|
2000
|
|
|
Euskalkia erabili izan denean, prestigioa emateko izan da baina une honetan ez da erabiltzen.
|
Gu
euskara batua eta ona erabiltzen saiatzen gara. Baina zenbait gauza gurean ez dugu onartzen, adibidez,
|
|
|
Azkenik, bada
|
gurean
euskarazko aldizkari erotiko pornografiko homosexuala. Aitor Aranak kudeatu eta EHGAMen laguntza du aldizkari honek.
|
|
|
Adibide soil bat jartzekotan, ni konforme nengokeela gure hizkuntza, Europan diren hizkuntzetarik zaharrena, legez bizirik jarraitzeko neurriak hartuko balira, gainera gogoan izanik Frantzia eta Espainiako hizkuntzarik zaharrena dela euskara. Baina horretarako Frantziak bere Konstituzioaren 2 artikulua aldatu beharra duela eta era beran Espainiakoak bere 3 artikulua, horrela izan ezik
|
gure
euskararen ukapena zelako eta aldi berean baita ONUren adierazpenarena ere.
|
|
|
Eta hizkuntzarekikoan zer esan?
|
Gure
euskara hor zen oraingo talde politiko guztiak sortu baino lehenagotik. Eta XVII. mendera arte, Europako mendebaldean, latina zen hizkuntza unibertsala eta Unibertsitate guztietan ikasketak egiteko beharrezko zena, oraingo Estatuek beraien hizkuntzak indarrez beharturik sartu arte.
|
|
|
Izan ere, hauek, Asiako, Amerikako eta Afrikako herri jatorren gaineko zapalketa eta lapurreta lotsagarria justifikatzeko, haiek behe mailako arrazatzat jotzen zituzten, psikikoki eta hizkuntzaz ere atzeratutzat, horrela haien nortasuna, kultura eta hizkuntza desegiteko eta asimilatzeko ahalegina, ezjakintasunaren eta basakeriaren aurkako gurutzada berria balitz bezala aurkeztuz. ...n epaile bihurtzen zuten beren burua, beren kultura industrialetik beren hizkuntza propioak gehiegi goretsiz, munduko gainerako herrien kultur emaitza nabarmenak eta hizkuntz aberastasunak itsuki gutxiesten zituzten bitartean, zaku ilun horretan txinera, japoniera, arabiera, persiera, hindia, swahilia, kitxua, nawatla, tagaloga, suomiera, bretoiera, galesera, katalana, galegoa8, eta zer esanik ez,
|
gure
euskara ere sarturik.
|
|
2001
|
|
|
– amaieran jaso nahi den saria edo objektu desiratua(
|
gurean
euskara),
|
|
|
Behar adinako tokia
|
gure
euskararentzat: horrela utzi zuen idatzirik Koldo Mitxelena maisuak euskararentzat etorkizuna aurkitzeko urratu beharreko bidea.
|
|
|
Hizkuntzak elkar bizitzarako tresnak diren heinean, oso gogoan izan genuke gure herriaren elkar bizitzak berdin berdin behar dituela, maila eta premia berdinaz alegia, guztion ekarpena eta autokritika.
|
Gure artean
euskara biziago eta indartsuago nahi genukeenok zer egin izan dugun gaizki, eta zer ongi, patxadaz aztertu eta aitortu behar dugun bezala, euskararen normalkuntza beste inoren eskuetan âbatik bat, abertzaleon eskuetanâ utzi izan dutenek ere ez lukete kontzientzia lasaigarririk ikusi gure autokritikan. Alderantziz, iruditzen zait euskara arrotz begiz  ikusi izan dutenek badutela garaia beren okerraz hausnar egin eta hizkuntz  bizikidetza beren arazoa ere badela onartzeko.
|
|
|
Bestela, zorioneko euskara landu behar horrekin, hiru motatako idaz  lanak sortuko zaizkigu soil soilik: a) lan" sakonak" pour épater lâétranger; b)" A,
|
gure
Euskara ederra!"; c)" O, gure Euskara gaixoa!". Ez dute euskaltzale guztiek idazten jardun beharrik.
|
|
|
Bestela, zorioneko euskara landu behar horrekin, hiru motatako idaz  lanak sortuko zaizkigu soil soilik: a) lan" sakonak" pour épater lâétranger; b)" A, gure Euskara ederra!"; c)" O,
|
gure
Euskara gaixoa!". Ez dute euskaltzale guztiek idazten jardun beharrik.
|
|
|
Ez da hau
|
gure
euskara, esango duzu apika. Egia diozu:
|
|
|
Ez noski
|
gure
euskara Homeroren grekoa bezain zaharra delako. Gure euskara, baita Etxeparerena ere, hura baino bi mila urte baino gehiagoz gazteagoa da, Homero, inoiz jaio bada?
|
|
|
Ez noski gure euskara Homeroren grekoa bezain zaharra delako.
|
Gure
euskara, baita Etxeparerena ere, hura baino bi mila urte baino gehiagoz gazteagoa da, Homero, inoiz jaio bada. Etxepare baino bi mila urtez lehenago jaio zen bezala.
|
|
|
" Gaurko lau poeta" titulupean argitara ziren Eganen 1960, 113 s.s.: " Euskaltzale asko kexatzen dira eztela gure Euskalerrian liburu gehiegi argitaratzen, eta hala
|
gure
euskera geroago eta gehiago galtzen dela... Arrazoia daukate, baina erdi banako arrazoia, pentsa litekeen arrazoirik desarrazoiena.
|
|
|
Euskarazko (baina baita erdarazko) unibertsitate munduan zabor dezente egoteak ez du esan nahi ahalegin itzelaz metatutako esperientzia guztia zakarrontzira bota daitekeenik, besterik gabe.
|
Gure
euskarazko irakaslegoak zientifikoki (baina baita, neurri batean behintzat, euskararen aldetik ere) gutxienez" zalantzagarria" kontsidera daitekeen Euskal zibilizazioa bezalako liburu bat ekoitz dezake (Donostia, 1998), baina baita hari kritika zorrotza egiten dion Joseba Lakarraren iruzkina ere (Uztaro 31, 15, euskaraz gauzatutako zientzia onarenadibide eskergarria) edo, beste maila ba... Ez dut uste salbuespenak direnik:
|
|
|
Urte luzetan euskara mendekotasun egoeran ikusi dutenean, ez zuten benetan hartzen eta agian bigunenak aldekotasun faltsuzko adierazpenak egitera ere iristen ziren. Baina berek espainolari aitortzen dioten" normaltasun" hori bera
|
guk
euskarari eta euskal kulturari egotzi nahi izatea, eta batez ere, egoera horrek berek aspaldiko urteetan lortutako estatusa EAEn arriskuan jartzea ezin dute inondik ere jasan. Horretarako, aldian aldian egin izan duten bezala, diskurtso bat apailatzen saiatuko dira:
|
|
2002
|
|
|
Nork daki, zer ikusteko eta zer ikasteko gauden oraindik. Ezagutzen ote dugu
|
gure
euskera hizkuntza bezala. Ez ote gabiltza indoeuropear hizkuntzen arauz eta izariz euskera neurtu edo mugatu nahiz?
|
|
|
Loran dago gure Olertija. Adu oneko
|
gure
euzkera beste arduratan olerti sailean baxen jori agertu ba" daite.
|
|
|
" Kistar oitura onak txutik iraun dezaten, eta urruti auetan bizi geranok emengo lanak pozik egin ditzagun,
|
gure
euskera maiteari eutsi zayozute!"
|
|
|
Alan bere, beste berbetak ikasiak ta bearreko yaku ikastea
|
gurea
euskera makaldu, auldu eta apurka bazterrean izteko arriskurantz goazala esango neuke.
|
|
|
Biren arteko tratua da. ?
|
Gure artean
euskaraz egingo dugu?,, gutako bat erdaraz aritu arren, besteak euskaraz erantzungo dio?,, orduerditxo bat euskaraz arituko gara?, horrelako formulazio sinpleetan oinarritulitezke tratuok. Hau ere, noski, borondatezkoa da, eta tratuan nahi adinañabardura, salbuespen eta xehetasun jar litezke.
|
|
|
Kezkak, orain, duela hogeita hamar baino euskaldun gehiago izanik gure artean, aldaketa handiak gertatu direlako eta ez bainaiz batere seguru hemendik hogeita hamar urteren buruan orain baino euskaldun gehiago izango den gure artean. Kezkak, hemendik hogeita hamar urtera euskaldunak izanik ere, orain baino gehiago edo orain baino gutxiago, hori ezin jakin, haien euskara oraingo euskaldunena baino ahulagoa izango delako, nola
|
gure
euskara den orain, orain dela hogeita hamar urte euskaraz mintzo zirenena baino ahulagoa, honen kontzientzia argirik hartzen ez baduzu, denborak gauza guztiak baitaramatza berarekin, ezti ezti, emeki emeki, sentitu gabe. Orduan galdetuko dugu:
|
|
|
Zenbat neke, zenbat izerdi, zenbat buruhauste euskararen alde saiatu izan garen bakoitzean! Zenbat prozesio egin dituen herri honek, lehenago saindu baten ipurditik" Ogi zerutik" kantatzen eta orain lelo agnostikoa dugula gidari,"
|
Guk
euskaraz, zuk zergatik ez?" gure ezpainetan. Hori, zuk ere, gazte, zergatik ez?
|
|
|
Segur aski ere, zuk ez dakizu nola hasi ginen honekin, baina esan nahi dizut, nire adin direnak ongi aski oroitzen diren gisa, garai hartan, egun ez bezala beharbada, kezka handia genuela
|
guk
euskararekin. Garai ilunak ziren haiek gero!
|
|
|
Geroago, Koldo Zuazok ere argitaratu du Euskararen sendabelarrak (Alberdania, 2000) izeneko lana, irakurtzeko liburua hau ere:
|
gure
euskara, euskara landu hori, sarriegi ahul eta endelua da, indarrik gabea eta motela, hitsa eta zuhaila, batasunaren izenean batu behar direnak eta ez direnak batu ditugulako, euskalkien ñabardurak eta hizkera bizien zaulitasun goxoa atzenduz. Ez dira, zernahi gisaz, Sarasola eta Zuazo ahulezia honi buruz mintzatu izan diren idazle bakarrak.
|
|
|
Emeki emeki ibili beharrean, euskara maila unibertsalera presaka eta taka taka igaro nahi izate horrek, tarrapataka, esan dudan bezala, gero eta zulo handiagoa egiten du gure eta iparraldeko gure anai arreben artean, euskara, zerbait baldin bada, hizkuntza nazionala dela atzenduz: " ministeritza"," delegaritza"," magisteritza"," arratxa"," biztanle entitate"," altak eta bajak" edo" erretxazea" dabiltza
|
gure
euskara landu eta zainduan, hitz hauen erabiltzaile asko" esne desnatatuaren sindromeak" ukituak direla, Sarasolak aipatu liburuan dioen gisa. Hizkuntza nazionala bazter batean utzi dugu.
|
|
|
Hala ere, argi utzi nahi dut, Zuazok arrazoi osoa duela funtsean esaten duenarekin: kontuz
|
gure
euskara honekin, kontuz. Kasu egin behar diogu zer egiten ari garen, eta komeni da lekuko aberastasunak ereduaren barnean sartzea lehenbailehen.
|
|
|
Ez dakit nik inoiz ere pentsatu duzun honetaz.
|
Gu
euskara kontuekin hasi ginenean, batua bultzatu behar zela eta, zenbait arazo atzeman genituen, baina ez hau bezalakorik aurrez ikusi. Uste genuen batzuek euskara ikasirik, telebista indarrean jarririk, eta garai hartan sortzen ari zinetenak euskal eskoletara bidaltzeko erabakia harturik, gainerakoa, euskararen etorkizuna, egintxe zela.
|
|
|
portugesak ote ginen, errusiarrak, kroaziarrak, brasildarrak... Eta euskaldunak ginela eta
|
gure artekoa
euskara izeneko hizkuntza txiki eta zahar bat zela entzutean ere, arrapostuak mota guztietakoak ziren: batzuek bazuten Euskal Herriaren berri, batez ere gatazka politikoa zela-eta; beste batzuek, aldiz, euskaldunik bazegoenik ere ez zekiten.
|
|
|
Esandakoa ren karira, Euskal Unibertsitatearen eraikuntza premia eta eskubide natural gisa hartu behar dugu, ez inoren aurka, geurearen defentsan, mamuak ekidinez, errespetuan oinarrituz, norbanakoaren aukerak eta eskubideak onartuz. Oraingoz
|
guretzat
euskararen guneno rmalizatuak sortzeak du lehentasuna eta Euskal Unibertsitatearen bidean sortzen diren inguruko iniziatiba guztiak errespetatuko ditugu, batik bat sare publikotik bideratzen direnak eta baita zerbitzu publiko gisa antolatzendi renak ere bultzatuz. Euskal Unibertsitatea, bai elebidun bidean direnak erakargarri izateko, bai euskararen garapen zein iraupenerako eta baita gure herria ren tresna kultural bezala mundura begira herri honen izaera jakinarazteko, ezinbestekoa zaigu.
|
|
|
Egia da gaztelania ez dagoela Europako komunitate zientifikoak erabiltzen dituen hiruzpalau hizkuntzaren artean. Baina euskalduna baino askoz ere hedatuagoa eta zaharragoa da gaztelania erabiltzen duen komunitatea, eta, besteak beste,
|
guk
euskaraz sekula izango ez dugun masa bibliografikorako ateak zabaltzen dizkigu. Hau badaukagu, saia gaitezen orain hizkuntza gehiagoz jabetzen unibertsitateko jardunean.
|
|
2003
|
|
|
Oso kezkati ageri da Pello Salaburu bere lanik berrienean, eta hori, orain, duela 30 urte baino euskaldun gehiago izanik gure artean, aldaketa handiak gertatu direlako eta ez dagoelako batere seguru hemendik hogeita hamar urteren buruan orain baino euskaldun gehiago izango den gure artean. Eta izanik ere, gehiago edo gutxiago, bere ustean," haien euskara oraingo euskaldunena baino ahulagoa izango delako, nola
|
gure
euskara den orain, orain dela hogeita hamar urte euskaraz mintzo zirenena baino ahulagoa".
|
|
|
Ez guri erantzunik edo konponbiderik eskatu.
|
Guk
euskarazko liburuak irakurri eta argitaratzen ditugu. Ez gara aztiak edo politikoak.
|
|
|
Ezer ere barik etorri ei zen, diosku emazteak. " Aldean daukanagaz" edo" aldekoakaz",
|
gure
euskaran esaten den legez. Iruñeko institutuan matematikak irakasten hasiko da.
|
|
|
Erderaz idatzita zegoan, haina
|
guk
euskaraz emanen dugu:
|
|
|
Hemen dozu ba, halakoen baten, Lorategi ta Hiztegitxu hau. Zeuretzat eginak dira, maitasun haundiz,
|
gure
euskera zaharra sakonago ezagutu dagizun. Idazleak, izan be, euren lanetan ezagutu behar dira.
|
|
|
Eusko Jaurlaritza sortubarriaren izenean, Pedro Migel Etxenike jauna, Heziketa kontseilaria: Nafarroako Erronkari xarmanteko seme argia, txalogarri
|
guretzat
euskera ikasten egin dituan ahalegin handiakaitik: ongi etorria, Kontseilari jauna, eta eskerrik beroenak zuri eta Eusko Jaurlaritzari.
|
|
|
Eta, ez dakit nik zelan, arlo horretan sartu ginan edo ginduezan, Derioko Seminarioan euskerazko ikasle ziran teologoak lagun nituala. Orduko
|
gure
euskerea (bai irakaslearena, bai ikasleena) makala eta pobrea zan, baina besterik ezinean, borondaterik onenaz egin genduan itzulpen hori, eta Bilbo eleizbarrutiko Misino Idazkaritzak argitaratu, gorago esan dodanez.
|
|
|
Tovar, La lengua vasca, San Sebastian, 1954, 7 or.). Hauxe da, ba, gaur garbi esan geinkeana: hizkuntza indo-europarrak baino lehenagokoa dogula, gitxienez be,
|
gure
euskera zahar hau; hortik aurreragokorik, ezin jakin gauza garbirik. (Paradisuban Jangoikoak Adani erakutsitako hizkuntza dala; edo ta Babelgo nahaste haretatik datorrena, Tubalek ekarritakoa, ta holako zerak... zera baino ez dira:
|
|
|
Eta egon ziur: gu biok hil eta gero be,
|
gure
euskera maiteak bizirik iraungo dauala. Xenpelar bertsolariarena:
|
|
|
Erderazko berben zerrenda berak hautatu eban, ez dakit nik nongo ereduari jarraituz. Eskuarteko hiztegi labur, zuzen eta argia lortu nahi eban, berba gitxitan baina egokitan
|
gure inguruko
euskerea ulertzeko ta erabilteko lagungarri izateko modukoa. Ez eukan beste asmorik sakel hiztegitxu apal honek.
|
|
|
Bai, Ander, halan da, orduko euskal etxeetan ohi zan legez. Nik
|
gurean
euskera hutsa entzun eta egin izan dot beti. Gure gurasoak biak ziran herri eta auzo berean jaiotakoak (Iurretako Gaztañatzan), eta euren artean ez eben euskerea baino beste berbetarik erabilten.
|
|
|
Bat izan ezik geure herriko semea zan D. Nikolas Zuazo, beste maisu guztiak erdaldun garbiak izan nituan; bai izatez eta bai euren gogoz, erdaldunak eta erdalzaleak. Hori holan dala, eta legeak be horixe zorrotz aginduta eukalako, eskola barruan ez genduan
|
guk
euskeraz ezer ikasten, ezta berbatxu bat be euskeraz entzuten. Gogoan daukat, esate baterako, zapatuetan errosarioa errezaten genduala eskolan, baina haxe be erderaz beti.
|
|
|
Atetik urten ordukoxe
|
gure artean
euskerea baino besterik ez zan egiten eta entzuten. Alper alperrik zan guri maisuak sarritan gogor egitea:
|
|
|
Amari lakhet zaio horren entzutea,
|
gure
eskuara hain da mintzaira maitea!"
|
|
|
Latina guztiz itxi barik," Griego bíblico" eta" Hebreo" be apurren bat ikasten ahalegindu ginan. Eskola barruan,
|
gure
euskerea erbesteratuta beti. Beharbada, ikasleon arteko hartuemonak sarriago egiten genduzan euskeraz, betiko lagun euskaldunen artean, baina, hortik kanpora, ezer be ez:
|
|
|
Zeingehiagoka horretarik zerbait onik atera badute ere
|
gure
euskarak eta gure aberriak, greziar zaharrek erraiten omen baitzuten: –Gauza guzien aita dela gerla?, pater pantoon ho polemos?, azken finean, iduri luke eskuineko belaunaldien ondotik etorri belaunaldi berriek ezkerreko muturretik ekarri diguten sorgin berrien katiximak eraman gaituela iragan mendeetako sabeltxuri sabelgorrien borroka itsuetara.
|
|
|
228), Euskal Herriko erdarazko historiografiak ere ez du erreferentzialtasun handirik lortu, nahiz, gure iritziz, euskarazkoaren aldean aski egoera sendoan dagoen.
|
Guk
euskarazko historiografiak erdarazkoak duenaren antzeko erreferentzialtasun bat erdietsi gura genuke, ez gehiago, ez gutxiago. 6 Ikus Oyharçabal (2001a) (2001b).
|
|
|
Zer egingo dugu euskera ikastetxeetan sar dedin? Ikastetxe nagusiko gaia erabili nai nuke,
|
gure
euskera sendo ta zindo, azkar eta bizkor egin ledin11.
|
|
|
Barkatuko didazu, aurrera joan aurretik beste gauza bat esan behar dizut, sentitzen dudan moduan esan ere. Asko ei dira
|
gure artean
euskararen alde daudenak. Erdarari hortzak erakustearren.
|
|
2004
|
|
|
Ni euskalduna naiz, eta nik badakit zer den euskara Euskal Herrian. Eta hemen Katalunian, berentzat katalana
|
guretzat
euskara bezala da. Beraz pentsatzen baldin baduzu hemen bizitzea, nire haurrak hemen jaioak baldin badira, nik uste hori normaltasunez egin beharreko gauza bat dela.
|
|
|
Hil egiten zaigu, hil egiten dugu, hil gure herri;
|
gure
euskara egin da mila zati, euskaldun gazteen lotsagarri!
|
|
|
Euskara gu gara.
|
Gu
euskara gara. (...) Euskararen normalizazioa aipatzen dugunean nik buruan dudana gure bizitza da, familia, gure semea...
|
|
|
Euskara gu gara.
|
Gu
euskara gara?. Zer diozue?
|
|
|
Horrela izan da, bai, eta ez bakarrik ikasten ari ginenean. Euskaltegiaren garaia bukatutzat eman ondoren, Egunkaria
|
gure
euskara lantzeko, eta gure maila testatzeko, baliabide aproposa bihurtu zitzaigun?. 500
|
|
|
107 Xabier Portugal: . Gurea bezalako herri kolonizatuei lehendabizi boterea kendu diete, gero hitza(
|
guri
euskaraz hitz egiteko debekua), eta, azkenik, irudia lapurtu ziguten, horrela desagertzen baitira betiko herri baten nortasuna, identitatea eta historia?. Irudia, historiaren lekuko, Berria, 2003/7/1.
|
|
|
Txekoslobakian, Finlandian, Israelen, belaun pare bat (edo gehiago) arduratu zen, bete betean, hizkuntzaren prestaeraz. Gisakoa da, beraz, urte hauetan
|
gu
euskeraren prestaeraz arduratzea.
|
|
|
Egiak" teoria" tzat euki, eta setak eta txorakeriak egiatzat. Ortik etorri zaizkigu gero gerokoak," garbizaleak"," mordollozaleak" eta gañerako guziak,
|
gure
euskera zearo ondatuz. Izkuntzaren aldetik jaunak, gure eskizofrenia orri eskerrak, kalte besterik ez dugu egin azken urte auetan.
|
|
|
Eta emen legeak dira; eta
|
gure
euskeran ez dira falta. Adibide batzuk aipatuko dizkizuet.
|
|
|
Bada
|
gure
euskera berrizaleak onelakoak asmatuko dizkizuete;" escaso" tik" escaseza"," pequeño" tik" pequeñeza", ta abar. " Escasez" eta" pequeñez" esaten dela?
|
|
|
Guziok dakigu gure etsaiak zein diran. Baña geure arteko batasuna lortzen ez ba dugu, etsairik izan edo ez izan, kalte besterik ez diogu geronek emango
|
gure
euskera aulduari, eta alperrik izango da gure etsaiak aipatzea. Esaera zaharrak ez digu esaten:
|
|
2005
|
|
|
Eta nik ere berdin diot, ene abertzaletasuna hizkuntzan dago. Horretaz ohartu naiz, ikerketak eginik, sartu naizelarik
|
gure
euskararen mundu horretan.
|
|
|
Euskara, bistan da, erabili gabea, halako barrunbeetan. Non zer bilatu, eta, antza denez, geu gara historian lehenak, halako sortzaile goretsiak,
|
gure
euskarari betidanik falta duena eman behar diogunok.
|
|
|
Zailtasun bereziak zituzten haurrei eta batxilergoa geure aldetik egiten genuenoi gure maistrak eskaintzen zigun denboraren ordainetan, berari euskaraz hitz egiteko eskatzen zigun, eta hau eta beste galdetzen zigun, pixkanaka pixkanaka hiztegitxo bat eta gramatika bat osatuz joateko. Hilabete batzuen buruan, gai zen
|
gurekin
euskaraz mintzatzeko egoerarik ohikoenetan; gurasoekin eta kaleko jendearekin ere halaxe mintzatzen saiatzen zen, eta, hala, euskaraz hasten zituen beti elkarrizketak, nahiz eta segituan erdarara pasatu behar, batik bat baserrietako jendearekin. Hala ere, ez zuen etsi; niri ez etsitzeko eskatzen zidan bezala, berak ere eutsi egiten zion ahaleginari; belarri fina baitzuen, azkar jarri zen ahoskerarik aldrebesenak ere ulertzera, eta, azkenean, jende guztiarekin aise mintzatzeko gauza zen.
|
|
|
Gero, bakoitzak ekintza zehatz batzuk obratu ditu, nire ustez, bi xede batera eramanez: alde batetik,
|
gure
euskararen eta euskal kulturaren indartzea, erakaskuntzaren bidez, eguneroko bizian eta bereziki sormena garatuz, eta abar; eta, bestetik, kultura aniztasuna kontuan hartzea, aldi berean berdinak eta bestelakoak elkartzeko gisan. Hau da BatekMila programaren xede nagusietarikoa.°
|
|
|
Eta euskara gure hizkuntzaz are gehiago hoztu eta urrutiratuko lirateke goiburuok. Konstituzioak erdara beharrezko egiten duen onartezin ediktua onartu/ bedeinkatu egingo lukete eta
|
gure
euskara boto edo bezero tresna huts egin.
|
|
|
Ez da hori.
|
Gu
euskara ikasten gabiltza; gertatzen dena da dena delakoagatik bide horretan gu motelago gabiltzala.
|
|
2006
|
|
|
Bihurgunerik bihurgune Sarako San Inazio mendi lepoan gara, tren txikiko leihatilan.
|
Guk
euskaraz hango emazte gazteari eta hark gaztelaniaz. CFTA da trenaren kontzesioduna, SNCFri lotua.
|
|
|
ustezko estatusa, adibidez. Batzuetan iruditzen zaigu zenbait hizkuntza forma erabilita gure hizkerari hegalak jartzen dizkiogula,
|
gure
euskara jaso egiten dugula. Dakigukezute bat esanda, ordea, hegalak baino gehiago 500 kiloko zama jarri diogu gure hizketari.
|
|
|
Euskararen aurkakoak esan eta egin baino lehen erakusten ohi den agiria. Ohikoa izaten baita, euskararen aurkako sekulakoak esan baino lehen,"
|
guk
euskara maite dugu"," euskara lagundu nahi dugu" esatea. Agiria erakutsi, eta atzetik etorriko da kolpea.
|
|
|
Nik bezin ondo dakizu:
|
gure
euskera kultur yoera ta kultur ats guzi guzietan murgil ez bitartean, aizea orrazten ari gera.
|
|
2007
|
|
|
Ez da aipamen sofista literarioetan galtzen. Balia gaitezen gu ere, Pitxuren maneran estiretan pairatzen doakigun
|
gure
euskaran, batzuen egiak, besteen gezurrak eta alderantziz, zintzoki plazaratzeko.
|
|
|
|
Gure
euskera galdu ez dedin danok gaitezen saiatu.
|
|
|
|
Gure
euskera galdu eztedin aspaldin dala sortue, Españik eta Franziak ere, edade ori eztue.
|
|
|
Bañan
|
alare
gure euskera itz eiten degu berdin.
|
|
|
Al dan garbina egin dezagun
|
gure
euskera bikaña.
|
|
|
|
Gure
euskera galdu ez dedin egin zagun102 alegiña, iz egin gabe egon ezkeroz103 torpetutzen da mingaña.
|
|
|
|
Gure
euskera galdu ez dedin aspaldin dala sortue.
|
|
|
Bañan
|
alare
gure euskera itz eiten degu berdin.
|
|
|
Al dan garbina egin dezagun
|
gure
euskera bikaiña.
|
|
|
Harro sentitzen da Ignazio, beraz," Uruguaien gertatzen gera/ gu bi anaiok aspaldin./ Bañan
|
alare
gure euskera/ itz eiten degu berdin" aitortzen duenean. Izan ere, euskara ez galtzearen aldeko apustua edo erregua egiten duenean," aspaldin dala sortue" gogoratzen digu," Españik eta Franziak ere/ edade ori eztue".
|
|
|
Bai
|
gure
euskera zarra juan gera erakustera. Arjentinako partera, mundu guztitik juntatu gera erromeria ortara.
|
|
|
Nonbait han ere,
|
gurean
euskararik jatorrena Tolosa ingurukoa dela esan ohi den bezala (baiespen hau guztiz eztabaidagarria izan arren), Galizan ere, agiri denez, Sar eta Ulla ibarretakoa dela diote (edo zioten behintzat XIX. mende erdialdean). Eta Rosalíak berak sinetsi.
|
|
|
Baina etsipenak harrapatua zen; beharbada umetokiko minbiziak sorkurazko bere tristurari (galegoz Rosalíak, tristura? hitza zerabilen,
|
guk
euskaraz bezalaxe) oinaze hazkorrak erantsi zizkionean:
|
|
|
Euskaltzaindiaren jarduera bera kritikatu zuen Jules Moulierek, oraindik urgazle ez zelarik, euskararen erabilera, nkatzen ari ziren euskaltzainak erdaraz zihardutelako:
|
gure
eskuararen goiti beheitiez mintzo omen dire erdaraz484 Oker zebilen Moulier, behinik behin Pierre Lhanderen aburuz: Elizalde, Eguskitza, Olabide eta Altube euskaltzainek, erdararen etsaiek, ez lukete baimenik emango euskaraez denko hizkuntzaz aritzeko:
|
|
|
Adibide ñimiño bat jarriko dizuet: erdal inguruneetan bizi garenok
|
gure
euskaraz egiten diegunean, inguruneak inposatutako naturaltasuna hautsibehar dugu, geure buru linguistikoa arroztu behar dugu eta besteen jardun normalizatzaileari (hots, erdararen aldeko jardun oharkabeari) aurre egin behar diogu. Osomodu nabarian eta artifizialean aritu behar dugu, eta berdin da euskarari eustekoedo geure buruari eusteko egiten dugun, ez baita egiten berez horrela darigulako.Asmo sendo bat behar da horretarako.
|
|
|
Edozein modutan, multzoan perpaus biak erabil daitezke honela,
|
gure
euskaran behintzat:
|
|
|
Gura izanez gero, dena sobran dago,
|
gure
euskaran behintzat. Izan ere, guk ez dugu erabiltzen
|
|
|
Hori uste dut izan zela gerorako lorpenik emankorrena. Elkar ezagutu genuen, elkarren lankide izan ginen, elkarri lagundu genion
|
gure
euskarazko kultur idazlana aurreko belaunaldiari eta euskaltzale orori aurkezten. Horren arrastoan, edo horren ondoan, sortu ziren protagonismo berriak ez ezik Ikastetxe eliztarretako barne kanpoko euskal aldizkariak (Laiaketan pasiotarrena,; Arnas sakramentinoena, 19591967; Erein laterandarrena,; Gogoz karmeldarrena,).
|
|
|
Dana dala," errespetagarri" ura etzan egokia izan, alajaiñetan! " Labor antipatriotica" egiten ari omen gera
|
gure
euskeraz, ta ez gu bakarrik, baita Euskaltzaindia ta euskaltzaiñak ere, ta ikusia dago, lanbide galgarri orretan ez daukate oiek muturrik sartzerik. Euskaltzaindiari makurtu?
|
|
2008
|
|
|
www.euskararenmaratoia.comPrest dago beraz, Lasarte Oriako Udaleko Euskara Batzordeak eta Ttakun Kultur Elkarteak elkarlanean antolatzen den Euskararen VII. Maratoia; eta bera aurkezteko prentsaurrekoa egin zuten asteartean. Ricardo Ortegak, Euskara Batzordeko lehendakariak eman zion hasiera Euskararen VII. Maratoia aurkezteko antolaturiko prentsaurrekoari.Mahaian bere ondoan zituen kideak aurkeztu ondoren, Euskararen Maratoia, eta eguneroko maratoia ere, ongi atera dadin, oso garrantzitsua dela denok sentitzea
|
gurea
euskara gogorarazi zuen. Honekin batera, Udala eta Ttakun oinarria badira ere, ez direla nahikoak azpimarratu zuen; zortzikotea, herriko ikastetxeak, euskaltegiak eta gainontzeko elkarteak ere ezinbestekoak dira.Mª Jose Eizmendik hartu zuen hitza ondoren, eta honek Euskararen Maratoiaren helburuak eta oinarriak gogora ekarri zituen.
|
|
|
Nolanahi ere, egun oso zaila ikusten dut hori. Bestalde, guk ere normalizazio horretara iristen lagun dezakegu,
|
gure artean
euskaraz gehiago hitz eginez.
|
|
|
Ez da hain kontu berria: "
|
Gure
euskara kaxkarra zela eta zioen Alemanek zenbatetan ez ote dugu Etxalekun det erabili kanpotarren aurrean, gure arteko dut erabili ordez, baita batuan dut onartu eta gero ere. (...) Zuzentasunaren izenean eta euskara batuaren aitzakian, batuan horrela izan gabe gainera askotan, nonahi egiten dira aldaketa hauek, eta euskararen indarra galtzen ari den herrietan errazago".
|
|
|
Gauza jakina denez, euskaldunak izan nahi zuenaren erreferentea erdalduna izan da, erdaldun horrengan ikusten zituelako aurrerapenaren eta ongizatearen emaitzak. Hots, bizitza hobe eta erosoago baten bideak ez dira izan
|
gurean
euskararen bideak, erdararenak baizik. Erdaldundu ala hutsaren pareko izan; horra bizitzaren bidera atera zaizkion aukerak.
|
|
|
honetan, behintzat, aurrea hartu beharra dago. On bazaigu ala ez bazaigu, hori da etorkizuna, eta horretarako prestatu behar dugu
|
gure
euskara zaharra.
|
|
|
Henrike Knörr-en hitzak6 hartuz euskararen etorkizuna batua eta euskalkien arteko oreka zaindu zuhurrarekin lotuta dago. Joera integratuak indartu behar dira; hauek indartzen ez diren bitartean,
|
gure
euskara batua zabala egiten ez den bitartean, jendea hizkeretatik urruntzen joango da, euskararen aberastasuna galduz joango da.
|
|
|
4. Halatan bada
|
gure
eskuara zurtz jabegabeko, eta hainbertze mendez mende arrokapean, itsaso, eta uhinpean galdu ordean bezala dabilan hunentzat, nahi nuke bilhatu aitzindari, eta buruzagi on bat bakharra; erran dut bat eta hura bakharra, zeren asko orduz hainitz aitzindari, eta buruzagiren izatea baino, hobe balizate osoki bathere ez izatea: Nam> regit> Dominus> conquassabit> capita> in> terra> multorum> (Ps.
|
|
|
Ene ustez, horixe bera gertatu zaigu euskaraz ere, eta oraingo honetan erremediorik gabe. Izan ere,
|
gure
euskara tradizionalki gorde izandako ere muan bizi den Cicada> generoko intsektu bakarra, euli handi baten neurrikoa da, oso hegalari eta geldigaitza, eta horrexegatik gizabanako arruntentzat eskuarki ezin ikusizkoa53 Egiazko txitxarra, mediterranearra, intsektu han diagoa da, oso zaratatsua, eta ez da hain izutia izaten. Horixe zen, hain zuzen, greziar alegialariek aipatzen zutena, geroago, La Fontaine-ren gaizki ulertuaz, gureganaino matxinsalto mozorroaz heldua.
|
|
|
Atzerritar hizkuntzalariak, euskara, garaiko ikuspegi zientifikoz ikertzeko saiotan ari ziren bitartean, Euskal Herria ia ezgai zen ahalegin horri jarraitzeko eta are gutxiago ekarpenik egiteko.
|
Gure inguruan
euskara zientifikoki ikertzeko oinarri eta azpiegitura guztiek huts egiten zuten: ez zegoen propioki unibertsitaterik; Espainiakoek (eta berdin Frantziakoek) ez zuten euskal ikerketarik bultzatzen268; euskal gaiekiko kezka zientifikoa urria zen eta gainera nazioarteko kultur hizkuntza nagusiak ulertzeko prestaketa bera falta zen.
|
|
|
Irakurle kopurura gerturatzeko aurkitu dudan erreferentzia bakarra Bustintzak berak 1917an aipaturiko datu bat da: «Zenbat ete dira izparringi onetako,
|
gure
euzkerea irakurten debenak? ¿ Bosteun bai? »485 Beraz Azkueren Euskalzalek baino irakurle gehixeago, baina ez Ibaizabalek baino.
|