|
2000
|
|
|
Eragina zenbatekoa den neurtzea zailaden arren, ezin dugu ukatu nortasunen eraikuntzan eta birsorkuntzan hedabideen lanaoso kontuan hartzekoa denik. Horixe da bederen
|
gure
abiapuntua, eta hortik datorkigugai honekiko interesa.
|
|
|
Nazio nortasunen kasuan,
|
gure
iritziz, ezberdina da taldeari kohesioa ematendioten ezaugarri historiko eta kultural enpirikoen eta taldearen autopertzepzioarenartean sortzen den harremana. Alde batetik, nazio estatuen ezarpenetik eratortzen dirennazio nortasunen kasua dugu:
|
|
|
Etniabat nagusi izanik ere, bere naziotasuna ez du oinarritzen ezaugarri kultural edohistoriko enpirikoetan soilik, eta horrek esplikatzen du oraindik ere beste etniabatzuetako ezaugarriek irautea, nazio nortasun berdin edo ezberdinarekin. Beste aldebatetik,
|
gurean
bezala nazio eskakizunak mugimendu etniko batetik datozenean ere, nazio nortasunaren eraikuntza osagai etnikoan soilik oinarritzen ez dela erakustendiguten zenbait gertaera ditugu: mugimendu nazionalaren nolabaiteko klase izaerak, edo beste mugimendu sozial batzuekiko loturak, esaterako, taldearen kohesioa ezaugarri etnikoetan soilik oinarritzen ez dela ikusarazten digute.
|
|
|
alde batetik bizitzaren mundua edo lifeworld delakoa dugu, subjektuen artekoharremanak subjektuek berek eraikitakoak bailiren bizi direneko eremua alegia; bestetik sistema edo system, non pertsonen arteko harremanak beren borondatetik ateraikiak direla pertzibitzen baita. Zentzu honetan, gizarte estataletan egitura burokratikoek
|
gure
bizitzaren gero eta atal gehiagotan eskua sartzen dutenez, pertsonartekoharreman zuzenen mundua, batetik, eta gizarteko antolamenduaren maila gorenak, bestetik, gero eta urrunagotzen ari direla esan dezakegu. Egoera honetatik bi komunitate mota bereizten ditu Calhoun ek:
|
|
|
Beraz, honela uler dezakegu eremu publikoa: hedabideek mugatzen dutenesparruko komunitateko kideek, hedabideen bitartez, bata bestearekin kontaktuan jarrieta beren burua?
|
gu
–gisa osatzen duteneko eremua.
|
|
|
|
Gure
iritziz, hedabideen jarduera eskema honetan kokatzeak, alde batetik, talde nortasunak eraikiak direla azpimarratzea ahalbidetzen digu (subjektuek berenarteko harremanetan eraikiak), aldi berean aldez aurretiko osagai estrukturalenpresentzia ahaztu gabe.
|
|
|
|
Gure
iritziz, datu hauek argiro erakusten dute euskal nortasunaren mota ezberdinenexistentzia. Egituraketa politiko administratibo bereizgarririk ez duen Ipar EuskalHerrian, euskal nortasunak esangura etnikoa du gehienbat, bereziki hizkuntza etajatorriari lotua.
|
|
|
Edozelan ere, bestebatzuentzat uzten dugu bi nortasun moten arteko harremanen azterketa, eta baita biakelkar elikatuz gara daitezkeen gizarte egitasmoen proposamena ere.
|
Gure
helburuahedabideek euskal nortasunaren garapenean nola eragiten duten aztertzea izaki, nortasun horrek alderdi edo aurpegi ezberdinak dituela eta horietako bakoitzeanhedabideek modu batera edo bestera joka dezaketela argi uztea da. Horixe erakutsikodigute, batetik, Euskal Herriko hedabideek eremu publikoaren eraikuntzan nolajokatzen duten aztertzeak, batetik, eta hedatzen dituzten kultura eta gizartekoerreferenteak nolakoak diren begiratzeak, bestetik.
|
|
|
marko legala batetik, eta egitura enpresariala bestetik. Politikak zeinekonomiak
|
gure
balizko esparru propioa noraino baldintzatzen duten modu erakusten digute, azterketa sakon eta sistematiko baten bidez.
|
|
|
Azkenik, seigarren atalean euskarak prentsan duen presentzia aztertu du autoreberak. Euskarazko egunkaritik euskaraz ezertxo ere argitaratzen ez duen egunkariraino, jokaera ezberdinak agertzen dira
|
gure
hizkuntzarekiko, joera nagusia argia bada ere.
|
|
|
Honelakoetan gertatu ohi den legez, honaino ekarri gaituen lanean artikuluak sinatzendituztenek baino jende gehiagok hartu dute parte. Horiei
|
gure
esker beroenak emanbeharrean gaude. Ordena kronologikoan emanda, Han Fraeters eta Jon Torre datozlehenik.
|
|
|
Jarraian Lur Otxoantezanadugu. Azkena, ordena honetan, Udako Euskal Unibertsitatea da,
|
gugan
izandakokonfiantzagatik. Guztioi, eta hemen plazaratutako zenbait ideia eztabaidatzeko aukeraeman diguten solaskide izengabekoei (ikasle ugari tartean), eskerrik asko.
|
|
|
Begi bistakoa dugu nortasunen mundua osokonplexua dela, eta horregatik ezin dela inkesta soil batez neurtu.
|
Gure
asmoa ez da ordea euskalnortasunaren egoeraren analisi sakona egitea, ezta urrunetik ere, nortasun horrek oinarri ezberdinakdituela erakustea baizik. Beti ere orain arte azaldutako hipotesien arabera.
|
|
|
Orain arte esandakoa laburbilduz, esan dezagun ezen
|
gure
hipotesia honako haudela, alegia, euskal nortasun nazionala prozesu eta mekanismo ezberdinen bitartezeraikitzen ari dela. Alde batetik epe luzeko nortasun etnikoa daukagu, oinarrian osagaikultural eta historiko enpirikoak dituena (hizkuntza, oroimena, kultura, e.a.). Bestealdetik, aurrekoari lotzen edo gaineratzen zaion beste nazio nortasun bat dugu, zeinaren barnean garrantzi handia duen eremu publikoan, eta beste eremu batzuetan, eraikitzen den irudikatutako komunitateak.
|
|
|
Telebista seinalea transmititzeko sistema desberdinak dauden arren (lurrazalekouhinak, kablea eta satelitea, nagusiki), orain oraingoz erabiliena, eta
|
guk
aztertukoditugun kanalen kasuei dagokiena, lurrazaleko uhin analogikoa da, hain zuzen ere, arruntena eta orokorrena dena.
|
|
|
Telebista kontsumoa oso zabalduta dago
|
gure artean
, CIESen arabera populazioaren %85, 1ek telebista ikusteko ohitura baitu. Gainera, batez beste, EAEkopopulazioak 207 minutu pasatzen ditu egunero aparatuaren aurrean.
|
|
|
|
Gure
herrian, telebista, irrati eta egunkari desberdinek eskuratzen duten audientzia zenbatekoa eta zelakoa den aztertzea da atal honen helburua. Erabiliko duguninformazioaz baliatuz, hedabideetatik bidaltzen diren edukiek beren xedera norainoiristen diren eta, maila horretan, arrakasta izan dezaketen jakitera hurbil gaitezke.
|
|
|
Kopuru horri Hedapen Indizea deritzo eta horren bidezmila pertsonako zenbat egunkari ale saltzen diren zenbatzen da.
|
Gure
inguru hurbilekoherrialdeetan ematen diren kopuruak interesgarriak izan daitezke etxe barruan gertatzen dena hobeto ulertzeko.
|
|
|
Estatu espainiarrean gehiago sakonduz eta Hego Euskal Herriko datuetan arretajarriz, guztiz bestelako parametroetan mugitzen garela ikus daiteke, izan ere Hedapen Indize hori dexente altuagoa baita
|
gure
kasuan.
|
|
|
Oro har, hiru irrati soziatibo bereizten dira Ipar Euskal Herrian:
|
Gure
Irratia, Irulegiko Irratia eta Xiberoko Botza. 1981eko irailean Entzun Ikus elkartea sortu zenBaionako euskal erakustokian.
|
|
|
Honen partaideak hedabideak euskarari zabaltzearenalde eta %100 euskarazkoa den irrati baten alde borrokatzen ziren. Hau 1981ekoabenduaren 24an gauzatu zen Milafrangan, non
|
Gure
Irratia sortu zen, gaur egunBaionan kokatua den irrati euskalduna. 1982an, Behe Nafarroan, Irrati elkarteak%80an euskarazkoa den Irulegiko Irratia sortu zuen, Irulegiko mahastien eskualdean.1989ko azarotik aurrera, estazio hau Donibane Garazin ezarri da.
|
|
|
Saiakera hauek egunero 9: 30etan hiru irratietan aurkeztu eta hauetariko irratibatek edo bik ekoitzitako emankizun kultural komunen sorkuntza ekarri zuten39, etabaita Euskal Kultura Elkarteak sorturiko prestigiozko literatura emankizun bat ere, 1995ean bertan behera utzi behar izan zutena, arras kritikatua izan zelako40.1997/ 98 sasoiko Mediametrieren galdeketaren arabera, Irulegiko Irratia, Europe1en atzetik ozta ozta, Ipar Euskal Herriko irrati entzunenen arteko bederatzigarrenpostua lortu zuen, entzuleria tasaren %5, 7rekin.
|
Gure
Irratia %2, 5eko entzuleria kopurura igo da, 1994an erorketa indargetu ondoren. Xiberoko Botza da hiru irratihauen artean gutxien entzuten dena, %0, 2ko entzuleria tasarekin soilik.
|
|
|
Hiru euskal irratiek SIADECOri eskaturiko inkesta baten arabera, Irulegiko Irratiak bereganatze tasa handiadu Ipar Euskal Herrian (21.000 entzule) eta batez ere Behe Nafarroan, bere entzuleria eremurik handiena duena, %92ko euskaldunekin; hau da, 17.500 pertsonak,, ezagutzen dutela irrati hau, eta entzuleriaren %71 leiala da.
|
Gure
Irratiak, entzute eremu nagusia Lapurdin du (48.000 euskal hiztun baino gehiagorekin), eta24.000 entzule ditu Ipar Euskal Herrian, hauetarik 22.000 Lapurdin; hau %44, 4 da.Xiberoko Botzak, aldiz, 9.000 entzule ditu bakarrik; hau da, euskal hiztunen %1240 41.Azken inkesta honen arazoa da, euskal entzuleak bakarrik hartzen dituela kontuan; baina jada zehaztu dugun bezala, Irulegiko Irratiak eta Xib... Gainera, musika emankizunbatzuk, batez ere euskal rockarenak, euskaldunak ez diren gazteek ere entzuten dituzte.Euskal irrati soziatiboen iraunkortasuna eta indarra, emankizunen ekoizpen kostuamurriztea lortzen duen beren arteko lankidetza estuaz gain, dituzten elkartasun etasostengu sareetatik datoz:
|
|
|
Harpidetza iraunkorrak dira edota entzuleriaren nolabaiteko ordainketak, entzuleek beren banku kontuetatik hilero automatikoki zorduntzea onartzen baitute, irratiekiko duten atxikimendu sendoa erakutsiz? 43.Diru laguntza erregular horiez gain, euskal irratiek sentsibilizazio eta harpidetza kanpainak egiten dituzte beren kazetaritza eremuko biztanleriaren artean. IrulegikoIrratiarentzat, urteroko finantza mailako sostengu kanpainan lorturiko fondoak dira, irratiaren funtzionamendurako behar den laguntza nagusia(...)?, 1983ko irailaren16an frantses gobernuak sortutako Irrati Adierazpenerako Sostengu Fondoaren44ondotik, irrati soziatiboak bizirauteko gutxieneko finantza oinarria dena.Euskadi Irratiaren eta
|
Gure
Irratiaren arteko harreman lotuek erakusten dituzteezarri diren kooperazio sareak zein finantza sostenguak. 1985ean, Euskadi Irratiak, irrati autonomo publikoak?
|
|
|
Ipar Euskal Herrian berriemailerik ez zuenez, GureIrratiari. Baionako euskal irrati soziatiboari? bere zerbitzuak galdetu zizkion.Korrespondentzia honek
|
Gure
Irratiari aukera eman zion finantza mailako laguntzaizateko euskal irrati publiko baten partez, ofizialak ez ziren lan batzuen ordainetan.1988an, bi irratien arteko lankidetza hitzarmena izenpetu zen, Gure Irratiaren zerbitzuak ofizialtzeko. Euskadi Irratiak Gure Irratiari egindako pausuaren berezitasunmodura, diogun ezen 1992tik aurrera, beraien arteko erlazio eta finantza mailakolaguntza mantendua izan zela.
|
|
|
Ipar Euskal Herrian berriemailerik ez zuenez, GureIrratiari. Baionako euskal irrati soziatiboari? bere zerbitzuak galdetu zizkion.Korrespondentzia honek Gure Irratiari aukera eman zion finantza mailako laguntzaizateko euskal irrati publiko baten partez, ofizialak ez ziren lan batzuen ordainetan.1988an, bi irratien arteko lankidetza hitzarmena izenpetu zen,
|
Gure
Irratiaren zerbitzuak ofizialtzeko. Euskadi Irratiak Gure Irratiari egindako pausuaren berezitasunmodura, diogun ezen 1992tik aurrera, beraien arteko erlazio eta finantza mailakolaguntza mantendua izan zela.
|
|
|
bere zerbitzuak galdetu zizkion.Korrespondentzia honek Gure Irratiari aukera eman zion finantza mailako laguntzaizateko euskal irrati publiko baten partez, ofizialak ez ziren lan batzuen ordainetan.1988an, bi irratien arteko lankidetza hitzarmena izenpetu zen, Gure Irratiaren zerbitzuak ofizialtzeko. Euskadi Irratiak
|
Gure
Irratiari egindako pausuaren berezitasunmodura, diogun ezen 1992tik aurrera, beraien arteko erlazio eta finantza mailakolaguntza mantendua izan zela. Bi irratien arteko lankidetza 1994an gelditu zen unebatez, garai hartan irrati autonomoak finantza mailako arazoak zeuzkalako.
|
|
|
Bi irratien arteko lankidetza 1994an gelditu zen unebatez, garai hartan irrati autonomoak finantza mailako arazoak zeuzkalako. Gaur egun, zehatz mehatz,
|
Gure
Irratiak asteko goiz guztietan kronika bat eskaintzen du45, Lapurdiko eguraldia (eta ez Ipar Euskal Herrikoa...); eta kirol eta kultur gertakizunakkasetean grabatu eta bidaltzen ditu.Aipatzekoa da, azkenik, Euskadi Irratiak. Radio Euskadik bezala? 1993kourriaren 3tik aurrera Baionan berriemaile bat duela.
|
|
|
Estado y tendencias de losmedios en España delakotik atereak izan dira. Hori bai, Hego Euskal Herriko datu globalak
|
guk
kalkulatuditugu, CIESen 1999ko lehen olatuko datuak erabilita.DEIA, EL PERIODICO DE ALAVA eta GARAren kasuan, ez dago OJDren daturik. Lehen bienkasuan kontrol sistema horretatik kanpo daudelako eta, GARAri dagokionez, sortu berria izanik, aztertuaizateko beharrrezkoa zen denbora bete ez duelako.
|
|
|
Lehen bienkasuan kontrol sistema horretatik kanpo daudelako eta, GARAri dagokionez, sortu berria izanik, aztertuaizateko beharrrezkoa zen denbora bete ez duelako. Hiruren kasuan, egunkarietan bertan emaniko datuaksartu ditugu taulan.Informazio orokorrekoak diren egunkariak bakarrik aipatu ditugu, nahiz eta hauetariko bestelakobatzuek salmenta handiak lortu
|
gure artean
, esaterako, MARCA izeneko kirol kazeta.OJDren datuak izan ezean, ARMENTIA et al ek Kazetaritzaren hasi masiak izeneko liburuan (UPV, 2000) emaniko datuak erabili ditugu GARAren kasuan eta baita ere DEIArenean ere. ELPERIODICO DE ALAVAri dagokionez, berek luzatutako datuak hartu ditugu.5Egunkari honek gainera, azpi edizioak ere baditu, esaterako, Bizkaian Ibarrezkerra edo Uribe kostahartzen dutenak.
|
|
|
ELPERIODICO DE ALAVAri dagokionez, berek luzatutako datuak hartu ditugu.5Egunkari honek gainera, azpi edizioak ere baditu, esaterako, Bizkaian Ibarrezkerra edo Uribe kostahartzen dutenak. Azpi edizioetan, eskualdeari buruzko informazioaz betetzen dituzte hainbat orrialde.6Espainiar Oficina de Justificacion de la Difusion (OJD) erakundearen datuen bidez saldutakoenartean Iparraldean zenbat diren eta atzerrian zenbat diren jakiterik ez dagoenez,
|
guk
multzo berean kokatuditugu kopuru biak.7OJDren (1998 eta 1999) eta CIESen (1999ko lehen olatua) datuak hartu ditugu kontuan egunkaribakoitzak aleko zenbat irakurle dituen jakiteko. Beraz, OJDren kontrolpean ez dauden kazeten kopuruak, enpresan bertan jasoak dira edo beste iturri bibliografikoetatik hartutakoak dira.Kopuru hauek kalkulatzerakoan egunkari desberdinen audientziak eta berauen arteko duplikazioakere hartu dira kontuan.9Atal honetan Hego Euskal Herria dugunez erreferentziatzat, eta Ipar Euskal Herrirako audientzia ikerketa propiorik ez dagoenez, CIESen datuetan oinarritzen gara.
|
|
|
Ipar Euskal Herriari buruzkoinformazio gehiago, 2 atalean dator.10CIESen 1999ko lehen olatua hartu dugu kontuan, eta bertan eskaintzen den irakurlearenbatezbesteko profila eraiki dugu, Nafarroa eta Euskal Autonomia Erkidegoko datuak erabiliz.11Metodologia desberdina erabiltzen duten ikerketetan gertatzen den bezala, Sofres AMren etaCIESen datuak ez datoz erabat ados.
|
Gure
kasuan, gainera, denbora epe desberdinak hartzen dutelako, CIESek 14 urtetik gorakoak eta Sofres AMek 4tik gorakoak hartzen ditugulako kontuan; eta, Sofres AMridagokionez, Euskal Autonomia Erkidegoko emaitzak bakarrik izan ditugulako eskura. Edozelan ere, etakonparazio gisa, hona hemen Sofres AMk 1999rako, EAEn, kaleratutako audientzia kopuruak: TVE1 22, 5TVE2 8, 2TELE 5 23, 3ANTENA 3 20, 3CANAL+ 2, 0ETB1 5, 4ETB2 15, 6Bestelakoak 2, 8Lur Otxoantezana Petuya k euskaratua.La Semaine du Pays Basque eta Sud Ouest lehenik eta behin ezberdintzen dituena, bataren asterokoagerpena da, horrela ezin baita izan, eskualdeko egunkariarentzat benetako lehia.
|
|
|
egunkariek Euskal Herria islatzean azpimarratzen dituzten erreferentzia eremuak gehiago baldintzatzen ditu hedabideen ideologia politikoak beren hedaduraren araberako izaerak baino. Zehazkiago, gaur egunEuskal Herria zatikatzen duen egituraketa juridiko eta politikoaren onarpenak edoharen aurkako jarrerak baldintzatzen dute, neurri handi batean, hedabideek
|
gure
herriazeraikitzen duten irudia, hurrengo atalean ikusiko dugun legez.
|
|
|
Liburuaren sarreran azaldu den legez, Euskal Herriko hedabideek euskal nazio nortasunean nola eragiten duten aztertzea da
|
gure
helburu orokorra, bai eta norabidebaterantz edo besterantz jotzeko ager daitezkeen eragileen inguruko gogoeta egitea ere.Galdera hauei erantzuten hasteko, hedabideek islatzen eta, aldi berean, birsortzen dituzten erreferentzia eremuak ditugu jopuntuan. Prentsa idatziaren eta bertoko telebistaren (ETBren) edukien analisien bitartez horixe azaleratu nahi genuke (alde batera utzidugu irratia, irrati emisoreen aniztasunak izugarri handituko bailuke azterketa enpirikoa).
|
|
|
Prentsa idatziaren eta bertoko telebistaren (ETBren) edukien analisien bitartez horixe azaleratu nahi genuke (alde batera utzidugu irratia, irrati emisoreen aniztasunak izugarri handituko bailuke azterketa enpirikoa). Era berean,
|
gure
helburuekin bat etorriz, hedabideek birsortzen dituzten erreferentzia eremuen definizioan ager daitezkeen zenbait eragileri ere erreparatuko diegu, ondokoak aztertuz, preseski:
|
|
|
Egituraketa horrez gain, erreferentzia eremuhori albisteen aukeraketan ere baliagarri suertatzen zaie hedabideei: gertaera batengarrantzia (eta horregatik albistegarritasuna), besteak beste, gertatzen den edo eraginaduen eremuaren araberakoa da.1 Lehenengo elurtea, esaterako,?
|
gure
lurraldeko? (hots, medioak definitzen duen erreferentzia eremua) lehenengo elurtea da.
|
|
|
Konstatazio honek honako galdera dakarkiguburura: laguntzen ote dute hedabide probintzial hauek?
|
gure
–eremu bat eraikitzen, ezespainola ez frantsesa ez den eremua, beren edukietan errealitate hurbilena eta ez hainbeste estatu mailakoa islatzen dutela kontuan hartuta?
|
|
|
Galderak, ordea, ez du zalantzan jartzen gureondorioa:
|
gure
asmoa ez da egunkariek Euskal Herriaz eraiki duten irudiaren azterketahistorikoa egitea, une jakin batean dagoen errealitatea hedabideetan nola islatzen denikertzea baizik. Une hori ez-ohikoa edo berria bada, berripaperek ez ohikotasun edoberritasun hori jasotzen ote duten edo nola interpretatzen duten jakin nahi dugu, datuenbilketa eta azterketaren bitartez.
|
|
|
Lehen aipatu dugun bezala,
|
gurean
ere, telebistarako programa generoen artekoberezitasunak desagertu arte urtu direnez, zaildu egin da kanal desberdinen eskaintzaren azterketa egitea. Programen edukian, xede taldean eta formatuan gero eta tipologia gehiago aurki daitezke eta, gainera, kanal batentzako erabilgarri suerta daitezkeensailkapen irizpideek ez dute beste baten programazioa aztertzeko balio.
|
|
|
7 Eraiki dugun sailkapenean, EITBren emisioan lekurik ez zuten ohiko tipologiak alde batera utziditugu, eta aldi berean,
|
gure
ikerketan oinarrizko datuak eskaintzeko baliogarriak izan zitezkeen batzuksartu. Hauek dira kontuan hartu ditugun programa generoak:
|
|
|
|
Gure
emaitzak Sofres A.M. (1999) bezalakoarekin konparatuz gero, alderik handienak generoensailkapenarekin lotuta daudela pentsa daiteke. Esate baterako, guk Haur/ Gazteentzako programazioagenero modura definitu ditugun arren, Sofres ek Fikzioan sailkatzen ditu marrazki bizidunak, gazteentzakotelesailak eta antzekoak.
|
|
|
Gure emaitzak Sofres A.M. (1999) bezalakoarekin konparatuz gero, alderik handienak generoensailkapenarekin lotuta daudela pentsa daiteke. Esate baterako,
|
guk
Haur/ Gazteentzako programazioagenero modura definitu ditugun arren, Sofres ek Fikzioan sailkatzen ditu marrazki bizidunak, gazteentzakotelesailak eta antzekoak. Hala ere, badira Albistegiak, Dokumentalak/ Kulturalak eta Magazinak bezalakogeneroak, zeinetan nabaria den bi ikerketen arteko aldea; horietan, nola ez, laginaren estazionalitatea (udaberria versus urte osoa) eta programa askotan aurki daitekeen eduki anitzaren aurrean erabilitakokodeketa desberdina izan daitezke desberdintasunen oinarrian.
|
|
|
Gaur egun
|
gure
inguruneko telebistagintzan albistegiek betetzen duten zereginakbi alderdi oso markatu ditu. Kuantitatiboa da bata, egun osoko emisioetan bestegeneroekin alderatuta zenbaterainoko denbora okupatzen duten erakusten duena.
|
|
|
ETBk informaziozko saio ezberdinak eskaini izan ditu
|
guk
aztertutako garaian, zenbait irizpideren arabera bereiz daitezkeenak:
|
|
|
Donibane Garazinegindako ekitaldien berri eskaini zen, baina Hegoaldeko ekitaldien aipu bat ere egingabe. Izaera territorial horrek bultzatu gaitu albistegi hau
|
gure
analisitik kanpoan uztera.
|
|
|
Hala ere, kuantitatiboki denbora tarte ezberdinaz ari bagara ere, ikus dezagunorain zein diren mundua edo
|
gure
etxea ulertzeko albistegi hauetatik egiten zaizkigunproposamenak. Beti ere, albistegiak balio eta errepresentazioen transmisore indartsuakdirelako ustean.
|
|
|
Geure ikerketan, hiru maila hauetako lehen biei egingo diegu kasu. Izan ere, ETBren albistegietan aurkezten zaizkigun gaiak, pertsonaiak eta hauen bidezzedarriztatzen den Euskal Herria nolakoa den jakitea da
|
gure
nahia.
|
|
|
Egitura honetan, Ipar Euskal Herrian ere ekimen sozialak eta neurri handi bateaneuskararen inguruan antolatutakoak bakarrik garatu dira. Batzuk aldizkako prentsakozenbait tituluren argitalpenean, hala nola Herria, Enbata, la Semaine du Pais Basque... edo besteak irrati lokaletan, nagusiki,
|
Gure
Irratia, Irulegi Irratia eta Xiberoko Boza, zeinek Euskalerria katea sortu duten; edo Lapurdi irratia elebidunean emititzen duena.
|
|
|
Euskarak hedabideetan duen arazo orokorra, batez ere eguneroko prentsarigagozkiolarik, elebitasunean bertan datza. Izan ere,
|
gure artean
ezagutzen dugunelebitasuna, alegia, hizkuntza biren erabiltze normalizatua, hots, zernahirako moduegoki eta zuzen batez hizkuntza biren erabiltze arrunta, aukera pertsonala da. Alegia, pertsona bera da elebiduna gure artean; urrun dago elebitasunetik gizartea, gureabehintzat.
|
|
|
Izan ere, gure artean ezagutzen dugunelebitasuna, alegia, hizkuntza biren erabiltze normalizatua, hots, zernahirako moduegoki eta zuzen batez hizkuntza biren erabiltze arrunta, aukera pertsonala da. Alegia, pertsona bera da elebiduna
|
gure artean
; urrun dago elebitasunetik gizartea, gureabehintzat.
|
|
|
Euskalduna da,
|
gurean
, gutxienez hizkuntza biren jabe dena: euskara eta frantsesaedo euskara eta gaztelania.
|
|
|
Oro har,
|
gure artean
saltzen diren egunkari elebidunek2 ez dute kontuan hartuegoera hori. Euskal Herriko egunkari elebidun askok, zein bere tokian, jakina, trufa etairri egiten diote euskarari.
|
|
|
f) Lehen orrialdeetan euskarazko testu gutxi agertzen da. Tratamendu tamalgarria etamingarria du euskarak
|
gure
hedabide ez erabat euskaldunetan.
|
|
|
|
Gure
inguru hurbileko egunkariek erdaraz produzitzen dutena euskaraz produzitzen denaren parean jartzen baldin badugu, desproportzioa izugarria dela errazasko antzeman daiteke. Euskara indartzeko erabiltzen diren baliabideak erdarak indartzeko erabiltzen direnen azpitik daude, oso azpitik.
|
|
|
Hizkuntza komunitateek biziraupena ziurtatzeko, erreprodukzio soziala bermatubehar dute.
|
Gure
kasuan, euskararen komunitateak bere biziraupena ziurtatzeko, besteak beste, hedabideen laguntza behar du bere buruaren erreprodukzio sozialabermatzeko. Gure inguru hurbileko hedabideak urrun daude laguntza emate hipotetikohorretatik.
|
|
|
Gure kasuan, euskararen komunitateak bere biziraupena ziurtatzeko, besteak beste, hedabideen laguntza behar du bere buruaren erreprodukzio sozialabermatzeko.
|
Gure
inguru hurbileko hedabideak urrun daude laguntza emate hipotetikohorretatik.
|
|
|
Behin
|
gure
laginean euskaraz artikulu bat aurkituko, eta ez da egunkariak berakegina, ikasle batzuen gutuna baizik. Tamalgarria da euskarak El Correon duen isla.Ikerketa egiterakoan, eskuartean izan ditugun egunkarien artean, iraingarrienetakoaizan da El Correoren portaera.
|
|
|
Euskaraz argitaratzen diren apurhoriek, bestalde, beti dute zerikusi zuzena Euskal Herriarekin.
|
Gure
laginean, behinere ez dugu aurkitu euskaraz idatzitako testurik, Euskal Herriaren mugaz haragokogaia edo pertsonaia duenik. Beraz, euskaraz idatzitako albisteek lotura zuzena duteEuskal Herriarekin.
|
|
|
Egunkari gasteiztarrak ez du apenas ezer argitaratzen euskaraz, etaargitaratzen duen apur horrek ez du ia balio estatistikorik. Egunkari gasteiztarrareneskuetan, anekdotaren kasuistikara heltzen den artefakto bat besterik ez da euskara.Hiru item aurkitu ditugu euskaraz
|
gure
laginean:
|
|
|
Bestalde, egunkari honen kasuan, aipagarria da, baita ere, beste fakto bat: alegia,
|
gure
laginean euskaraz aurkitutako inputak ez direla, derrigorrez, Euskal Herriari buruzkoak; aitzitik, gehiago direla Euskal Herriarekin zerikusirik ez dutenak badutenakbaino. Datua garrantzitsua da, zeren gainerako egunkari gehienen joera nagusiarenaurka datorren datua baita.
|
|
|
Egunkari honen kasuan, El Pais del Pais Vasco izeneko eguneroko gehigarriberezia izan dugu eskuartean.
|
Gure
laginean, hiru item aurkitu ditugu, besterik ez; denak apirilaren 30eko alean. Hona hemen, artikulu unitate horien deskribapena.
|
|
|
Pirinio Atlantikoak izenekoan. Gaieigagozkielarik, euskaraz idatzitako artikulu gehienak kulturari buruzkoak dira etaEuskal Herriarekin dute zerikusi zuzena, lotura eta eragina ia ia soilik berton dutelarik.Pertsonaiei gagozkiela, euskaraz kultura mundukoek dihardute, ia modu esklusiboan.Hona hemen
|
gure
laginean agertu diren hiru itemen deskribapena.
|
|
|
Ikusitakoak ikusita, euskararen aldekoa baino areago, erdararen aldeko politika linguistikoa praktikatzen dute
|
gure inguruko
hedabideek. Gizartean bertan pairatzen duenegoera diglosiko bera bizi du euskarak hedabide idatzi nagusienetan.
|
|
|
|
Gure inguruko
hedabide hizkuntzanitzen artean, Gara da euskarari tratamendurikonena eskaintzen diona. Hala ere, Gipuzkoako egunkari horren hizkuntza politikak ezdu hizkuntza berdintasunik erakusten bere orrialdeetan.
|
|
|
Anekdotaren mundura makurtu eta baztertu dute euskara
|
gure inguruko
lauegunkarik: Deia, Diario Vasco, Pais eta Mundo izenekoek.
|
|
|
Oso artikulu gutxiargitaratzen dituzte egunkariok euskaraz.
|
Gure
lagineko datuek erakusten dutenarenarabera, badirudi Deiak bere ideario nazionalista ahaztu duela, Diario Vascok ezdakiela bere orrialdeek Hegoaldeko lurralderik euskaldunenean ikusten dutela argia, eta Mundok nahiz Paisek erkidego elebidunetan saltzen ari direla.
|
|
|
Azkenik, ahaztura eta ezabadura linguistikoa praktikatzen dute
|
gure
artekozenbait egunkarik. Hain zuzen, euskara ignoratu egiten dute beren orrialdeetan bostegunkarik:
|
|
|
Egunkari nafarrek, bai Diario de Navarrak eta baita Diario de Noticiasek ere, bazterrean utzia dute euskara. El Correo bilbotarrarekin eta Periodico de Alava gasteiztarrarekin batera, egunkari nafarrak dira euskararik gutxien erabiltzen dutenetakoak,
|
gure artean
.
|
|
|
Euskal Herriarekin gertatzen ari den lurralde errepresentazio forma anitzareneskutik, bere identitate nazionalari eutsi ez eze identitate hori eraiki gura duen herria,
|
gurea
, aurrera egiteko oztopo ugarirekin aurkitzen da, zeren gaur egungo forma aniztasun horrek arriskutan jartzen baitu bihar etzi nazioartean ezagutua izango den euskalmapa politiko bateratua bera ere.
|
|
|
Jakina da
|
gure artean
. Gaur egun, Euskal Herrian kontraesan teoriko praktiko nabarmena bizi dugu:
|
|
|
Horrela, Bidasoaz iparraldeko Euskal Herriaren kasua hor dago, beregordintasun osoan, Parisek entzungor egin dielarik sarri euskal erakunde politikoen etakulturalen eskakizunei. Bada
|
gure artean
, bestalde, probintzia bakarra ikusten dueniklurralde bakartzat: eredu horretako adibiderik argiena, beharbada, beste zenbaitsentsibilitate foralistaren artean, zenbait arabarren eskakizuna da.
|
|
|
eredu horretako adibiderik argiena, beharbada, beste zenbaitsentsibilitate foralistaren artean, zenbait arabarren eskakizuna da. Bada
|
gure artean
, hirugarrenik, sentsibilitate estatutista dei diezaiokegun jarreraren aldekorik; horien arabera, gaur egun ezagutzen diren Gutun autonomikoek ezartzen duten marko juridiko politikoak nahiko lurraldetasun administratibo ezartzen dute eta, beraz, Euskal Herriaondo definiturik dago komunitate berezitutan. Bada gure artean, era berean, EuskalAutonomia Erkidegoaren eta Nafarroaren artean harreman soziopolitiko bat onartuarren, Espainiak eta Frantziak administratutako Iparraren eta Hegoaren artekoharreman zuzenik eta arauturik onartzen ez duenik.
|
|
|
Bada gure artean, hirugarrenik, sentsibilitate estatutista dei diezaiokegun jarreraren aldekorik; horien arabera, gaur egun ezagutzen diren Gutun autonomikoek ezartzen duten marko juridiko politikoak nahiko lurraldetasun administratibo ezartzen dute eta, beraz, Euskal Herriaondo definiturik dago komunitate berezitutan. Bada
|
gure artean
, era berean, EuskalAutonomia Erkidegoaren eta Nafarroaren artean harreman soziopolitiko bat onartuarren, Espainiak eta Frantziak administratutako Iparraren eta Hegoaren artekoharreman zuzenik eta arauturik onartzen ez duenik. Bada gure artean, azkenik, euskalnazionalisten konstrukzio kontzeptuala onartzen duenik ere, hots, mapa politiko administratiboa mapa linguistiko kulturalaren gainean modu isomorfikoan ezarrikolukeena.
|
|
|
Bada gure artean, era berean, EuskalAutonomia Erkidegoaren eta Nafarroaren artean harreman soziopolitiko bat onartuarren, Espainiak eta Frantziak administratutako Iparraren eta Hegoaren artekoharreman zuzenik eta arauturik onartzen ez duenik. Bada
|
gure artean
, azkenik, euskalnazionalisten konstrukzio kontzeptuala onartzen duenik ere, hots, mapa politiko administratiboa mapa linguistiko kulturalaren gainean modu isomorfikoan ezarrikolukeena.
|
|
|
Modu erraz batean esateko, herritarren arteko nazio sentsibilitate desberdinakilustra ditzaketen multzo diferenteek sare polimorfikoa marrazten dute
|
gure
aurrean.Batzuek lurralde historiko bakarra islatzen duen oinarrizko multzoa baino ez duteikusten: foralistak dira horiek.
|
|
|
Euskal Herriaren errepresentazio publikoa irakurketa espainolari eta frantsesaridago, batez ere, lotuta. Estatu indartsuek inposatu egiten diote errealitatearenirakurketa herri indargeari,
|
gure
herriari kasu honetan. Begietarako errepresentatua denherria ez da gauza abstraktua; testuinguru politikoa, testuinguru ekonomikoa eta testuinguru historikoa daude beti horren azpian, oinarrian.
|
|
|
galdetzen dutenean, estatu bat izateko eskubidea ukatu nahia dago horren guztiaren atzean.
|
Guk
nahi alabehar dugun moduan antolatuko dugu, esaten dut nik, baina ez ukatu eskubide hori? 14.
|
|
|
Ikus dezagun
|
gure inguruko
prentsak zelan ikusten duen Euskal Herria, zelanmarrazten duen Euskal Herria bere mapetan, bere eguraldi tarteetan zelan ikusten duenEuskal Herria: bai Iparraldea baita Hegoaldea ere.
|
|
|
Berau da, dakizunez, gaur gaurkoz, euskara hutsez
|
gure artean
argitaratzen denegunkari bakarra. Izan ere, ez dira asko izan euskaraz argia ikusi izan dutenak eta, gauregun, bizirik dagoen bakarra hauxe da.
|
|
|
Bigarren mapa espainiar horretan, bestalde,
|
gure
Iparraldea ez da inondik inoraagertzen, ezta zentzu grafikoan ere.
|
|
|
Prentsatik hartzeaz gain, masa kulturaren kontsumitzaileak eduki politiko sinboliko ugari hartzen du ikus entzunezko hedabideetatik, telebistatik batez ere.Hedabideak oro har, eta ikus entzunezkoak zehazki, eduki politiko sinboliko horiensortzaile, suspertzaile eta komunikatzaile apartak dira. Eduki horiek bai fikziozkoproduktuen bidez eta bai informatiboen bidez ere helarazten dira
|
gure
etxeetara.
|
|
|
|
Gure inguruko
telebistei begiratuta, urrezko ordu horietan oso ondo kokaturikdaude albistegiak, informazio saioak alegia. Eta, jakina, horien eskutik etorri ohi diraune honetan interesekoak ditugun eguraldi mapak.
|
|
|
Alegia, Bordeletik Santander rainoko kostaldea eta
|
gure
itsaso hurbila irudikatzendituen mapa bat erakusten da, putzuan zer nolako eguraldia izango den adierazteko: haizeak, olatuak eta abar.
|
|
|
|
Gure
Iparralderik ez. Bestalde, EAE eta NFK bentrikulu apartetan erakusten diraTele 5en jardunean.
|
|
|
Albistegirik kontsumituenak, dudarik ez dago horretan, iluntze gauekoak dira. Horiexek izan dira
|
gure
ardura eguraldi mapak aztertzerakoan; iluntze gaueko ordutegi horretan, telebistek urrezko albistegia eskaintzen dute. ZerEuskal Herriren isla mediatikoa, zer Euskal Herriren profil mediatikoa dugu urrezkoorduetan?
|
|
|
|
Gure
ikuspuntutik begiratuta, Euskal Herririk eza da, era berean, FR 2ren etaTF 1en eguraldi tarteek duten baterako ezaugarrietako nagusia. Bi kate frantseshoriek Errepublikaren profila erakusten dute, barneko partiketa administratibobarik.
|
|
|
|
Gure inguruan
irakurgai edo ikusgai diren hedabideei esker, Euskal Herriaz izandaitezkeen definizio politiko guztiek badute beren isla eta eredu mediatiko propioa.Euskal Herriko egunkariek eta telebistek eraikitzen dituzten identitate mapak osoprofil zatikatuak erakusten dituzte; hain zuzen, konstatazio horrek garamatza euskalpoliformismo mediatikoaz hitz egitera.
|
|
|
Euskal Herriak, jakina da, ez du erabateko batasun politiko administratiborikeduki bere historian. Ez eta hizkuntzaren erabateko batasunik19, aro modernoagoan.Baina bistakoa da,
|
gure
herriaren bizimodua eta kultura ezagutzen dituen edozeinentzat, euskal herrialdeen artean beti izan dela zelanbaiteko lotura. Batasun politikorikeduki ez arren, ezagunak dira Pirinioez alde bietako euskal komunitateen arteko loturakulturalez eta idiomatikoez gain izan diren eta badiren erlazio ekonomikoak (delaartzaintza, dela baso ustiaketa).
|
|
|
|
Gure artean
, Euskal Herrian/ Herrietan irakurgai eta ikusgai ditugun hedabideekzeinek bere gustuko mapa marrazten dute, defendatu gura dituzten helburu estrategikoeimen eginez. Badira gure artean Euskal Herri bateratu, integratu eta lurralde anitzeansinesten dutenak, Zazpiak bateko maparen aldeko apostu grafikoa egiten dutenak.Badira egungo marko juridiko administratiboak soilik ikusi/ erakutsi gura dituztenak.Badira euskal lurraldetasuna barrutik birrintzearen aldeko apostua egiten duten probintziazaleak.
|
|
|
Gure artean, Euskal Herrian/ Herrietan irakurgai eta ikusgai ditugun hedabideekzeinek bere gustuko mapa marrazten dute, defendatu gura dituzten helburu estrategikoeimen eginez. Badira
|
gure artean
Euskal Herri bateratu, integratu eta lurralde anitzeansinesten dutenak, Zazpiak bateko maparen aldeko apostu grafikoa egiten dutenak.Badira egungo marko juridiko administratiboak soilik ikusi/ erakutsi gura dituztenak.Badira euskal lurraldetasuna barrutik birrintzearen aldeko apostua egiten duten probintziazaleak. Badira, baita ere, euskal lurraldetasunaren ukazio biribila praktikatzenduten estatalistak ere...
|
|
|
8 Periferiak ere garrantzia du, eta handia. Eguraldi datuak eskaintzean, egokialitzateke, pertenentzia ideia sozializatzeko,
|
gure
mugetako lurraldeak modusinbolikoan ere gogoratzea, hots, gureak direla gogoratzea; esate baterako, estrategikoa da Arabar Errioxa, Tutera, Maule eta Turtzioz Euskal Herrikoak direlagogoratzea.
|
|
|
8 Periferiak ere garrantzia du, eta handia. Eguraldi datuak eskaintzean, egokialitzateke, pertenentzia ideia sozializatzeko, gure mugetako lurraldeak modusinbolikoan ere gogoratzea, hots,
|
gureak
direla gogoratzea; esate baterako, estrategikoa da Arabar Errioxa, Tutera, Maule eta Turtzioz Euskal Herrikoak direlagogoratzea.
|
|
|
AZURMENDI, Joxe, (2000): ?
|
Gure
buruaren jabe izanez, abantaila besterik ez dugu?, in AitzinaGara,, (4 orr.).
|
|
|
AZURMENDI, Joxe, (2000): ?
|
Gure
buruaren jabe izanez, abantaila besterik ez dugu, in AitzinaGara,, (4 orr.).
|
|
|
|
Gure
eginkizun eta erronkarikhandiena Europan leku bataurkitzea da, eta, eginkizunhonetan, bizirik ateratzekoposibilitate bakarralurraldetasunean daukagu, nazio batu gisa jokatzean.Probintzia gisa jokatzen badugu, ez bizirik jarraitzea ez ezerez dugu lortuko (1)
|
|
|
Giza borondateak sortzen eta finkatzen, besteen artean, medioekaparteko zeregina izan ohi dute. Zer rol jokatzen dute
|
gure inguruko
medioek lurraldetasunen sorkuntzan eta finkatze lanetan?
|
|
|
1 AZURMENDI, Joxe, (2000): ?
|
Gure
buruaren jabe izanez, abantaila besterik ez dugu, in Aitzina Gara,, (4 orr.).
|
|
|
Hori guztia errazago ikusteko, jar dezagun
|
gure
arreta hurrengo hiru mapetan8:
|
|
|
|
Gure
begietan gelditzen dena, hala ere, zenbakien isla baino gehiago irudiarenaizan ohi da. Irudikapen faltsua da aurreko mapa horrek erakusten duena:
|
|
|
Munduarenisla oso desberdina ematen du bakoitzak. Eskuinekoa da gehien ezagutzen duguna, ezkerrekoak esperientzia berri bat dakar
|
gure
begietara.
|