|
2000
|
|
|
Gerratea amaitzean hurbildu zen lehenaldikotz Kanbora, biriketako gaitza zuen anaiari bisita egitera, Lapurdiko herriska ospetsua zen-eta bere urberotegi eta osategiei esker. Ahal zuen aldi oroz, bidaian joaten bazen ere, Kanbon betiko errotu zen, Ipar Euskal
|
Herriko
bizi giroa eta Euskal etniaren berezitasunak inspirazio iturri bilakaturik. Hain zuzen, arrantzale eta laborariak margotu ez ezik, idatzi eta hitzaldi franko ere eman zituen, besteak beste Euskaldunak Iberoen ondorengoak zirela argudiatuz.
|
|
|
INSEEk erakutsi duen biztanle kopuruaren apalketa latza ez da zorigaitza, ez eta ezin kausi daitekeen helmuga bat, helburu argia baitute zuberotarrek: artoski lan egin eta jendea
|
herrian
bizitzen iraunarazi. Lanbideak dira beharrezkoak, nola ez, baina Anne Marie Thornaryk azpimarratzen duen gisan,«
|
|
|
Gaur egun, ikuspegia zeharo aldatu da, munduan dauden estatu gehienek (119) boto eskubide unibertsala dute eta gutxienek (16) dute boto eskubide hertsia. Hala ere, oraindik munduko populazioaren% 32 boto eskubide gabeko
|
herritan
bizi da.
|
|
|
" Ia ia 300 ordu behar izan ditugu airez zazpi probintzietako irudiak hartzeko. Kostaldea, hiriak, bailarak, ordokiak, mendiak eta nortasun bereziko herriak... eta paisaia erakargarriaren tartean, biztanleak,
|
herri
bizia, alegia" azaldu du Iñaki Pangua saioko zuzendariak. Honenbestez, hegazkinetik, labarretan, zaldiak, traktoreak, ontzixkak, surflariak, eskalatzaileak eta abar ikus daitezke.
|
|
|
Bistan da, bestalde, euskararekiko atxikimendu handia duten
|
herrietan
bizi direla.Aipatzekoa da, dena den, B taldeko hiztunak, nagusiki oso eremu urbanoan haziak zirela, erdararekin harreman estuagoan, oro har. A taldekoak berriz, nekazaritza giro osoeuskaldunean, eta itxuraz gaztelaniatik urrunago, gertueneko hizkuntz eremuetanbederen (lagunartea, herria, familia).
|
|
|
Urte haietan eta neurri handi batez Iparraldeko euskaltzale, apez eta Eliza euskaldunari esker, erantzuna eman zitzaion herritar askok eskatzen zuten euskarazko informazioa jasotzeko irritsari. Alde batetik, Estatu frantsesak turismoari ateak zabalduz Iparraldeko jatorrizko kulturari egindako mesprezuari aurre eginez, eta bestetik,
|
herria
bizi zedin euskal nazionalismoak agertutako grinari esker, euskarazko irratien panorama biziki aldatu da Baionako Gure Irratia, Nafarroa Behereko Irulegiko Irratia eta Xiberoko Botza irrati estazioen agertzeaz batera.
|
|
|
Askotarikoak dira idazleek aukeraturiko gaiak. Iraganak eta historiak presentzia handia dute oraindik ere, eta baita, nolabait,
|
herrian
bizi dugun egoera politikoak ere (askotan zeharka azaldua). Gaiak, ordea, dibertsifikatuz doaz, idazleen jatorria, adina eta erreferente kulturala ugalduz doazen neurri berean.
|
|
|
Zalantzarik gabe, ondo egina da, ondasun zirkulazioaren askatasunaren eta nekazaritzaren ikuspegitik, oinordetza ordezpen zentzugabeko horien debekua. Horiek herri hilaren meneko jartzen dituzte
|
herri
biziaren interesak. Horien bidez ere, jada ez den belaunaldiak bizirik dagoen belaunaldia behin eta berriro azpiratzen du.
|
|
|
Zalantzarik gabe, ondo egina da, ondasun zirkulazioaren askatasunaren eta nekazaritzaren ikuspegitik, oinordetza ordezpen zentzugabeko horien debekua. Horiek herri hilaren meneko jartzen dituzte
|
herri
biziaren interesak. Horien bidez ere, jada ez den belaunaldiak bizirik dagoen belaunaldia behin eta berriro azpiratzen du.
|
|
|
Mendi ibilaldietan aurkitzen nituen hilarri guztiek hunkitzen baninduten ere, haiek aparteko indarra hartu zuten nire begien aurrean. Zirrara eragiten zidan inguru hartan gerra bat izan zela irudikatzeak; inguruko baserritar batzuk Francoren aldekoen eskuetan hiltzen eta beste batzuk inguruko mendietan Euzkadi Francoren atzapar etsaietatik defenditzen, armak eskuan hartuta,
|
herriaren alde
bizia emateko prest. Ez ziren artean 60 urte baino, eta hori huskeria bat da, 40 urte bizi izan den edonork ondotxo dakienez, 20 urte baino ez dituenari hala ez iruditu arren.
|
|
2001
|
|
|
Hau ez da Gipuzkoa bezala. Gipuzkoan jabegoa oso sakabanatuta dago, eta hemen berriz jendea
|
herrian
bizi da eta lanera atera egiten da. Antza denez defentsa arazoei aurre egiteko prestatutako bizimodu antolaketa da.
|
|
|
Herria, besterik ezean, literaturaren zein euskararen aldetik hein bateanberrikuntza lehiatzen zuten idazleen (Xarritondarrak, Benat Dagorret, Jean LouisOlaizola, Manex Pagola, Daniel Landart, Jean Louis Davant, Manex ErdozaintziEtxart...) egoitza bilakatu zen, emazteak artikulugintzara ausartzen zirela azkenean: Marijan Malharin, Marijan Minaberri, Jakelina Idiart eta Maddalen de Jauregiberri, adibidez. Erants daiteke, eta horrela Jon Miranderekin lotura egiten dugu?, askok Parisko exiliotik idazten zutela, beranduago Euskal
|
Herrira
bizitzera itzulibaldin baziren ere. Artikulugintzaz kanpoko idazkin arrakastatsuena antzerkia zendenbora idor haietan, irri eginarazteko antzerki burlesko zein trufazkoa, Monzoneneta Lartzabalen eskutik.
|
|
|
Bai eta behe klaseko jendea nola hartu ere. Pariek
|
herritik kanpora
bizi behar omen dute, goiko klaseko giro espirituala likits ez dezaten.
|
|
|
Bortxa itsua, Â gainera, hutsala eta ilauna iruditzen zait. Ez, jakina, gizaki bakoitzaren bizitze neurriz neurtzen badugu; bai,
|
herrien
bizia astiro aldatzen duen erlojuari bagagozkio. Eta nik ez dut ezeren eta inoren buruzagi izateko gogorik.
|
|
2002
|
|
|
Gatuzain argitaletxeak plazaratu duen «Herri bat, zortzi begirada» liburu ederrean, zortzi argazkilariren begi eta kameren bitartez Euskal Herriaren historia garaikidea ikusteko moldea azaltzen da. Christian Borderie, Jagoba Manterola, Angela Mejias, Daniel Velez, Marisol Ramirez, Mixel Dhers, Antonio Di Bellonio eta Bob Edme ditugu aipatu argazkilari horiek, eta azken 30 urteotan gure
|
herriak
bizi ahal izan dituen une zoriontsu eta itxaropentsuak, zein aldi berean jaso behar izan dituen gertaera tamalgarrien islak eskaintzen dituzte. Betirako joan zaizkigunen oroimena, presoen aldeko mobilizazioak, arrantzale, laborari eta bestelako langileen protestaldiak, Herri Urrats, Korrika, maskaradak, gas lakrimogenoaren dantza eta abar luze bat.
|
|
|
Abertzaletasunarekiko izua, zentzu hertsian, ez dago. Hala ere, badaude Euskal
|
Herrira
bizitzera etorritako pertsonak, gutxiengo bat, abertzaleak potentzialki arriskutsuak kontsideratzen dituztenak eta euskal identitatea azkarregi garatuko ote den beldur direnak.
|
|
|
Euskal
|
Herrira
bizitzera etorri behar izan duen hamaika bat urteko neskatoa da Usoa, Patxi Zubizarretak, benetako gertakizun batean oinarriturik, sortu zuen pertsonaia, Asun Balzolak marraztutako «Usoa» liburuan ezagutzera eman zena. Kontakizun hark izan zuen bere jarraia, hala ere, eta orain Erein argitaletxeak bilduma bat plazaratu du, Elena Odriozolak eginiko marrazkiez horniturik.
|
|
|
" Euzkadi Franco' ren menpean: Bizkaiko ta Gizpukoako agiriak" atalean, probintzi horietan frankistek hil zituzten gizon emakumeen zerrenda ageri da, eta jarraian, Nafarroako
|
herrietan
bizi izan zuten errepresioa eta haren ondorioz hilik gertatutakoena. Jelkide, sozialista, anarkista, ezkerreko errepublikarra, komunista edota alderdi zehatz batera lerratu gabea izan, ziurtatu ahal izan dituzten izen guztiak agertu dituzte Euskerazaintzakoek zerrenda horietan.
|
|
|
Estatu Batuetatik Euskal Herrira bertako lurra, biztanleak eta ohiturak ezagutzera etorritako gazte baten istorioa kontatzen zaigu. Erdi euskaldun, erdi iparramerikar, protagonista hunkitu egiten du trantsizio garaian gure
|
herrian
bizi zen giro sozio-politiko nahasiak. Zenbait pertsonaia eta egoerari esker, garai haren argazkia ikus dezakegu, deskribapen historiko hutsetik haratago joan eta biztanle aztoratu horien bizipenetan sartu nahi duen argazkia.
|
|
|
Euskararen
|
herrian
bizi garenok euskara zabaldu behar dugu, sustatu, jakintza arlo guztietara eraman, euskaraz mintzatzen ez direnak euskararen munduraerakarri. Euskal hiztunok bizi garen esparruko erdaldunek euskara maitatzea lortubehar dugu.
|
|
|
«Oso eguzki gutxi behar da bitamina ekoizteko, errakitismoa edo osteoporosia galarazten baitu. Horren lekuko dira, hain zuzen ere,
|
herrietan
bizi diren iparraldeko herrialdeetako biztanleak edo zahar etxeetan bizi direnak». Amei arreta eskatu die, eta ohartarazi die kontraesana dela haurrak eguzkitan jartzea.
|
|
|
Arau haustea arina, moderatua edo oso larria den aztertu ondoren aplikatuko dira, eta instalazioaren jabeak araudia betetzen ez duen lehen aldia bada. Bartzelonako fokua Atzo hain zuzen ere, Bartzelonako Ospitalet
|
herrian
bizi zen 87 urteko agure bat legionella infekzio baten ondorioz hil zen. Gainera, beste zazpi lagun, hiruna bizi diren hiru, eta beste lau, Esppleges de Llobregat auzokoak, gaixotasun horrengatik ingresatuta daude.
|
|
|
Euskal Herrian, gero eta jende gehiago da, aste barruan herri
|
herrian
bizi eta asteburuetan mendian edo itsasbazterrean duen etxera, baserrira edo landetxera joaten dena.
|
|
|
Pampaneira, Bubion eta Capileira. Bada, Matias erdiko
|
herrian
bizi zen, Bubion inguruan kokatutako komunitate bateko kidea zenez gero. Baina, Bubion inguruan bizi zen arren, Pampaneirako plazan ezagutu zuten Sarak eta Sergiok hura.
|
|
|
Dioni, hiriburukoa, eta Sonia, Almeriako Alpujarretan dagoen Ohanes izeneko herri batekoa, familiak probintziako hiriburura egin bazuen ere, Soniak hamar urte zituenean. Sergio eta Sararen antzera etorriak, bizimodu alternatibo baten bila, bost bat kilometrora zegoèn auzoko
|
herrian
bizi ziren Dioni eta Sonia. Baina, Sergio eta Sara ez bezala, haiek komuna batean txertatuta bizi izan ziren lauzpabost urtez, taldekideengandik bereiztea eta independizatzea ebatzi zuten arte.
|
|
2003
|
|
|
Bere txikian handia da Aulesti.
|
Herri
bizia da. Eskola txikia mantentzen du oraindik, eta jaiak, kultur ekintzak, bertso saioak... antolatzen direnero, herri osoak edo zati handi batek hartzen du parte.
|
|
|
Everest argitaletxeak antolatutako" Bizi, Irakurri 2002" lehiaketako lehen saria irabazi zuen Felipe Juaristik" Haydn-en loroa" nobelarekin. Udako goiz batean Zarauzko hondartzan hondoratzen den zorigaiztoko itsasontziak barnean daraman ezohiko zama eta horrek guztiak
|
herrian
bizi direnei ekartzen dizkien ezustekoen inguruan diharduen narrazioa da. Izan ere, zer ez ote zen atera tripulaziotzat kapitaina eta bi itsasmutil besterik ez zituen herdoilak jotako burdina puska hartatik.
|
|
|
Ez naiz inon finkatua. Madrilen eta Alacanteko Aigues
|
herriaren inguruan
bizi naiz, Mediterraneoaren itsasertzean. Orain 13 urte, gizabidetik urrun dagoen txoko bat erosi nuen bertan, zibilizaziotik urrun.
|
|
|
Bietarik da: elkarte formalak eta ez formalak ari izan dira lanean horretan oso
|
herri
bizia da Zestoa. Eskolak zenbait ekimen bideratu ditu.
|
|
|
asko gustatzen zitzaiola. Martinezek haurtzarotik ezagutzen ebala ta bere
|
herrian
bizi zala esan eutson.
|
|
|
· Eta beste har bat be badauko barrua jaten gaurko gizonak: zer gura ta haxe dauken herri banaka baten ondoan eta alboan, ez zer janik, ez zegaz jantzirik, ez beste holakorik ez dauken hainbeste ta hainbeste lagun eta
|
herri
bizi dala munduan! Sekula baino garbiago ikusten dau gaur gizonak, dan danok bardinak gareana; baina egundo baino ezbardintasun nabarmenagoak agiri dira gizonen eta herrien artean.
|
|
|
Gure
|
herriko
bizi itxaropen handia kontuan izanda, ez al genuke aldatu behar hain ikuspuntu konformista eta etsia?
|
|
|
ZBeko aktibistek kapital sozial horren mekanismo batzuk jarriko dituzte martxan, Mugimenduen Gizartean ohikoa den kapitala, alegia: mobilizatzeko ohitura, plataforma pluralak eta gai bakarrekoak (monotematikoak) antolatzeko erraztasuna, adskripzio politikoen gainetik (edo azpitik) antolatzeko joera,
|
herrian
bizi direnak auzotar legez errekonozitzeko gaitasuna eta nor bere geroaren aldeko lanariekiteko gogoa.
|
|
|
Ez baita eraso isolatu bat. Euskaldunok eta gure
|
herriak
bizi dugun suntsipen estrategia baten ondorio zuzena da gertaera hau, herri eta euskal herritar gisa dagozkigun eskubideen ukazioan oinarritzen den egoera estrukturalaren ondorioa.
|
|
|
O ro har, Euskal Autonomia Erkidegoan zinemara joan ohi den hiritarra emakumea litzateke, adinez 31 urte ingurukoa, Lanbide Heziketa edo batxilergo ikasketak ditu, familiaz erdi mailakoa, ez da lanean ari, hiru hiriburuetako batean zein 10.000 biztanletik gorako
|
herrietan
bizi da eta, batez beste, hiru hilabetetik behin edo zinemara joan ohi da.
|
|
2004
|
|
|
Gure
|
herrian
bizi dugun gatazka politikoaren ondorioz, guztiok dakigu eskubide urraketa ugari daudela. Eta badakigu ere gatazkaren konponbidea eskubide guztien berme ematean oinarritu behar dela.
|
|
|
Nire
|
herrian
bizi izandako urteek eragin dioten egonezina esplikatu dit emakumeak bi zertzeladetan. Ezkontzak ekarri omen zuen nire herrira.
|
|
|
bizi eta lan herrian? Haiek ez dute beren
|
herrian
bizitzeko eskubiderik?
|
|
|
Gaiak argitaletxeak plazaratu duen Euskal Herriko Historian, historiaurretik 1936ko Gerra arteko gertaera garrantzitsuenak azaltzen dira. Gure
|
herriari
bizitzea egokitu zaizkion gertaera gogoangarrien kontakizuna bi liburutan banaturik dago eta lehenengoa da hemen aurkezten duguna. Euskal Herriko Historia I (Historiaurretik Nafarroaren konkista arte) liburuan, Paleolitoaz dakigunaren laburpenetik hasi eta Gaztelak Nafarroako Erresuma konkistatu zuen arterainokoak jaso dituzte.
|
|
|
Euskal Kooperantearen Saria jaso zuen uztailean Miren Egigurenek Ibarretxe lehendakariaren eskutik. 34 urte daramatza Egigurenek Venezuelan eta Caracastik hurre, Petare
|
herrian
bizi da gaur egun, behartsuekin. Eta ez" behartsuen artean", ez" behartsuentzat", beraiekin baizik.
|
|
|
Fiskaltzak eskatzen badu informazioa onestea, eta, epailearen ustez, hori bidezkoa bada, autoa emango du informazioa onetsiz, zuzenbidean hori bidezkoa denean, eta, aginduko du, garrantzi handiko egiteak aipatuz gero, idazkariaren erregistroetako protokoloetan jasotzea, hori notarioa ere bada; troetan jasoko dira, eta, bat baino gehia notarioa ez den kasuan, epai barrutiko buru den
|
herrian
bizi denaren erregisgo daudenean, interesa duen alderdiak egingo du hautaketa.
|
|
|
Erregistro Zibileko medikuak edo hurbilen dagoen ordezkoak, ordezko hori bi kilometro baino gehiagotara dahar eta gaitasun berberak dituen norbaigoen
|
herrian
bizi bada, adieraz dezake ezin dela bertara joan. Egiaztapena, kasu horretan, arduradunak edo bake epaileak aukeratu bezala egingo da, alegia, berorrek, arlo horretan betebetek, edo, haren erantzukizunpean, gai diren bi eskuordek egingo dute; emaitza eginbidearen bidez akta bananduan jasoko da.
|
|
|
Erregistro Zibileko medikuak edo hurbilen dagoen ordezkoak, hori bi kilometro baino gehiagotara dagoen
|
herrian
bizi bada, adieraz dezake ezin dela bertara joan, eta egiaztapena eginbidearen bidez akta bananduan jasoko da, gai diren bi pertsonak emandako informazioaren bidez, horiek erditzean izan badira edo horren berri ziurra badute.
|
|
|
Bitoriano Gandiaga, poeta indioa, arroztuaren osin beltzetik ari zaigu deiadarka, Oteizaren apostoluak baino ozenago eta saminduago: . Bi
|
herri
bizi gara hemen, Baskongadasetan: Espainiarekin batuta edo bateratsu doan sail bat, eta hil nahi ez duen edo bereari eutsi nahi dion sailtxoa.
|
|
|
Euskaldunak bakarrik izan behar gara elebidunak? Gure
|
herrian
bizi diren besteek ez dute elebidunak izan behar??. 675
|
|
|
Erdaldunak gure
|
herrian
bizi diren bezala bizi izanik, esne mamitan bizi baitira, besteren eskubideak zapuztuaz, oharkabean edo jakinaren gainean, baina hori da gutxienekoa, nola arraio normaldu behar dugu euskaldungoaren biziera soziolinguistikoa. Oinarrizko gizarte antolamenduaren parametro soziolinguistikoak talde nazionalen asimetrian funtsaturik dauden honetan, Paula Kasaresek arrazoi du, dioena dioenean, baina besterik izango litzateke egoera horren aldrebestua ez balego.
|
|
|
Emakume hauek amerikar lurrekoak dira, arraza gogor bat, gure herrialdearen sustraiak. Gure lautada, zelai, desertu, mendi, bailara eta
|
herrietan
bizi dira. Ez dira hainbeste zabaldu den bizitza estilo amerikarra; emakume hauek estilo desberdin bat ordezkatzen dute.
|
|
|
Atzo hiru kasu berri detektatu ziren, eta horietako bi zentroko Zainketa Intentsiboetako Unitatera (ZIU) pasatu dira; beraz, sei gaixo daude zaintza intentsiboaren pean, Aragoiko Gobernuko Osasun Sailaren arabera. 77 urteko gizon bat, Zaragozako Ejea de los Caballeros
|
herrian
bizi dena, atzo osasun agintariek berretsi zuten agerraldiaren eraginpean dago. Joan den larunbateko azken orduan ospitaleratu zen eta egiaztatu ahal izan denez, hilabete honetako lehen egunetan egon zen harremanetan ospitalearekin.
|
|
|
Horrela egin ez zutenak, erabat ahaztu ditu edo ahaztuko ditu historiak eta herriak berak denbora aurrera doan heinean. Gudari izandakoak,
|
herriagatik
bizia eman zutenak, lurpean nonbait galdurik dauden milaka arimak nola ahazten diren kezkatu gintuzke gehiago eta ez besteak. Haiek noizbait izan zirelako garelako gu gaur egun.
|
|
|
Saharar
|
herriak
bizi duen egoera hobeto ezagutzeko aukera izan zen pasa den astean Bergaran. Komite Internazionalistek erakusketa, hitzaldia eta diapositiba emanaldia antolatu zituzten, Sahara aske lelopean.
|
|
|
Dendari batzuk ez dute berba egin gura izan. Ahal duten moduan ateratzen direla aurrera diote, eta
|
herriak
bizia izan dezan komertzioak
|
|
|
Eskerrak emoten deutsuedaz,
|
herrian
bizi diran zomorro, mamu eta pizti askoren borondate inposatzaileari aurre egin deutsazuelako. Pizti horreek ahor ibilten jakuz, jai batzordean parte hartu barik euren indarra ezarri gurean, herriari jaietan hau edo beste galazo behar dala lau haizeetara botatzen dabela.
|
|
|
Kaletarren artean, ikasien artean, dirudunen artean, iñor ez. Bi
|
herri
bizi ziran alkarren ondoan: atzerritarrak nagusi, bertakoak morroi.
|
|
|
Lau lagunek osatzen omen zuten herriko koadrila. Bata gailego batekin ezkondu eta Galiziara joan ei zen bizitzera, bestea katalan batek haurdun utzi eta Bartzelonara joan zen eta hirugarrena Euskal Herrian omen zegoen, euskaldun batekin maitemindu eta Bilbo ondoan zegoen Barakaldo izeneko
|
herrian
bizitzen. Eta bera Madrilera etorri eta bertan geratu zela, bai.
|
|
|
Bi olerki ditugu aldaketaho rren adibide: " Herria izerditan" (HH, 78 or.) eta" Euskadiko karrikak" (HH, 112 or.). Poetaren irudimenean, askatasuna eta nortasuna galdu duen
|
herriak
bizia ere galdu du, izadi zimeldua da, eguzkirik eta kolorerik gabea, idorra Euskal Herri berri baten ametsak, ordea, iraganaldikokolo reak, natura heze eta emankorra berreskuratzen ditu.
|
|
|
Genovevak ia inoren laguntzarik gabe antolatzen zuen Balantzategiko bizimodua. Bazuen, hori bai, haranaren inguruko
|
herrian
bizi zen morroi zahar zaharra, guk Bizkarroker deitzen geniona, eta enkarguak eta beste zenbait lan arin egiten zizkiona. Ordea Bizkarrokerrek laguntza eskasa eman ziezaiokeen, zeren gizon hark, guk ematen genion ezizenak adierazi bezala, bere onenaz aurrera baitzirudien ordurako, eta sarritan goiza besterik ez baitzuen egiten lanean.
|
|
|
Marck itxi egin zen Carlosen isiltasunaren aurrean, eta orduan Carlos ohartu zen zerbait esan beharra zuela,
|
herrian
bizi izanak derrigortu zion isiltasun hura hautsi beharra zuela, lehendabiziko aldiz lotsaren hesia lehertu beharra zuela, hark konprenitzen ez zuen moduren batean, ernegatu egiten zuelakoz ohekide hura.
|
|
|
Urtebete zen ama hil zitzaionetik, eta atxilotu zituztenetik ia lau. Lekunberrin egonik, Bazterrek
|
herritik kanpo
bizitzen eman zituen lau urte haiek; buru belarri sartu zen tabernako lanetan eta, nolabait esateko, izan ziren taldea, ‘koadrila’, hobeto esateko, nahiz eta gero eta gehiago gorrotatu hitz hori, ‘koadrila’ hautsi egin zen, bakoitzak zenbait alde eginez.
|
|
|
" Gizajoa" errukituko zitzaion gero, Marckendako berez baitzeuden kontraesanean homosexualitatea eta
|
herrian
bizitzea, bere eskuetara ailegatu aurretiko Carlos hura babesteko alferrikako nahian.
|
|
|
" Nik ez naiz
|
herrian
bizi jada" entzun zuen Fermin zizaka esaten," Donostian bizi naiz".
|
|
|
Kanpotar pila zegok, eta horrek gauza asko aldarazi ditik. Bahoa karrikatik eta bazegok
|
herrian
bizi eta ezagutzen ez duan jendea. Akordatzen haiz gure herria nola aldatuko genukeen amesten genuenean... ba aldatu, aldatu duk baina...".
|
|
2005
|
|
|
Garai batean funtzio sozial bat betetzen zuten etxerik gabe, herriz
|
herri
bizi zirenek. Herri txikietan zain egoten ziren eurak noiz helduko ziren, inguruko herrietako kontuak esateko eta besteetan asmatzen ziren hainbat tramankulu ikusteko.
|
|
|
Gloria Castañosek inguruan oso muturreko egoerak ikusi ditu. Etxea egin aurretik dagoeneko herriko bizitzan integratzen saiatzen den jendea ezagutzen omen du berak, eta baita denbora luzez
|
herrian
bizi arren, bertan bizitzarik egiten ez dutenak. " Ondo mugatutako partzela batean bizi den familia askori berdin zaio zein herritan bizi.
|
|
|
Etxea egin aurretik dagoeneko herriko bizitzan integratzen saiatzen den jendea ezagutzen omen du berak, eta baita denbora luzez herrian bizi arren, bertan bizitzarik egiten ez dutenak. " Ondo mugatutako partzela batean bizi den familia askori berdin zaio zein
|
herritan
bizi. Etxe batean bizi dira, berdin da non dagoen".
|
|
|
Duela 13 urte inguru Euskal
|
Herrira
bizitzera etorri nintzenetik, atentzioa eman izan dit beti hemen dagoen jai aniztasunak eta ahal izan dudan guztietan antropologo grinatsu baten gogoarekin jarraitu izan diot jai orori, ospatzen dituztenen bizipenak antzeman nahian. Azken urteotan zenbait aldaketa sumatu dut nire inguruko jaietan, rol eta genero erlazioei dagokien horretan batez ere.
|
|
|
Horrek ingurunea errespetatzera eramaten gaitu: non ekoizten den, nola ekoizten den,
|
herriak
bizirik iraunarazteaâ? ¦ Beste kontzeptu batzuk, berriz, koantifikatzen zailak dira. Esaterako, herrialde bakoitzaren kultura, tradizioakâ? ¦ Kontsumitzaileak gauza horiek ere baloratzen ditu eta.
|
|
|
Azaldutako guztiaren adierazle edo adibidea EAEko Auzitegi Nagusiaren2002 epaia dugu. Epai horren arabera, udalak ohiko Alardearen antolaketa esku pribatuetan uzteak ez du urratzen berdintasun eskubidea; izan ere, epaihorren arabera,
|
herrian
bizi diren emakumeak ospakizun hartatik kanpo geratzenbadira ere, badute beraiek nahi duten moduan desfilatzeko aukera, hau da, udalaksustaturiko Alarde batean.
|
|
|
Harreman ona gordetzeko hobe zilbor hestea moztu eta elkarrenganako errespetuan finkatutako beste tratu bati hasiera ematea. Naroa gurasoengandik aldendu eta Euskal
|
Herrira
bizitzera etorri zenean gazteegia zen haien zama itogarri iruditzeko, eta urtero ikusi arren haien mina zen aldiro aldiro sentitzen zuena, nerabezaroa horrelako begiraleengandik urrun zelako abantailak dituen ezagutu arte (klasekideen arazoak eta eztabaidak, etxeratzeko orduak zirela eta!). Horretan ere zorte handia izan zuen osaba izekoen etxetik lehengusuarenera mugitzeko gonbita jaso zuenean.
|
|
|
Mateo irten zenetik ez zen
|
herrian
bizi, horrek azaltzen zuen bertan inork ezer ez jakitea. Bilbon bizi zen, alokatuta; Durangoraino trena eta gero jatetxeraino autobusa hartu behar izaten zituen lantoki berrira heltzeko.
|
|
|
Kultur aniztasuna eta bizi garen munduko gizarte" biodibertsitatea" errespetatu egin behar dira. Merkatuak uniformetasunera jotzen du, baina joera horrek ez ditu tolerantzia faktoreak ongi egokitzen
|
herrien
bizi esperientziak bideratzeko hainbat gaitasun dagoenean. Gauzak horrela, iraunkortasunaren kultura ere moldatu egin da kasuan kasuko gizarte errealitatera, hala nazio mailan nola maila globalean, dogma zorrotz eta bakarren zurruntasunean erortzeke.
|
|
|
Ipa rraldean, euskal nortasunaren ezaugarri nagusiak dira sorlekua eta euskara; aldiz, Hegoaldean, euskal herritar izateko nahia,
|
herrian
bizitzeko eta lan egiteko aukera.
|
|
|
Gure hizkuntzak eta gure
|
herriak
bizi duten egoera korapilatsua dela eta, jazoera bakoitzean osotasuna jartzen dela jokoan esatera ausartuko nintzateke, hasteko. Eta gatazka honetan ere beste horrenbeste gertatzen dela uste dut.
|
|
|
Ikerketa honekin erabat lotuta daude zenbait galdera: ze
|
herri
bizi izan ziren lehenik Espainian eta Portugalen?, ze bidetik iritsi ziren haiek hona?, ze nahasketa eta banaketa ezagutu zituzten bertan. Hauei erantzun bat ematea ezinbestekoa da, zinez, beste hainbat kuestio ere argitzeko:
|
|
|
Herculesen magalean lotu naiz Anxelarekin,
|
herrian
bizi ez den herritar bakarra. Badut aurretik ordu pare bat.
|
|
|
– Damu handia dugu denok Francisco Franco gure
|
herritik
bizirik irtena.
|
|
|
Manuk bezala Angolan mertzenario azkendu ordez edo Panamako banderapean zebiltzan zamako ugerdo haietarik batean ontziratuta itzali beharrean, herrian astero jotzen zizkiguten filmeetan ikusitakoaren eraginez noski, Oteiza boxeolari zapuztua herriko aurrena izan zen soldadutza Legión Extranjera n egiten, han behean, Afrikan, mundu osoko hiltzaileek jakin zezaten nolako aparejuak sortzen ziren gure bazterretan, eta bigarrenez lotu zela entzun genuen, urteak egin baitzituen azaldu gabe, bizi zenik ere usteztua neukan. Nolanahi ere, Xegama hil zutenez geroztik eta
|
herrian
bizi izan zen artean beti luzatu izan zidan ahapetik, tabernan edo frontoian topatuta edo bakailaoaren deskargan genbiltzala, gure arteko mezu gakotu hura, orain begia kliskatuz garai bateko gaizkideari zor zaion bezala inoiz baino bakartiago bota didana ostera, Hilarioren semeari beste garagardo bat atera diezaiola agindu diodanean.
|
|
2006
|
|
|
Ipar Euskal Herriko etxebitzitzaz eta lur eremuaz idatzi dute Habiter son Pays (Norbere
|
herrian
bizi) liburuan hiru lagunek, hurrenez hurren, Peio Etxeberri Aintzartek Lapurdiko problematikaz, Pierre Visslerek Zuberoakoaz eta Maite Goienetxek Nafarroa Beherekoaz: «Bakoitzak bizi dugun egunerokotasunetik idatzi dugu.
|
|
|
Hau da Udalbiltzak, Nazio Garapenerako Biltzarraren eta Gaindegiaren laguntzarekin egin duen Euskal Herria Datuen Talaiatik bigarren liburukian ikus daitekeen ondorio garrantzitsuetako bat. Bigarren liburuki honekin, gure
|
herriak
bizi duen zatiketa juridiko, politiko eta administratiboek hainbeste desitxuratzen duten Euskal Herriko zazpi lurraldeetako ikuspegi erreala egiantzekoagoa da.
|
|
|
Baina hori guztia onartzen genuen. Blokeoa zela eta
|
herrian
bizi genuen eskasia ere onartzeko prest geunden, pobrezia jasateko prest geunden. Baina ustelkeria ez.
|
|
|
2) Pertsona fisikoa den zordunari bere egoitzako
|
herrian
bizitzeko eginbeharra ezartzea. Zordunak eginbehar hori bete ezean, edota beteko ez duela pentsarazteko oinarridun arrazoiak izanez gero, epaileak egoki deritzen neurriak har ditzake, baita egoitza atzipenaldia ere.
|
|
|
Instrukzio epaileak egokitzat jotzen badu, auzipetuari buruzko txostenak eskatu ahal izango dizkie auzipetua zein
|
herritan
bizi eta herri horretako edo horietako alkatetzei edo polizia funtzionarioei.
|
|
|
gune administratiboak izaten jarraitu zuten, ikuspuntu ekonomiko eta sozialetik benetako hiriak ziren. Arauz, nekazaritzara lotutako burgesia ez zen
|
herrietan
bizi. Lur jabe gehienak hirian bizi ziren eta dirua haien lurretan inbertitzen zuten.
|
|
|
Areetatik idatzitako gutun batean bere amari luze eta zabal hitz egin zion gure herriaz eta «euskal probintzia ederren» ohiturei buruz. Weber-ek harriduraz ikusten zuen, baita miresmenez ere, sasoi hartan gure
|
herriak
bizi zuen industrializazio prozesua: «Kapitalismorik modernoena hedatzen ari da berealdiko ahalmen eta kemenez» (Vivanco, 2004).
|
|
|
Beste batzuetan bertako hirietan ere horrelako lokalak daude, baina Senegales de garotte izena. Musikak
|
herriei
bizia ematen die Gambiako tradiziorik garrantzitsuena bertako herri eta jendearen musika da. Gambiarrek, kasu batzuetan, ez dute inolako tresnarik erabiltzen.
|
|
|
Gambiarrek, kasu batzuetan, ez dute inolako tresnarik erabiltzen. Ehunka urtetan,
|
herriei
bizia ematen dien tradizioari eutsi zaio, belaunaldiz belaunaldi. Kantatzen duten garrasi asko kora izeneko harpa motarekin batera doaz.
|
|
|
Hastapenean lagun taldea besterik ez eta gaur
|
herriko
biziaren partaide
|
|
|
Bertze gazteak ez ziren bada ezpada guregana hurbiltzen hala ere idekiak ginen. Gaur, ikusten dudalarik gaztetxea
|
herriko
bizian onartua dela, zinez kontent naiz».
|
|
|
Bihar, larunbata, Azpeitiko Gaztetxearen urteurrena ospatuko dute Urtebete
|
herriari
bizia ematen lelopean. Urtebete besterik ez da Gaztetxeak ateak zabaldu zituenetik," gauza asko egin dira urtebete honetan, funtzionamenduari forma eman diogu.
|
|
|
Senarra ate ondoan gabon esaten ikustean, maiordomo ingelesak ekarri zizkion gogora, hain tente ikusi zuen bertan, hain adeitsu, hain adi. Bere
|
herritik kanpo
bizitako urteek ez dute lortu Lewisen arima ingelesa ezabatzea. Oraindik ere, haren albotik pasatzen den batzuetan, te beltz eta gaileta usaina hartu dezakeela iruditzen zaio.
|
|
|
Izagirre jatetxeko kontu famatuak. Ezkontzearekin batera biek egin zuten alde jaio ziren kostaldeko herri txiki hartatik hiri arrotzetara, eta elkar ikusten zutenean beti gogoratzen zituzten
|
herrian
bizi izandako urteak; orduko kontuekin nola gozatzen zuten ikusita, behin baino gehiagotan pentsatu du Nereak herrian igarotako gaztetako urte haiek izan zirela euren zoriontsuenak. Bere amak izeko Doloresen bisitaldiak zenbat estimatzen zituen kontuan edukita, ziur da ahizpa ikusteak lagunduko diola murgilduta dagoen ametsetik irteten.
|
|
|
Arratsaldean parranda txikia. Koska ez dut ikusi, bai ordea haren lagun Xabi,
|
herrian
bizi den kazetari bat ere, neska guapa bat, etorkinei entrebistak egin behar dizkie bere egunkarirako. Errusiakoa naizela eta, deituko omen dit
|
|
|
Artzaina ondoko
|
herrian
bizi zen, handik hamar kilometrora, nonbait.
|
|
|
Horraino oraingoz liburua. Horri buruz esan egilea, Lucullus Virgil McWhorter, 1860an jaio zela, egungo West Virginian, eta 1903an Washington estatura joan zela, Yamika indio
|
herriarekin
bizitzera; 1940an liburu garrantzitsua idatzi zuen; Yellow Wolf: His Own Story (Otso Horia, bere bizitza berak kontatua).
|
|
2007
|
|
|
Koadrilak sendotzea eta ekintzak proposa ditzaten lortzea? Azken batean,
|
herri
bizia?
|
|
|
Andre Masson (artista frantziarraren 50 obra bildu ditu BBK k Bilboko Kale Nagusian duen aretoan zabaldu berri duten erakusketak. Massonek 36ko gerraren aurreko urteetan Gironako Tossa de Mar
|
herrian
bizi zenean margotuak edota Frantziara itzuli zenean amaitu zituen obrak dira. Erakusketa urriaren 11ra arte egongo da zabalik.
|
|
|
Busturian gertatu zen errepresio gogorra ulertzeko, bi abiapuntu ditugu: gerra aurretik
|
herrian
bizi izan zen botere borroka batetik, eta 1937ko agintari berriek erretagoardian erabateko garbiketa eta beldurra ondo ereinik utzi nahi izana bestetik. Busturiko herrian, monarkiko liberalak aspalditik ziren aginte politikoaren jabe, karlisten aurkari zuzenak.
|
|
|
Grimm-entzat, hastapenetako herri kolektiboa da balada eta ipuinen, autorea?. ...rriaren mistika erromantiko bat; baina batez ere dagoena da, batetik, ikertzailearen perplexitatea eskuetako material errealak antzinate ainubeko autore posibleari buruz zehazki galdekatzeko, bestetik biltzailearen esperientzia, literatura hori ez dela jauregi eta erresidentzietan kausitzen, baina herritar xumeen supazterretan; handizuek, goi mailek, hori ez dutela bizi, ez sortu, ez gorde, baizik
|
herriak
bizi duela eta ezikasien ahotik egunero berriro sortzen dela, beti berdin eta beti bestelako, beti berri, oso antzekoa Frantzia, Eskandinavia, Alemaniako herri xumeetan, Europa eta Asian, orain eta orain dela milaka urte; eta Afrika eta Ameriketako herri primitiboetan ere naturala dela literatura modu hori274.
|
|
|
Aldea, nolanahi ere, ez da terminologikoa bakarrik. Herder edo Hegel-entzat herriaren izpiritua/ bizitza/ arrazoimena oraindik bat zetozen, norabide berean ziharduten;
|
herriaren
bizi (sen, sentimen), arrazoimen, izpiritutik jariatuak ziren, edo haren manifestazioak ziren artea, mitoa, erlijioa, gizartea, (herriaren) historia, guztiok osatzen zuten egiaz herriaren izpiritua.
|
|
|
Kulturan, edo partikularkiago literaturan, herriaren gogo edo aiurriaren manifestazioa ikustea ezaguna zen Herder eta Schlegel, eta Frantzian Madame de Staël en De l. Allemagne z gero (1810). Stendhal-en Racine et Shakespeare (1823) panfleto polemikoak eta urte bereko Vie de Rossini-k, autoreetan nola barnagoan euren
|
herriak
bizi diren, erakusten zuten. Erromantizismoak ildo bera jarraitu du Alemanian nahiz Frantzian, eta Sainte Beuve kritikoa() literaturan historialariaren begiez eta psikologoaren interesaz barnatu da(, dans ma critique, je tâche d, appliquer mon âme à celle des autres?:
|
|
|
(Gainean) (off) Gure
|
herriak
bizi duen drama lotsagarria bizi bizi agertu zaigu gaur berriro. Gure ohiturak eta gure zibilizazioa hondatzeko lanean ari diren espioiak atxilotzea ez da lan erraza.
|