|
2000
|
|
|
hautatzailea ere aldatu egin da. Hain zuzen ere,
|
gure
gizartetan beste hiritar mota bat daukagu, (populazio osoak irakurtzen badaki eta mende hasieran gutxiengoak, BPGaren zati handi bat gehiengotik dator eta mende hasieran oso gutxiengo bakanetik, osasun politiken ondorioz bizitza itxaropen altua dago gizartean eta baxua mende haseran, etab). Gainera hauteskundez aparte, beste partaidetza politiko mota batzuk ere erabiltzen ditu (zenbaitetan boto portaera baino eraginkorragoak):
|
|
|
Gaur egun ingurune naturalak babesten direnean beste arrazoi batzuk dira eskuartean.
|
Gure
gizartean ezarri den garapen eredu sozio-ekonomikoa, pixkana mundu guztian zabaltzen ari da, ondorioz, giza populazioaren hazkuntza neurrigabea ari gara bizitzen, gero eta baliabide gehiago behar ditugu bizitzeko eta azkenean honek guztiak, ondorio larriak ekartzen dizkigu. Arrazoi desberdinengatik balio handia duen hainbat paisaje natural, hondatzen ari gara.
|
|
|
UEUko hitzaldi bat dago Saizarbitoriarenaren jatorrian; lanketa pausatuago bat, aldiz, Lertxundirenean. Lertxundirenak euskararen inguruko eztabaida ordenatzeko planoa, gidoia, ezartzen digu, eta euskara zehar lerro erabatekoa da
|
gure
gizartean, liburuan ongi frogatzen denez. Saizarbitoriarena, berriz, eskarmentu pertsonalari lotuago dago, eta intuizio aberasgarriz (gauzak ikusteko modua aldarazten diguten intuizioak dira, nire hiztegian, aberasgarri).
|
|
|
Eta irakurtzeko gaien artean, Andres Urrutiaren" Frai Bartolome, lapurretatik ekologiara: ohar laburra", Patxi Uribarrenek idatzitako" Aita Frai Bartolome Santa Teresaren Idazlan guztiak" eta" Aita Jose Luis Beobide Olivares", Patxi Juaristiren" Zer gertatzen ari da euskal herriko biztanlegoarekin?", J. Mª Arrizabalagaren" Donostiako kupulak (1)", Luis Arostegiren" Jainko bizikizunak
|
gure
gizartean", Andoni Olearen" Teresa Lisieuxkoa ta Teresa Neumann", Luis Baraiazarraren" Arantza eta larrosa", Ana Urkizaren literatur kritikak, askoren artean egindako kontakizunak eta Agustin Zubikarairen" Itxasmin eta bizimin" aipa genitzake.
|
|
|
Eta bertan egindako lan ugarien artean idatzi, ikasi, abestu, irakatsi, fraide izateko jendea prestatu, eguraldiaren igarkizunak eskaini, inguruko baserritar eta artzainen kontu izan..., bada bat, duela 55 urtez geroztik, hutsik egin gabe, urtero urtero aurrera daramatena, hots, Arantzazuko Andre Mariaren Egutegia plazaratzea. Hauxe duzue datorren urteko egun guztiak biltzeaz gainera, esaera zaharrak, teoria berriak, dotrina irakaspenak,
|
gure
gizartearen berezitasunak, zientziak dituen bitxikeriak, txisteak eta abar luze bat zuen esku jartzen dituen orri multzoa.
|
|
|
Hala ere, jende askok egin duen lan izugarriari esker, dudik gabe, eta
|
gure
gizartearen barneko korronte eta nahi sakon batekin sintonizatzen duelakoz, seguru aski, euskarak aurrera egin du, modu harrigarrian egin gainera.
|
|
|
Elebitasun printzipioak hizkuntza minorizatuaren alde jokatzen du. Elebitasuna
|
gure
gizarte anitzean alboraezinezko exigentzia demokratikoa da. Gaztelerak duen leku bera nahi dugu euskararendako.
|
|
|
Hizkuntzari buruzkoan, arrazoia ez dago txikiagoa edo handiagoa izatean. Gu ere munduaren zati bat garenez, naturak eman digun unibertsaltasuna bakoitzak beretik daramagu eta, besteak ukatu gabe, hein batean unibertsalagoak gara
|
gure
gizartetik gizarte orekari eutsiz jarraitzen badugu.
|
|
|
Adibidez, EuskalHerriko alderdi abertzale guztiak (Abertzaleen Batasuna, Euskal Herritarrok, EuskoAlkartasuna eta Euzko Alderdi Jeltzalea) bat datoz Euskal Herria nazioa dela esateaneta, beraz, beste edozein nazio gisa, bere erabakitze ahalmena gauzatzeko eskubideukaezina duela aldarrikatzean. Eskubide demokratiko hori euskal herritar guztieidagokiela diote denek, Estatu espainiarrak eta frantziarrak ezarritako lurralde zatiketa eta jazarpenaren ondorioz, gaur egun
|
gure
gizartean dagoen nazio kontzientziazdauden mailen ezberdintasunaz jakitun badira ere. Halaber, nazio eskubideen aldarrikapen hutsa egitetik haiek gauzatzera jauzi egiteko garai aproposean gaudela irizten diote.
|
|
|
Kanpotarrek homologatuta sentitu behar duela bere burua kulturaren edozein esparrutan. Eta
|
gure
gizartean, Euskal Herriko erreferentziak zeintzukdiren, soziologikoki, laino eta argitzeke ditugu oraindik. Uni bertsaltasunaren etabertakotasunaren arteko erlazioa guztiz desorekatua dugula.
|
|
|
Gatazka:
|
gure
gizartean dauden indar kontrajarriak albisteen iturri izan daitezke. Direla alderdi politikoak, direla auzokide borrokalariak, direla maitale jeloskorrak, edozein gatazkatatik atera daitezke datu informatibo interesgarriak notiziak burutzeko.
|
|
|
Irratia izango da oraindino, audioan oinarrituko baita, bere erroak gogorarazi behar izateaz gain; baina ikusizkoa izango da, zeren audioarekin batera ikusmena baliatzeko aukera emango baitigu. Informazioa belarrietarik eta begietatik heltzen zaio gizakiari gero eta gehiagotan
|
gure
gizartean, eta etorkizun hurbileko plataforma multimediatikoetan gure sentimen guztiak erabili ditugu. Hala ere, bere horretan segituko duke irratiak, berehalako informazioa jasotzeko bitarteko bikaina den aldetik.
|
|
|
Liberalek" bizimodu edota bizitza onaren ikuskera" esaten dutenean, gizabanakoek hausnarketa sakon baten ondorioz bizimodu batekin duten konpromisoa adierazi nahi dute.
|
Gure
gizarteetan, eguneroko esperientzian bizimodu onen aniztasuna islatzen dituzten honako adibide hauek aipa ditzakegu: kontenplaziozko bizitzan murgilduta dagoen filosofoak bizimodu onaren ikuskera bat dauka, baina baita ere zerbeza kaxa bat eskura duelarik asteko hainbat egunetan telebista aurrean amaigabeko orduak ematen dituen futbolzale amorratuak; bizimodu on batek irudimen sexual ezberdinen adierazpenak, homosexual izaerakoak barne, errespetatu lituzkeela sostengatzen dute batzuek, beste batzuek, aldiz, bizimodu on bakarra sexuak espezie ugaltzea helburu duena dela sinesten duten bitartean; pertsona batzuen arabera, opera kantagintzaren adierazpenik bikainena den bitartean, beste batzuentzat hip hop a edota bakailaoa izango litzateke.
|
|
|
Espezializazioaren legeak liburutegien munduari ere bere logika ezarri dio, eta lege horren logika oso erraza da:
|
gure
gizarte modernoa zenbat eta konplexu, anitz eta espezializatuago bihurtu, hainbat eta presio handiagoa ere sortzen da gure liburutegiak bilakaera horri egokitzeko. Izan ere, gaur egun munduan zehar gero eta liburutegi gutxiago dago han eta hemenka argitaratzen diren liburu guztiak edo gehienak bere baitan fisikoki biltzeko asmoa dutenak.
|
|
|
|
Gure
gizarteen egoera zein den baino, pozgarri da jurisprudentziak, oraingoz bederen, zientzia osatzea eta zientzia horrek jakituria erakarri, norberaren izatea bete eta ikasmina esnatu ahal izatea. Gizaki mota oso bat dago zientzia horretara emana.
|
|
2001
|
|
|
Patrick eko ugartea erostea etsi zuten. Halere, Eire-ko ukatuaz, biziera berri bat, pentsaera Erresumarekin harremanetan jarrai ondoren, beste bat erosi eta han komunitate bat eraikiaz,"
|
gure
gizartetik" kanpo bizi izan dira. Gure jaun andre agurgarriek zernahi pentsa bezate, hippiak ez dira ez ero eta ez munstro, eta gainera egia eta arrazoi guzia dute.
|
|
|
"(...) Azken bolada honetan indarberritu egin da jokabide iraingarri bat, euskal kulturgintza eta hezkuntza susmagarri bilakatzea helburu duena. (...) Egitasmo horiek hainbat hedabideren babesa izan dute.(...) Asmo garbiro pozointzaileez barreiatzen ari diren sasi informazioek gure hezkuntza sistema bera bilakatu nahi dute susmagarri, eta
|
gure
gizarteak pairatzen duen egoerari etekin politikoa ateratzeko erabiltzen ari dira. (...)
|
|
|
Kulturgintzaren eragile garen aldetik, tinko eutsiko diogu, orain arte bezala,
|
gure
gizarteak bere buruari onartu dion hezkuntza autonomiari, eta, bide horretan, irizpide zientifikoarekiko gure konpromisoa berresten dugu(...)".
|
|
|
Demokrazia eta askatasuna edozein erakundek bere baitan behar dituenak dira, eta hala ez bada gero ezin dituzte kontzeptu horiek gizartera eraman edo gizarte berri bat egin. Hori argi ikusten da
|
gure
gizartean azken 20 urteetan gertatu dena aztertuz gero.
|
|
|
Onelako zerbait izan nahi du ale onen azalak. Azal ortan
|
gure
gizartearen negar zotiñak, ikara larriak, zorne eta gaitzak agertzen zaizkigu. Eta aje guzi oien iturri?:
|
|
|
Baina ez dugu kontzientzia hori. Eta hemen gizarte dualarena aipatzen denean, edo nik ikusten dudanean
|
gure
gizartea erdia alde batera eta bestea bestera, batzuek" iBasta ya!" eta besteek" Ez dakit zer ala hil!", benetan, ezin kendu dut burutik gerraren kezka hori. Eta gerra, fenomeno bezala, izugarria iruditzen zait!
|
|
|
Imagiña hori hain itsatsirik daukagularik, besterik gabe aier gera doairik onenak gure herriari eratxekitzera. Emakumeak lankide izate aldetik, ez dugu, haatik, aurreragoaren seiñalerik
|
gure
gizartean". Eta datuak eskaintzen saiatzen zen gizona, nahiz aldez aurretik ezagutu:
|
|
|
Baina guk argi dugu, egoera politikoaren osagarri izan gaitezke.
|
Guk
gizarteari begira lan egiten dugu, argi eta garbi bide zibila hartu dugu; eskubide batzuk urratzen dira, baina guk ez dugu eskubiderik urratuko eta Estatuari exijituko diogu eskubide horiek betetzea, eta gizarte osoa kutsatu nahi dugu zeregin horretan. Ezin da zeregin osoa politikoen esku utzi, gizarteak bultzatu egin behar du eta batzuetan, intsumituen kasuan bezala, gizartea aurretik jartzen da.
|
|
|
Musulmanak gugana bezainbat egokitu dugu
|
gure
gizartea eurengana. Baina oraingoz hemengo legea eta sistema ez dago etorkinak hartzeko prestatua.
|
|
|
Erdi Aroaz ari da Zumthor, egia da, baina bere zentzuaren deskribapenak badu zerikusirik, mantentzen du paralelotasunik
|
gure
gizartearekin. Hiri kapitalistak eta bere gizarte moldeak ertzak eta bazterrak eraiki dituzte.
|
|
|
|
Gure
gizartean kontzientzia handia hartu da, uste dugun baino gehiago.
|
|
|
Zenbaterainoko botere erreala dute hedabideek
|
gure
gizartean?
|
|
|
|
Gure
gizartean ¿ eta bera bezala sedentario diren guztietan ¿ bizitzeko azturak izan ohi dira herritarrak hobetu lukeen osasun egoera endekatuaren zergatietako bat.
|
|
|
|
Gure
gizartean ¿ eta bera bezala sedentario diren guztietan ¿ bizitzeko azturak izan ohi dira herritarrak hobetu lukeen osasun egoera endekatuaren zergatietako bat.
|
|
|
Ongi hezitako hiritarrak dira, eta ez ongi informatuak bakarrik, hobeto konpartituko duen demokraziarako garantiarik onena, elkartasun handiagokoa eta
|
gure
gizarteko ingurumen, gizarte eta moral arloko erronka handiei aurre egingo dietenak.
|
|
|
Eginkizun horrek erabakiko du zer nolako jarduna, itxuratu, den, hura onargarri (ago) a izan dadin.
|
Gure
gizartean, bestalde, mintzajardun edo praktika, arrunt, bihurtu zaigula esan behar da.
|
|
|
–
|
Gure
gizartearen ezaugarrien berri ematen den artikulu batean.
|
|
|
delakoan sartuta. Esan ohi da gizonek ez dutela beren gorputza perfumatu behar; baina
|
gure
gizartean kontrakoa frogatzen da. Gero eta gehiago dira gizonezkoentzako perfumeak, eta horra hor egunkariak esaten duena.
|
|
|
Gizarte primitiboak hotzak dira,
|
gure
gizarte moderno beroekin konparatuta. Erlojuen modukoak dira, desordena, aldaketa eta entropia gutxi sortzen dute, eta gizarteak berdintsu jarraitzen du belaunaldirik belaunaldi, ia historiarik gabe.
|
|
|
Erlojuen modukoak dira, desordena, aldaketa eta entropia gutxi sortzen dute, eta gizarteak berdintsu jarraitzen du belaunaldirik belaunaldi, ia historiarik gabe.
|
Gure
gizarte historikoak, ostera, esklabotza edo ekonomia kapitalista bezalako zapalketa gogorretan oinarritzen dira eta, bapore makinen moduan, itzelezko presio eta indarrak eragiten dituzte, injustiziak eta errebeldiak, ordenak desordena dakarrela eta desordenak ordena berria, aldaketa eta entropia geroago eta gehiagorekin...
|
|
|
Badakigu, ongi jakin ere, gure hizkuntzari dagokionez gauzak ez doazela beti bide onetik, euskara herritar guztion kultur ondaretzat jo litzatekeen herrialde guztietan, eta harrigarria dirudien arren, bulego ofizial batzuetan oraindik euskararen erabilera sozialari hesi mugak jartzeko ahalegin gogorrak antolatu eta kudeatzen direla. Errealitate gordin hori ezkutatu nahi izan gabe, ordea, ukaezina da euskararen aldeko ahalegina ez dela ahuntzaren gauerdiko eztula, eta hori ikusi nahi ez duenak ez dituela ikusi nahi ezta ere
|
gure
gizartean joan den hamarkada hauetan hizkuntz arazoez gertatu diren aldakuntza sakonak.
|
|
|
Alferrik ibiliko gara gure hizkuntz arazo eta gaitz guztien iturria badiren eta ez diren lege edo arauetan bilatu nahirik, aldi berean argi eta garbi onartzen ez badugu euskararen erabilera oztopatzen duten faktore asko eta asko gure baitakoak direla, euskaldunon baitakoak alegia. Â Euskaldun askoren hizkuntz gaitasun maila apala, egoera formal gehienetan erdaraz aritzeko joera edo errazkeria, euskaraz jasotako prestakuntza profesional urria, euskararen eragin indar sozial mugatua, gure hizkuntz jarrera eta jokabideen arteko desoreka begi bistakoa (Bernardo Atxagak ederki gogorarazi digunez, jendeak berealdiko gauza pila egiten du euskararen alde, salbu eta beharrezkoa den bakarra: hitz egitea), euskararen ideologizazio maila handiegia edo indarkeriari gehiegitan loturik agertzea, besteak beste, denak dira
|
gure
gizartearen barru barrutik euskararen erabilera sozialaren normalizazioa zango trabatzen duten faktoreak.
|
|
|
Eta itzalen artean: euskararen orainaz eta geroaz
|
gure
gizartean daukagun adostasun sozial eta politikoa oso urria da, urriegia nire iritziz.
|
|
|
Guztiarekin ere, luzatzen ez diren borrokak latzak eta minak izan daitezke sarri aski. Ezinegona ez dut ukatuko, nabari denean,
|
gure
gizartearen kontraesanetarik sortua zenik: kontraesanok, nolanahi ere, besterengan aurkitu ohi ditugu beti edo maizenik, sekula ere ez guregan, zinez uste dudana adieraztea zilegi baldin bazait.
|
|
|
Hedabideek egun euskal gatazka politikoaren aurrean daramaten politika dementziala aldatzea,
|
gure
gizarteari dagokion arazoa ere bada, bi zentzutan behinik behin:
|
|
|
Euskararen eragileei dagokie, halaber, hizkuntzari egiten zaion erasoen berri
|
gure
gizartean ez ezik nazioarteko estamentu eta erakundeetara iritsaraztea. Euskararen kontrako astinaldi honek nazioartean oihartzuna izatea garrantzitsua da, hango babesa jasotzeko ez ezik, erasoon eragileak deseroso sentitu daitezen eta hemengo herritarrak ere egoeraren larritasunaz eta transzendentziaz ohartu daitezen.
|
|
|
1. Aspaldi honetan bizi dugun euskararen kontrako mugimendua ez dut uste berria denik. Nire iritziz, hau da
|
gure
gizarteko herritar eta agintari batzuek orain duten jarrera eta betidanik izan dutena.
|
|
|
Gauez gaueko ilunpe etengabean hariz zeharrez iruten nuen Euskal Herri honetan, izan baizik ez nuen desiratzen, karrikan uros eta aferatuak, irria ezpainetan, pasatzen miresten nituenen pare, eta frankotan azpi jende edo ahalkez ekiditekoa zitekeen mamifero hutsala nintzelako itxura neukan.
|
Gure
gizartea preseski, ez zen ezberdina: merkatuaren legea nagusi zen, pentsamendu hormatua, eta honen osagai ziren hornigailu teknologiko bekaitzak, erregimenak, familia jarduera eta esperma joriak.
|
|
|
ni traidorea? Zuk uste, benetan, hain erraz esan dezakezula traidorea naizela?; aitzitik, heroi bat naizela pentsatu zenuke, Estatuaren eta Sistemaren etsaien lerroetan satortu bainaiz, bizitza bera ere arriskuan jarriz,
|
gure
gizartearen baloreak defenditzeko.
|
|
2002
|
|
|
Euskal presoak Euskal Herriaren alde dena emateko prest dauden gizon eta emakumeak dira. Giza kolektibo hau oso txertatua dago
|
gure
gizartean, Euskal Herrira ekartzea eskatzen dugu eta beren kolektibotasun horretatik beren ekarpenak egin ditzaten. Irlandan horrela hasi zen prozesua urratzen, eta horrek ekarri zuen presoek ere beren irtenbidean parte hartzea.
|
|
|
Eskaintza murrizteaz gain eskaera asko handitu da
|
gure
gizartean. Lehen nolabaiteko tabu bat bazegoen adopzioaren inguruan, zailagoa zen asumitzen.
|
|
|
Elkarriren aldetik baikortasunerako jarrera
|
gure
gizartearen ezaugarrietan oinarritzen da: parte hartzea, dinamismoa, mobilizazio ahalmena...
|
|
|
Amaitzeko, Ionesco ren antzerki lanean bezala, umezurtz ugari dabil kaleetan autore baten bila, baina zibila behar du izan, anitza
|
gure
gizarte konplexua ikusita eta ez nahikunde eta borondate hutsean oinarrituta. Nire adiskide batek aspaldi esan zidan: «Nireak datozela eta, ez dakit gureetarikoa naizen».
|
|
|
Konforme. Baina,
|
gure
gizartea beharbada ez da modernoa, gure gizarteak ez du euskal literaturarik behar. Hizkuntzarekin nahikoa du bere identitatea eta legitimitatea markatzeko.
|
|
|
Konforme. Baina, gure gizartea beharbada ez da modernoa,
|
gure
gizarteak ez du euskal literaturarik behar. Hizkuntzarekin nahikoa du bere identitatea eta legitimitatea markatzeko.
|
|
|
Bada, pertsona orori irekia dago, norberaren burua ezagutzeko gogoa duen edonori. Batez ere barrura begira hasita daudenentzat eta norberaren garapenak
|
gure
gizarteari eta gure herriari ekar liezaiokeen indarberritzea sumatzen dutenentzat.
|
|
|
Lasaitasuna eta koherentzia behar ditugu.
|
Gure
gizartean enfrentamendua sortu nahi dute eta hori da, hain zuzen, sahietsi behar duguna.
|
|
|
Hori da bai, estrategia hori horretan oinarritzen da.
|
Gu
gizarte pluralean bizi gara, Espainiako pentsamendu bakarreko komunikabideen eragina ikaragarria da Euskal Herrian ere, daukagun oreka politikoa daukagu eta Estatu indartsu baten aurrean inteligentziaz jokatu behar dugu, ahalik eta arrazoi gehien pilatu behar dugu eta ahalik eta hemen bizi diren euskaldun gehienen kontzientzia irabazi. Herri kontsulta planteatzen denean, irabazteko egiten da.
|
|
|
Gaiak sakonak dira, eta gero, Bergamin poeta zen, baina antzerkia ere idatzi zuen, eta bere antzerki lana, jakina, garai hartakoa zen, neurri batean dena ikurrez eta sinboloz betea. Eta nahiz Unamunoren garaian eta Bergaminen garaian pil pilean zeuden gauzak oraingo berak izan, agian gaur egun ematen du
|
gure
gizarteak hizkera mota hori eta kezka horiek baztertu egin dituela. Bergamin bera Euskal Herrian egun bizirik balego, nola ikusiko zuen hemengo egoera?
|
|
|
Astronomo jakintsuak egonagatik,
|
gure
gizarteko jende arruntak zer ezagutza du astronomiaz?
|
|
|
Antzeko zerbait gertatzen da birikekin ere eta asmaren eragina ere areagotu egin da
|
gure
gizartean.
|
|
|
Musika arloko analfabetismoa desagerraraztea urruti dago oraindik, eta areago, onartu beharrean gaude
|
gure
gizartean oso urria dela espresio bide horren inguruko ezagutza eta horrek eragotzi egiten digula musikaz erabat gozatzea.
|
|
|
|
Gure
gizarte urbano honetan etxeko azalera gogor eta irmoen gainean eta hormigoizko bide edo zoladurazko espaloietan ematen ditugu lehen urratsak eta hori kaltegarri izan daiteke gure oinentzat.
|
|
|
Ekintza, laguntza ematea,
|
gure
gizartearen mugimendu naturala da.
|
|
|
Elebitasuna helburu, beraz; baina, jakina,
|
gure
gizarteko eta unibertsitatekoelebitasunez hitz egiten dugunean, ez dugu daukaguna nola edo hala kudeatzeazhitz egiten, elebitasun dinamikoaz baizik, elebitasun aldakorraz; eta elebitasunhorrek diglosia gainditu nahi du, zailtasun asko dauzka, zailtasunez josita dago, euskararen zabaltzea eta normaltzea bilatzen du, eta, azken batean, gizarte honenborondatea islatzen du.
|
|
|
|
Gure
gizartean hain azkar gertatzen ari diren aldaketek era zuzenean eragiten dutebere bameko egitura eta ezaugarrietan. Aldaketa horiek edozein herritan suertatzendiren harremanetan nabarmentzen dira, eta baita giza sistemetan ere.
|
|
|
Era berean, Fonvard Studies Unit elkartekoek Europako Batasunean sortzenari diren hainbat tendentziaren4 garrantzia eta etorkizunari begira izan dezaketeneraginari buruz ohartarazi nahi gaituzte. Bestalde, aurrekoarekin lotuta dagoenikerketa batean, Europako Batasuneko Zentroa (Joint Research Centre) den IPTSdelakoak (Institule for Prospective Technological Studies) XXI. mende hasierarakoaldaketaren zazpi faktore giltzarri aipatzen ditu5
|
Gure
gizartea eta, nola ez, hezkuntza sistema baldintzatuko dituzten aldagai edo faktore nagusi hauenaipamen txiki bat egitea merezi du. Hona hemen zazpi faktore horien zerrenda:
|
|
|
|
Gure
gizarteak duen erronka hori azaltzeko, Futures proiektuan parte hartuzuen James P. Gavigan ek. Europa 2010: futuro y escenarios?
|
|
|
Eta, gai horren baitan, bereiziki euskarari zegozkionakaztertzerakoan, garrantzi handia ematen zion, gure.artean, zientziaren ekarpenberriak eta saiakerak idatzi eta eztabaidatzeari. Agian, zenbait liburu itzultzeabaino beharrago jotzen zuen saiakera lana
|
gure
gizartearen euskalgintzarako. Bereustez, eskuarteko gaia eta euskara ondo menderatzen zituena atseginez eta zorrotzari zitekeen euskarazko saiakerak idazten eta, horrela, euskal gizarte aurreratubaten euskarazkoa bultzatzen eta berritzen.
|
|
|
aztertzerakoan, garrantzi handia ematen zion, gure.artean, zientziaren ekarpenberriak eta saiakerak idatzi eta eztabaidatzeari. Agian, zenbait liburu itzultzeabaino beharrago jotzen zuen saiakera lana
|
gure
gizartearen euskalgintzarako. Bereustez, eskuarteko gaia eta euskara ondo menderatzen zituena atseginez eta zorrotzari zitekeen euskarazko saiakerak idazten eta, horrela, euskal gizarte aurreratubaten euskarazkoa bultzatzen eta berritzen.
|
|
|
Gizarte egiturak berakbultzatzen du espezialista, jardun hori alde batera utzi (baita testudidaktikoen prestatzea ere) eta ikerketan murgiltzera. Eta ikerketa ingelesezbideratzen da
|
gure
gizarteetan gaur egun. Are gehiago, ingelesak bakarrikbermatzen du goi mailako ikerketaren ebaluazioa eta hartatik eskuradaitezkeen onurak (izena eta aukerak). Beraz, espezialistak gutxi idazten dueta asko itzultzen du.
|
|
|
Hizkuntzaren didaktikaz jardun aurretik, alabaina, aztertuko dugun eremuazedarritu egingo dugu. Dakizuenez,
|
gure
gizarte aldakor eta dinamiko honetan, hainbat urtetan mugiezinak uste genituen kontzeptuak ere etengabe garatzen etaaldatzen ari dira, eta abiada handiz, gainera.
|
|
|
Mintzajardun hau antzina errotua da
|
gure
gizartean. Irakurketa ozenak, gehienetan poesia edo ipuingintzarekin lotuta agertu arren, baditu beste hainbat funtzioere:
|
|
|
nazionalismoa, fenomeno historikoa izateaz gain, albisteak, eztabaidak etapolemikak egunero sortzen dituen fenomeno bizia ere bada. Nahitaez, historialariok ere
|
gure
gizartea eragiten eta mugitzen duen guztiaren menpe bizi gara, eta, ondorioz, nazionalismoari buruz pentsatu, sentitu, esan eta idatzi egiten dugunakbeti eragile baldintzatzaile horiekiko lotura izaten du. Hori dela eta, eta ikuspuntuhorretatik ikusita, gaur egun historialari batentzat ziur asko zailagoa da euskalnazionalismoari buruz idaztea, Zesarren garaiko Inperio Erromatarrari buruz idazteabaino.
|
|
|
Ez dakit zehazki espainiarbatasunaren aldeko erreakzionarioek hil duten ala Euskal Herriaren burujabetzarenaldeko omen direnak izan ote diren. Jakin dakidan bakarra da,
|
gure
gizartea txirotuegin dela eta geure askatasunerako grina mugatu. Hemen, areto honetan, pentsamolde desberdineko pertsonak egon arren, guztiak geratu gara espainiar nazionalismo berriaren kritikorik zorrotzena gabe, umezurtz, guztiok galdu dugu.
|
|
|
Politikoaren kualitate aldatze hori, neurri txikietan baina eraginak metatuz, inolako iraultza zein programa politikoen lehiarik gabe, garai bateko ulertzeko era zein bizierak birmoldatuz emango da. Ziurgabetasuna eta anbibalentzia
|
gure
gizartearen printzipio eratzaile moduan onartzea da erronka, adibideen artean, besteak beste, Europar Batasunak esparru teknozientifikoan instituzionalizatu berri duen arduraren printzipioa edota, gure historian lehen aldiz errealitatea hiritarrek egituratzen dutela aldarrikatuz, subjektu politiko eratzaile baten aldeko apustua egin zuen Lizarra Garaziko akordioa().
|
|
|
|
Gure
gizarteko bazter ilunak, txiroak eta pairatzaileak erakutsi behar dira. Ikusi nahi ez denera begiratzen irakatsi, gurea mimoz zaindu eta guztionaz ardurarik erakusten ez denean, azkenean galdu egiten garela eta geure buruaz ere arduratzen ez garela ohartzeko (Mardones, 2001).
|
|
|
Alegia, gizarte aurremoderno eta tradizionalek mundua mitoen bidez adierazten bazuten, gaur arrazoia gida izanik modernitateak mitoetatik at bizi nahi du, irrazionaltasun horiek guztiak baztertu nahi ditu. Hauxe da, Gehlen en hitzetan,
|
gure
gizartearen desinstituzionalizazioa (Sánchez Capdequí, 1997: 17).
|
|
|
Hala ere, lurralde handiak dira gure inguruan, izatez askotarikoak direnak eta kultura aniztasunean bizi gura dutenak. Globalizazio prozesu indartsuaren baitan,
|
gure
gizarte hiperaurreratuetan, bat baino gehiago dira izatez estatu kultura anitzak direnak: Errusiar Federazioa, Erresuma Batua, Suitza, Espainia, Frantzia...
|
|
|
zeinak lehena (AEE alegia) beste modu batera (EE moduan) ulertzera baikaramatza. Konnotazioa da, Barthes autorearen aburuz,
|
gure
gizarteak sortu dituen portaera pauten nondik norakoak aztertzeko giltza soziala, zeren portaera horien azpian ideologia bat baitago beti.
|
|
|
|
Gure
gizartean, asko dira funtzio arrunta betetzeaz gain harago joan eta beste zerbait gehiago adierazi gura edo adierazten duten objektuak. Esangura semantikoa bereganatzen duen kasuetan, objektua zeinu semiologikoa da.
|
|
|
Txostenaren egileen arabera, garapen jasangarriaren helburu horiek lortzeko, beharrezkoa da arlo estrategikoetan aurrera egitea, besteak beste, merkantzien garraioa, eta, aldi berean, gaur egungo ekoizpen eta kontsumo jarraibideak aldatzea. «Informazioaren teknologiak aukera berriak eskainiko dizkigu aldi berean
|
gure
gizarteek ongien dutena kontserbatzeko eta konponbide berriak eta hobeak garatzeko», adierazi du Dennis Pamlinek, WWFeko Suediako sekzioko kolaboratzaileak eta ikerketaren koordinatzaileak. Arriskuak Pamlinen esanean, «arrisku handiena da teknologia hori erabiltzea, soilik, ekonomia eraginkorragoa izan dadin, eta, horretarako, ekonomia eraginkorragoa izan dadin, epe laburreko etekinetan bakarrik interesa duten talde interesatuen mesedetan».
|
|
|
Zifrek berez hitz egiten dute, eta erakusten dute gazteen alkohol kontsumoa, bereziki adingabeen artean, lehen mailako gizarte arazo bihurtu dela. “Espainia da, besteak beste, alkohol kontsumoak eta alkoholarekin lotutako arazoek garrantzi handiagoa hartzen duten herrialdeetako bat, kontsumoaren prebalentzia handiagatik eta ohitura horrek
|
gure
gizartean duen errotze sozial handiagatik”. Hala adierazi zuen Gonzalo Robles PNSDrako Gobernuaren ordezkariak, eta azpimarratu zuen “milioi bat pertsona inguru mozten direla hilean behin, gutxienez”, Drogen Kontsumoari buruzko azken Etxez Etxeko Inkestan jasotako datuen arabera.
|
|
|
Espainiako Erreumatologia Elkarteak (SER) 1999an egindako “Obiser” azterketa epidemiologikoaren arabera, helduen %22, 6k noizbait izaten dute prozesu erreumatikoa; 65 urtetik gorako taldea kontuan hartuz gero, proportzioa %80ra igotzen da”.
|
Gure
gizartea zahartu ahala, patologia horiek prebalentzia handituko dutela espero da. Okerrena emakumeek eramaten dute.
|
|
|
Alabaina,
|
gure
gizartean dirauen erdararen aldekoinertziari erreparatuta, batek pentsa dezakeaban donuan sentitzen den belaunaldiko hezkuntza sistema euskalduna itxurazko edo fikziozkoa dela. Pentsamendu hori, halere, erraz uxa daiteke euskararen normalizazioa prozesu gisa ulertuz gero:
|
|
|
Baina unibertsitate ikasketak euskaraz eskaintzeko dagoen arrazoirik garrantzizkoena, nire iritziz, euskal gizartearekiko erantzukizuna da.
|
Gure
gizarteak bereziki irakaskuntzan euskara erabiltzearen alde ahalegin izugarria egin ondoren, nekez uler eta onar liteke irakasteko eskaintza goreneko mailan etetea. Bestalde, euskarak berak kaltea hartuko luke unibertsitatean ere erabilia izatera iritsi ezean, bai bere ospean, bai komunikazio tresna gisa.
|
|
|
Izan ere, horrelako zenbait tituluk orain eskaintzen den tituluren bat ordezka lezake inolako arazorik gabe. Egia da balio ofizialik ez luketela izango Euskal Herritik kanpo, baina hori arazo txikia da
|
gure
gizartearen beharretara egokitutako tituluez ari bagara. Gainera, Europako beste unibertsitateek eskaintzen dituzten tituluekin baliokidetuko balira titulu horiek, Europa osorako balio ofiziala izango lukete lehenago ala beranduago.
|
|
|
Ondorioz, Euskal Unibertsitate Sistematzat,
|
gure
gizartearen berezko dinamikari, eskariei eta beharrei erantzungo dien heziketaren goi maila jotzen dugu. Beheko mailetan nagusitzen ari den hizkuntzaz, hots, euskaraz, fo rmakuntzako eskaintzak eskatzen dituen gizartea; presentziazko ereduan oinarritutakoaz gain beste aukeretako eskaintza formatiboak eskatzen dituena; etorkizuneko beharrei aurrea hartuko dieten eskaintzak eskatzen dituena; integratua eta finantzaketa publikoaren erabilpen eta xedea kontrolatuko dituena, dagozkien eta geureak egin ditugun organo publikoen bidez.
|
|
|
Oraindik, tamaina eta prestakuntza irabazi behar dugu unibertsitateko gaiak euskaraz lantzeko, euskal komunitate unibertsitario sendoa eratuz. Aurrekontuari begiratuz euskalgintzaren aldekoa bideragarriagoa eta berezkoagoa litzatekeelako
|
gure
gizartean.
|
|
|
Azken batean, etorkizuneko munduan profesional izatze ganorazkoa lortzeko, eleaniztasuna ezinbestekoa dugu.
|
Gure
gizartearen eta inguruko gizarteen izaera arakatzea besterik ez dugu. Ikerkuntzan eta unibertsitatean bertan aritzeko, zer esanik ere ez dago.
|
|
|
3. Izaerari dagokionez, ereduak gizartea ren partehartzeaziu rtatuko duena izan luke.
|
Gure
gizartean sustraiturik eta, aldi berean, erronka berriei erantzuteko prest egon luke. Jakina, globalizazioak eskaintzen dituen baliabideak erabiltzeko gaitasun osoa izan luke, horrela euskarari bost eraentza juridikoek ezartzendizkioten mugak gainditu ez ezik euskal diasporarekinetengabeko harremanean ere egon dadin.
|
|
|
EHUk barneratu duen Estatuaren logikarekiko dependentzia, inperioaren logika, bestela esanda. Horrela, Unibertsitate ofizialak berrinda rtzen ditu
|
gure
gizartea menperatzen duten harreman sozial, politiko, kultural eta ideologikoak, interes propio eta pribilegiatuak dauzkan burokrazia erdi teknokratikoaren barnean egituratuz.
|
|
|
Izaera soziala edo herritarra eta funtzio publikoa eta finantzazio publikoa eduki lukeen Euskal Unibertsitatea.
|
Gure
gizarteko zenbait mugimendu sozialetan oinarrituta eta zenbait erakunde publikoren laguntzaz bidera daitekeen herri ekimenak" borondate politikoa" behar du; unibertsitate propioa hizkuntza propioan eraikitzeko, Euskal Herriak duen eskubidea aldarrikatuz.
|
|
|
Horrez gain, irakaskuntzaren, ikerketaren eta pedagogia ren arteko zatiketa gaindituz, euskal unibertsitateakgu re gizarteak eta gure herriak dituzten balio kulturalak berreskuratu lituzke.
|
Gure
gizarteak dituen arazo ekonomiko, sozial, politiko, kultural, ekologiko, linguistiko eta etikoak konpontzeko, sorkuntza teknikoa eta zientifikoa ekoitziz.
|
|
|
Egoera hau ikusita ziur aski erantzuna berehala aterako zaigu:
|
gure
gizarteak eskatu eta exijitzen duenari erantzuteko ezinbestekotzat jotzen dugu Euskal Unibertsitate berri bat sortzea, lehendik daudenak ezin ditugulako kontsideratu eskaera horiek erantzuten dituztenik edo aukera ematen dituztenik horretarako.
|
|
|
Gestioaren gardentasuna eta efikazia: baditugu
|
gure
gizartean irakaskuntza munduan esperientzia nahikoa hori nola egin behar dugun jakiteko. Eta puntu honetara ailegatuta ez gara eroriko betiko eztabaidan (publiko pribatua); gure ustez ez dago zalantzarik zerbitzua publikoa dela, baino horrek ez du esan nahi gestioak Administrazioarena izan behar duenik.
|
|
|
Hau sustatzeko lehen arrazoia ez da agian oso sendoa, baina ez dut ezkutatu nahi.
|
Gure
gizartearen ikuspegiari dagokio. Izena eta izana ere tartean dabiltza.
|
|
|
Bentham filosofo utilitaristaren Panoptikoa aztertzea eta hainbat diziplina eta alorretan duen gaurkotasuna azaltzea. Aparteko giroan eta zorroztasun filosofikoa metodo gisa hartuta,
|
gure
gizarteari buruzko hausnarketa emankorrak eta aplikagarriak egiteko aukera izan genuen Iruñean. Kartzela eta kontrol soziala gure gizartearen egoeraren indikadoreak dira eta haiei begiratu genien Benthamen ‘Erabateko Ikuskapenak’ ematen duen perspektibatik.
|
|
|
Aparteko giroan eta zorroztasun filosofikoa metodo gisa hartuta, gure gizarteari buruzko hausnarketa emankorrak eta aplikagarriak egiteko aukera izan genuen Iruñean. Kartzela eta kontrol soziala
|
gure
gizartearen egoeraren indikadoreak dira eta haiei begiratu genien Benthamen ‘Erabateko Ikuskapenak’ ematen duen perspektibatik.
|
|
2003
|
|
|
Ez dut uste populazioaren gehiengoak aldeko boza emango lukeenik.
|
Gure
gizartearen gehiengoa ez da hemengo problematikari atxikia. Iraganean erreferendumak ezagutu ditugu eta esperientziaz hauxe erran diezazuket:
|
|
|
Arku tiroa edota plater tiroa kirol ezagunak izan arren, badira apurka
|
gure
gizartean sartzen ari diren beste arma joko batzuk ere, paintballa esaterako. Paintballa izadiarekin harremanetan egonik bi taldek edo gehiagok pinturazko tiroak elkarri jaurtikitzean datzan kirola da.
|
|
|
Panorama latz hori ikusita, erraz uler daiteke orain hilabete pare bat Bartzelonan egin zen Espainiako Alkoholiko Errehabilitatuen XXI. Kongresu nazionalean Gonzalo Robles adituak esatea alkohola dela, oraindik ere,
|
gure
gizarteak duen droga mendekotasun okerrena. Hala ere, badirudi panoramak zertxobait hobera egin duela, azken urteotan.
|
|
|
Hori guztia gertutik ikusten dugu, eskualde pribilegiatu batetik, Urdaibaitik hain zuzen. Baina
|
gure
gizarteak erakutsi dituen ahuleziez gain, zenbait alde positibo ere bistaratu ditu. Arrantzaleen buru eskaintzarekin batera boluntarioen jarrera azpimarratuko nuke.
|
|
|
Hori ere landu dugu eratze garai honetan. Alderdi politikoen bidea ez da eraginkorra izan autoderterminazioaren aldarrikapena bideratzeko, eta horregatik,
|
gu
gizarteari begira ari gara lanean, gainerako eragileekiko harremanak ukatu barik, jakina.
|
|
|
Loregintzak gero eta arreta gehiago eskatzen du
|
gure
gizartean, etxe lorategien kultura gero eta zabalagoa da, mintegietan dabiltzan lorazainek bide honetan laguntzen dutelarik. Gutariko askok du balkoi edo terrazak landarez hornitzeko ohitura.
|