nik uste dut horretan begirunea eta itzala zor diegula zeren maila horretan konpontzen ez diren gauzak zenbait neurritan ezin dira beste mailatan konpondu.
|
|
|
Nik 78ko paradigma deitu izan diot saio hari, garai hartan gauza asko batera gertatu zirelako. Eta agian, orain ere, paradigma berri baten bilaketa inportantea da herri aginteen eta
|
herri
aginteen ordezkarien artean. Nik uste dut horretan begirunea eta itzala zor diegula zeren maila horretan konpontzen ez diren gauzak zenbait neurritan ezin dira beste mailatan konpondu.
|
|
|
Debeku berezi hauek, zehatz mehatz galarazten dute historian erro sakonak egindituzten bereizkuntza batzuen iraunaraztea, kontuan harturik populaziosektore batzuk,
|
Herri
Aginteen eraginez edo gizartearen ohiko jardunarenpoderioz, egoera makurragoan ez ezik pertsonaren duintasunaren aurka argieta garbi datozen neurrien mendean ere ezarri dituztela?. –KonstituzioAuzitegiaren 128/ 27 edo 166/ 88 Epaiak, besteak beste?.
|
|
|
Izan ere, Espainiako Konstituzioaren 14 artikuluaren arabera ez da baztertzailebereizkuntzan oinarrituriko tratu oro; alabaina, kasuz kasu arbuiatu ditujurisprudentzia konstituzionalak, aintzat hartu beharreko gizarte errealitatearen, edota, izaera fisiologikoko desberdintasunen? ikuspegietatik aurkeztu nahi izan direnjustifikazioak,/ 1991 Epaia, bai eta, azkenik, gizabanakoen eta giza taldeenaskatasuna eta berdintasuna egiazko bilakatuko dituzten baldintzen sustapenazarduratua den 9.2 artikuluaren araberako aginduekin bat ez datorkeen guztia ere.Halatan,, argi eta garbi ondoriozta daiteke, berdintasunaren printzipioareneskakizunetatik abiatuta,
|
Herri
Aginte horien araudi baten edo erabakien etaegintzen zilegitasun konstituzionala. Berezitasunak eta bereizkuntzarakobaldintzak kontuan harturik, eta halakotzat har litezke kasu batzuetan sexuaedota haurdunaldia, arautu edo zehaztu ahal izango dira horrenbestez moldebateko edo besteko betekizun, eragin edo ondorio juridikoak edo, hala beharbadu, berdintasun materiala sustatuko duten neurri bereziak...?
|
|
|
...soil soilik 14 artikuluan aintzat hartzen den izaera formal horretaramugatzen, baitirudi, printzipioz behinik behin, bereizkuntza alderdikari edoarbitrarioak ez sorrarazteko agindura baino ez dela mugatzen, baizik eta funtsezkoizaera ere ageri du 9.2 artikuluan, gizabanako eta taldeen arteko berdintasunaegiazkoa eta benetakoa bilakatuko duten baldintzak sustatzera behartzen baitzaieharen bitartez
|
herri
aginteei.
|
|
|
9.2 artikuluak xedatzen duen aginduaren eragina 14 artikulura zabaltzen da, harenedukia modulatuz,
|
herria
aginteak kontuan hartzen dituen aldetik. Adibidez, agintehoriek historian zehar ukoan eduki eta baztertu diren gizarte talde batzuen alde, denbora epe jakin batean bada ere, bideraturiko egintzak ezin joko dira baztertzailetzatez eta Konstituzioaren aurkakotzat, baldin haien xedea, aldeko tratu berezien bitartez, funtsezko desberdintasun egoera hori eztitzea edo konpentsatzea bada.
|
|
|
(...) aipaturiko modulazioak, berdinen artean bereizirik bideraturiko egintzak 14.artikuluaren arabera ez baztertzailetzat joaz gainera, bereziki eskatzen die jatorriahistorian dagoen desberdintasun egoera baten aurrean dauden
|
herri
aginteei okerrarenzuzenketaren aldeko jarrera positiboa eta arduratsua erakuts dezatela.
|
|
|
(...) bere horretan, sexua ezin da desberdintasunean oinarrituriko traturako arrazoiaizan, zehatz mehatz xedatzen baitu Konstituzioaren 14 artikuluak bi sexuen artekoberdintasuna. Argi eta garbi debekatzen du konstituzio agindu horrek, historian errosakonak egin dituzten bereizketa batzuen iraunaraztea, kontuan harturik populaziosektore batzuk,
|
herri
aginteen eraginez edo gizartearen ohiko jardunaren poderioz, egoera makurragoan ez ezik pertsonaren duintasunaren aurka. EspainiakoKonstituzioaren 10 artikuluak zehazten duen bezala, datozen neurrien mendean ereezarri dituztela.
|
|
|
bat honetanguztian. Baina, gainera, halaber dagokio Administrazio horri,
|
Herri
Agintea denaldetik, berdintasuna benetakoa bilakatuko duten baldintzak sustatzea, berdintasunagalarazten duten oztopoak kentzea, eta bizitza politikoan, ekonomikoan, kulturaleaneta sozialean hiritar guztien partaidetza sustatzea eta erraztea, Konstituzioaren 1,1 eta9, 2 artikuluek xedatzen duten bezala. Halatan, ospakizunaren izaera zeinahi den ere, ukaezina da haren herri dimentsioa udalerriaren barruan eta bertako herri instituzioakezin dira gorde edo bazterrean gelditu berekin loturarik bat ere ez lukeen edoestratosferan edo gertatuko litzatekeen zerbait balitz bezala.
|
|
2006
|
|
|
Honek kazetariari honela esplikatu dio MAS barruan gasa eta petrolioaren hirugarren nazionalizazioaz dagoen burubidea: «Lehen planteamendua oinarritzen da lurraren eta jatorrizko
|
herrien
agintearen berreskuratzean. Espazioa, lurra, airea, biziaren logika eta kosmobisioa berreskuratzera.
|
|
|
Konstituzio politikoa Euskal
|
Herrirako
aginte publikoa bermatzeko
|
|
|
Horretarako ez zaio inori ezer inposatzen, beste bat da eskema: herritarrari inposatu ez, aitortu, errekonozitu egiten zaizkio hizkuntza eskubideak, eta
|
herri
aginteei (ez herritarrei) jartzen zaizkie obligazioak, hain zuzen ere herritarrei aitortutako eskubideak benetakoak eta errespetatuak izan daitezen.
|
|
|
Nork edo nola bermatuko die euskaldunei justizia zerbitzuak euskaraz jasotzeko eskubidea?
|
Herri
aginteei jartzen zaizkie obligazioak, baina denek dakigu (batez ere euskaldunek) obligazio horiek kasu askotan ez direla betetzen. Zerbitzu berri honetan aurreikusten da, besteak beste, kexen jarraipen zehatza egitea eta eskubide urratzaileari aholkularitza eta laguntza ematea.
|
|
2007
|
|
|
Halere, garapen izugarria izan du mendebaldeko herrialdeetan, langile mugimenduaren borrokarekin hasi eta XX. mendean gauzatu zen Ongizatearen Gizartearen hedapenarekin. Horien ondorioz, lan harremanak gizarte antolamenduaren osagarri ezinbesteko jo izan dira eta, beraz,
|
Herri
Aginteek gero eta araugintza zabalagoa eta sakonagoa bideratu izan dute arlo honetan, muturreko liberal profeten aldizkako aldarrikapenak gora behera.
|
|
|
Gainera,
|
herri
aginteen izaera berezi eta misto hori kontuan izanda, gaitasunberezia du lana ikuspegi profesionaletik egin nahi duenak. Alegia, profesionaltasunaren eta mendekotasunaren arteko konpromiso hori ongikudeatzen jakin du.
|
|
|
Kiroletan ere espezialistak daude, ekonomian ere espezialistak daude.
|
Herri
aginteetan ere, beraz, espezialistek egon lukete.
|
|
|
Horrek asko moteltzen eta atzeratzen du kazetariaren lana. Egun, erreportaje konplexu samar bat planteatzenbaduzu eta
|
herri
aginteen iturriak behar badituzu, egunak dituzu.
|
|
|
|
Herri
aginte edo erakunde publikoetan era profesional eta egoki batean jarduteadiogunean, komunikazioa kudeatzeaz ari gara herri aginte horren izaerak ekartzen dituen baldintza berezietan. Hau da, ez duela balio estrapolazio soilak.Esaterako, enpresa pribatuetan funtzionatzen duen ereduak ez du balio herriaginteentzako, izaera desberdina eta erantzukizun bereziak dituzten erakundeakdirelako.
|
|
|
Herri aginte edo erakunde publikoetan era profesional eta egoki batean jarduteadiogunean, komunikazioa kudeatzeaz ari gara
|
herri
aginte horren izaerak ekartzen dituen baldintza berezietan. Hau da, ez duela balio estrapolazio soilak.Esaterako, enpresa pribatuetan funtzionatzen duen ereduak ez du balio herriaginteentzako, izaera desberdina eta erantzukizun bereziak dituzten erakundeakdirelako.
|
|
|
Ez dakit zerbitzu soziala eskaini behar duten, baina bai zerbitzu publikoa.Azken batean,
|
herri
aginteek zerbitzuzko alderdi bat badute. Herri aginteakerakunde politikoak dira, baina erantzukizun publikoa dute, zerbitzu publikoakeskaini behar baitituzte.
|
|
|
|
Herri
aginteek, oinarrizko informazio beharrak asetzeaz gain, politika publikojakin batzuk irizpide politiko batzuen arabera finkatuko dituzte. Esaterako, herri erakunde batek genero indarkeriaren aurkako apustua egitea ala ez erabakibeharko du.
|
|
|
Daukadan adina dela medio, badakit erantzun zuzen eta erabatekorik ezdagoela, eta galdera honek ere ez du erantzun bakar eta egiazkorik onartzen. Nikuste dut, hor tentsiorako planteatu diren bi polo horietan, zerbitzu publikoa etaerabilera politikoa, orekara edo harreman orekatu batera kondenatuta daudela, erakunde eta
|
herri
aginteen izaeraren ondorioz.
|
|
|
Bigarren oharra, komunikazio instituzional terminoaren ingurukoa litzateke.Nire ustetan, erakundeen komunikazioa,
|
herri
agintetzat hartzen ditugun organizazioen komunikazioa da: udal, mankomunitate, aldundi, legebiltzar, gobernu, herri adarrak... legegileak eta, batez ere, exekutiboak.
|
|
|
Ezin da ukatu
|
herri
aginteek izaera berezia dutenik. Herri aginteen izaeraberezia nabarmentzeko ez dugu filosofia politikoetara joan behar.
|
|
|
Ezin da ukatu herri aginteek izaera berezia dutenik.
|
Herri
aginteen izaeraberezia nabarmentzeko ez dugu filosofia politikoetara joan behar. Eguneroko jardunean baitira desberdinak.
|
|
|
Eguneroko jardunean baitira desberdinak.
|
Herri
aginteek ez dute pertsonala enpresa arrunt batekkontratatzen duen bezala kontratatzen, herri aginteetan lanean dagoen funtzionarioa ez dute jende arrunta bezala kanporatzen, ez dituzte kontratatzen zerbitzueta produktuak beste edonork kontratatzen dituen bezala, dirua ez dute bide beretiklortzen, aurrekontuak ezin dituzte era berean antolatu... legedi zabal bat dago herriaginteen funtzionamenduar... Oraindela gutxi arte, komunikazioaren alorrekoa izan ezik.
|
|
|
Eguneroko jardunean baitira desberdinak. Herri aginteek ez dute pertsonala enpresa arrunt batekkontratatzen duen bezala kontratatzen,
|
herri
aginteetan lanean dagoen funtzionarioa ez dute jende arrunta bezala kanporatzen, ez dituzte kontratatzen zerbitzueta produktuak beste edonork kontratatzen dituen bezala, dirua ez dute bide beretiklortzen, aurrekontuak ezin dituzte era berean antolatu... legedi zabal bat dago herriaginteen funtzionamenduaren atal asko eta asko era berezituan arautzeko. Oraindela gutxi arte, komunikazioaren alorrekoa izan ezik.
|
|
|
Diferentziaren errealitate horren ondoan, halaber, ikusten dugu komunikazioak egundoko garrantzia hartu duela
|
herri
aginteetan, gainerako enpresetanbezala. Izugarri hazi da.
|
|
|
Erakundeek,
|
herri
aginteek, komunikazioaren garrantzia estrategikoa deladeskubritu dute eta, gehienetan, komunikazioa, enpresak bezala kudeatzen saiatzendira. Ñabardura garrantzitsu batekin:
|
|
|
komunikazio politikoak eransten dion ñabardurarekin. Horretarako,
|
herri
aginteek oso argi dauzkate beren berezitasunak.
|
|
|
2
|
HERRI
AGINTEEN BETEKIZUNAK
|
|
|
Badira hainbat ezaugarri, nire ustez, kontuan izan behar direnak eta komunikazioaren jarduera baldintzatu luketenak, edo behintzat aintzat hartubeharko liratekeenak: batetik,
|
herri
aginteen betekizun zehatzak leudeke. Horienartean, herritarren eskubideen bermatzaile izatea da.
|
|
|
Eta bestetik, herri agintearentitulartasun berezia legoke. Zeintzuk dira
|
herri
aginteen titularrak. Aginteandaudenak, aldi baterako edo gehiagorako izan, edota horiek han jarri dituztenak. Aurreneko instantzia batean, herritarren ordezkaritza zuzena duten Batzar Nagusi, Udalbatza, eta abar, edo, beste urrats batean, herritarrak beraiek?
|
|
|
Politika publikoenhelburua gizartean eragitea da.
|
Herri
aginteen betekizuna da politika publikohoriek abian jartzea, eta komunikaziorik gabe nekez burutu daitezke edo nekeziritsiko dira helburuetara. Herri aginteen obligazioa, hortaz, komunikatzea da.
|
|
|
Herri aginteen betekizuna da politika publikohoriek abian jartzea, eta komunikaziorik gabe nekez burutu daitezke edo nekeziritsiko dira helburuetara.
|
Herri
aginteen obligazioa, hortaz, komunikatzea da. Etaherritarren eskubidea da komunikazio jarduerez bideratzen duten informazioajasotzea.
|
|
|
|
Herri
aginteen jarduerek badute beste dimentsio bat ere: Lehiakortasun kolektiboadeitutakoa.
|
|
|
Lehiakortasun kolektiboadeitutakoa.
|
Herri
aginteen publiko nagusia herritarrak dira. Ez dira, ordea, publikobakarra.
|
|
|
Ez dira, ordea, publikobakarra.
|
Herri
aginteak ordezkatzen dituzten komunitateak lehian ari dira, eta eznaiz lehia politikoaz ari, komunitate horren irudiaz baizik. Komunitate baten irudiaelementu garrantzitsua da inbertsioak eta bisitariak erakartzeko orduan, komunikatzen den produktua beste nonbait kolokatzeko orduan... alde guztietatik dagarrantzitsua.
|
|
|
Egungarrantzia handia dauka eta horrek beste dimentsio berri bat eransten dio herriaginteen komunikazio jarduerari. Azken batean,
|
herri
aginteen ardura da herrialdebat merkatuan ongi kokatzea, erantzukizun nahiko berria izan arren. Horrekkomunikazioari eragiten dio.
|
|
|
Komunikazio kontzeptua, produkzioa, administrazioa eta giza baliabideak bezala, enpresa edo erakundearen baitan ulertu behar da. Beraz, komunikazioa enpresa edoerakundearen baitan ulertu behar baldin bada, kasu horretan,
|
herri
aginte horrenizaera bereziak ezartzen dizkion baldintza bereziak ere kontuan hartu dira.
|
|
|
Egileak berak planteatzen du, ordea, hori horrela izatea zailtzen duen gakoa:
|
herri
aginteetan antzematen den bi logika desberdinen arteko tira-bira, alegia.Batetik, gobernuaren logika dago, politikoa, neurri batean, logika instrumentala.Eta bestetik, administrazioaren zerbitzurako logika dago. Harreman horiek argitzeaeta bien arteko oreka lortzea ezinbestekoa da erakundeen komunikazioarenorientazioa argitzeko, eta ondoren, erabakiak hartzeko erabakiak hartu behardirenean.
|
|
|
Eztabaidagarria da, noski, baina inguruan dudana aztertutaondorio horretara heldu naiz. Horrek ez du esan nahi horren atzean maltzurkeriaeta borondate txarra dagoenik, eta are gutxiago,
|
herri
aginteen inguruan laneandabiltzanen errua denik.
|
|
|
Konstatazioa hau da:
|
herri
aginte batek adarasko dituela komunikatzeko.
|
|
|
3
|
Herri
aginteak, gehienetan, diru baliabideen erabilerari dagokionez, nahikoera ilunean aritzen dira komunikazioaren alorrean. Sarritan saiatu naizaurrekontuak aztertzen eta arakatzen, asmatu nahirik halako edo bestelakoerakundeak zenbat gastatzen ote duen komunikazioan.
|
|
|
4
|
Herri
aginteek komunikazioaren erritmoa markatzen dute. Puntu hau aurreko biekin lot liteke:
|
|
|
5 Gero eta indar handiagoz dihardute komunikazioaren alor guztietan herriaginteek. Egunkari bat hartu eta ikustea besterik ez dago zein garrantzi etazer nolako babesa duen
|
herri
aginteetatik datorren informazioak. Baliohandikoa ez ezik, bolumenean ere handia dela argi dago.
|
|
|
Baliohandikoa ez ezik, bolumenean ere handia dela argi dago. Publizitatearenalorra ere ikaragarri lantzen dute
|
herri
aginteek. Herri administrazioak dirahedabideen bezero nagusiak publizitatearen ikuspegitik.
|
|
|
Hesiaren beste aldera begiratuz, informaziozko kazetari arruntak, prentsaurrekoetan ibiltzen garen horietakoak ditugu. Ni horretan nago orain, eta une honetanesan dezaket
|
herri
aginteetako komunikazio jarduerak izugarri baldintzatzen duelagure lana eta gure lanaren kalitatea. Eta, azken batean, publikoak jasoko duenarenkalitatea.
|
|
|
Lehenik eta behin,
|
herri
aginteak dira informazio iturri nagusiak. Halakoprentsaurreko mania batean bizi gara eta herri aginteak ere kutsatu ditu birus horrek.
|
|
|
Lehenik eta behin, herri aginteak dira informazio iturri nagusiak. Halakoprentsaurreko mania batean bizi gara eta
|
herri
aginteak ere kutsatu ditu birus horrek. Askotan, bata bestearen atzetik, goiz batean lau edo bost prentsaurreko izatendira.
|
|
|
Kontua da,
|
herri
aginteak hasi direla konturatzen eta kezkatzen publikoaerresistentea izateaz gain, mesfidatia ere badelako, eta, ondorioz, emaitzak ere, uste baino antzuagoak direlako. Hortaz, zenbait herri aginte lege batzuk egiten hasidira, txerto moduan.
|
|
|
Kontua da, herri aginteak hasi direla konturatzen eta kezkatzen publikoaerresistentea izateaz gain, mesfidatia ere badelako, eta, ondorioz, emaitzak ere, uste baino antzuagoak direlako. Hortaz, zenbait
|
herri
aginte lege batzuk egiten hasidira, txerto moduan. Ospe txarra dauka informazio instituzionalak, bada, goazenerremedioa jartzera.
|
|
|
Kointzidentzia da, orain, politikoak, legeak eta
|
herri
aginteak zein hurbildauden orain dela 10 urte esaten genuenetik, eta, gaur egun ere, askok esaten dugunetik. Niri oso adierazgarria iruditzen zait, sintoma bat badelako herri aginteekeurek legea egin izana.
|
|
|
25 Europar Batasunak herrien kultur aniztasuna eta berezko ohiturak errespetatuko dituela aitortzen du, nahiz eta aldi berean estatu kideen nortasun nazionala eta beren
|
herri
aginteen antolaketa (estatu zein lurralde edo udal mailakoak) aintzat hartuko dituela adierazi. Horren guztiaren arabera esan daiteke Europar Batasunak kultur aniztasuna errespetatzeko konpromisoa hartu duela, baina konpromiso hori gauzatzeko orduan Europar Batasunak kontuan hartuko duela estatu kide bakoitzaren barneko araubide konstituzionala.
|
|
2008
|
|
|
1\. Euskal Autonomia Erkidegoan kokatutako
|
herri
aginteek emandako arau xedapen zein ebazpen ofizial orok bi hizkuntzetan idatzita egon du zabalkunde ofiziala egiteko.
|
|
|
2\. Euskal Autonomia Erkidegoan kokatutako
|
herri
aginteek esku hartzen duten egintza guztiek eta baita Administrazioaren jakinarazpen eta adierazpenek ere bi hizkuntzetan idatzita egon dute, salbu eta interesdun partikularrek Autonomia Erkidegoko hizkuntza ofizialetako bat berariaz erabiltzea aukeratzen badute.
|
|
|
Amaitzeko, euskararen garapen eta normalizazioaren aldeko jardueran bi ikuspegi eta bi estrategia desberdin atzematen dira. Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluaren dekalogoak eta planek ausardia, bultzada eta jauzi kualitatiboa planteatzen dute, kontziente izanik
|
herri
aginteen partaidetzarik gabe ezin direla aurrera eraman. Aldiz, Eusko Jaurlaritzaren eskarira eta beharretara egokitutako" XXI. Mende Hasierarako Hizkuntza Politikaren Oinarriak" txostenak prozesu progresibo, neurtu, mugatu, tentuzkoa jartzen du zimentarri modura.
|
|
|
Dekalogo hori bost ataletan laburbil genezake: hezkuntzan, ikasleak eta ikasketak egiaz euskalduntzea;
|
herri
aginteetan (gobernu, aldundi, udal), euskararen saila, bereizia, gobernu egituraren gailurrean kokatzea, erabaki estrategikoa izan baitaiteke hizkuntza politika indartsu bezain integratzailea gauzatzeko, administrazioa euskalduntzeko eta euskararako aurrekontu egokiak lortzeko; alor sozioekonomikoa eta jende heldua euskalduntzea; hedabideetan euskara kuotak ezartzea; eta gaztelaniari aitortzen za...
|
|
2009
|
|
|
AR industriaguneari dagokionez izandako auziaren inguruko Udalaren balorazio juridiko eta politikoa egin dute. Aurreko Udal Gobernuak bultzatutako Industriaren Plan Partzialaren onarpena geldiarazi zuen 2007an
|
herriko
agintea hartu zuen ezker abertzaleak. Talde horrek bertan behera utzitako industriagunearen ordenamendua azaltzen zuen plan horretan jasotzen zenez, 90.000 metro karratuko industriagunea egingo zen herrian.
|
|
|
Konstituzioak gobernu sistema hori bermatzen duen arren, etengabekoak dira armadaren erasoak. 18 kabildoak batzen dituen ACINgo (Cauca Iparraldeko Kabildo Indigenen Elkartea) komunikazio arduradun Manuel Rozentalen aburuz, nasek ez dituzte bereganatu nahi zilegitasunik gabeko estatu erakundeak; horren ordez" batzarretatik jaiotako
|
herri
aginte indigenan oinarritzen den zilegitasun berria eraikitzen ari dira. Prozesu horrek demokrazia ofiziala lotsarazten du".
|
|
|
Minga:
|
herri
aginte ibiltaria
|
|
|
Oñatiko Unibertsitatean sinatu zen
|
herri
aginteekin Hitzarmen Orokorra, 1989ko urriaren 7an.
|
|
|
a) Erakundearen egonkortasun ekonomikoa modu finkoan ziurtatzea eta barne estruktura egokitzea. Urrats batzuk egin badira ere,
|
herri
aginteen esku dagoen lehenbiziko puntua ziurtatzea eta finkatzea beharrezkoa da bigarrenaren modu operatibo egonkorrerako.
|
|
|
Euskaltzaindiaren 75 urteurrenari hasiera Oñatiko Unibertsitatean eman zitzaion,
|
herri
aginteekin batean, 1993ko urriaren batean.
|
|
|
1995 urtean ekin zion Euskaltzaindiak Azkue Bibliotekaren Katalogazioari (ABK).
|
Herri
Aginteekin hitzarmena sinatu, katalogazio programa erosi, lau katalogatzaile kontratatu, eta bost urtean egin zuten katalogazio estandarizatua, euskara hutsean egin den lehenengo katalogo bibliografikoa. 2000 urtean bukatu zuten katalogazio orokorra.
|
|
|
Euskaltzaindia erakundea da, eta ez elkarte edo gisako zerbait.
|
Herri
aginteek, Aldundiek, sortu zuten euskara ikertu eta babesteko. Euskararen unibertsoan talde eta elkarte asko egon daitezke, asko egon dira eta daude orain, baina ezaugarri propioak ditu Euskaltzaindiak sortze egunetik.
|
|
|
Jose Luis Lizundiak batzar berean dio aspaldiko egoerarik larrienean aurkitzen dela. Juan Jose Zearretak dio. Akademiari zor zaion begirunerik eza nabarmena dela
|
Herri
Aginteengan?. Ekonomiaz ari dira hirurak.
|
|
|
Aski da aurkibideari begiratu azkar bat ematea hizkuntzaren gaineko kontuak oso kontu konplexuak direla konturatzeko, eragile asko inplikatzen dutenak: batetik filologo eta hizkuntzalariak, baina bestetik
|
herri
aginteak eta, jakina, bien artean gure gizartean hain garrantzitsuak diren masa hedabideak; beste eragile esanguratsu batzuk ere ezin ahaztu: eskola komunitatea eta, honi estuki lotuta, argitalpen mundua.
|
|
|
Aurkeztutako dekalogoa bost ataletan laburbil genezake: hezkuntzan, ikasleak eta ikasketak egiaz euskalduntzea;
|
herri
aginteetan (gobernu, aldundi, udal), euskararen saila, bereizia, gobernu egituraren gailurrean kokatzea, erabaki estrategikoa izan daitekeelako hizkuntza politikan; alor sozioekonomikoa eta jende heldua euskalduntzea; hedabideetan euskara kuotak ezartzea; eta gaztelaniari aitortzen zaion ezagutu beharrezkotasuna euskarari ere aitortzea Euskal Herrian, honen berezko eta lehentasunezko hizkuntza iz...
|
|
|
Izan ere, euskararen garapenaren aldeko jardueran bi estrategia atzematen dira. Kontseiluaren dekalogoak eta planek ausardia, bultzada eta jauzi kualitatiboa planteatzen dute, kontziente izanik
|
herri
aginteen partaidetzarik gabe ezin direla aurrera eraman. Aldiz, Eusko Jaurlaritzaren eskarira eta beharretara egokitutako XXI. Mende Hasierarako Hizkuntza Politikaren Oinarriak txostenak prozesu progresibo, mugatu eta tentuzkoa jartzen du zimentarri modura.
|
|
|
Inork okerreko interpretaziorik egin ez dezan, komeni da hemen esatea, nolanahi ere, nahitaezkoa dutela hizkuntza bizikidetzak eta hizkuntza pluraltasunak hizkuntza politika publiko bat, nahitaezkoak dituela euskarak
|
herri
aginteen eskutik bere aldeko politika aktibo eta sustatzaileak, nahitaezkoa duela euskarak bere biziberritze prozesua sendotzeko herri aginteen aitzindaritza, eta ezinbestekoa dela euskara indarberritzeko prozesuan herri aginteek ahaleginari geldialdirik gabe eustea, ahalegin hori etengabe eguneratzea eta, ahal bada, areagotzea.
|
|
|
Inork okerreko interpretaziorik egin ez dezan, komeni da hemen esatea, nolanahi ere, nahitaezkoa dutela hizkuntza bizikidetzak eta hizkuntza pluraltasunak hizkuntza politika publiko bat, nahitaezkoak dituela euskarak herri aginteen eskutik bere aldeko politika aktibo eta sustatzaileak, nahitaezkoa duela euskarak bere biziberritze prozesua sendotzeko
|
herri
aginteen aitzindaritza, eta ezinbestekoa dela euskara indarberritzeko prozesuan herri aginteek ahaleginari geldialdirik gabe eustea, ahalegin hori etengabe eguneratzea eta, ahal bada, areagotzea.
|
|
|
...ez dezan, komeni da hemen esatea, nolanahi ere, nahitaezkoa dutela hizkuntza bizikidetzak eta hizkuntza pluraltasunak hizkuntza politika publiko bat, nahitaezkoak dituela euskarak herri aginteen eskutik bere aldeko politika aktibo eta sustatzaileak, nahitaezkoa duela euskarak bere biziberritze prozesua sendotzeko herri aginteen aitzindaritza, eta ezinbestekoa dela euskara indarberritzeko prozesuan
|
herri
aginteek ahaleginari geldialdirik gabe eustea, ahalegin hori etengabe eguneratzea eta, ahal bada, areagotzea.
|
|
|
Esango zaigu, dagoeneko, gehienon harridurarako? " herritar eleaniztunez osaturiko Euskal Herri euskalduna", hots, ez euskaraz ere bizi den Euskal Herria, baizik eta osorik edo nagusiki euskaraz bizi den Euskal Herria eraikitzea
|
herri
aginteen eta politikarien esku dagoela, eta epe zorrotz eta neurgailuz jositako planekin, giza-eta diru baliabide bikainekin eta erabaki ausartekin egingarria dela helburu hori. Borondate politikoa eta ausardia:
|
|
|
Begi bistakoa da, halaber, faktore politikoak ere muga garrantzitsua direla. Euskararen Legea bera, eta lege horrek berak nahiz bere garapenerako onarturiko legeria zabalak ematen dituen aukerak gehiago edo gutxiago baliaraztea
|
herri
aginteen konpromiso eta jarreraren esku ere badagoela. Neurri batean bada ere, tokian tokiko herri aginteen euskararekiko konpromiso eta atxikimendua nolako, euskararen bilakaera halako:
|
|
|
Euskararen Legea bera, eta lege horrek berak nahiz bere garapenerako onarturiko legeria zabalak ematen dituen aukerak gehiago edo gutxiago baliaraztea herri aginteen konpromiso eta jarreraren esku ere badagoela. Neurri batean bada ere, tokian tokiko
|
herri
aginteen euskararekiko konpromiso eta atxikimendua nolako, euskararen bilakaera halako: ikusi besterik ez dago Iparraldeko, Nafarroako eta Euskal Autonomia Erkidegoko herri aginteek 25 urteotan izan duten euskararekiko jarrera eta konpromiso maila diferenteek zer nolako eragina izan duten tokian tokiko euskararen bilakaera sozialean.
|
|
|
Neurri batean bada ere, tokian tokiko herri aginteen euskararekiko konpromiso eta atxikimendua nolako, euskararen bilakaera halako: ikusi besterik ez dago Iparraldeko, Nafarroako eta Euskal Autonomia Erkidegoko
|
herri
aginteek 25 urteotan izan duten euskararekiko jarrera eta konpromiso maila diferenteek zer nolako eragina izan duten tokian tokiko euskararen bilakaera sozialean. Etorkizunean ere, ezinbestekoa izango da herri aginteen konpromiso irmoa eta politika aktiboa euskararen erabilera sustatzearen alde.
|
|
|
ikusi besterik ez dago Iparraldeko, Nafarroako eta Euskal Autonomia Erkidegoko herri aginteek 25 urteotan izan duten euskararekiko jarrera eta konpromiso maila diferenteek zer nolako eragina izan duten tokian tokiko euskararen bilakaera sozialean. Etorkizunean ere, ezinbestekoa izango da
|
herri
aginteen konpromiso irmoa eta politika aktiboa euskararen erabilera sustatzearen alde.
|
|
|
|
Herri
aginteen jarrera erabakigarria den bezala da erabakigarria, halaber, euskararen erabilera bultzatzeko lege araubidearen aplikazioari eta hizkuntza politikari buruz mamituriko kontsentsu sozial eta politikoa. Aurrerabideak elkar ulertzea eskatzen du.
|
|
|
Ez da harritzekoa, beraz, joan zen mendearen erdialdetik aurrera hainbat euskaltzaleren ekimenez eta, gerora, duela 25 urte, legeriaren eta
|
herri
aginteen babes eta bulkadaz euskara indarberritzeko lanei heldu zitzaienean, irrika biziz ekin izana euskarak edozertarako balio dezakeela frogatzeari, erabilera arruntetarako bezala jasoetarako. Frogatu beharra zegoen.
|
|
|
Gaztelania ikastea obligazioa da; eta euskara ikastea, betebeharra, beraz, ezinbestez, euskaraz neurri batean ikastea ere bai?. Izan ere, euskaran eta gaztelanian oinarrituriko gizarte elebiduna helburu komunitario eta solidariotzat bereganatu baitu euskal gizarteak, eta, ondorioz,
|
herri
aginteei dagokie gizarte kohesioaren mesedean elebitasuna bermatzea.
|
|
|
Laissez faire, laissez passer printzipioa aplikatzea da hori, eta esana dugu, hizkuntza politikari eraginkortasuna eragozten dionez gero, ez zaigula printzipio onargarria iruditzen.
|
Herri
aginteek, baldin eta hizkuntza pluraltasuna egiazki bermatzea eta bultzatzea baldin badute helburu, ezin dira ustezko neutraltasun batez mozorrotu; aitzitik, jarrera aktiboa izan behar dute euskararen erabilera sustatzearen alde. Hori horrela, ez da bidezkoa zerbitzu publikoen eremuan helburu konformagarritzat hartzea gaur egungo euskararen erabilerari euste hutsa.
|
|
|
Gaur egungo erabilera tasa, jakina denez, ez baita soilik hiztunen gogoa hori delako berez eta modu naturalean gertatzen den erabilera tasa. Zerbitzu publikoetako gaurko euskararen erabilera tasa handitu ahal da, eta handitzen ahalegintzea dagokie
|
herri
aginteei.
|
|
|
Euskara ezagutzen duten eta erabiltzeko gai diren milaka herritarrek, hala nahi badute, eta hala nahi badute bakarrik? herri administrazioekin harremanak izaterakoan eta edozein zerbitzu publikoz baliatzerakoan euskara erabil dezaten helburu izan behar dute
|
herri
aginteek. Horregatik ez da bidezkoa gaur egungo erabilera izatea euskararen ezagutza zenbat lanpostutan eskatu behar den erabakitzeko irizpidea.
|
|
|
Gaur egungo ezagutzak behar du izan irizpide erabakigarria, ezagutza hori pixkanaka eta herritarren borondatearen arabera erabilera bihurtzea izan behar baitu helburu. Herri administrazioetan eta zerbitzu publikoetan euskararen ezagutzak ahalbidera dezakeen erabilera lortzea izan behar dute helburu
|
herri
aginteek, gaur egungo erabilera tasarekin konformatu barik.
|
|
|
Mitxelenak ohartarazi zigunez, hobe ez fidatzea" dekretuaren ondorio miresgarrietan, ezta ofizialkidetasun nahiz ofizialtasunezko aitorpenetan ere". Ofizialtasunak, lehenago ikusi dugunez,
|
herri
aginteetako, herri aginteen arteko eta herri aginteen eta herritarren arteko harremanetako hizkuntza izatea dakar berarekin. Horrekin batera, esan behar da derrigorrezko hezkuntzako hizkuntza izatea ere berarekin dakarrela ofizialtasunak, baita hedabide publikoetan presentzia izatea ere.
|
|
|
Mitxelenak ohartarazi zigunez, hobe ez fidatzea" dekretuaren ondorio miresgarrietan, ezta ofizialkidetasun nahiz ofizialtasunezko aitorpenetan ere". Ofizialtasunak, lehenago ikusi dugunez, herri aginteetako,
|
herri
aginteen arteko eta herri aginteen eta herritarren arteko harremanetako hizkuntza izatea dakar berarekin. Horrekin batera, esan behar da derrigorrezko hezkuntzako hizkuntza izatea ere berarekin dakarrela ofizialtasunak, baita hedabide publikoetan presentzia izatea ere.
|
|
|
Mitxelenak ohartarazi zigunez, hobe ez fidatzea" dekretuaren ondorio miresgarrietan, ezta ofizialkidetasun nahiz ofizialtasunezko aitorpenetan ere". Ofizialtasunak, lehenago ikusi dugunez, herri aginteetako, herri aginteen arteko eta
|
herri
aginteen eta herritarren arteko harremanetako hizkuntza izatea dakar berarekin. Horrekin batera, esan behar da derrigorrezko hezkuntzako hizkuntza izatea ere berarekin dakarrela ofizialtasunak, baita hedabide publikoetan presentzia izatea ere.
|
|
|
halakoa izango bada, nahitaezkoa dugu, gazteek euskara ohiko hizkuntza izan dezaten irakaskuntza ez unibertsitariotik edo unibertsitariotik lan mundura jauzi egiten dutenean, hots, lan munduko hizkuntza izan dadila euskara, lan mundukoa ere bai. Bide hori arrakastaz urratzeko agente ekonomiko eta sozialak dira benetako giltzarria,
|
herri
aginteen erabakiz indarrean jar litezkeen arau eta betebeharretatik harago. Arlo sozio-ekonomikoko eragileen euskararekiko atxikimendua nolako, halako izango da euskararen aurrerakada esparru pribatuan.
|
|
|
Arazoaren konponketa azkartzeko hainbat zailtasun daude, besteak beste heziketa profesionaleko zikloen ugaritasunak berak ere zaildu egiten du konponbidea. Baina euskara soilik gaztetxoen hizkuntza eta eskolakoa izango ez bada, baizik eta heldu aroko hizkuntza eta lan mundukoa ere izango bada, uste dugu
|
herri
aginteek heziketa profesionalean dagoen arazo honen konponketarako neurri eraginkorrak hartu behar dituztela, hainbat ziklo euskaraz egiteko aukera azkartzeko xedea hartuta.
|
|
|
Izan ere, Euskararen Legeak berak irekitzen baitu bidea eremu pribatuan ere euskararen sustapen politikak garatzeko, eta lege horrek berak aitortzen baitie herritarrei euskara erabiltzeko eskubidea lan munduan bezala aisialdian edo kiroletan, eta edonolako elkartetan bezala jarduera politiko, kultural, sindikal, erlijioso eta komertzialetan. Eskubide horiek bermatu beharrean dira
|
herri
aginteak, eta bistan da aipaturiko jarduerok eremu pribatuan gauzatzen direla. Aspaldidanik garbi dago esku hartze publikoa zilegi dela eremu pribatuan, zehazki kontsumitzaileen interesak defendatzerakoan.
|