|
2000
|
|
|
Galeria izeneko" postal" honetan, kometarekin jolasean eta
|
gure
gorputz lirain biluziak itsasoari eskaintzen eman genituen bi egun. Mediterranioa guretzat oso osorik, ur epeletako baleak sirena ginen orain, olatuen sehaskan kulunka. Dena zoragarri, gendarme mutur luzeen" zodiac" bat guganaino heldu zen arte:
|
|
|
Helburu nagusia pertsona sexudunak garela ohartaraztea da,
|
gure
gorputza landu eta norberak dituen mugak eta oztopoei aurre eginez. Talde dinamikaren bidez banakako lanak, taldeko lanak eta ariketa praktikoak egingo dira.
|
|
|
Baina pertzepzio jardueraren euskarri gisa gorputza ere badago, zeinaketengabe ematen baitu bere baitan sortzen diren kitzikapen, sentipen etasentimenduen berri.
|
Gure
gorputzaren kontzientziatik abiatuz, geure buruariburuzko irudi zein gogoetak sortzeko gaitasuna ere, geure nortasunaren euskarridugu. Gorputzaren esperientzia berriek eta mintzatutako eta jakinarazitako pertzepzio berriek norberaren berrantolaketa dakarte, norberaren baitan adieraztendena (sentipenak, emozioak, desirak, fantasiak...) toleratzeko, ulertzeko etaerabiltzeko gaitasuna, oraingo bizitzan haren adierazpen eta ekintza behar denbezala bideratzeko.
|
|
|
kromosomen kasuangurasoengandik jasotzen dela katea, osatua jaio baino lehenago. Inprimatuta geratzenzaigu eta horren arabera osatzen da
|
gure
gorputza. Bihotzeko taupadak ere horrenarabera joak izaten dira betiko.
|
|
|
Kulturan, gure bigarren naturan, aldiz, jaiotzearekin batera sortuak garen giltzabiologikoa genomatik bideratuta eta irentsita eutsi eta gureganatu ondoren ogiegituraturik, jasotzen ditugun sentsazioak eta haiek bidalitako mezuen ezagupenakmetatzen hasten gara. Lana egin behar du
|
gure
gorputzak horretarako. Gure gaingeratuko da, beraz, behin sortzez gero, gure bigarren izaria.
|
|
|
Eusko kultur gaiak
|
gure
gorputzari itsatsi behar ditugun kulturaren osagaiak dira, euskal gizon izan nahi badugu, gizon izan nahi dugun hainbeste. Ez pentsa gerogizadiak zor dizkizula.
|
|
|
Baina guztia zegoen, baita materia opakoa ere, substantzia hark hartua. Eta
|
gure
gorputzak ere substantzia hartan blai zeuden, eta substantziaren arintasunak arintzen gintuen eta substantziaren argiak argitzen.
|
|
|
Ez dizut kontatuko zenbat neke eta trabailu, eta zenbat pena eta sufrimendu pairatu behar izan genuen, ezta zenbatetan sentitu izan nintzen ahiturik eta anu eginik ere, zeren zuhaurk ere imajina baitezakezu, hango ibai-adar lohitsuetan eta hango baso amarauntsuetan, ni neure hanka herrenarekin arrastaka, behin baino gehiagotan biluz eta ortuz, ez aldatzeko atorrarik eta ez etzateko oherik, atsekabearen bide meharrean gaitz eta penos, deserosotasuna eta gabetasuna egunorozko bisitari bagenitu bezala, eskuak eta oinazpiak maskurturik eta ikorzirinez josirik... Nik ez dakit nola atera ginen handik bizirik, ez bada zeren Probidentziak gidaturik eta indarturik baikindoazen, hain izan baitzen neurriz kanpokoa
|
gure
gorputzen soportua eta jasana, eta ez bada zeren neure ondoan bainuen Goruki, zeinak, nola baitzen oihanean jaioa eta oihanean bizia, beti baitzekien, baita zalantzarik edo ondikorik handienen erdian ere, norat jo, eta zeinak beti baitzuen aterabideren bat korapilo bakoitzeko. Eta, arrazoin bertsuagatik, ez dizut kontatuko, halaber, nola garaitu eta azpiratu behar izan genuen hainbat eta hainbat mehatxu, zeren oihaneko edozein lekutan eta edozein partetan ezkuta baitzitekeen mandatari gaixto bat —hemen suge pozointsu bat, hor armiarma are pozointsuago bat, eta han piztia—, heriotzaren mandatua noiznahi den zabal zezakeena.
|
|
|
Zer gertatuko zen, baldin istant horretan imajinatu izan banu ezen gezurretan eta engainutan ari zitzaidala, eta enekin larrua jo baino gehiago ni neu larrutu nahi ninduela, eta horregatik ari zitzaidala iduri egiten? ...teko gai ere izanen ote nintzen; aldiz, hasperen eta oihuska haiek aditu bezain fite, bururatu zitzaidan ezen bertze gorputz hari atsegin emaiten ari nintzaiola... eta, horrela, haren atseginak enea areagotzen zuelarik eta eneak harena, eta iduriturik ezen amorioa itsaso ezin zabalagoa zela, uhin bererat igan ginen eta, haren gainean, urarekin ur eginik, urruneko hondartzetarantz abiatu ginen, non
|
gure
gorputzak, itsasoaren azken besarkadan, osotik deusezerat egiterat baitzihoazen, gure arimek deusezetik osorat egin zezaten amoreakatik.
|
|
|
Dakizun bezala, jaun André, Jainkoak bizkarrezurraren inguruan eraiki zuen
|
gure
gorputza eta, nola gorputzak bizkarrezurra duen ardatz, hala entseiatzen gara arimarendako ere bertze bizkarrezur baten edireiterat, zeina izan daitekeen dotrina bat edo bertze edozein moldetako sineste bat. Eta jaun Marcelek hitzean sinesten zuen, eta osaba Joanikotek numeroan.
|
|
|
Eta oroitzen dut, halaber, neure lehen itsasaldi hura, zeinean Alessandro de Novara kapitainak erran baitzidan, ezen, Suedia, Ternua eta iparreko bertze herri batzuetako itsasoetan, izotz puskak ediren zitezkeela, katedralik handienak baino handiagoak izan zitezkeenak, eta begietarat puska tipi bat baizik erakusten ez zutenak, zeren ura izotza baino trinkoagoa den, eta zamauntzi eta gerlauntzi bat baino gehiago hondatu eta hondoratu izan zela, ezkutuko zatia ez ikusteagatik eta harekin behaztopa egiteagatik. Eta zer da, bada,
|
gure
gorputza, jaun André, igeri doan untzi bat baizik, itxurazko gaiztasunen eta zailtasunen saihesteko gai dena, baina ez azal barnekoen eta hondarrekoen.... Eta hondarrak behin jotzen gaitu, eta halatan hondoratzen gara.
|
|
|
Hortaz, atzera eginen ote zuen beldurrak baizik ez ninduen makurtarazi. Halako atari higieniko profilaktikorik gabe ere, berdin birtopatzen ziren
|
gure
gorputzak.
|
|
|
Ezta berrehun metro ere, beraz, ostatu eman zigun azken kafetegitik. Hogei urteen marra zeharkatu ez duten gaztetxo aterpegabeak bagina bezala, haraino orduko, elkarri harturik genion, zehatz mehatz,
|
gure
gorputzen hozka mutur ororen izaria, balentria handiagoen atari. Egin, igogailuan berean egin ez bagenuen, ez zaio saio faltari egotziko, emakumearen lankidetza ezari baizik:
|
|
|
Atzokoaren ondoren,
|
gure
gorputzek eta arimek atseden beharrizan handia zuten arren, gaurkoan ere goizean goiz jaiki, eta aireportura jo dugu Gran Canyon gigantosoaren ikuskizuna zerutik dastatzeko. Billeteak erosi aurretik, ordea, denok denon aurrean pisatu behar izan dugu abionetetarako talde orekatuak lortze aldera, eta begien bistan geratu da azken asteotan argaldu egin naizela:
|
|
|
Gizaki bati libreki basoaren zuhaitz batean jaiotzeko aukera emango balitzaio, batzuek zuhaitzik ederrena edo altuena aukeratuko lukete, beste batzuek txikiena, eta beste batzuek zuhaitz ertaina aukeratuko lukete edo batez bestekotik behera dagoen zuhaitza; eta nago hau ez litzatekeela filisteismoagatik izango, beste batek altuena aukeratu duen zio beragatik edo zio mota beragatik baizik. Gure bizitzaz dugun sentimendua eta munduan bere ikuspuntua aukeratu zezakeen izakiaren sentimendua erkagarriak izatea, nire ustez, jaio aurretik
|
gure
gorputza aukeratu dugula dioen mitoan —edo sinesmenean— datza.
|
|
|
Tolosako jatetxe batean afaldu genuen Lauaxetak eta biok. Ez genuen ezer apartekorik jan, zopa pixka bat eta bina arrautza patata frijitu eta hirugiharrearekin, baina ederki hartu zuten guztia
|
gure
gorputz nekatuek. Nireak bai behintzat, egun hartako ibilaldia jatunik eskasenaren gosea ere pizteko modukoa izana baitzen.
|
|
2001
|
|
|
Taldearen izenaren arrazoia argi dago, ez hainbeste diskoarena. " Quercus haritzaren familiaren izena da eta endorphina
|
gure
gorputzak sortzen eta isuritzen duen hormona bat da, ondo sentiarazten gaituena. Endorphina dezente isuriak gara gu txalaparta jotzen eta txalapartaren inguruan lanean", azaldu digu Harkaitz Martinezek.
|
|
|
Gure itxura fisikoarekiko morrontza hori iraunkorra da egia esan, baina udan areagotu egiten da, arropa gutxiagoarekin agertzen garelako eta hondartzak eta igerilekuak agerian uzten dituztelako soberan ditugun kiloak eta
|
gure
gorputzean hain ederrak ez diren alderdiak.
|
|
|
Hona hemen galdera bi zer adierazi nahi dugun biribiltzeko: Nola hartzen du usaina
|
gure
gorputzak. Nola deskribatuko genuke beraren usaina?
|
|
|
Urteak igaro ahala
|
gure
gorputzak jasaten dituen aldaketa organikoek, besteak beste, elikadura behar bezala egokitzea eskatzen dute, adin horietan hain ohikoak diren gaixotasunei aurrea hartzeko eta malnutrizio egoerak saihesteko. Urdaileko mukosaren atrofia eta ingurune azidoaren alterazioa, botika jakin batzuk (diuretikoak, laxanteak), tabakoa eta alkohola ez ezik, zenbait mineral (burdina, potasioa eta magnesioa) xurgatzea ere zailtzen dute.
|
|
|
Tamariarenaren antzekoa da, baina zapore exotikoa harrigarria izan daiteke eta erabilera desberdina du. Misoak beste elikagai batzuen digestioa eta aprobetxamendua laguntzen du, entzima naturalen, laktobazilitoen, gatzarekiko erresistenteak diren legamien eta
|
gure
gorputzarentzat onuragarriak diren beste mikroorganismo batzuen edukiagatik, eta eragin desintoxikatzailea du. Lezitina du, azido linoleikoa (gizakiarentzat funtsezkoa den gantz azidoa; hau da, elikaduratik hartu behar du nahitaez, organismoa ez baita kolesterolik sortzeko gai), kaloria gutxi ditu eta B12 bitaminaren kantitate oso txikia du.
|
|
|
Kasu horietan, beharrezkoa da gehikuntzak modu sistematikoan egitea, betiere profesionalen ikuskaritzapean. Aldaerarik zorrotzenei dagokienez, bistan da nekez ase ahal izango dituztela organismoaren beharrak, nahiz eta elikadura osagarriak erabili,
|
gure
gorputzak egunero behar bezala funtziona dezan beharrezkoak diren oinarrizko elikagaiak ez baitituzte. Dieta obo lakto begetarianoan sartu beharreko elikagaiak Dieta osoa izan dadin, hauek sartu dira egunero:
|
|
|
– Odoleko azukreak beheranzko joera du: Intsulinarekiko eta azukrearekiko sentikortasuna hobetzen du
|
gure
gorputzeko zelulek. – Intsulinaren mendekoa ez den II. motako diabetesean, ariketa fisikoa egitean odoleko azukre maila jaisteko arriskua (hipogluzemiak) ez da ohikoa; aldiz, karbohidrato osagarriak ez dira beharrezkoak izaten, I. motako diabetesean ez bezala, diabetesa intsulinaren mendekoa baita.Kasu hauetan hartu beharreko neurriak:
|
|
|
8 Maiz jaten du.
|
Gure
gorputzak energia behar du, ibilgailuek mugitzeko erregaia behar duten bezala. Jaikitzean, gau osoa bazkaldu gabe igaro ondoren, gure energia maila oso baxua da, eta gosari ona egitea komeni da.
|
|
|
Ez, ez esan horrelako gauzarik, lagun onak gara eta ez gaitu inork bananduko. Inork ez gaitu bananduko, bion arimek bat egiten baitute, baina
|
gure
gorputzak bananduko dira. Zurea, gaztea, lurrean geratuko da bizitzaz gozatzen eta nirea, zaharra, lurpean.
|
|
|
Geratu gabe jarraitu genuen han ordea, euriak bustitzen gintuen bitartean larrutan. Euri tantek
|
gure
gorputzak freska zitzaten utziz. Ahoa irekita, egarria asetzen saiatuz bezala.
|
|
|
Hizkuntza bera da, soil soilik, bere eskuko eta bere buruaren jabe; damurik, hizkuntzak ez du ahorik mintzatzeko, ez eskurik deus aldatzeko.
|
Guk
gorputzaren alde batera eta bestera dugun bezalako eskurik, diot.
|
|
|
Udare zurituak
|
gure
gorputzak.
|
|
2002
|
|
|
Bere azpian, lurrean, eguzkiko erloju bitxi bat aurkituko dugu (ordua
|
gure
gorputzaren itzalak seinalatuko du), eta nahi badugu bidezidor eta eskailera batzuetatik itsasoaren gaineko haitzulo bateraino ere jaitsi gaitezke (itsaso zakarra denean kontuz ibili behar da). Itsasargiaren beste aldean, dagoeneko Angelun, Chambre d´Amour hondartza ikus dezakegu.
|
|
|
Hemen, nire hezur eta giharrak ordenean jartzen lagunduko didala agindu dit emakume nafar batek, eta liburu oso interesgarri bat oparitu. Honetan,
|
gure
gorputza ingeniero baten begiz aztertu duenaren hainbat ideiaren artean, Tibeteko egungo Dalai Lamak esana biltzen du, itxaropentsu: " Ia beti txarra bada albiste, egunerokoa ona delako da".
|
|
|
Gantzek eta karbohidratoek askatzen duten energiari esker
|
gure
gorputzak bizi funtzioak mantentzen ditu (odola punpatzea, arnasketa, tenperatura egonkor mantentzea, etab.).
|
|
|
Zenbat eta gehiago Ekin, gehiago erretzen da gure bularra. Bizirik iraun erazten gaituzten Janariek, edariek, irentsi eta gero Beren lekua dute
|
gure
gorputzean, Eta aisa ase daiteke horrela Jateko eta edateko gogoa.
|
|
|
Segur aski, ez dago baratxuria baino sendabelar ezagun eta aztertuagorik. Jakina da baratxuriak eragina duela
|
gure
gorputzeko hainbat organotan eta haren funtzionamenduan, zenbait konposaturi esker; besteak beste, azido alilikoa, mikrobizida gisa jarduten duen substantzia aktiboa. Ikerketa zientifiko ugarik egiaztatutako baratxuriaren onura nagusiak:
|
|
|
Espainiarren %80 eta %100 artean, hau da, ia denok, kopuru nabariak daramatzagu
|
gure
gorputzean konposatu organiko iraunkorretatik (COP). Toxikotasun aldakorreko substantzia kimikoak dira, lortzen duten kontzentrazioaren arabera iristen direnak.
|
|
|
Zer faktorek eragiten dute ispiluan?
|
Gure
gorputz irudiaren pertzepzioan, sentimenduek eragina dute gogo aldarteek; triste edo deprimituta bagaude, gaizki ikusten dugu; aldiz, egun ona izan badugu, dena zoragarria iruditzen zaigu. Autoestimuak ere badu eragina, gu geu pertsonarik nahi ez badugu, zaila izango da gure itxura fisikoa gustatzea.
|
|
|
Ikerketaren bigarren fasea Drogei buruzko Plan Nazionalaren, Gaztela eta Leongo Juntaren eta NATOren Plan Zientifikoaren funtsen bidez finantzatu da, eta oxido nitrikoa sintetizatzen duen entzimarik ez duten “sagu mutanteekin” egindako probetan oinarrituko da. “Nikotinarekiko mendekotasunaren neurona zirkuituak ezagutu nahi ditugu, eta
|
gure
gorputzetik kanpoko eta berriro erretzeko irrika eragiten duen substantzia batekiko mendekotasuna zergatik bihurtzen garen jakin nahi dugu”, esan zuen Alonsok. Litekeena da oxido nitrikoa tartean diren molekula edo prozesu biologikoen kateko elementu bat izatea, eta, substantzia hori asimilatzen ez duten saguekin, gizakiaren antzeko nikotinarekiko mendekotasun prozesurik duten egiaztatuko da.
|
|
|
|
Gure
gorputza lotandagoen orduanburua jolasten danahi duen moduanamets bat bereziaegin dut lenguanbatere uste gabezeruan nenguankontatuko dizuetzer ikusi nuan.
|
|
2003
|
|
|
kausa diren, edo ondorioa.
|
Gure
gorputzean ezin konta ahala bakteria ditugu. Gorputzean meningokokoak dituzten denek ez dute Meningitisa izaten, edo Koch en baziloa daramaten denek ez dute Tuberkulosia izaten.
|
|
|
Gure bizitzan" estualdi askotan gabilz, baina itota ez; ezbaian edo dudan, baina ustea galduta ez; erasopean bai, baina eskutik itxita ez; zapalduta bai, baina hondatuta ez. Jesusen heriotzea daroagu gorputzean, Jesusen bizia be
|
gure
gorputzean agertu daiten" (2 Kor 4, 8).
|
|
|
Bestela esateko,
|
gure
gorputzak funtzionatzeko premiazkoa duen erregaia hartzea da kontua.
|
|
|
Era berean, almendra aberatsa da gantz azido esentzialetan (linoleikoa eta linolenikoa):
|
gure
gorputzak ezin ditu horiek sintetizatu eta ezinbestekoak dira zelula mintzak osatzeko, batez ere nerbio zeluletan edo neuronetan.
|
|
|
Kirola egitean, ariketaren intentsitatearen eta iraupenaren arabera, karbohidratoak edo koipeak erabiltzen dira erregai nagusi gisa. Ariketa zenbat eta leunagoa eta luzeagoa izan, orduan eta koipe gehiago erabiltzen du
|
gure
gorputzak, eta zenbat eta biziagoa izan glukogeno beharra (zenbat eta glukogeno kantitate handiagoa muskuluan, orduan eta erresistentzia handiagoa eta, beraz, kirol errendimendu hobea). Karbohidratoak eta glukogenoa* Karbohidratoak ezinbestekoak dira muskuluetako eta gibeleko glukogenoa eta odoleko glukosa sortzeko, eta funtsezkoa da kirolariaren elikaduran.
|
|
|
Gramineoen familiakoa da oloa, gainerako zereal jangarriak bezalaxe. Giza elikadurarako familia garrantzitsuenetako bat da, eta fruituak ale lehorrak eta almidoi askokoak dira,
|
gure
gorputzerako energia iturri den karbohidrato konplexua. Zein dira haien propietate elikagarriak?
|
|
|
Duela gutxi aurkitu zen lurrazalaren aberastasuna azido hidroxiziklikoan. Zenbait ikerketak frogatu dutenez, substantzia horrek eragina du gorputzaren pisuaren erregulazioan, apetituaren kontrolean (elikagaiak jatearen asetze eta murrizte efektua) eta
|
gure
gorputzaren konposatu lipidikoen (triglizeridoak eta kolesterola) ekoizpena murrizten du. Azterketa horien arabera, azido hidroxiziklikoak azukreak koipe bihurtzeko prozesuan parte hartzen duten entzima batzuen ekoizpena inhibitzen du.
|
|
|
Azenarioak modu erregularrean kontsumitzeak A bitaminaren beharrak asetzen laguntzen du, egunean 0,8 mg-tik 1 mg-ra bitartean behar baitira.
|
Gure
gorputzean xurgatu ondoren, beta karotenoa edo A probitamina A bitamina edo erretinol bihurtzen da; funtsezkoa da ikusmena, azalaren, ehunen egoera ona eta gure sistema immunologikoaren funtzionamendu egokia bermatzeko. Gainera, eragin antioxidatzailea duen substantzia gisa, bitamina bezala, erradikal askeak neutralizatzen ditu, eta, beraz, azenarioak maiz kontsumitzeak gaixotasun kardiobaskularrak, endekapenezkoak eta minbizia izateko arriskua murrizten laguntzen du.
|
|
|
Funtsean, karbonoz, hidrogenoz eta oxigenoz osatzen dira. Triglizeridoak
|
gure
gorputzean daude (kopora gantzaren %90 inguru triglizeridoak dira), baita elikagaietan ere. Gantz azido motak: Hainbat motatakoak daude, egitura kimikoaren arabera, eta horrek ere zehazten ditu haien funtzioak edo osasunean dituzten ondorioak.
|
|
|
Hori bai, kantitate esanguratsuetan merkaturatzen dira, margarinak, gaztak eta beste elikagai batzuk fabrikatzeko gehigarri emultsionatzaile gisa. Kolesterola
|
Gure
gorputzeko zelula mintzen egitura osagai bat da (egonkortasuna ematen die), eta garrantzi handiko beste molekula batzuen aitzindari ere bada: bitamina, hormona esteroideak (adrenalak, sexualak eta atsegingarriak) eta biliseko behazun azidoak (kolesterola kentzearekin, behazun xixkuan harriak izateko joera izatearekin eta gantz substantziak xurgatzearekin zerikusia dutenak).
|
|
|
Bada, beraz, kolesterol endogeno bat, gure organismoak sortzen duena eta kolesterol exogenoa; hartzen ditugun elikagaietatik.
|
Gure
gorputzean, kolesterola odolean garraiatzen da, proteinei (apoproteinak) eta beste koipe batzuei (triglizeridoak, fosfolipidoak…) lotuta, eta lipoproteinak sortzen dira. Hauek dira garrantzitsuenak:
|
|
|
Beste batzuetan, eguneko kolesterol gomendio maximoak 100 mg/ 1000 Kcal etan adierazten dira. Koipeen funtzio garrantzitsuenak Gure organismoarentzat energia erregaiaren iturri izateaz gain (9 kaloria gramo bakoitzeko), gantzak funtsezko beste funtzio batzuk betetzen ditu
|
gure
gorputzaren funtzionamendu egokirako: energia erreserba oso garrantzitsua da (gantz ehuna edo gantz ehuna), gorputzeko tenperatura erregulatzen laguntzen du (larruazalpeko gantza), bihotza eta giltzurrunak bezalako bizi organoak bildu eta babesten ditu (gantz peribiszerala), eta hori da bitamina lipozoitsuak garraiatzeko bidea.
|
|
|
Zoritxarrez, gure eskuak garbi daudela eta ezinezkoa dela beste pertsona batzuei gaixotasunik transmititzea, baina ez da egia. Eskuetan edozein gainazaletatik,
|
gure
gorputzetik edo lagun egiteko animalietatik datozen bakterioak egon daitezke. Nolanahi ere, inork ez du onartu behar besteek ukitzen dituzten elikagaiak jatea.
|
|
|
Glutamina aminoazido ez funtsezkoa da; hau da, gure organismoak sintetiza dezake
|
gure
gorputzeko nahiz gure dieta osatzen duten elikagaietako proteinetan dauden beste aminoazido batzuetatik abiatuta. Funtsezko aminoazidoen taldeko kide ez izan arren, zenbait egoera edo egoeratan “funtsezko baldintzatzat” edo “erdi funtsezkotzat” hartzen da.
|
|
|
Eguraldi ona iristean, ugaritu egiten dira mirarizko produktuak deritzenen iragarkiak,
|
gure
gorputzean biguntasuna eta koipe metaketa desagerraraztea bermatzen dutenak, esfortzurik gabe eta minutu gutxitan. Kontua da oso gutxitan lortzen direla iragarritako emaitzak.
|
|
|
Karbonoa, hidrogenoa eta, kasu batzuetan, oxigenoa, nitrogenoa eta sufrea dituzten osagai organikoak dituzten bitaminak. Ez dute energiarik ematen, baina horiek gabe
|
gure
gorputza ez da gai gure dieta osatzen duten elikagaien beste mantenugai batzuk (karbohidratoak, proteinak eta gantzak) aprobetxatzeko, eta gainera, hainbat prozesu organikotan parte hartzen dute, funtzio erregulatzailearekin. Horietako batzuk, hein batean, organismoan sintetizatzen dira:
|
|
|
Behazun gatzak behar dituzte heste meharrean xurgatu ahal izateko. Koipetan edo oliotan disolbatzen dira, eta
|
gure
gorputzeko gibelean eta ehun adiposo edo koipetsuan biltegiratzen dira. Beraz, behar adinako horniketa egin ondoren, denbora batez iraun dezakete, behar adina eman gabe.
|
|
|
Odoleko kaltzio maila erregulatzen du. Bakailao gibelaren olioa, arrautza gorringoa, esneki osoak edo aberastuak eta esne koipeak, margarina?
|
Gure
gorputza eguzki izpien eraginpean jarriz produzitzeko gai da. bitamina edo tokoferola Zelulak babesten ditu, eragin antioxidatzailea baitute, odol zelulen egonkortasunari eusten laguntzen du eta ugalkortasun sexualean parte hartzen du. Hotzean lehen presioko olio birjina, zerealen eta zereal osoen hozia, fruitu lehor oleaginosoak eta hosto berdeko landareak.
|
|
|
Halaber, beharrezkoa da begiaren funtzionamendu egokirako. Esnekiak, garagardo legamia, gibela eta arrautzak. PP edo Niacina Karbohidratoen, koipeen eta proteinen aprobetxamenduan, hormona sexualen produkzioan eta glukogenoaren sintesian(
|
gure
gorputzaren erreserba energetikoa, muskuluan eta gibelean) esku hartzen du. Erraiak, haragia, arraina, lekaleak eta zereal osoak. B5 bitamina edo azido pantotenikoa Antigorputzak sortzen laguntzen du, karbohidratoak, koipeak eta proteinak aprobetxatzen ditu, kortikosteroideak ekoizten ditu, hazkuntza estimulatzen du eta kolesterolaren sintesian parte hartzen du. Elikagaietan oso banatua dago.
|
|
|
Horrela, koltxoiak bigunagoa izan du pisutsuenak diren gorputz aldeetan, hala nola sorbaldetan edo pelbisean, eta zurrunagoa gorputzaren alderik astunenetan. Muturrak, kasu honetan, ez dira onak; izan ere, koltxoi gogorregi batek tentsio izugarria eragingo du bizkarrean, eta oso bigun batek bizkarra zintzilikatuko du, eta muskuluen tentsioa eragingo du
|
gure
gorputzaren jarrera naturala bilatzean. Koltxoi bat aukeratzeko orduan, beste alderdi garrantzitsu bat koltxoiaren estaldura eta betegarria da.
|
|
|
Hori oso onuragarria da izerdi handiak izateko joera duten pertsonentzat edo, gaixotasunagatik, ohean denbora luzez egon behar duten pertsonentzat. Koltxoi horren eragozpena da ez duela inolako konpresiorik
|
gure
gorputzak egiten dituen presioei amore emateko. Gainera, malgukiak askatu egiten dira, eta erdian hondoratzeko joera dute.
|
|
|
Mineral horrek hemoglobinak bere funtzioak egoki betetzen laguntzen du.
|
Gure
gorputzak mineral horren gabezia badu, nekatuta sentitzen gara. Burdinaren gutxiegitasuna mineral hori dietan behar ez bezala sartzeagatik, xurgapen urriagatik edo odol galera kronikoagatik gerta daiteke”, azaldu du Salvador Giménez doktoreak, nutrizioan adituak.
|
|
|
Nutrizio soiltasun horrek(% 30 kaloria gutxiago) frogatu du eraginkorra dela laborategiko saguen existentzia(% 50 arte) luzatzeko. Lan zientifiko horren zenbatespenen arabera, gizakiek beren bizitza %30 luzatu ahal izango lukete
|
gure
gorputzek resveratrolari erantzuten badiote, arratoiek dieta hipokaloriko bati erantzuten dioten bezalaxe. Suitzan egindako biltzar zientifiko batean, Harvardeko Medikuntza Fakultateko David Sinclair doktoreak jakinarazi du nola identifikatzen den resveratrola zenbait ardo beltzetan, klima nahiko latzetan ekoizten baitira.
|
|
|
azenario eta laranja entsalada, ur pixka batekin arinduta edo ez. Hidratazio egokia izateko modu osasungarria,
|
gure
gorputza arazten eta egoera onean mantentzen laguntzen duena, gure ohiko dietako kaloriak gehiegi handitu gabe.
|
|
|
Era berean, infekzioei aurre egiten laguntzen du, nerbio sistema behar bezala garatzeko eta gauez ikusteko beharrezkoa da eta hezur hazkundean parte hartzen du. Halaber, gibeleko entzimak(
|
gure
gorputzaren berezko erreakzio metabolikoak katalizatzen edo errazten dituzten substantzia proteikoak) eta hormona sexual eta suprarrenalak ekoizten parte hartzen du. karotenoidea da, eta gure organismoan A bitamina bihurtzen da behar duen heinean; horregatik esaten zaio “A probitamina”.
|
|
|
Azido fosforikoa Kola freskagarriek duten substantzia hori antioxidatzaile gisa erabiltzen den gehigarria da. Dietan fosforo kopuru handiak egoteak hezurraren desmineralizazio efektua eragiten du, fosforoa kaltzioarekin hauspeatzen den minerala baita, eta
|
gure
gorputzak gutxiago xurgatzen du. Horregatik, ez da gomendatzen edari horiek gehiegi kontsumitzea, kaltzioak hezur masa behar bezala garatzeko eta mantentzeko duen garrantzia dela eta.
|
|
2004
|
|
|
Urrutira gabe, gure minden nitrogenoa berrerabili eta
|
gure
gorputzean arazoak sor ditzaketen nitrogenoaren eratorriak urea, azido urikoa eta abar sendatzeko hor dator. Puntta berriak oraintxe dira gozoenean entsalada, ura edo dena delakoan hartzeko, osasuntsu eta arbi garak adinako gutixi.
|
|
|
Metabolismoko funtsezko azukrea glukosa delarik,
|
gure
gorputzak energi iturri gisa baliatzen du.
|
|
|
–Nik ez dut inor botatzen, Aitor. Ez badugu inorekin inolako konpromisorik, nahi duguna egin dezakegu
|
gure
gorputzarekin eta gure bizitzarekin. Ez al da horrela?
|
|
|
Fruta eta barazki ugari dituen dieta egiteak osasun ona izaten laguntzen du, ur, zuntz, bitamina, mineral eta substantzia antioxidatzaile ugari duelako.Uraren eta zuntzaren eduki handia, potasioa eta sodio ekarpen txikia ditu oinarri, batez ere, haren arazketa ekintzak. Horrela, egunero fruta eta barazkiak jateak
|
gure
gorputzean dauden gehiegizko likido eta toxinak ezabatzen laguntzen du. Fruta eta barazkien propietate elikagarriak Fruta eta barazkiak dira dieta mediterraneoaren oinarria.
|
|
|
Substantzia horiek guztiek erradikal askeen eragin kaltegarria blokeatzeko gaitasuna dute, osasunean ondorio negatiboak eragiten dituzten substantziak baitira, gai baitira DNA (geneak), proteinak eta koipeak aldatzeko. Urteen poderioz, erradikal askeek alterazio genetikoa eragin dezakete
|
gure
gorputzeko zeluletan, eta horrek minbizi arriskua areagotzen du. Antioxidatzaile gehienak landare jatorriko elikagaietan egoten dira, eta hortik ondorioztatzen da zenbait elikagaik, hala nola frutek, barazkiek, lekaleek eta osoko zerealek, osasunerako duten eragin onuragarria.
|
|
|
" Emazteki bat ene bizian...". Lehenagotik ere idatziak zituen" Neure amari" I (1949)," Neure amari" II (1950) eta/ Igande gau hartan.../ 3 (1957) olerki argitaragabeak, eta azken urteetan amaren oroitzapenak berreskuratu zituen"
|
Gure
gorputzaren kondaira" idatziarekin (BP, 28 or.). Badira, bestetik, oro har amaren irudiari eta amatasunari idatzitako olerkiak: " Amaren sabelean" (BP, 38 or.)," Amaren amentsa" (1953), eta" Echografia" esate baterako.
|
|
|
Horrek guztiak, bada, balio dio Descartesi kontsideratzeko ezin dela segurtasun handirik izan, oraingoz, ezta
|
gure
gorputzaren existentziaz ere.
|
|
|
Bertsolariak kontatzen zuen, txantxetan noski, autobusa lehen aldiz hartu zuenean iruditu ei zitzaiola ez bera baizik eta errepide bazterreko zuhaitzak zirela higitzen zirenak. Eta ikusmen hutsari erreparatuz gero, halaxe da, geuri ere horrelaxe iruditzen zaigu, zuhaitzak ikusten ditugu higitzen eta ez gara gauza
|
gure
gorputzaren higidura igartzeko, benetako egia guztiz aurkakoa den arren: zuhaitzak geldirik daude euren betiko, mendeetako beharbada, lekuan, eta geu ari gara higitzen.
|
|
|
Hemen, noski, Descartesek nork bere gorputzaren higiduraz duen hautemateaz dihardu, pentsamendua behar ez duten higidura mekaniko batzuez, hain zuzen.
|
Gure
gorputzean aipaturiko aldaketa horiek ematen direnean ez gara baliatzen ez arrazoimenaz, ezta, jakina, askatasunaz ere. Hala eta guztiz ere, berarentzat nabarmena da higidurok emateko eurak bilduko dituen subjektu bat behar dutela aldez aurretik, substantzia bat, pentsamenduak Nia behar zuen moduan; baina ez adimenezko ezaugarriek definiturikoa, baizik eta espazioaren ezaugarri matematikoak batuko dituena.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, berarentzat nabarmena da higidurok emateko eurak bilduko dituen subjektu bat behar dutela aldez aurretik, substantzia bat, pentsamenduak Nia behar zuen moduan; baina ez adimenezko ezaugarriek definiturikoa, baizik eta espazioaren ezaugarri matematikoak batuko dituena.
|
Gure
gorputza eta bere higidura ez dute ezaugarrituko atomo material batzuek, ez zelula batzuek, ez inongo osagai espiritualek eta ezta energia edo indar fisiko batek ere. Matematiko hutsa izan gura duen adigai bat izango da eurak eman daitezen eta ulertuak izan daitezen aurrekoa.
|
|
|
Hartan, musika intziri batzuk sentitu genituen jendearen marmarraren gainetik, gero eta hurbilago, gero eta sarkorrago. Luze gabe, gure ukuiluko hormaz bestaldean jotzeari ekin ziotenean —tronpetak, klarineteak, danborrak— berotasun lika bat sentitu genuen
|
gure
gorputzetan, ordu arte ezezaguna zitzaiguna. Desasosegatu, eta marru egin nuen.
|
|
|
Nik ez dakit zer den Iraultza baina, orduan, Iraultza egiten ari ginela uste genuen, uste baino gehiago, sentitu egiten genuen. Maletarik gabe etorkizunerantz bidaiatzea bezalakoa zen, arin gindoazen estrata zabalean barna
|
gure
gorputz segailetan. Dena bukatu zenean gurdia zamatzen hasi ginen traktore batean.
|
|
2005
|
|
|
Egia da gure teknika gerritik beherakoa dela,
|
gure
gorputza hankekin mintzo dela, ez dugu besorik. Gorputzaren goiko alde guzia izoztua dugu.
|
|
|
jana, bizilekua eta kontuak. Janak eta bizilekuak
|
gure
gorputza elikatzen eta babesten dute. Kontuek, berriz, pertsonen arteko adierazpena eta komunikazioa bultzatzeaz batera, errealitatea bizitzeko eta amesteko bidea eskaintzen digute, norbera eta bestea, dagoena eta duguna ikusteko edota imajinatzeko aukera.
|
|
|
|
Gure
gorputzeko azken zelula ordenagailu bat bezala programatua da. Edozein landare, animale edo gizonen hazia ere bai.
|
|
|
Hain da ttikia azken hau, non ez baitaiteke ikus mikroskopiorik gabe. Baina, emeki emeki handitzen da;
|
gure
gorputza egiten duten zati ttikienak, mila milioika emanez, bakoitza bere tokian, bakoitzak bere lana egiten duela. Hori uste gabetarik egin dela?
|
|
|
Zenbat kiroletan ez da beltzik baizik ikusten finaletan! Haien herrialdeak ez baitira oraino kutsatuak edo haien aita amek ez baitzitzaketen eros
|
gure
gorputza pozoindatzen duten fruta, baratzekari, haragi eta gaineratikoetarik, guk bezainbat. Bainan gure heinerat helduko dira, haiek ere modernizatuko baitira.
|
|
|
Izan ere, geure baitan daukagun osagai ugariena bera da,
|
gure
gorputz osoaren %50 ura izaki.
|
|
|
Ura (eta ura daukaten bestelako likidoak, hala nola salda, infusio, zuku eta abar) hartzea da
|
gure
gorputzak egunean galdutakoak orekatzeko modurik egokiena.
|
|
|
Publizitateak jende ezagunaren eta, oro har, heroien beharrizana sortu digu, elikatzea esanahiaz beterik dagoen ekintza sinbolikoa bihurtu du, gazteak, modernoak eta erakargarriak izan behar garela esan digu, eta
|
gure
gorputzen neurri gabeko miresmena bultzatu du. Ezberdinak izan edo baztertuta gelditu nahi ez badugu, ezinbestekoa da moda jarraitzea.
|
|
|
Aurrerantzean, eta gaur egun nagusi diren balore eta jarrerak aldatzen ez diren heinean, marken eragina handitzen joango dela pentsatzen dut; hau da, gure erosketa gehienak marken menpe eta hauek bultzatuta izango dira. Gero eta grina handiagoz, produktuak baino gehiago markak erostera hurbilduko gara, eta
|
gure
gorputza ondo baino hobeto ordainduko ditugun ikur edo izenen iragarle izatea onartuko dugu. Marken erreinua nagusituko da gure gizartean (Gray, 2000); Levis, Benetton edo Reebook bezalako marka ezagunen erakargarritasunean oinarritutako erreinua.
|
|
|
Eguzkitik babesteko tresnak gaizki erabiliz gero,
|
gure
gorputzak azaleko minbizia izateko arriskua du. Okerrena melanoma da, oso gutxitan agertzen den eta oso erasokorra den tumorea, eta hiru milimetro nahikoa zaizkio gaixoen %70en bizitza amaitzeko.
|
|
|
C, bere organismoan eginkizun garrantzitsu eta ugarien arduraduna kolagenoaren eraketan parte hartzea (hezurretan, hortzetan dagoen proteina) eta kartilagoak), globulu gorriak, kortikoideak (hormonak) eta behazun azidoak. Gainera, bitaminak burdina xurgatzen laguntzen du
|
gure
gorputzaren zati bat da, eta funtzio immunologiko garrantzitsua du, organismoak infekzioekiko erresistentzia areagotzen du. Bitamina C substantzia antioxidatzailea da, hau da, erradikal askeak, zahartzeari eta gaixotasun batzuei lotuak.
|
|
|
Eragin handia dute gure organismoaren ezaugarri biokimiko, fisiologiko eta immunologiko askotan. Mikrobiotaren osagai onuragarrienetako bat bakterio laktikoak dira (laktobaziloak eta bifidobakterioak), eta, horien ondorio onuragarrien artean, sistema immunologikoa edo
|
gure
gorputzaren defentsak estimulatzeko gaitasuna nabarmentzen da. Horrek infekzioen aurkako babesa hobetzen du eta osasuna mantentzen edo luzatzen laguntzen du.
|
|
|
Bineta bera infinituraino errepikatuz:
|
gure
gorputzak besarkatuta elur azpian.
|
|
|
|
Gure
gorputz biluziak
|
|
|
Itsasadarrak eta zubiak bat egiten zuten lekura begira geunden. Ilargi beteak La Najako tren geltokia zeukan bahituta, eta ohartu gabe
|
gure
gorputz azpiko belar horixka ere bahitu zuen.
|
|
2006
|
|
|
Hortik aurrera, alkohol kontzentrazioa handitzeak intoxikazio larria ekar dezake, koma eta heriotza barne.
|
Gure
gorputzak orduko 10 eta 15 mililitro alkohol besterik ezin ditzake metabolizatu. Adituek hilgarritzat dauzkate hortik gorako kopuruak.
|
|
|
«Detergente biodegradagarrietan, plastikoetan, margoetan, zartagietan... aurkitu ahal dira». Hala ere, elikagaien bidez ailegatzen dira
|
gure
gorputzetara. «Produktu hauetako asko aspalditik ekoizten dira; azkenean ingurumenera heltzen dira, eta handik gure plateretara».
|
|
|
Baina janariari egiten diona,
|
gure
gorputzari ere egin diezaioke.
|
|
|
Beraz, eta paradoxikoki, nahiz eta gizakiek ez duten inoiz izan ernalketa eta haurdunaldia sortzeko etazaintzeko hainbeste baliabiderik, gaurko emakumeengan amatasun egokiaren epeagero eta estuagoa da. Ez da komeni ez gazteegi, aurreko fase eta baldintza horiekguztiak betetzearren, ezta beranduegi ere,
|
gure
gorputzak eta baita gure energiakerantzungo ez duten beldurrez. Elkarrizketa ugaritan ikusi ahal izan dudan moduan, gai hau emakumezko askorentzat larritasun iturri garrantzitsu bihurtu izan dahogeita hamarreko adin taldean barneratzen diren heinean.
|
|
|
Gorputzeko zein zati jartzen dira tentsioan? Haserreturik gaudenean
|
gure
gorputzeko zati batzuk tentsioan jartzen dira; zati horiek erlaxatzeko gai bagara, haserrea kontrola dezakegu. Haserretzen garen egoeretan, beti ezin dezakeguerlaxazioa osorik egin, baina arnasketa sakona egin dezakegu, eta giharjakin batzuk tenkatzeko joera badaukagu, gihar horiek behintzat erlaxaditzakegu.
|
|
|
|
Gure
gorputza sendorik zagon, bai bihotza alegera,
|
|
|
Giza gorputzeko proteinak katalogatzeko HUPO (Giza Proteomaren Ezagutzarako Erakundearen ingelesezko siglak) nazioarteko proiektuan parte hartzen duen Espainiako taldeak gibelaren ezagutzan oinarrituko du ikerketa. Elikagaiak metabolizatzeko,
|
gure
gorputzean sartzen diren substantziak energia bihurtzeko eta energia bihurtzeko ardura duen organoa da, halaber, pertsonetan handiena dena eta, adituen arabera, garunaren ondoren bigarren konplexuena izango dena. Jarduera hepatikoan parte hartzen duten proteinak zehatz mehatz ezagututa, aurrera egin ahal izango da gizartean eragin handia duten gaixotasunen aurkako borrokan, hala nola, obesitatea eta diabetesa, baita beste batzuen kontra ere, hala nola hepatitisaren eta zirrosiaren kontra, oraindik gutxi ezagutzen baitira.
|
|
|
Oxitozina 1953an aurkitu zuten, eta, beraz, sexu eta afektu ereduekin lotu zuen. Beraz," maitasuna egin eta ez gerra" dioen hippy kontsigna ez zen dirudien bezain inuzentea, izan ere, sexu jarduera erregular batek
|
gure
gorputzak maitasunari jartzen dizkio gorrotoari baino gehiago. Gezi orok pozoi pixka bat iragazten du gure azalean.
|
|
|
Egoera normalean, giza garunak
|
gure
gorputzak funtzionatzeko behar duen oxigenoaren %20 kontsumitzen du. Eta funtzionamendu horrek egunero behar dugun glukosa guztiaren %25 baino gehiago edo gutxiago eskatzen du.
|
|
|
Gure eskuak azkenik elkartu zirela sentitzeko modu bat izango zen, nahiz eta sakristiakoak bereizita geratu.
|
Gure
gorputzek bat egin zutela pentsatzeko era bat ere izan zitekeen, garbiketa saioetan bezala, nahiz eta bakoitza bere ohean geratu.
|