|
2000
|
|
|
Birziklapena asmo izatetik errealitate bihurtzen ari da pixkanaka pixkanaka. Gero eta edukiontzi gehiago ditugu
|
gure
herrietan. Bide bazterrean dauden perretxiko erraldoi hauek espaloi grisak alaitu eta aparkalekuen eremua txikitzeaz gain, badute bere funtzioa:
|
|
|
Azken hilabeteotan
|
gure
herrietako kaleetan perretxiko mota berri bat agertu da. Ohiko edukiontzi berde eta urdinaren ondoan edukiontzi horia ugaldu da, etxean erabiltzen diren ontziak biltzeko jarri dena.
|
|
|
Ez naiz euskara batuaren kontrakoa, baina gaurko euskara batu askoren kontrakoa bai. Gaurko euskara batua erdaraz jantzita ikusten dut askotan eta euskarak nahiko aberastasun badu berekin, hitz bera esan liteke lau edo bost modutara eta askotan
|
gure
herriko hitzak baztertu eta erdarazkoak sartzen dituzte. Nik herri hizkuntza dut gogoko eta badakit, ez da harrokeria, irakurle batzuk baditudala.
|
|
|
Horiek denak isildu egin dira, eta abertzaleek hartu izan dute haien segida. Iparraldean behintzat,
|
gure
herri honen historiaz eta geroaz proposamen duin bat egin duen proiektu bakarra abertzalea da. Herrialde batean,% 10ak herri proiektu batean sinesten badu, herri horrek bide eginen du.
|
|
|
Bai. Arrazoiak geure izaera,
|
gure
herria eta gure bizitza bera ikusteko moldean atzemanen dituzu. «Guk» horrela gara.
|
|
|
Ekonomia eremuan oraindik ere abertzale gazte hauek ez dute politikan edo kulturan duten eragina. Alta, 15 urte barne, gazte horiek
|
gure
herriko auzapezak eta hainbat esparruen kudeatzaileak izanen dira.
|
|
|
Berdin Txomin zena eta Mamarru kantaraziz. Aspaldiko denbora horietan pentsatzen nian egiazko kantari iraultzaile bat hintzela,
|
gure
herriak behar zituen bezalakoa.
|
|
|
Azken 18 hilabete hauetan baino askoz hildako, kale eraso, mehatxu eta istilu gehiago bizi izan ditugu
|
gure
herri sufritu honetan. Baina, espainiar inperioaren harrotasunetik abiatuta, demokraziaren karetaz mozorrotuta dabiltzan hainbat esatari, iritzi emale, kazetari, intelektual eta politikok ez dituzte abertzaletasunaren kontra hain gauza gogorrak esan.
|
|
|
ETAk berriro armak hartzea atzerapauso ikaragarria da, presoen egoera, den larria jakinda, jarduera politikoaren ardatz bihurtzea ez da jokamolderik egokiena, greba orokorrak deitzea, alde bakarreko lehengo kontuak dira. Hauteskunde espainiarretara ez aurkeztea, nahiz eta guk errespetatu, ez da
|
gure
herriaren interesak defenditzeko modurik eraginkorrena, herriaren zati garrantzitsu bat ez dagoelako ordezkatua, eta ordezkapen hori besteek ezin dutelako eraman. Eta jarrera boluntaristagoa gehiago delako, praktikan errealista baino.
|
|
|
urte sasoi zehatzetan mahatsa, patata, zainzuria eta beste produktuen uztan lan egitera Araba eta Nafarroara etortzen diren etorkinak. Milaka dira
|
gure
herrietara datozenak. Euren lan eta bizi baldintzak orokorrean etsigarri eta ezegonkorrak dira.
|
|
|
(...) Aurreko hamar urte horiek lotsagarriak izan baitira, Euskal Herriaren eskari nazionalekin zerikusirik izan duten arazoak elkarrizketa bidez ebazteko inolako ahaleginik egin ez delako unibertsitatean egin behar litzatekeen modura. Hemendik aurrera UPV EHU gobernatu nahi duen taldeak, ez luke ahantzi behar unibertsitate hau Euskal Herrian kokaturik dagoela, eta
|
gure
herriaren zerbitzurako izan behar lukeela(...)».
|
|
|
Bertan, eragile instituzional, politiko, sindikal eta sozialez gain, herritar orori luzatutako proposamen argia dago:
|
Gure
herriaren hitza eta erabakiak errespetatuak izan daitezen konpromisoen areagotzea eskatzen digu.
|
|
|
\ Baskongadetako gobernuak ez du ia ezer egin gai hau mugitzeko, ez eta hainbat plenotan hartutako erabakiak betearazteko. Zenbat denbora gehiago pasatuko dute
|
gure
herriaren hitza ukatzen duen Estatuari kupoa ordaintzen. Noiz esango die Ibarretxek ez dela beraiekin bilduko presoen eskubideak eta gure herriaren hitza errespetatzen ez dituzten bitartean?
|
|
|
Zenbat denbora gehiago pasatuko dute gure herriaren hitza ukatzen duen Estatuari kupoa ordaintzen? Noiz esango die Ibarretxek ez dela beraiekin bilduko presoen eskubideak eta
|
gure
herriaren hitza errespetatzen ez dituzten bitartean. Zer egiteko prest dago Ibarretxe eta Gasteizko ganbara?
|
|
|
|
Gure
herri euritsu honetan lainoak eta hodeiek anitzetan eguzkia estaltzen dute. Hala ere, egoera nahasiaz gain, gero eta jende gehiagok, jakin, badaki gatazka konpontzeko arazo politikoari heldu behar diogula.
|
|
|
1970az gero Madriletik Euskal Herrira joan etorrika sarri sarri ibili zen Kurlansky, harremanak ere izan zituen eta aski hurretik ezagutu ahal izan zituen
|
gure
herriaren ezaugarriak: hizkuntza, kultura, politika...
|
|
|
Hainbeste zabor botatzen diguten garaian estimatzekoa da Kurlanskyk digun maitasuna. Reno Nevada Unibertsitateko euskal bildumako liburuak genituen lehen ingelesez
|
gure
herriaren ikuspegi aski orekatua ematen zutenak. " The Basque History of the World" honek, berriz, Renoko testuen mugak hautsi (EEBBetan baino ez dira zabaltzen) eta gure artean dibulgazioa izango duen liburua izatea lortu du.
|
|
|
Hau da, udal politikak eta herrien bizitzak ñabardura anitzak eta ugariak dituzte.
|
Guk
herrietatik jasotako iritzien arabera, argi ikusten duguna hauxe da: EHrekin ditugun akordioak sistematikoki hausteak, kalte gehiago egingo lioke bake prozesuari mesede baino.
|
|
|
Gainera, edozein turismo gidatan irudiak testuak bezain garrantzitsuak direnez, ibilaldi bakoitzaren erakusgarri, mendi, ibai, eliza, herri, trikuharri, eskultura... eta, noski, paisaien argazkiak bata bestearen atzetik aurkituko dituzue, interesgune bakoitzaren lehen inpresioa jaso dezazuen. Bestelako irudiak ere bai,
|
gure
herriko mendirik esanguratsuenen tontorreraino heldu baina tartean ez galtzeko mapak edota hiriburuetako planoak esaterako, denak astero astero agertuko zaizuen ibilbide zatiaz gain, mapa errepide funtzioa egingo duena.
|
|
|
Gure familian eta
|
gure
herrian oraindik ere afizio oso handia dago. Herriko plaza erabat okupatua egoten da pilotan jokatzeko.
|
|
|
|
Gure
herriari zerutik egindako erretratua dakar" Euskal Herria: lau haizeetara" dokumental sail ikusgarriak.
|
|
|
Egiazko lagunak zoritxarretan ezagutzen dira. Mauriac ahalegindu zan bihotzez
|
gure
erriaren eta gizonen alde. Gutxi bezala irten zan Euskalerriaren alde" eta hori" goitik behera frantziarra izanik, euskaldunak eta Euskalerria maite" zituelako.
|
|
|
|
Gure
herriaren parabola ez da izango, behintzat?
|
|
|
Baina bertan ageri zen" Euskaltzaindia Zuberoara" hartatik hasita, igar zitekeen beste batzuk zirela ZERUKO ARGIAren gogoa asaldatzen zuten burutapenak edo arazoak: euskararen eta
|
gure
herriaren etorkizuna kolokan jar zezaketen jarrerak, kasu.
|
|
|
Donostiako Zinemaldian aurkeztu zuten bere laugarren zenbakia, non, besteak beste, honoko gai hauek aztertuak dauden: euskal irudiaren arkeologia, Euskal Herrian egindako lehen filmaketak;
|
gure
herrian, bertako diruarekin, euskal gai bati lotuta eta zuzendaritzan euskaldun batek parte hartuz egindako lehen fikziozko filma, hots, 1920an egindako" La Capitana Alegria"; Ideal zine aretoa edo zinematografiak Portugaleten XX. mendeko 20ko hamarkadan izandako finkapena; Gernikak jasandako bonbardaketaz zineak gorde dituen oroimenak; Simon Blasco Salas mediku nafarrak zine munduan eg... Honaino aipatutako gaietatik at, Montxo Armendarizen filmen inguruan egindako azterketa bereiz genezake.
|
|
|
Baina zoritxarrez hauek ez dira bide berriak, jadanik ezagutu ditugu" Ajuria Eneako Hitzarmenak", halako bide hauek
|
gure
herriari eman dizkioten emaitzak eta sortu dituzten ondorioak ere.
|
|
|
" Batasuna! Or dago indar, batasunean dago poz, batasunean osasun, batasunean argi eta bizi, batasunean
|
gure
erriaren iraupen". Horrela bada, hauxe zen bere desirarik gartsuena:
|
|
|
Hau izan liteke Euskal Herriari alor honetatik egin diezaiokegun aportaziorik aberatsena.
|
Gure
herriaren partaide, euskararen bizigarri eta bizitzaren edergarri izanez.
|
|
|
Espainiari buruzko irakasgaiek balio akademiko handiagoa izan ohi dute Euskal Herriari buruzkoek baino, zergatik? Euskal Herrian bizi garen unetik ez al genuke
|
gure
Herriko jakintzetan sakondu behar besteetan egiten dugun legez?
|
|
|
Garai latzak ziren haiek
|
gure
herriarentzat. Bertako hamasei gazte abertzalek epaiketa militar bati aurre egin behar zioten eta beraietako batek baino gehiagok herio epaiketa jasan zezakeen.
|
|
|
Aitzpea Azkorbebeitia ere bere saio kritiko luzean honela burutzen du literaturaren zereginari buruzko aipamena: " Sarrionandiarentzat ezinbestekoa da gizartea nahiz
|
gure
herriaren egoera aldatzeko ezinezkotasunaz konsziente izatea eta konsziente izanda aurrera egitea, saiatzea baita garrantzia daukana, saiatuz bizitzea: " Paradisurik ez da, baina saioaren sasoia da" (175 or.)" aberri leunago baten alde." (82 or.)
|
|
|
M. Larramendi gizon argi bezain zorrotzak, Espainiak
|
gure
herrian zeraman politikaz kezkaturik egin zituen zenbait salakuntza foruen alde. Hortaz irakurgarria da J. Ig. Tellechea Idígoras ek bere sarreraz, oharrez eta hitzatzez argitaratu zuen Larramendiren So bre los Fueros de Guipúzcoa (1983) liburua.
|
|
|
Eta jatorrizko bereizkuntza hau, Europaren naturalezak emana ez ote? Hau da,
|
gure
herriaren euskaldun izaera berezia eta jatorra, gaur egungo politika taldeak asmatu baino lehenagokoa da.
|
|
|
SAN MARTÍN, Juan: Bidez.
|
Gure
herriko gauzak. Donostia, 1981.
|
|
|
|
Gure
herriak bere kultur ondarez duen edukirik garrantzitsuena euskara dela esan beharrik ez dut. Kontu horietan, bakoitzari bere izaera jatorrez datorkiona baita berezkoena eta naturalena.
|
|
|
Onuragarritasun horren esperientzia, nik neuk, etxetik bertatik ezagutzen dut, semeak hala hezi ditugunez. Gaur egun, ingeles hizkuntzak tekniketarako, zientziarako zein merkataritzarako harremanetan dituen ahalmenak ukaezinezkoak direnez,
|
gure
herriaren aurrerapenerako horretaz baliatu beharrean gaude.
|
|
|
Inperio hark hizkuntzarik gehienak suntsitu zituen. Gureak ere bide hori eraman zezakeen, baina hara hor suspertu eta indarberrituz
|
gure
herriak nola berreskuratu zuen.
|
|
|
Beren aberastasunetik neurtu daiteke herri gogoa. Harrigarria da benetan,
|
gure
herriak ahozko literatura horren aberatsa izanik, idatzizkoan hain txiroa izan beharra. Era guztietako ipuinen jabe gara, eta bertan ditugu lehenagoko sinesmen, kondaira eta ohituren argitasunak...
|
|
|
Euskarari buruzkoa, zalantzarik gabe,
|
gure
herriaren nortasunik bereziena dugu. Aldi berean, preindoeuropar bezala hemen sustraitua denez gero, Europako hizkuntza zaharrenetarikoa dugu.
|
|
|
Adiskide nuen Yon Etxaide zenak behin baino gehiagotan esaten zidan
|
gure
herriak 1200 urtean Gaztelaren mende erori zenetik ez duela bakerik ezagutu. Eta hori da Treviñori gertatua ere.
|
|
|
|
Gure
herrian, telebista, irrati eta egunkari desberdinek eskuratzen duten audientzia zenbatekoa eta zelakoa den aztertzea da atal honen helburua. Erabiliko duguninformazioaz baliatuz, hedabideetatik bidaltzen diren edukiek beren xedera norainoiristen diren eta, maila horretan, arrakasta izan dezaketen jakitera hurbil gaitezke.
|
|
|
Euskal Herriaren errepresentazio publikoa irakurketa espainolari eta frantsesaridago, batez ere, lotuta. Estatu indartsuek inposatu egiten diote errealitatearenirakurketa herri indargeari,
|
gure
herriari kasu honetan. Begietarako errepresentatua denherria ez da gauza abstraktua; testuinguru politikoa, testuinguru ekonomikoa eta testuinguru historikoa daude beti horren azpian, oinarrian.
|
|
|
Euskal Herriak, jakina da, ez du erabateko batasun politiko administratiborikeduki bere historian. Ez eta hizkuntzaren erabateko batasunik19, aro modernoagoan.Baina bistakoa da,
|
gure
herriaren bizimodua eta kultura ezagutzen dituen edozeinentzat, euskal herrialdeen artean beti izan dela zelanbaiteko lotura. Batasun politikorikeduki ez arren, ezagunak dira Pirinioez alde bietako euskal komunitateen arteko loturakulturalez eta idiomatikoez gain izan diren eta badiren erlazio ekonomikoak (delaartzaintza, dela baso ustiaketa).
|
|
|
Nire iritziz, jite horrek aukera ematen digu, filosofikoki (baina ez nahitaezpolitikoki) gure alternatiba soziopolitikoaren eztabaida eternalari indar berria emateko. Beraz, hurrengo puntuetan,
|
gure
herriak dituen behar eta gogoetatik abiatuta, konstituzionalismoaren ereduak eskaintzen dizkigun aukerak azaltzen saiatukogara. Horretarako, ezinbestean, askatasunaren kuestioa eta politikagintzaren kontzepzio konkretua zehaztu behar ditugu.
|
|
|
Hamlet enaez da gure galdera. . Izan ala ez izan?, izatekotan, gure egoeraren deskripzio zuzenbat izan liteke, izan ala ez izatearen kinka horretan dagoelako
|
gure
herria.
|
|
|
Aniztasunaren fenomenoa aztertu ahal izateko, geure muga dialektiko estuakgainditu ditugu, beste behin ere.
|
Gure
herrian aniztasunaren fenomenoazarraza eta etnia gainditzen dituen definizio sakonago bat eman dugu, kulturartekotasuna. La casa de Extremadura, ra mugatu nahi ez bada. Beraz, aniztasunaz mintzo garenean, balioen aniztasunaren eta kosmobisio desberdinen elkarbizitzaren zentzuan ulertu behar da; ez kolonialismoaren sinonimo eder gisa.
|
|
|
Azken batean, gure asmo politiko horiekbilduko dituen konstituzioaz ari naiz:
|
gure
herria, inperioen hondar hauen aldean, konstituzionalismoaren proiektu politikoa berme osoz aurrera eraman dezakeensubjektu politikoa delako. Argi geratzen ari baita, gatazka nazionalak bere baitanmantentzen dituzten estatuek nekez gaindi ditzaketela zuzenbidearen filosofiarenazpian erortzen diren teoria nagusiak eraikitzeko erabiltzen diren irizpideak.
|
|
|
Euskaldunok horretan dihardugu oraindik ere. Eguneroko bizitzan askatasunak ematen duen duintasuna lortzeko aukeretan, ez dugu aski, gizabanakoen eskubideak soilik kontuan hartzen dituen egoera; horrez gain,
|
gure
herriaren eskubidekolektiboak alboratu ezinezko erreferentzia suertatzen zaizkigu. Ez dugu, bada, batere lan errazik.
|
|
|
Hiru izango dira, beraz, lan honen ardatz nagusiak: lehenik, terminologia mailan, aipatutako hitzeninguruko hausnarketa, ondoren, gaur egun Euskal Herrian nortasuna bermatzen dutenagirien inguruko eztabaida eta proposamen desberdinak, eta azkenik,
|
gure
herria zatitzen duen mugaldean aski zabaldua den nazionalitate bikoitzen azterketa laburra.
|
|
|
Garai batean, estatuek errepresioa erabiltzenzuten horrelakoei aurre egiteko, baina orain, gure ustez, estatu berrien inkorporazioaren dinamikan murgildurik dago Europa. Beraz,
|
gure
herriaren gehiengoa egiten dugun proiektu politikoaren atzean demokratikoki ipintzea lortzen badugu, guere joan gintezke ate joka Europara. Eta Estatu espainiarrak gizarte zibila zapaltzera bere armada hemen sartuko balu, Europan litzateke hori ulertu.
|
|
|
Txillardegiri irakurriz argi ulertugenuen elebitasunaren tranpa, gure egunotan ere oraindik Euskal Herrian argi ezdagoena, eta egunero entzuten ditugun diskurtso moduetan gehiegi argitu gabedagoena. Elebitasun edo eleaniztasun pertsonala eta elebakartasun soziala elkarrekinbateragarriak direla ikusten dudan modu berean, eleaniztasun kolektiboan oinarriturikoproiektuaren gezurra sumatzen dut argiro, eta hori benetan kezkatzen nauen arazoa da.Jakin baitakit
|
gure
herriaren (berr) eraikunta nazionaleko proiektuan argi ez dagoenpuntua dela, lurraldetasunaren eztabaida gero eta argiago dagoen arren. Lurraldetasunaren arazoa eta bertako hizkuntzaren arazoa txanpon beraren bi aurpegiak baitira, hizkuntzak bere lurraldea behar baitu.
|
|
|
Txillardegi, urte pilo batean barna,
|
gure
herri xehatuaren naziotasuna berreraikitzeari ekin genionean, gau eta egun?, Jose Luis izena, halaxe, soil soila, zen harenlagun ginen guztiontzat.
|
|
|
herriaren une larri guztietan, kinkalatzetan oro, gatazkaren lehen lerroan dugula beti ikusi, gure interesak gartsuki etafinki defendatuz.
|
Gure
herri honek ez du hori ahanzten ahal
|
|
|
|
Gure
herriko etxaldeetako bizitza ez zen idilikoa izan, ez alde materialetik, ez eta espiritualetik ere. Tentsio sozialak ez ziren falta, eta horien adierazgarri da sorginkeriarensinestea.
|
|
|
–Erredakzio batzordean Finlandiari buruzko dossierra egitea erabaki genueneanbi helburu bete nahi genuen. Batetik nazioartean gertatzen ari zenari buruzko dossierren sailarekin jarraitzea, eta bestetik, zuengana hurbiltzea orain artean arrasarrotza izan zaigun prozesua,
|
gure
herrian suomiera normaltzeko prozesuak guretzatikasgai ugari zuelakoan? (30, 7).
|
|
|
–Zer esangodugu Euskal Herrian Euskaraz erakundeaz, edo Abokatu Euskaldunen Elkarteaz, edota Kilometroak jendetsuez (jadanik 23 urtetan ospatuak), edo Arrasateko A.E.D.harrigarriaz, edo beste anitzez? Kanpotarrak harritu egiten dira
|
gure
Herri Mugimenduaren indarra ezagutzean (eta bertakook ere, egia aitortzekotan, ez gutxiago!). Mirari dirudi. Zinez?
|
|
|
Badira beste izendapen batzuk,
|
gure
herrietan erabiltzen direnak. Guztira 15 erantzun bildu dira sail honetan.
|
|
|
Euskal Herriaren historia eta gaurko egoera Herri konkistatua garen aldetik begiratubehar direla deritzot. Azken bi mila urteotan zehar, biribil hitz egiteko, Euskal Herriosoa ez bada,
|
gure
Herriko lurralderen bat bederen, ia eten gabe konkistapean izan da.Beraz, konkista egoera jasan beharra, aspalditik da gure Herriko ezaugarria. Jakinadenez, konkista horiek gure Herriarekin bukatzea lortu ez badute ere, Auñamendiko bialdeetan zabaldu zen lurraldeetan mugak murriztea.
|
|
|
Euskal Herriaren historia eta gaurko egoera Herri konkistatua garen aldetik begiratubehar direla deritzot. Azken bi mila urteotan zehar, biribil hitz egiteko, Euskal Herriosoa ez bada, gure Herriko lurralderen bat bederen, ia eten gabe konkistapean izan da.Beraz, konkista egoera jasan beharra, aspalditik da
|
gure
Herriko ezaugarria. Jakinadenez, konkista horiek gure Herriarekin bukatzea lortu ez badute ere, Auñamendiko bialdeetan zabaldu zen lurraldeetan mugak murriztea.
|
|
|
Ondoren, Gaztela eta Ingalaterrakoena. Azkenik, Espainia eta Frantziarena.Denak harrapakaritzan,
|
gure
Herri hau nola hobeto ustiatuko, menperatuko etadesagerraraziko zain. Hori guztia, Eliza lurralde hauetan azaldu zenetik, ErromakoKristoren onespenez.
|
|
|
nahiz eta mundu mailan gertatzen diren jazoerak jendearen interesekoak izan, ekintza edo gertakizuna zenbat eta entzuleengandik hurbilago egon, hainbat eta handiagoa da interesa, salbuespenak gorabehera. Gertaera Japonian gertatzeak ala
|
gure
herrian bertan izan dela jakiteak interes maila desberdinak sor ditzake. Hurbiltasuna ez da faktore nagusia, oso kontuan hartzekoa da baina.
|
|
|
Irratia, hedabide modura, historia luzeko informazio bitartekoa da.
|
Gure
herrian hirurogeita hamar urte bete ditu honezkero, eta, batez ere, informazioari eta musikari esker lortu ditu arrakasta eta entzule kopuru handia urteen joanean.
|
|
|
Entzuleriei dagokienez, gogoeta egiteko orduan eta behin Lehen Munduan irratiak eduki duen bilakaera ikusi ondoren, joera bat iragar daiteke
|
gure
herrirako: etxeko entzuleak audioarekin bakarrik emendatu ahal direnik ez du ematen; aitzitik, ibilgailuetan egindako audio jasotzeak gora egin dezake oraindik.
|
|
|
Pittinka pittinka gure harreman hura hasierako komenientziatik urruntzen hasi zen, benetako bihurtzen, eta laster heldu zen momentua zeinetan egiaz disfrutatzen nuen Txemarekin. Jaietara joaten ginen; gustura herriko jaietan, baina askoz hobeto ingurukoetan edo urrunekoetan, eta zer esanik ez igande aspergarrietan supituan antolatzen ziren guateke ia anakroniko haietan(
|
gure
herrian mundu osoan baino hogei urte beranduago deskubritu ziren guatekeak). Ahoz aho hedatzen zen albistea, eta laster betetzen zen jendez eta edariz lonja txikia, atea irekitzeko giltzak nondik irten ziren inork ez zekien arren.
|
|
|
" Amatxo", errealitatera ekarri gintuen berriz ere anaia txikiaren ahotsak," hobea ezin da izen;
|
gure
herritik behiek eta txoriek baino ez ziren juten igesi. Eta gaur topetan gabizen herritik... hortik zuhaitzek eta mendiek be eiten dabe iges amatxo.
|
|
|
Aitona Nikolas ez zebilen, ez, oker, don Frantziskori buruzko iritzian, zeren eta halakoa baitzen
|
gure
herriko apeza, ez predikuetan soilik, baina guri emaiten zizkigun eskoletan ere. Anitzetan gauza bat bertze batekin nahasten zuen, baina erdiesten ere zuen azkenean, gehienetan bai bederen, bidean sortzen zitzaizkion gaiztasunen eta zailtasunen xitzea eta garaitzea.
|
|
|
Horrela azaldu, bederen, eztiki azaldu ere, kimono handiegi batean sartutako portzelanazko emakume ñimiño eta irribera batek. Salbuespen bat egiteak
|
gure
herrien arteko harremanei zenbateko onura ekarriko zien ulertaraztera saiatu nintzen, onez onean, baina hain hauskorra zirudienak harkaitz baten itxura hartu zuen:
|
|
|
Aurkitu nuen halako batean giltzari zilarrezkoa, eta hara non ikusten dudan orduantxe, atearen markoan txintxetaz josia (horretarako propio kortxo bat dagoen arren), zera bat, eskela bat.
|
Gure
herriko ohitura malapartatua da, inor hiltzen denean, zenduaren argazkia eta datuak hil ohar batean bildu eta jartzekoa herriko ezkaratze guztietan. Hil oharra hartu, eta atearen markotik kendu nuen haserre.
|
|
|
Afalondoan,
|
gure
herriko zenbait kanta zahar abesten jardun ginen.
|
|
|
Gaur psikoanalisiaren modak modu mudakorragoak hartu dituen honetan, neure kabutako dibantxoan harildutako argibidea aurreratu nahi dut nik neuk: 1973 urte inguruetan, Goiko Kale kaleratu zen garaian, lurrikara bortitzena baino sekularizazio bortitzago bat bizitzen ari zen
|
gure
herria. Goiko Kale, besteak beste, sekularizazio garai hartan, literaturaren alde apustu egin zuen pertsona baten lekukotza da:
|
|
|
Izerdiak nahigabetzen nauen tristuraren ordu biluzi honetan, ez dut nire begiak liluratuko lituzkeen Astarrainik. Zikindu egin zitzaigun
|
gure
herriaren bekatu zabalenean, sakonenean, eta gaur, nire ohearen ertzeko amildegi beltzean gogoratzeari ekin diodanean, nire barneko Astarrain lehorrak mila zurrunbilotan murgildu nau.
|
|
|
engainatu gintuen kargurik gorena bereganatu, eta herriaren alde azkeneraino lan egingo zuela hitz eman zuenean, zertarako eta bekadun teenager batekin lardaxkan ibiltzeko; eta engainatu gaitu hori bere herriaren aurrean solemneki ukatu duenean.
|
Gure
herriak ez du merezi enbustekerian dabilen presidenterik, gure herriak bere hitzari eutsiko dion presidentea behar du, gero barkamen eske lotsagarri eta atxikopalatua ibiltzeko beharrik izango ez duena alegia adierazi du kasik" Gure Aita" otoizten den abiadarekin, baina ahots sendoz, eta herri tribunaleko kide guztioi banan banan eta tinko begiratzen zigula. Presidente batek, garbitzaileek, taxistek edo irakasleek ez dituzten pribilegioak gozatzen ditu, eta neurri berekoa izan behar du herritarrekiko duen exigentzia.
|
|
|
engainatu gintuen kargurik gorena bereganatu, eta herriaren alde azkeneraino lan egingo zuela hitz eman zuenean, zertarako eta bekadun teenager batekin lardaxkan ibiltzeko; eta engainatu gaitu hori bere herriaren aurrean solemneki ukatu duenean. Gure herriak ez du merezi enbustekerian dabilen presidenterik,
|
gure
herriak bere hitzari eutsiko dion presidentea behar du, gero barkamen eske lotsagarri eta atxikopalatua ibiltzeko beharrik izango ez duena alegia adierazi du kasik" Gure Aita" otoizten den abiadarekin, baina ahots sendoz, eta herri tribunaleko kide guztioi banan banan eta tinko begiratzen zigula. Presidente batek, garbitzaileek, taxistek edo irakasleek ez dituzten pribilegioak gozatzen ditu, eta neurri berekoa izan behar du herritarrekiko duen exigentzia.
|
|
|
Bai, badakit orain emaztea eta abokatu defendatzaileak haren asmo ona eta apaltasuna goraipatzen hasiko direla, baina ezin izango dute haren errugabetasuna frogatu. Korajea ematen du, baina
|
gure
herriak presidentea egokia izan dezan, nik Bill Clintonen kontrako epaia eskatzen dizuet, eta denon artean behingoz kargugabetu dezagula espero dut. Eta hori guztia, berriro diot, haren iraganeko lardaskeriak aipatu gabe.
|
|
|
honaino ekarri gaituen auzi honen jatorrian edozein arrazoi dagoela ere, Lewinsky andereñoak amarru makur bat prestatu zuen gure presidentea harrapatzeko, eta horrek guztiz baliogabetzen ditu bekadunaren amodioaren benetakotasunaz esandako guztiak. Baina berriro ere fiskalaren beraren hitzen ildotik, gaineratu nahi dut gure presidentea ez dela kale garbitzaile bat, taxi gidari bat edo irakasle bat baino gehiago, eta hori dela-eta harro egon gaitezkeela
|
gure
herriaren legediaz: gurean inor ez da beste inor baino gehiago.
|
|
|
Eta begien bistan dago neska hori ezagutu aurretik, eta ondoren, Billek azaldu izan didan maitasuna desberdina dela; baina hanka sartu du eta halaxe onartu du, munduko ohore guztiak jasotzen ari zela, munduko pertsona apalenaren mailara etorriz, gauzarik intimoenak denon aurrean azaldu beharrez. Oraingoan ere, dotore jokatu du, ausarta izan da eta bere hutsa onartu du, benetakotasunez, barne barnetik
|
gure
herriaren alde jarraitu nahi duela erakusteko. Nik neuk noizbait egin behar banu, beraren dotoreziaz egin nahi nuke.
|
|
|
Idazle katalan batek esan zidanez, larunbatean goizeko hamarrak inguru Lekeitioko kaleetatik ibilia zen, eta ez ei zuen behin ere erdararik entzun. Eta halako iruzkin bat pozgarria den bezala, adierazgarria da oso Euskal Herriko bisitariek berton
|
gure
herriotan jasotzen duten zentzazioaz, sarritan herririk euskaldunenetan ere erdara gehiago entzuten baitute euskara baino. Bermeorainoko txangoa ere antzekoa izan zen, egun horietako itsasoaren zakarragatik itsasontziz joan ezin izan baginen ere.
|
|
|
Denboraren joan etorrian, politika abagune faboragarriagoak heldu zitzaizkigun, demografi hazkuntzarekin batera. Jendea, bestalde, baserritik hirietaratzen hasi zen, ikastolak sortu eta gizarteak
|
gure
herriko kultura eta balioez sentiberatasun handiagoa hartu izan du. Horrek euskara batua ekarri digu, irakaskuntzan, komunikabideetan eta, gaur egun, administrazioan ere gero eta sentitzenago den premiari erantzun nahirik.
|
|
|
Zentzu desberdina izan zuen oso Uztaritzen 1950 urtean
|
Gure
herria ren berragertzeak. Hau frantsesez eta euskaraz hilabetero argitaratzen zen, M. Saint Pierreren bulkadaz, eta bi aldeetako kolaboratzaileak bildu zituen:
|
|
|
Euzko Gogoa ren kasuan, ipar nagusiak filosofia, hizkuntza eta literatura klasikoak izan ziren, agian elitistegiak ziren oinarrietatik abiatuta. Zoritxarrez,
|
gure
herrian ez ziren planteamendu hauek justifikatzeko beharrezko baldintzak betetzen: unibertsitaterik gabe, euskararen irakaskuntza erabat baztertuta, populazio euskaldun gehiena analfabetismoan murgilduta, Euzko Gogoa ren bidea intelektual talde txiki batena izan zen, apenas ondorioak jaso zituena.
|
|
|
informazio orokorra, prentsa frankistaren laburpenak eta kanpoko egunkariek argitaratutako albisteak. Kezka nagusia,
|
gure
herriak sufritzen zuen errepresioa izaten zen eta baita Erregimeneko ustelkeriari buruzko datuak ere, hots, salaketa politikoa. Baina edukiak balore handikoak baziren ere, inpresio tresnak, ostera, oso eskasak ziren:
|
|
|
Filosofia honetan oinarriturik, ez al litzateke askoz ere interesgarriagoa izango liburutegi nazional erraldoi berri baten ordez arloka antolaturiko zenbait liburutegi nazional sortzea? Horrela, Biblioteka Nazional handi batek sortuko lukeen arazo ekonomikoa murriztu egingo litzateke eta probintziakeriak desegituratutako
|
gure
herri txiki honetan Biblioteka Nazionalaren kokapenak eragingo lituzkeen borrokak ere leundu egingo lirateke, biblioteka handi baten ordez zenbait biblioteka txikiago kokatu liratekeelako. Informatikaren bidez elkarrekin loturiko zentro horiek guztiek osatuko lukete Euskal Biblioteka Nazionala.
|
|
|
7 zk. (1978), 88 HASIren Kongresu isila eta ondorio zaratatsuak (Orain eta Hemen). 7 zk. (1978), 89
|
Gure
herriaren eta besteen autonomia (Orain eta Hemen). 7 zk. (1978), 91 Margaret Mead, Kultur Antropologiaren bidetatik. 9 zk. (1979), 97 CIEMEN en IV. Ihardunaldiak (Orain eta Hemen).
|
|
|
KORTABARRIA, P.
|
Gure
herriaren eta besteen autonomia (Orain eta Hemen). 7 zk. (1978), LARRINAGA, Joan" Bat bitan banatzen da" bai (Orain eta Hemen).
|
|
|
Dena lardaskatu, eta hurrengora arte. Espero dezagun, hurrengoan behin betikoa izatea
|
gure
herriaren mesedetan, bake eta demokraziaren mesedetan.
|
|
|
– Ez jakinat ba... Gure hizkuntza,
|
gure
herria, gure... gure arbasoek galdutako guda gogor eta ankerra... Hori guztia bardin jan?
|
|
|
Horretaz pentsatzen aritu nintzen loak hartu aurretik, Lauaxetaren zurrunga leunak aditzen nituen bitartean. Nik beti esaten nuen Urolako tren zaharrak itxuratxarki traizionatu zuela Aizarnazabal, Zumarragatik Zumaiarainoko bidea arinago egitearren Urola ibaiaren ondotik urrundu eta
|
gure
herria baztertuta utzirik. Baina neuk ere neure herria baztertzea erabaki nuen gau hartan, Aizarnazabaldik ez pasatzea.
|
|
2001
|
|
|
Hori gauzatu arte marko demokratiko nazional baten alde aritu behar da baina guk ez dugu datarik jarri. Hori da beraienaren eta gure proposamenaren aldeko diferentzia eta ez denbora,
|
guk
herri hau burujabetzaren norabidean jartzen dugula eta beraiek ez. 2004 urtean estatu mordoxka bat sartuko da Europako Batasunean eta horiek, sarrerarako eskatzen diren ezaugarriak Euskal Herriak baino askoz kaskarrago betetzen dituzte.
|
|
|
2 Zihurtasun nazionalaren legea errespeta, eta epaiaren agiriarik gabe ez dedilla inor giltzaperatua izan. 3 Gurutz Gorriakoei
|
gure
herriko kartzelak ikus ditzaten, ateak ireki. 4 Azkenik, munduaren errespetua irabazi, barruko kolonialismoa eta neokolonialismoa ala kolonialismo berriari burruka gogor bat eginaz"(...).
|
|
|
|
Gure
herri hiru eleko honek itzulpengintzan garatuz doan iraultza horretatik at irautea barkaezina da zerikusidun guztiak gogoan: euskara normalizatu eta estandarizatu nahi dutenak, tresna bikaina dutelako corpusa koherenteago bihurtzeko; administrazio publikoak, herritarrei zor dietelako normalizazio araudi guztiek agintzen duten corpus elebidun kalitatezkoa; eta, zertan esanik ez, itzultzaileak eurak, iraultza lagungarria izan dakien, inor lanik gabe ez geratzeaz gain, areago ekoiztu eta irabazteko bidea dutelako automatizazioa.
|
|
|
Arrazoiak soberan zituen horretarako, antza. Izan ere, lehen orrialde laudoriotsu hartan esaten zuenez," nork esan orain amar hamabost urte, olako gazte taldea
|
gure
herri zaharra jasotzen asi behar zuela. Nork uste zezakeen, oinbeste neska mutillek bide zabalari utziaz estuari eldu behar ziotenik?
|
|
|
" Or dagoz or ari dira, egunaz lan egin eta iñularretan ikasten diardutenak. Or, buruausterik gabeko lanaz errezago bizi zitezkeelarik, aurrak ezitzeko lana beren gain artu dutenak,
|
gure
erriak berari dagokion irakaslerik ez daukalako. Or, lantoki eraketak berritu nahiz, diruari uko egin diotenek eta dirutan beren buruak saldu ez dituztenek.
|
|
|
" Nork kontatu, askok eta askok, gaur gure izkuntza ikasten, ari eta ari, sartzen dituzten orduak? Noiz eman diote bere semeek oinbeste esker
|
gure
erriaren izkuntzari. Jakitekoa izango litzateke, zenbat ordu sartu behar izan dituzten euskera bateratzeari lanari su ta gar ekin ziotenek.
|
|
|
Beude aitzakiak beste baterako. Has dezagun urte berria itxaropenaz, iñoz badata, izatekoa du ta
|
gure
erri zaharrak, bere seme gazteeri eskerrak. Euskal gaztetxoentzat eredu aparta!".
|
|
|
Hala ere," Ama Lur" eta" Ikuska" sailak jorratutako bideari jarraituz, ETB izan zitekeen gure errealitateari buruzko interpretazioa landuko lukeen esparrurik aproposena. Dagoeneko zenbait lan eskaini badigu ere, ETBk garbi eduki behar du ez dela sortu Tamararen kanta buruz ikas dezagun,
|
gure
herriaren identitateari eusteko eta egunero garatzen dugun nortasunaren lekuko izateko baizik. Gurea bezalako herriek beren kultura sortzeko eta hedatzeko dituzten baliabideak lehentasunez garatu behar dituzte, kultura lan eremu estrategikoa bihurtzeko.
|
|
|
Bestela gure laborantzak, hogei urteren berantarekin, beste lekuetan ikusten den beherakada segituko du. Jadanik
|
gure
herrian ere sentitzen hasiak garena.
|
|
|
Iazkoarekin, hamabigarren aldiz burutu da jadanik Euskal Herriko Eskolarteko Bertsolari Txapelketa, non
|
gure
herriko bazter guztietako neska mutikoek parte hartu ahal duten. Ikastolen Elkarteak orain eskaintzen digun liburuskan, Mungian izan zen Txapelketa horren azken saioa jasotzen da, eta partehartzaileen argazkiak ere ageri dira bertan.
|
|
|
Gure aburuz, klase" izan" ahal izateko ezinbestekoa da helburu bat izatea. Zentzu honetan, langileriak baino ezin dezake bururaino eraman nazio euskal prozesua
|
gure
herrian, herri gehiengoaren beste sektoreekin batera: baserritarrak, intelektualak, klase ertainak, abertzale nagusi txikiak, eta abar.
|
|
|
Neurri handi batean ere afera honekiko jokamoldearengatik bildu dut hainbat boz.
|
Gure
Herrien Erkidegoa antolatu, eta BAMekin nahiz Nafarroako Erkidegoarekin norabide batzuk finkatu behar ditugu.
|
|
|
Euskal Herria gizarte aurreratua dela, iñork askok ez genduke bat batean ukatuko. Imagiña hori hain itsatsirik daukagularik, besterik gabe aier gera doairik onenak
|
gure
herriari eratxekitzera. Emakumeak lankide izate aldetik, ez dugu, haatik, aurreragoaren seiñalerik gure gizartean".
|