|
2000
|
|
|
Plazatan eta festetan gaia jartze hori ere berria da,
|
gure
garaian hasi zen. Eta hori txapelketak ekarri zuen.
|
|
|
Beraz, Jaurerri bezala ezagutzen dugun garaia istorio itzel horren ano biziki laburra besterik ez dela esan dezakegu. Urte horietan, ordea, bertako pagadi eta hariztiak harlauzazko hesi batez inguraturik geratu ziren, Bertizko Jaurerria mugatzen duena eta aste honetako mendi ibilaldian jarraituko duguna, hain zuzen ere.Bertizko ondare ere diren megalitoak topatuko ditugu gure bidean, denbora galdua eta
|
gure
garaiaren arteko zubia izango bailiran.
|
|
|
Nolakoak izan behar genuen jakinarazteko, oraindik,
|
gure
garaian, santuen bizitzak bazuen indar pixka bat. Zer esanik ez gure aurreagokoenetan.
|
|
|
Arantzazu Loidik uste du" espektatiba hori haurrengan baino gehiago gurasoengan sortu da, denek nahi dute bere semea edo alaba Andoni Egaña izatea.
|
Gure
garaian ez zegoen hori".
|
|
|
Baina, iruditzen zait bere inguruko beste hainbat zirkunstantziak bihurtu duela Sarri erreferente.
|
Gure
garaian poeta gazteen artean irakurtzen zenaren %50ean Sarriren ukitua igartzen zen. Atxagaren" Etiopia" k ere gure nahasmena handiagotu zuen, nahiz eta gure garaiko liburu freskoa ez izan.
|
|
|
Gure garaian poeta gazteen artean irakurtzen zenaren %50ean Sarriren ukitua igartzen zen. Atxagaren" Etiopia" k ere gure nahasmena handiagotu zuen, nahiz eta
|
gure
garaiko liburu freskoa ez izan. Apurketa handia ekarri zuen eta geu hasi ginen apurketa horri probetxua ateratzen.
|
|
|
Orain
|
gure
garaian baino zailagoa da. 90eko hamarkadan errazagoa zen; orain argitaletxeek oso ondo pentsatzen dute zein poesia atera eta zein ez.
|
|
|
|
Gure
garaian herrian aritzen ginen baina orain umeak herri handitara joaten dira eskolak direla eta, eta han ez badiezu jartzen egokiera bat pilotan aritzeko, zaila da pilotariak ateratzea. Ikastolek lan asko egin dute arlo horretan.
|
|
|
Euskararen berreskurapena kultur proiektu bat dela argi eduki eta azaldu egin behar da, ez hitzez bakarrik baizik eta eguneroko ekintzekin ere bai. Kultur proiektu garrantzitsua gizabanakoari zuzendua, bere euskalduntasunetik pertsona osatua, jasoa,
|
gure
garaian integratua eta. finean. zoriontsuagoa izateko bideratua.
|
|
|
Joseba Sarrionandiak liburuaren sarreran bertan adierazi bezala," literatura oro literaturaren literatura da", alegia, tradizio literarioaren oihartzunak islatzen ditu literatura orok. Gero bereziki aztertuko den Narrazioak liburuan ere irizpide honi beroni eusten dio Sarrionandiak, eta horretan eredu, maisu edo inspiratzaile dituen Kavafis, Pessoa, Auden eta XX. mendeko beste zenbait poeta handiren iritziko da, Iñaki Aldekoaren ustez: "
|
Gure
garaian poesia hoberenak literatur tradiziotik datozkigun isladak nahitaez errefraktatu behar ditu bere literaturan. Ahaztu gabe, betiere, ironia, poeta edozein tradiziotatik urruntzen duena, tradizio hau errepika ezina bihurtuaz.
|
|
|
Euskal letren esparru ezagunean daramatzan hogeitsu urte hauetako emaitza oparoa da dagoeneko. Literaturaren arloan eskaini duen obrak
|
gure
garaiko euskal sortzaileen artean leku berezia izatera eraman du, hala kalitatez, kritikoen iritziz, nola irakurle kopuru eta salmenta kopuruei dagokienez.
|
|
|
Eleberri honetako pertsonaiaren bizitza
|
gure
garaitik hurbilago kokatua dago. Igantzi deituriko gazte baten bizipenak kontatzen zaizkigu:
|
|
|
Eta ondotiko hauek,
|
gure
garai honetan benetan gogoangarriak, noski, baldin elkartasunean jarraituko badugu:
|
|
|
Baina,
|
gure
garai honetan, gogoratu beharrekoa dugu zuzenbideaz hain zentzuz eta hainbeste idatzi zuen Jesus Galindez amurrioarra, 1942an Buenos Airesen La aportación vasca al Derecho internacional zeritzan liburua argitara eman zuena. Liburu irakurgarri hartan bereziki Frantzisko Vitoria eta Simon Bolibar zituen eredu, eta horietan oinarritu zen bere tesia garatzeko.
|
|
|
diktadurari buruzko tesia prestatu zuenean hil zuten.
|
Gure
garaikoontzat galera handia izan zen hura.
|
|
|
Bere azterlanek sexologia, antropologia etaetnologiarekin harremanetan jarri zuten.
|
Gure
garaiko sexu bizitza (1907) izenekoartikuluan giza sexualitatearen disziplinarteko azterketa objektutzat zuen zientziaberria eratzeko posibilitatea defenditu zuen aurreneko autorea izan zen.. Sexologia, gisa itzul daitekeen Sexualwissenschaft terminoaren sortzailea da.Sexologiari buruzko idazkiak (1908) aldizkaria eratu zuen, bertan Sexologiarenhelburuak eta edukiak izeneko artikulua argitaratu zuen, zeinean, zientziasexologikoa izan zitekeenari buruzko proposamena planteatu zuen.
|
|
|
|
Gure
garaiotan, erlijioaren doktrinak eraginkorrenak izan dira dibortzioaren legeetan.
|
|
|
Funtsean, Frazerrek ezin du apaizik imajinatu,
|
gure
garaiko parroko ingelesa baino, ergelkeriaz eta kaikukeriaz betetako parrokoa.
|
|
|
Nola utziko dio esnatzen ari den gizakiaren espiritua hunkitzeari suak edo honek eguzkiarekin duen antzekotasunak? Baina agian ez" azaldu ezin zuelako"(
|
gure
garaiko superstizio ergela), izan ere," azalpen" baten bitartez gutxiago hunkituko gintuzke?
|
|
|
Gure irudikapen era izendatzen du, gauzak ikusteko dugun modua. (
|
Gure
garaiari itxuraz berezkoa zaion" mundu ikuskera" mota bat. Spengler.)
|
|
|
Funtsean, Frazerrek ezin du apaizik imajinatu,
|
gure
garaiko parroko ingelesa baino, ergelkeriaz eta kaikukeriaz betetako parrokoa.
|
|
|
– Utzidazu esaten, nolanahi be, ez deutsodala bidezkoa irizten hiru izan ginala esateari. Loramendi be aitatzen dau Gabriel Arestik, gugaz batera, Euskal harria n, eta olerkari gehiago be baziran
|
gure
garaian: Jautarkol, Utarsus, Tapia Perurena, Jakakortajarena, Satarka, Mañariko...
|
|
2001
|
|
|
"
|
Gure
garaian Reala eta Athleticeko jokalariak urtean bitan biltzen ginen mahai baten inguruan bazkari eder batekin elkar ezagutzeko. Getarian eta Eibarren bildu ohi ginen.
|
|
|
Aldaketa horretarako subjektuak zeharo aldatu dira. Langileria hor dago, ez da desagertu subjektu politiko eta subjektu sozial bezala, baina garbi dago ez duela eta ez duela izango
|
guk
garai batean uste genuen zeregin bera. Beste mugimendu sozialak ere plazaratu dira.
|
|
|
Gaur subjektu ezberdinek daukate interesa sozialismoarekiko edo gizarte aldaketarekiko. Mundializazioaren aurkako mugimendu hori, esaterako, oso ezberdina da
|
gure
garai haiekiko. Gaur egun esaten da mugimendu hori artxipielago edo eltxo multzoaren bidez funtzionatzen ari dela.
|
|
|
Hau guztia Bilboko Guggenheim Museoaren lehen urte arrakastatsuen ondoren. Arte garaikidea
|
gurean
garai onak bizitzen ari dela dirudi. Baina agian horixe besterik ez da, irudia.
|
|
|
|
Gure
garaian euskara ikastea ezinezkoa zen, ez zegoelako entzuteko aukerarik ere. Gauza denen oinarria, printzipioa, kontzientzia da.
|
|
|
Gainera, erraz irakurtzen den liburua dela esango nuke, ez baitaukazu zergatik hasi eta bukatu arte hariari jarraiki lotua egon beharrik: berdin irakurri dezakezu Historia Aurreko gertaeraren bat orain,
|
gure
garaiko beste bat jarraian, eta Erdi Arokoren batekin amaitu.
|
|
|
Callahan zuzendari ezezagun estatubatuarrak ordea ironiaz erantzungo lizuke galdetzen ausartzeaz gero... " Gu hemen gaude eta
|
gure
garaia da, nor da Billy Wilder?".
|
|
|
Gizakiok
|
gure
garaien antza gehiago omen dugu, gurasoena baino. Nola ikusten duzu egungo garaia?
|
|
|
Baina gero, gertatu denari buruz inguruan sortzen den errepresentazioa omega da, oso bestelako zerbait; eta horren metaforarik zuzenena oihana da.
|
Gure
garaian, nahiz eta errealitatea bihurria eta zaila izan, errepresentazioa inozentea zen, oso inozentea; garai hari desertuaren itxura hartzen zitzaion. Gaur egun, errepresentazioak toki guztietatik sartzen zaizkigu:
|
|
|
Aizu Wonderful,
|
gure
garaian lanik ez genuenean, uzta biltzera joaten ginen. (Pausa) Do you understand?
|
|
|
Eta zergatik erabiltzen dugueuskaraz plurala, gaztelaniaz singularra erabiltzen den tokian? En mis tiempos,
|
gure
garaian. Azalpena hauxe izan daiteke:
|
|
|
batetik, haizeolen garaia, non burdinolak aire zabalekoak baitziren; bestetik, zeharrolak edo burdinola hidraulikoak; eta azkenik, Aro Garaikidean, industrializazioaren garaiko labe garaietako burdin lantegiak. Agerikoa denez,
|
guretzako
garai ezezaguna lehenengoa da, eta arkeologiak informazio iturriezinbestekoa eman diezaguke momentu hartako burdin produkzioaren oinarriteknologikoak ezagutu ahal izateko.
|
|
|
Zure semeari edo alabari nutrizio onaren oinarriak irakasten denbora eman arren, ziur gaude
|
gure
garaiko jaki tipiko batzuk izango dituztela: hanburgesak, patata frijituak, irabiatuak, oilasko frijitua, txakurtxo beroak, pizza… fast food establezimenduetako elikagaiak.
|
|
|
Kafearen jatorriari buruzko legenda asko daude. Horien artean ezagunena Kaldi artzainarena da,
|
gure
garaiko 450 urtean gutxi gorabehera. Diotenez, Kaldi izeneko artzain arabiar batek, Kaffaren (Abisinia) magal malkartsuetan bazkatzen zuen artaldea zaintzen ari zela, ikusi zuen bere ahuntzak jostalariak eta alaiak zirela, zuhaixka baten baia gorriak jan ondoren.
|
|
|
|
Gure
garaian gutxiagorekin jartzen gintuan bizitzen, bota ohi dio aitak gai hori ateratzen den bakoitzean. Gutxiagorekin.
|
|
|
Gutxiagorekin. Nola ez ba,
|
gure
garai santifikatu eta benedikatu horretan etxebizitzek ez zituztelako egungo prezio astronomikoak, pentsatu du Tasiok, aurki fidantza gisa giltzurrun bat eskatzen hasiko dira eta. Dagoeneko hasi ez badira.
|
|
|
Ume arraio batzuek!
|
Gure
garaian horrelakorik eginez gero etxera joango gintuan, maisuaren hatz marka masailean ederki firmatuta! –oroitu da– Eta etxean gero beste horrenbeste!
|
|
|
Bestek erakutsi zigun, artean geneukan fede berriaren apostoluak, eskola lagun izana nuen Eusebio Zubillagak. Euxebio,
|
gure
garaikoren bat edo beste oroituko da, lasterkaria genuen ordurako: osaba korrikalariaren iloba lasterkaria.
|
|
|
Ez ditut nik gogoko erabat gaurko berrikeriak eta ezin ditzaket izan. Gehiegizkoak direlako batzuetan, beharbada, eta gehienetan
|
gure
garaikoek maiteen genituen (txoro txoroan ala jakinaren gainean eta merezi onez, bestek esan beza) uste eta balioen kontra doazelako batez ere. Ikus bestela hemen bertan, Eganen azken zenbakian, Txillardegiren Peru Leartzakoz idatzi nuena2 Egia esan, dena aitortu behar bada, urdaila berriz asaldatzen hasia nuen ordurako agian.
|
|
|
Eta bilkura gelarainoko seiehun metroak oinez egiten genituela, ez zitzaigun hitz apurrik ere atera. Mendeak higatu ziren eta ez nuen ezberdintasun handirik atzematen gurasoen eta
|
gure
garaiaren artean: herresta pakete haiek subentzio paperak beterik Herriko Etxera zihoazen eta guk gauza bera egiten genuen, hitz irudiz ekileagoak erabiliz.
|
|
2002
|
|
|
1920an Frantziska Arregik Juan Ignacio Mendiguren ekarri zuen auzotik etxera. Hauek izan dira baserrian
|
gure
garaietaraino bizi izan direnak. 1944an Frantziska Bereziartu eta Jose Mendiguren ezkondu ziren eta bertan jaio ziren euskal literaturgintzan eta itzulpengintzan hain ezagunak diren Iñaki eta Xabier Mendiguren Bereziartu.
|
|
|
Baina berria zen gazte jendeak bertsotan egitea. Orain gazte piloa dago, eta ez dute
|
gure
garaian bezain beste entzule erakartzen, jada ez baita nobedadea.
|
|
|
Isiltasunaren poetika dago obraren azpian,
|
gure
garaiko ezagutzaren eta artearen zenbait alorretan agerian geratu den irudikagarritasun krisitik sorturiko poetika, hain zuzen. Krisi horrek gogorarazten digu hizkuntza izakiak garela (ik.
|
|
|
Hortaz, merkataritza harremanak izan dira une historiko jakin batean garraioko azpiegituren garapena, errepideen eta trenbideen hedapena edota portuen zabaltzea bultzatu dutenak.
|
Gure
garaira arte iraun eta luzatu den bultzada horrek indarberria hartu zuen herrialdearen industrializazioaren eskutik XIX. mendearen bukaera aldera, Britainia Handiarekin eta gainerako Europarekin euskal portuenbidezko elkartrukeek hartu zuten garrantziarengatik eta, merkatu espainiarrarenbarnean nagusiki, Bilbo eta bere ingurunea industria eta finantza zentro gisa sendotzeagatik. Garapen ekonomikoa herrialde osoan zehar zabalduz joan zen neurrian, azpiegitura sareak aldaketa esanguratsuak izan zituen:
|
|
|
|
Gure
garaietara hurbilduz, 1977 urtea oso garrantzitsua izan zen barrutiunibertsitarioaren aferan. Urte hartan Estatu Espainolak, frankismoaren erreformanmurgildurik, Hego Euskal Herrian barruti bat ezartzeko asmoa azaldu zuen.Euskaldunon aldarria Hego Euskal Herriko lau herrialdeak hartuko zuen barrutiasortzea zen.
|
|
|
Denbora linealaren nortasun itxi eta behin betiko finkatuak helburu berri eta aurrez ikusi/ pentsatugabeak ezin sortzea adierazten du.
|
Gure
garaian, metafora handiaren, anbibalentzia aztarnak kontingentzia eta arriskua ezin ematea.
|
|
|
Agian, lana utzi behar izan dute, edo beren ohiturak eta beren bizitzaren antolaketa aldatu, gaixoarekin gaixotasun gordinak izaten baitira, bai eta inguruan dituztenekin tiranikoak ere.
|
Gure
garaia bizitza luzeraren ametsa betetzen hasi da, baina askotan amesgaizto bihurtu da, bizi kantitatearen konkistari bizi kalitateak ez baitio laguntzen. Adineko asko izaki kuasibegetatiboak dira, mendekoak eta, zoritxarrez, zama bihurtzen direnak.
|
|
|
“Gurasoek lan egitea eta haurrak eskolara joatea behar dugu”, esan zuen Somaviak, langabezia fenomenoaren atzean dagoen arazo larria dela. “Haurren lana modu eraginkorrean ezabatzea da
|
gure
garaiko erronka premiazkoenetako bat, eta helburu unibertsala izan luke”, gehitu zuen Somaviak, eta azpimarratu zuen helburua “tokian tokiko kontzientzia piztea, haurrek lanik egin ez dezaten, eta jendeak fenomeno hori gaitzestea” dela.
|
|
|
Izan ere, zenbatetan ez ote dut hartu musika tresnaren bat jotzen ez jakitea
|
gure
garaiko eskoletako heziketaren hutsik eta porrotik handientzat...! Orduan ez baitzen behar bezala baloratzen musika.
|
|
|
Goizean goiz jaikirik, ez da pegarra hartu beharrik irratia piztu eta euskara entzuteko egunari dagozkion lehenbiziko orduko berriak ematen ari dela. Hori pentsaezina zen
|
gure
garaian, orain dela hogeita hamar urte, hain segur ere historia kontua zuretako. Etxetik atera eta etxe ondoko kioskoan egunkaria erosi ahal izango duzu.
|
|
|
Gauzak aldatu dira euskal literaturaren kontuetan, zu nekez ohartuko zara horretaz, gaztetik arras arrunta izan baita zuretzat euskal liburuak kontsultatzea ikastetxeetan edo erostea liburu dendetan. Egia da oraingoz libururik salduenak, edo salduenetakoak,
|
gure
garaietan bezala, gramatikak, hiztegiak eta holako tankerakoak direla, hizkuntzaren eskakizunekin lotuagoak daudenak literaturarekin eta zerbait irakurtzeko plazerrarekin baino. Zuretzat aspergarriak, horregatik, non eta ez duzun jakin minik edo gramatika goserik oroz gain.
|
|
|
Hori da egungo errealitatea, zuretzat esangura gehiegi izango ez duen errealitatea. Baina
|
gure
garaian ahoaren berotzeko balio zuena, euskaraz mintzatzen ikasteko gai zenari harridura eta miresmenarekin behatzen geniolako. Egia esan, ez nizun honen berri eman beharrik, hau guztia zuretzat zaharra baita, zure bizia bezain zaharra, baina zu baino zaharrago garenondako hori guztia aski berria da.
|
|
|
Euskal Herriaren zati handi bat ezustean pasatu da gizarte tradizional batetik,
|
gure
garaikotik, zuk egunero ikusten duzun gizarte moderno horretara. Eta gizarte moderno honek," modernoa" diot bizimodu tradizionala ezereztua gelditu delako, aurrekoaren ordainetan jarri diguna anitzetan zer den ere ez dakigula, gizarte moderno honek, diot, ez du, oraingoz behintzat, euskara hil, Euskal Herriaren zati handi batean.
|
|
|
Zuri idatzirik ere, ez dakit irakurriko dituzun lerro hauek. Zeren uste baitut, nahiz agian ez naizen batere zuzen, ez duzula guk
|
gure
garaian irakurtzen genuen adina irakurtzen. Zuk, guk zure denboretan ez bezala, eskura baitituzu ordenagailuak eta sakelako telefonoak:
|
|
|
Apaizak, erlijioak ongi zedarritutako tradizioan oinarriturik, euskaraz aritzen zitzaizkigun aldaretik haien euskara batu halamoduko hartan, batez ere Elizak bere berrikuntzak egin zituenean eta jendearekiko harremanak pixka bat eztitu zituenean, liburuetan irakurri duzun Kontzilio famatu haren ondoren. Juan Pablo II.ak atzera bota duen iraultza hura
|
gure
garaian gertatu baitzen. Lehenbiziko Jaunartzea euskaraz egiten hasi ziren gure ondokoak.
|
|
|
Honen lekuko ditut niri neuri gertatutako zenbait pasadizo. Gogoan dut nola 1997an, unibertsitateko errektore nintzela, Korrika izeneko lasterketan eraman nuen lekukoa zati batean, Bilboko Zazpi Kaleetan, Euskaltzaindiaren izenean, zu bezalako gazteak nituela inguruan, batzuk praka motzetan, besteak kirol arropetan, eta gehienak guk
|
gure
garaian erabiltzen ez genituen bezalako apaingarriekin. Korrika [18] da euskararen sinbolo bat (gero mintzatuko naiz sinboloez), antropologo batzuek erlijioek agintzen duten beilarekin lotu izan dutena.
|
|
|
Oraingoz badiozue zuen belaunaldian, hori pentsatu nahi dut behintzat, begikotasuna eta agian maitasuna ere, baina gehienentzat, oroz gain, etxean eta ikastetxeetan ikasteko esaten dizueten zerbait dateke, geletatik atera bezain laster erdarara jotzeko joera handia erakusten baituzue. Ez dut esango zuek guk
|
gure
garaian latina nola hartzen genuen, orduan bezalatsu hartzen duzuenik, orduan ez baikenuen, esaterako, telebista katerik latinez, eta goenkalekoen abenturak ikustea Zesarrek idatzirik utzi zizkigunak irakurtzea baino jostagarriago delako, baina ez dakit benetan oso urrun zaudeten, batzuk bederen. Zinez, euskara gero eta urrunago ikusten dut zuen eguneroko kezketatik.
|
|
|
Finean, honek guztiak ez du esan nahi generoen arteko mugak lausotzen ari direla baizik, eta hori da
|
gure
garaiko literaturaren ezaugarri nagusietako bat, nagusia ez bada  (literatura guztiaz ari naiz, noski, ez bakarrik Euskal Herrikoaz); halako zer edo zer iradoki nahi izan dut poesiari buruzko atalean. Ikuspuntu horretatik, generoen arteko muga horiek, tradizioz (eta eskaintzen diguten erosotasunagatik) erabiltzen jarraitzen ditugunak, geroz eta zentzu gutxiago dute.
|
|
|
Besteak beste, uste dudalako lan hori egiteko perspektiba historikoa falta zaigula (urte batzuk pasatu behar dira oraindik jakiteko zer geratuko den azken hamarkadako produkziotik, eta zein izango den egile bakoitzaren bilakabide osoa); eta, bestetik, egun, errealismorako joeraren inguruko topikoetatik haratago joatea zaila iruditzen zaidalako. Edonola ere,
|
gure
garaietara egokitutako errealismoez hitz egin genuke, Ur Apalategiri jarraituz, eta epikarik gabeko nobelagintza batez, Iñaki Aldekoak dioen bezala. Baina, hori guztia onartuta ere, zaila egiten zait joera bateratu bat topatzea:
|
|
|
Qutben ustez, mundua jahilija —hau da, ezjakintasun egoera bat— bizitzen ari da, aro aurreislamikoan bizi izandakoaren antzekoa. Islamak baditu
|
gure
garaiko arazo sozial eta politiko larriak konpontzeko errezetak, eta haren bidez Justizia Sozialaren ideala lor daiteke. Baina hura hitzekin defendatzea ez da nahikoa, ekintzekin defendatu behar da.
|
|
|
– Utziozu egin dezan. Gu ere ibili ginen
|
gure
garaian.
|
|
2003
|
|
|
|
Guk
garai hauetan birtuosismoa ahaztu eta ahotsari erreparatzea erabaki dugu.
|
|
|
Gaztetan nik ere aurreiritzi piloa nuen, eta guretzat Ramones edo ACDC entzuteak puntu inkonformista bat zuen:
|
gure
garaiko neskek ez ziguten kasurik egiten eta Los Pecos bezalako taldeak entzuten zituztenez horri erantzuteko modu bat zen gurea. Baina denborarekin ireki egiten zara musika mota ezberdinetara.
|
|
|
S. IDIGORAS.
|
Gure
garaian arrisku horiekin guztiekin jokatzen genuen.
|
|
|
Hala ere, arrazoi historikoak begiratzen baditugu, Iraultzaz aitzinera ere joan gaitezke. Michel Rouche historialariaren «Clovis» liburua edota Karlomagnoren garaia aipatuko nituzke, eta
|
gure
garaira etorriz, Charles De Gaullen «Memoires» liburua. De Gaullek Frantzia «ezpata kolpez» egina dela erraten zuen.
|
|
|
|
Gure
garaian ez geneukan horrelako baliabiderik. Baina azkenean argi geratzen dena da, gutxien axola duena baliabide teknikoak direla.
|
|
|
Ez naiz ordu arriskutsuetan joaten, baina hain lasai ibiltzen naizenez kaleetan, iruditzen zait ezin zaidala ezer gertatu, ez bainaute kanpotar gisa hartuko.
|
Gure
garaian ez zegoen marjinaziorik.
|
|
|
Ikerlariek
|
gure
garaiko eta kontinente guztietako 2.000 emakume ingururekin egin dituzte frogak eta hauen guztien Y kromosomaren (emakumezkoek bakarrik dute) 167 markatzaile genetiko aztertu dituzte. Hortik ondorioztatzen denez, gizonezkoen lehen hedapen demografiko handia orain dela 18.000 urte ingurukoa da.
|
|
|
|
Gure
garaia hobekien definitzen duen bereizgarrienetako bat, osasunari dagozkion gaien aurreko sentsibilizazio bizia da: elikadura orekatu eta osasuntsua, kutsadura, alkohola, tabakoa eta bestelako produktu kaltegarrien kontsumoa, ariketa fisikoa egiteko beharra...
|
|
|
Arrazionaltasuna eta autonomia indibidualabaieztatzen duen bitartean, ez du ahalbideratzen eztabaida eta partaidetza zuzena; eta dagoenarekiko konformismo akritikoa bultzatzen du. Autoreak, kontuan hartubeharreko bereizgarritasuna ikusten du modernitatean, beste garai historikoenaldean;
|
gure
garai historikoak, irudikapen eta signifikazio sistema bakarrean (balio, arau eta orientabide sistema bakar batean) oinarritu beharrean, bi irudikapen sistema ditu oinarri; batetik, autonomia indibiduala eta kolektiboaren etengabeko bilaketa, eta bestetik, sistema kapitalistaren signifikazio sistema utilitarista. Autonomiaren bilaketa antzinako Grezian ditu sustraiak, eta eklipse luze batiragan ostean, sasoi modernoetan berpiztu zen XI. gizalditik aurrera:
|
|
|
lege jakin batzuk ezarri eta beste moduzko neurriakhartu behar dira hura sortzeko. Horrela gertatu zen(...) XIX. mende hasieran(...) eta justu horrela arida jazotzen
|
du
gure garaian ere bai?.
|
|
|
Bigarrenik, Euskal Herrian gertatzen ari den globalizazio prozesua ez da beste lurralde batzuetan gertatzen ari denaren desberdina eta berezia. Mendebaldekomunduan
|
gure
garaiaren ezaugarri nagusia den globalizazio prozesu bera dugu etaEuskal Herriak, bistan denez, industrian eta ekonomian indar handikoa izanik, garrantzi handia du Espainiar Estatuan. Aldez aurretik bi osagai horiek argitu arren, oraindik korapilatsua da, globalizazio neoliberala dela eta, nazionalismotik etorritako erantzunen gaiari heltzea.
|
|
|
Komenigarria dugu, gai honetanaritzean, hezurra eta mamia bereiztea, oso oroimen meteorologiko eskasa dugulako, orokorrean. Hortaz, jakingarri gertatzen da
|
gurean
garai bateko egunkarietanhonetaz edo hartaz esana, eguraldiaz betiere. Oso bilduma polita, interesgarriabenetan, dugu Meteorologia Euskal Zerbitzuak 1998 urtean argitara emandako Elclima del Pais Vasco a traves de la prensa Euskal Herriko klima prentsarenbidez izeneko liburuan; bertara 1882 urtetik eta 1950 urtera bitartean Hegoaldekoeuskal lurraldeetako prentsa idatzian jasotako ehunka albiste bildu eta sailkatzendira.
|
|
|
“Arazoa ez da anorexia, neska horietako 100etik batean gerta baitaiteke. Helburua da dieta desorekatu bat bulimian (ase ezineko gosea) edo gizentasunean(
|
gure
garaiko gaitza) buka dadin eragoztea”, esan du familia medikuen lehendakariordeak. Adin horietan, neskek helduen papera errepikatzen dute, eta “oso gaizki jatera”, argaltasunaren mitoak eragiten duen presio sozialaren eraginez.
|
|
|
Agian, antzina bezala, erlijioan bilatu lukete asaskaldia. Nietzsche-k berak “Jainkoa hil dela” deklaratu zuenetik, filosofia
|
gure
garaiko “erlijio laikoa” izan daitekeela pentsatu badute, oker dabiltza, zeharo.
|
|
|
|
Gure
garaian, Marko Orokorraren Mitoa irrazionalismoaren gotorleku nagusia da. Nire kontratesiak soilik honakoa dio:
|
|
|
Instrukzioak jaso artean. Gauzak ez baitira
|
gure
garaian bezala Frantzian.
|
|
2004
|
|
|
Orain helburuak oso bereziak dira.
|
Gure
garaian, egia esan, batetik, zorionez eta bestetik, zoritxarrez, ez genuen ezagutzen horrelako ziklismorik. Orduan parte hartzen genuen helburuak jarri gabe.
|
|
|
Zenbat jende gelditzen da bidean, zenbat egunetik egunera bere ilusio guztiak galduta.
|
Gure
garaian ez bezala, gaur egunean jendeak profesional izatea amestuz jokatzen du futbolean, dirua irabaztea amestuz. Bai gurasoek, bai mutikoek, horrela bizi dute.
|
|
|
Badaude 50 irrati dialean.
|
Gure
garaian hiru ziren.
|
|
|
Hori da dugun aukera.
|
Gure
garaiak are interesgarriagoak izan daitezen.
|
|
|
Gure egunetako antropologo edo soziologoek" pertsona publikoaren gainbehera" deitzen dutena. Bizitzaren pribatizazioa, nor bere zulotxoan gorderik bizitzea, bere arazoetan bakarrik murgildua,
|
gure
garaietako ezaugarri kaskarra da. Bizi dugun aroan kalea, gune publikoa, arrisku gisan gehiago sentitzen da, guztion agertoki zabalaren itxuran baino.
|
|
|
Sofisten estiloaz eta semantikaz ari gara.
|
Gure
garaiko gizaabere lar logozentrikoak oso erraz berdintzen ditu esana eta izana, hau esan duzu eta, beraz, halakoa zara. Errazegi ahazten dugu esateko modu asko dagoela.
|
|
|
Ekonomialari neoklasikoen iritziz,
|
gure
garaiko instituzio garrantzitsuenamerkatua da, baina instituzionalisten ustez, benetako jokoa ez da merkatuan gertatzen. Indar errealak merkatuen atzean daude, nolako elkartrukeak egin ahal izangodiren eta noren mesedetan burutuko diren erabakiz.
|
|
|
“Ez da gauza bera gertatzen beroarekin eta hezetasunarekin, estutu egiten gaituztelako”. Baina eguraldiak ez ezik, gure arazoei aurre egiteko moduak eta
|
gure
garaiko bizimodu azkarrak ere eragiten digute udako estresa. “Pertsonak hirietatik ihes egiten dute, han harrapakinak baitaude.
|
|
|
Ziurrenik, zerbaitek gaizki funtzionatzen du gure lanean”.
|
Gure
garaiko benetako arazoa, udan areagotu daitekeena, estresa da, dio José María Galparsorok. “Jasaten ari garen estres basatia da gure bizimoduaren ezaugarri komuna.
|
|
|
Bertan, aurkitutako objektuak Andeetako goi lautadan bizi izan zen zibilizazio batekoak direla ziurtatzen dute. C. eta
|
gure
garaiko 1172 urtea, Inka Inperioaren aitzindaritzat hartua, Tiwanaku izenekoa. Aurkikuntza horretarako, 20 egunez lan egin dute, eta Boliviako Itsas Indarraren eta Arkeologia Institutu Nazionalaren laguntza izan dute.
|
|
|
Marradurak disimulatzeko trikimailuak Zura da
|
gure
garaiko altzarietan nagusi den materiala. Etxeetan, oro har, zurezko altzari ugari egoten dira:
|
|
|
«Ondo jan behar dugula esaten digute, baina, aldi berean, etxeko ohiturak eta lan dinamikak janari azkar, erraz eta merke batean oinarritzen dira». Gizentasuna,
|
gure
garaiko ahulezia Espainian, adibidez, haurren obesitatea bikoiztu egin da azken 15 urteetan eta etengabe hazten. Xavier Viñallonga Institut Dexeuseko (Bartzelona) pediatrak oihua jarri du zeruan, eta elikadura eskema tradizionalak galtzea eta bizimodu sedentarioa areagotzea leporatu die.
|
|
|
–galdetu nuen– Ia bi mila urte igaro dira Jesukristo hil zutenetik. Aski sinesgaitza da arma horrek
|
gure
garaia arte irautea.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, guk Descartesen modura esan genuke ezagutzatzat jotzen dugun honetan, baita gaur egun ere, sinesmen karga oso handia dagoela, konfiantza eta konbentzimendu handiegia, eta fede itsua dugula
|
gure
garaiko zientziaren eta teknologiaren indarraz; eta horrexegatik garai haietan bezain beharrezkoa izango dela gaur egun zalantzari ekitea, giza bizitzaren eta munduari buruzko ezagupenaren hastapenez hausnarketa egin nahi badugu behintzat. Zalantza egin, beraz, geuk ere, eta ez onartu mengel baten moduan eskolan edo gaurko erretorikaren eta dogmatikaren pulpitu goren diren komunikabideetan edo informazioaren sareetan esaten diguten guztia, eta ez egin geureak era itsu itsuan zientziaren emaitzak, ezta hastapenak ere, gure bizitza alde guztietatik zipriztindu behar duten egia absolutuak balira bezala.
|
|
|
Historizismoari men egin gabe, ezin uka daiteke, haatik, historiak bizi gaituela eta osotoro barne zeharkatzen, eta, hartara,
|
gure
garaiko seme alabak garela denok, ezinbestean izan ere. Wittgenstein, Freud, Nietzsche, Marx... ez ziren salbuespenak izan, nork bere garaiko eta alorreko topiko, uste eta sineskeria ugariri argitasun paregabez eta ausardia handiz aurre egin zieten arren.
|
|
|
Okerrena zen behi bakar bat ere ez zela ikusten, belazeak bakanduta zeudela zeharo.
|
Gure
garai bateko adiskideek galdua zuten bizia hortzaundi gose haien erruz.
|
|
2005
|
|
|
Artea zenez gero, jendeari gustatu egiten zitzaion, bat zen onena, eta artista bezala ikusten zen.
|
Gure
garaian pilota kirol bezala ikusten hasi zen, eta orain, enpresekin, negozioa bihurtu da. Negozio borobila gainera.
|
|
|
Urte hauetan guztietan literaturaren arloan eskaini duen obrak
|
gure
garaiko euskal sortzaileen artean leku berezia izatera eraman du, hala kalitatez, kritikarien arretaz, nola irakurle kopuru eta salmenta kopuruei dagokienez. Narrazioak liburua, esaterako, azken urteotako euskal libururik irakurrienetakoa, gazteen artean kuttunenetakoa eta beste idazle askorengan lorratz handia utzi duena izan da.
|
|
|
Alegi klasikoen beste ezaugarrietako bat da pertsonaiak abereak izatea, giza jokabidez jantzitako abereak. Mikel Zarateren honetan, berriz,
|
gure
garaiko eta inguruko abereak jartzeaz gain, teknologiatik datozkigun tresnak ere agertzen dira (autoak, trenak, robotak...), baita literaturatik hartutako generoak ere pertsonifikatuko ditu (alegia, sermoi...). Alegia gaurkotzeko beste ahalegin bat.
|
|
|
Eta zer ari haiz txorizoa eta ogia zaborrera botatzen?
|
Gure
garaian, ogia lurrera erortzen zitzaigunean, jaso, musu eman, eta jan egiten geninan.
|
|
|
Izan ere, behi azienda ez da endemikoa Japoniako uharteetan. Abelburuak
|
gure
garaiko bigarren mendean sartu ziren, arroza lantzen zuten langileak proteinekin elikatzeko. Japoniako orografiak ez ditu larre zabalak bultzatzen eta, ondorioz, abereen hazkuntza oso txikia izan da beti.
|