|
2000
|
|
|
`Bai euskarari' kanpainan ikusi ahal izan dugunez, gizarteak kezka handia du euskararen biziraupenaren inguruan.
|
Guk
ere gaiari taxuz heldu nahi izan diogu, egiari zor zaion errespetuz, ideiaren alde tragikoa azalduz, etorkizun itxaropentsua iradokiz, baina»
|
|
|
Bai, atal batzuk nahiko orokorrak dira, eta kutsu lokala duten datuei ere zuku orokorra ateratzeko modua izaten da.
|
Guk
ere beste herrietan egiten diren lanak interes handiz irakurtzen ditugu, gurea aberasten dutelako. Uste dugu kanpora begira baduela interesik, eta salmentetan ere Euskal Herritik kanpora ikusmin handia piztu du
|
|
|
Dena den, ihauterietan mozorro berezi bat nagusitzen da
|
gurean
ere: eskiatzaileen mozorroa.
|
|
|
Bataila horren jarrera muturrekoenak Bizkaian gertatu ziren, batzuk tanborrarekin idatzi nahian eta beste batzuk bizkaieraren edozein usain kendu nahian. Horregatik, Iparraldean kontua leunago joan da eta gauza asko gorde egin dira; eta
|
gu
ere Iparraldera begiratzean kontu handiz aritzen gara. Testuinguru formalenetan ere, etxe honetako lehendakariak, Haritchelarrek, bere euskalkian hitz egiten du eta ez da ezer gertatzen.
|
|
|
Eta izan zitekeen: 1918an, Eusko Ikaskuntzaren sorrera biltzarrean, Tomas Etxeberriak euskal biblioteka berezi bat sortzeko asmoa plazaratu zuen; logikoa da bi kasuon artean paralelismo garbia ikustea, hots,
|
gurea
ere biblioteka nazionala bilakatzeko bokazioz etortzea. Baina orduan ez zen etorri, eta hurrengo laurogei urtetan ere ez.
|
|
|
Komunikabideetan eta publikoan gehiegi hitz egiten dugu eta elkarren artean gutxi; deskalifikaziorako joera handia dago. Bidea leuntzeko zerbait aurkeztu eta hori atzerapausotzat jo...
|
guk
ere esan ditzakegu EHri buruzko antzerakoak, baina nora goaz horrela. Batak besteari errua botatzearena frogatutako formula da, eta horrek ez du deus konpontzen.
|
|
|
Diwan presatua da, zeren eta egoitza arazo handiak dituzte. Gu ez gara hain presatuak, baina interesantea da
|
guretzat
ere partikularki barnealdeko ikastolako egoitzen gai horretan eta publiko izate horren gaian. Zeren eta uste dugu ikastola ereduaren garapena Iparraldean hortik pasatzen ahal litekeela.
|
|
|
Bai, horixe,
|
guk
ere ez genuen inolaz ere espero. Manolito zale porrokatuak izan gara beti, gazte literatura dirudien arren, helduentzat ere badelako.
|
|
|
|
Gu
ere, kostatik oso hurbil garamatzate: konifera oihan sarriz estalitako uhartetxoak ezker eskuin ditugu, batzuk ganduak edo erdi ezkutaturik (ederra, ziri-miriaren erdiko ostadarra!).
|
|
|
Jendeak jakin behar du pertsonak garela, hamazazpi eta hamasei urteko gazteak;
|
guk
ere egiten ditugula edozein gaztek egiten dituen astakeriak, larunbat gauetan edozein gazteri gustatzen zaion bestak gustatzen zaizkigula... Agian hor, gehiago sentitzen naiz gazte, bertsolari baino.
|
|
|
Pilotaren azken bi hamarkadetako erreferente nagusienetakoak garbi hitz egiten du, zuzen, saihesbiderik gabe.
|
Guk
ere ez genuen zale orok egiten duen galdera saihestu: non du muga?
|
|
|
Euskal arte eta kulturan dirua behar da.
|
Guk
ere behar dugu halakoa. Baina ene bidea ez da hori.
|
|
|
Izan ere," ekaitzez eta lokatzez aspertutako nekazariak eguzki goxoa du amets. Alaxe
|
guk
ere Mitxelenaren argia". Baina, guztia garbi gera zedin, honoko zehaztapentxo hau eransten zioten aurrekoari:
|
|
|
Gidoia egiten Joxe Mari Agirretxe (Porrotx), Aiora Zulaika (Pirritx), Alex Tetuan, Mertxe Rodriguez eta Harritxu Troitiño jardun dira, eta beraiek izan dira bideoko pertsonaia nagusiei bizitza eman dieten aktoreak. "
|
Guretzat
ere esperientzia berria izan da, orain arte egin ditugun bideoak zuzeneko emanaldietan oinarritu baitira, eta hau film antzekoa izan baita" adierazi du Joxe Mari Agirretxek.
|
|
|
Laiaren helburu nagusia jartzen zaizkigun oztopo akademikoak alde batetara utzi eta interesgarri zaizkigun gaietan sakontzea izango litzateke, hau da, Euskal Herriari buruzko jakintzetan. Beharrezkoa iruditzen zaigu geroa oraindik eraiki gabe duen herri honetan jendearen jakin nahia asetzea, beste herrialdeetako ikasgaiekin batera
|
gureak
ere baliogarri suerta daitezkeelakoan.
|
|
|
Estiloari dagokionez, Egunkariako beste iruzkingile honek adierazitakoaren iritzi berekoak gara
|
gu
ere:
|
|
|
Hizkuntzari buruzkoan, arrazoia ez dago txikiagoa edo handiagoa izatean.
|
Gu
ere munduaren zati bat garenez, naturak eman digun unibertsaltasuna bakoitzak beretik daramagu eta, besteak ukatu gabe, hein batean unibertsalagoak gara gure gizartetik gizarte orekari eutsiz jarraitzen badugu.
|
|
|
Inperio hark hizkuntzarik gehienak suntsitu zituen.
|
Gureak
ere bide hori eraman zezakeen, baina hara hor suspertu eta indarberrituz gure herriak nola berreskuratu zuen.
|
|
|
Lehen aipatu dugun bezala,
|
gurean
ere, telebistarako programa generoen artekoberezitasunak desagertu arte urtu direnez, zaildu egin da kanal desberdinen eskaintzaren azterketa egitea. Programen edukian, xede taldean eta formatuan gero eta tipologia gehiago aurki daitezke eta, gainera, kanal batentzako erabilgarri suerta daitezkeensailkapen irizpideek ez dute beste baten programazioa aztertzeko balio.
|
|
|
EAk, EHk eta EAJ PNVk Erkidego Autonomikoan lan komunaegiten badute, lan horrek emaitzak ematen baditu, eta jarrera demokratiko batenbidez gauzak egiten baldin badituzte, zergatik ezin dugu pentsatu nafarrek erehorretaz ohartuko direla eta, pixkanaka pixkanaka, hori Nafarroako Legebiltzarreanislatuko dela? Prozesu luzea izango da, baina UPNk gaur egun Nafarroan duen pisupolitikoa izateko,
|
guk
ere zerbait gaizki egingo genuen, ezta. EAk egiten duen planteamenduak gaindi dezake hori; hots, nafarrei esatea:
|
|
|
Gertatzen dena da, Espainiakolegerian hori martxan jartzeko oztopoak dauzkagula. Adibidez, badago, espreski, galerazpen federatibo bat (katalanen iritziz, Pais Valencia, Mallorca eta Catalunyafedera ez daitezen bereziki egina; baina
|
guretzat
ere oztopoa izango litzateke pausoak emateko momentuan). Dena dela, oro har, guk filosofia bat daukagu:
|
|
|
egon bere ezin zirean etzean bere, eta derrigor egon behar eudien». Esperientziabizitu horiek gertakariaren egia bermatzen dute, nahiz ez lekukoek eta ez
|
guk
ere ezdugun jakingo zer izan zen egunkari agerpen hura. Adar joleren bat, menturaz, ondozekiena non, noiz, zerk eragingo zuen izialdura; osterantzean, ez diot xehetasun horriparekorik aurkitu tradizioan.
|
|
|
zerden. Eta
|
guk
ere ez, hizkuntza, instrumento de silencio, bilakatzen baita askotan.
|
|
|
Lur gabeko internautak bezalaunibertsaltasunaren mezulari agertzen diren sasi ilustratuek beren interesakdefenditzen dituzte, ez gizakiarenak. Lur horren ezaugarriak ezagutu behar ditugu etagureganatu,
|
gu
ere lurra baikara.
|
|
|
...teres besteenekin bat etortzearekin, sexualitatea askatasun osozegiten den hautuarekin, askatasuna eguneroko eta unez uneko jarduera konprometitugisa, zenbaterainokoa den gure gaitasuna harremanetan garbi jarduteko, zenbaterainokoa den gure borroka, jokaera publikoa eta pribatua bereizten dituen eskizofreniarenak kolpe huts egin dezan eta gizartean hainbat baloreren alde egiten dugun borrokahorrek
|
gure baitan
ere eragina izan dezan. Ene iritziz, arestian aipatu dudana litzatekebidea gure eremuak lotzeko, gazteenak eta geureak, auzolan sarean, eta hor ez gaituzteikurrinak eta ideiak bakarrik bilduko, esperientzia ezberdinen arabera elkarri zordiogun errespetuak eta askatasun beharrak baizik.
|
|
|
Frankismoaren lehen urteetako arrastoa begiratzeko, badugu gaur tresnarik.Orduan gauzatutako hizkuntz politikaren historiarako langairik franko bildu zuenBenet ek (Benet 1973, 1979), eta ezaguna dugu
|
gurean
ere (Torrealdai 1982, 1998). Bada hor perla ederrik (Torrealdai 1998: 85, 93, 97, 104, 106).
|
|
|
–Ulertzen dut.
|
Guri
ere arraroa egiten zaigu, ez dakit hori den hitzik egokiena baina. Ez hainbeste hasierako kolpean, baina orain badirudi entzuten dudan guztiak Eiderrekin duela zerikusia.
|
|
|
Aita Bartolomek oso ongi zerabilen euskara, baina gazteleniaz mintzatzeko ohitura zuen, eta
|
gurekin
ere halaxe aritu zen bazkari osoan. Honekin ez dizut erran nahi, jaun André, ezen jesuita guztien jokabidea halakoa izan zela, zeren eta ezagutu izan baititut nik euskararen alde mintzatu izan diren jesuita sutsuak ere.
|
|
|
—Galileok erdibide bat bilatu zian, eta
|
guk
ere geure erdibidea bilatu genikek...
|
|
|
Kanta hura akabatu, entzuleen txaloak eta haien diru saria jaso, gitarra larruzko zaku batean gorde, hura bizkargaineratu, eta zorutik makila luze bat hartu zuen, pordoi bat ere izan zitekeena. Eta
|
gu
ere ostaturako bidean jarri ginen... baina, lauzpabortz urrats aitzina egin bezain fite, osaba ixtitu eta gibelatu egin zen, halako moldez, non, kantariaganat hurbildurik, besagainetik atxiki, eta erran baitzion, irritsu:
|
|
|
Ostaturako bidean napolitar fina zela erran zigun, naturala eta egi egiazkoa, eta Donejakuerako bidean zihoala; eta
|
guk
ere geure berri eman genion, nafarrak ginela, eta lagun bat bisitatzeko asmotan etorri ginela Italiarat, Italian barrena bidaia bat egiten genuen bitartean, bide batez. Napolitarra bizkor mintzatzen zen, eta osabak piano, piano erraiten zion eta eni beha paratzen zen, ez dakit nik napolitarrari ulertzeko nituen zailtasunen berri zekielako, edo nihaur izan nintekeelako osabak berak izan zitzakeen zailtasunen desenkusa ezin hobea.
|
|
|
Ba al dakik ezen bere denborako greziarrek fedegabetzat izan zutela hura ere? Zeren baitirudi planetak bezala gabiltzala
|
gu
ere, biraka, iragan puntuetarik berriro iragaiten garela...
|
|
|
—ihardetsi zion osabak, zeinak, ondotik, burua eneganat jiratu eta erran baitzidan—:
|
Guk
ere goizean goiz gosari arina egin diagu, eta sabel zorroan oilasko erdi banari aterbea emaiteko moduan gaudek, ezta, Joanes?
|
|
|
anaia salatzea. Izan ere, aitaren hitzak gogoratzen nituen, noiz eta etxeko sehiei, edo
|
guri
ere, arau haiek emaiten baitzizkigun, amorioarekin eta haragiaren plazerrarekin lotuak zeudenak, etxeko sehiak etxetik egoztearekin mehatxatzen zituela, eta gu, berriz, Mattin eta biok, azotatzearekin: " Gauza horietarako lekuak eta lekuak zaudek, eta egunen batean harrapatzen bazaituztet, azotatu eginen zaituztet!
|
|
|
—Sententziaren betetzeko ordua —segitu zuen— handik bi urterat heldu zen. Sententzia hartan
|
guk
ere izan genuen geure partea, zu ongi ohartu zinen bezala, zeren jaun inkisidorearekin genituèn harremanak ezin hobeak baitziren, eta hala joan zen sententziaren exekuzionea ere modu ezin bereziago hartan, aita Bartolomeren esku luzea bitarteko. Eta ikuskizun hartan... ai, nola gozatu nuen borreroak osaba Joanikoti zigorkada haiek eman zizkionean, baita txakurra erre eta xispildu zutenean ere, hura infernuko deabrua balitz bezala, neure buruari erraiten niola:
|
|
|
Eta
|
guri
ere hala deitzen hasi zitzaigun ibilaldi hartan, anaia Joanes eta anaia Joxe...
|
|
|
—Eta, uholdeari buru egiteko, biok garamatzan untzi tipi hori baizik ez diagu, buruz gidatzen jakin behar duguna, uholdeak irents ez dezan eta hondoratzerat egin ez dezan. Eta, horrela, nola Noeren denboretan ere uholdea iragan zen eta hala lehorreratu ahal izan zuen bere untzia Ararat mendian,
|
gureak
ere aurkituko dik noizbait bere Ararat mendia, libertatearen mendia... Eta gu ez bagara ere, bertze batzuk iritsiko dituk.
|
|
|
ene bizitzaren fruitu hitzek ondua... edo, hobeki, hitzek galdua, zeren, dakizun bezala, zenbat begi, hainbat ikuspegi, eta zeren Erromak behiala deliberatu baitzuen ezen disidenteok eta herese ustezkook aldarrikatu edo skribaturikako hitzei, mihitik edo lumatik sortu bezain fite, hatsa eta kiratsa zeriela, ustelkeriaren ustelkeriaz. Baina ez zaitez kezka, ez antsia eta ez asalda horregatik, zeren mundu honetan ez baitago gaitzik kontsolagarririk ez duenik, eta
|
gureak
ere badu: aski duzu, horretarakotz, ene hitzen fruitua mizpiren idurikotzat hartzea, zenbatenaz ustelago, hainbatenaz apetitosago eta zaporetsuago.
|
|
|
AITONA Nikolasek buruan sarturik zeukan, bere aita jaun Albert Etxegoienek hala irakatsirik, ezen negozioen munduan ez zegoela geldi egoiterik eta harremanetan jarri beharra zegoela hango eta hemengo jendearekin: ...ren ondorez erosi zuen, hain zuzen ere, Olabeko ola, Irungo lurretan; eta hargatik ere eraman izan zituen umetan bere bi semeak —bata, gure aita, jaun Martin Etxegoien, eta bertzea, osaba Joanikot— batetik bertzerat, hainbat bidaiatan —Gipuzkoarat hiruzpalau aldiz eta Iruñarat bitan—, bere aitak berarekin egin zuen eredurat, biek Nafarroako erregeordeari eginikako bisitan; eta
|
gu
ere —Mattin eta biok, haren bilobok— berdintsu eta orobatsu ibili nahi izan gintuen, halako moldez, non ongi baino hobeki oroit baitezaket Mattinekin eta aitona Nikolasekin Gipuzkoarat egin bidaia, Irun Hondarrabirat, nik sei urte bertzerik ez nituela. Baina, negozioak bere lehen obligazionetzat bazituen ere —baita bere buruhauste gehienen iturri ere, derradan bide batez—, kultura zen aitona Nikolasen zaletasuna —artea, zientziak eta hizkuntzak—, eta alor horiekin loturikako gaiak zituen on, gozo eta ezti.
|
|
|
Zeren baitzirudien ezen etxe hura hainbat gelaz osatua zegoela eta hainbat korridorez, eta batzuen eta bertzeen artean barren leiho haiek zeudela, erridau edo errezel batzuek estaliak... bezeroei jateko, edateko edo bertze edozein zerbitzu eskaini ahal izaiteko diskrezione osoz, Mignonek erran zidanez, eransten zuelarik: " Baina munduan diren trabailari onest guztiek bezala, trabailua ongi eginez gero eskatuko ditugu
|
guk
ere eskatu beharrekoak, ongi baderitzozu..." Eta Mignonek biluztu eta solastu, biak baterat egiten zituen, eta nik ez nekien zerk nindukan liluratuago, haren gorputzak edo haren mintzamoldeak, gorputz hark eragiten zidan sukarrak edo haren hitzen egokitasunak... Eta ezpainak belarrian jarri, eta ezpainez ez ezik hitzez ere pot egiten zidala, biluztu ondoren erran zidan:
|
|
|
Eta erregeordeak: " Hitz eman duzu eta hitza bete ezazu, tratu honetarik guztiok irabazten atera gaitezen, zeren
|
guk
ere nahiago baititugu zure aberastasunak Espainian ezen ez Frantzian, zeina baita, gaurko estatuen artean, gure etsairik handiena". Eta, akabatzeko, erran zioan:
|
|
|
—Katolikoek Erroma ditek amets; mahomatarrak, berriz, Mekarat joaiten dituk bizitzan behin... eta gu ez gaituk gutiago izanen:
|
gu
ere geure Erromarat eta geure Mekarat joanen gaituk egunen batean: Pisarat, gure elizako sainduaren jaioterrirat, alegia!
|
|
|
Hasteko, adierazi berri dizut ezen gure amak marmolezkoa zirudiela, eta hala da. Zeren ama hotza eta urruna baitzen, zinez, bai sehiekin, eta bai
|
gurekin
ere, nola umearoan, hala umoagoan.
|
|
|
Zeren tratua gaurko afarian sinatzekoak dituk, eta horrek ez dik erremediorik... baina afariari guhaurk jar ziezaiokeagu soinua, beharbada... Eta, nola afaria ohiz kanpokoa izanen den, zeren halaxe saritu nahi baititu hire aitak gonbidatuak hain egun seinalatuan, ohiz kanpoko zerbait egin behar diagu
|
guk
ere... gonbidatuei saria lehenbailehen egotzaraziz, konparazione, berdin zait goitik edo behetik —eta, azken hitzak hatzaren bi keinuekin laguntzen zituela, batean ahorat zeramala eta bertzean uzkirat, eratxiki zuen—: Eta ni baino areago... eta hire anaia baino areago, zeren, oker ez banago, Mattinek errezitatu behar baitio dukeari, afal aitzinean, oda itsusi hori, hi izan haiteke, Joanes, festako protagonista...
|
|
|
Edo ez ote dakik ezen gure arbasoen memoria lohitu behar duala, baldin ehundabatgarren kanoia Amaiurri beha paratzen baduk? Ordea, ez ote genuen
|
guk
ere haiek bezala jokatuko, haien kasuan bagina, nola haiek ere guk bezala jokatuko baitzuten, gure kasuan baleude. Zeren eta ulertzen baitut haien jokabidea, noiz eta Gaztelaren aurka aritu baitziren, eta ulertzen diat gure aitarena, noiz eta Nafarroako erregeordearekin solastu baitzen, gure jauregiaren berreskuratzeko asmotan; haatik, hirea ez diat ulertzen, zeren eta gure arbaso haiek aspaldi hil baitziren, eta bake sainduan utzi genitiztek...
|
|
|
Haien aita Ezpeldoiko jauna zen —gure amaren anaia eta gure osaba—, zeinari Bernabe baitzeritzan eta zeinak gonbidatu baikintuen hiruzpalau urte haietan bere jauregirat, norat joaiten baikinen Mattin eta biok amarekin eta hiruzpalau morroi neskamerekin; baita aitarekin ere, negozioek bakean uzten zutenean... baina nola negozioek bakean uzten zutenean aitak ez zituen negozioak bakean uzten, uste dut ezen behin bakarrik etorri izan zela azkenean eta ez egonaldi osorako. Ama gogara joaiten zen, bere ahizparekin —zeina baitzen gure izeba Emiliani, bertze nonbait ere aipagai izan dudana, zeren eta amak osaba Joanikotekin ezkondu nahi izan baitzuen gure izeba hura— egoiteko gogoz, eta
|
gurekin
ere nehork ez zuen erreguka ibili beharrik harat joan gintezen, osaba izebek ongi tratatzen gintuztelako eta lehengusuekin gogaitzeko astirik izaiten ez genuelako.
|
|
|
Eta aita Bartolomek hura erran zuen, eta osabak orduan asmatu zuen ezen Erromarat joaiteko asmotan izan ginela
|
gu
ere, baina Bolognan bi aste egin behar izan genituela, zeren eta sukar batek eduki baitzuen osaba bera bi astez ohean, eta azkenean Pisarat joan ginela, zeren eta Erroma baino hurbilago baitzegoen eta berant genbiltzan orduko, eta zeren zientzilari bezala dorre oker haren ikusteko baitzuen. Eta, eneganat xuxendurik, galdetu zidan:
|
|
|
..., iduritzen zaidala oraino ere, nola paper bat edo mihise bat —plauna eta zuria, hila eta deuseza—, espazioaren sorleku bihur daitekeen, marrazkilariaren edo pintorearen eskuari esker eta haren trebeziari esker; zeren eta, espazio hain da itxura batean zinezkoa eta sakona, eta hain da itxuraz erreala eta bizia —eta mirakulua, ondorez, hain da osoa eta betea—, non baitirudi ezen
|
gu
ere marrazkian sar gaitezkeela eta hango eta hemengo objektu eta pertsonen artean ibil gaitezkeela, eta haiekin mintza; edo, erran nezakeen ezen mihisea leiho hertsi bat bezala agertzen zitzaidala, marrazkilariaren eskuaren aiduru zegoena, honek hura ireki ahal izan zezan eta zabal, eta hala irekitzen zituela Pedrok bere leiho haiek, maisuki, zeren eta marrazkilari ona baitzen —pintorea bain... Eta, hala, Errege magoen adorazionearen marrazkia akabatu zuenean, erran nion:
|
|
|
Zoko batean mahai luze bat zegoen, eta, harat egiten genuela, garagarnoa eskatu genuen
|
guk
ere. Berehala bildu zitzaizkigun dozena erdi bat neska.
|
|
|
Izan ere, gure ofizio hau soldaduarena bezalakoa da. Zeren, nola soldaduaren egitekorik egitekotsuena lehen gizona hiltzea den, handik aitzina hiltzeari gero eta atsegin handiagoa hartzen diola,
|
gu
ere hatsarrean sentitzen gara gaizki, infernuan bageunde bezala... harik eta, apur bana, infernutik jalgi, eta purgatoriorat egiten dugun arte, baita hainbatetan zazpigarren zerurat ere, non igurikitzen dudan gaur ere akabatzea, zurekin batean..."
|
|
|
Ai, Inkisizionerik gabeko mundu horretan bageunde, jaun André,
|
guk
ere atsegin osoz erran ahal genezan, Mignonekin batean: C’est magnifique!
|
|
|
Ximurra putakume bat zen, berak ere onartzen zuen hori. Emazteki ero dohakabe bat kalitu zuen, Ttipi hilarazi eta
|
guri
ere emanen zigun azken beltza, Charly —bertze putakume bat, artetik errateko— aitzindu ez balitzaio. Hainbertzenarekin ere, ni ere tarte ahanztezinak iragana nintzen Ximurraren ondoan.
|
|
|
|
Guk
ere ez genuen geure gisako nardagarririk ezarri nahi geure aita amen irizpide ez beti samurretara. Salbuespen bakarra, Ximurraren izeba Milagrosekin genuen.
|
|
|
Lanbide berriek sorterriko geografiaren ezagutza zabaldu zioten Charlyri. Eta haren eskutik
|
gu
ere, burgeskume alaenok, Zabalguneko bizilagun prestu eta zintzo, inoiz gutitan zanpatu gabeko tokiak urratzen hasi ginen jaiegunetako bezperetan. Auzorik urrunenak ziren, eremu basati eta arriskutsuak, gure arreba zaharrari ebatsitako zazpigarren eskuko" 850" korrokoilean, kaka kaka eginak inguratzen genituenak.
|
|
|
Zer adierazi nahi ziguten ekintza arbuiagarri horrekin?
|
Gu
ere, azkenean, bortxatuak izango ginela. Indarraren legea ezarriko zela?
|
|
|
Gurasoak eta osabak mahai baten inguruan biltzen ziren musaldi baten lasaigarrian. Sagardo botila bat izaten zuten igandero mahai gainean, eta
|
guk
ere jaten genuen Goierritik ekarritako gazta gogorra.
|
|
|
Baina gaurkoan ere hizpidearekiko axolagabe, errebobinatzen hasi, eta gogoa Dabidengana hegaldatu zait.
|
Gurean
ere hamaika sesio ttiki eta handiren arrazoia izan ohi zen garbiketarena, eta ez zen konpondu, Dabidek uste bezala, garbitzaile bat kontratatzearekin. Funtsean, begirada desberdinak genituela esa  ten zuen berak:
|
|
|
Disimulurik gabe. Joka ari direnak zigortzeko,
|
gu
ere zigortzen gaituzte. Garbiketa hasia da. j
|
|
|
Migel jaunaren izaera pitxia eta tenperamentu zuzengaitza harrezkero aski ezagunak ziren, baina zentzu oneko inori ezin burura zekizkiokeen izendapen hark ekarriko zituen ondorenak. Filme ezagunaren izenburua eskuratuz," harekin eskandalua heldu zela" esan genezake
|
guk
ere, nolabait.
|
|
|
Bonaparteren garaia agortu, eta, aldaketa batzuen ostean, Kode Zibil soilaren izentazioa jaso zuen hark. Hala ezagutu ohi da eta halaxe ezagutzen dugu
|
guk
ere, Frantziar Iraultzaren lege emaitza hori.
|
|
|
Eta Frazer irakurtzen dudanean, behin eta berriro hurrengoa esatea gustuko nuke: prozesu hauek guztiak, esanahi aldaketa hauek,
|
gure aurrean
ere aurkitzen ditugu gure ahozko hizkuntzan. Azken azaoan ezkutatutakoari" labore otsoa" deitzen bazaio, azaoari berari bezala, baita azaoa lotzen duen gizonari ere, orduan oso ongi ezagutzen dugun hizkuntz prozesu bat antzematen dugu honetan10.
|
|
|
Curiara bat zeukan Jeremiasek, ontzi luzea, hamabi metro edo gehiago dituena; enbor bat da berez, barrua husten diotena, ibaietan ibiltzeko. Curiara horiei motorra ipintzen diete batzuek, eta
|
gureak
ere bazuen popan Yamaha eder bat. Abiadura handi samarrean zihoanean, ontziari muturra altxa egiten zitzaion ur azaletik gora.
|
|
|
Bentzutuak ginen, garaituak. Kamioi batera igo ginen Tortellaten; hangar handian nik ikusitako hegazkinetako bat zeraman kamioi horrek, hegoak tolestuta, eta
|
gu
ere hantxe, ahal genuen moduan egokituta. Gironara heldu ginen kamioian, plaza batera.
|
|
|
–
|
Gu
ere begitan izan gaituzte beti, etsaitzat beti. Menderatu edo akabatu ezin gaituztenez, joko zikinaz baliatzen dira.
|
|
|
Ez zigun adiorik esan eta
|
guk
ere ez genuen ezer esateko kemenik bildu. Eserita geratu ginen, isil isilik, hari begira.
|
|
|
" Jan, jan", esan zion amatxi zaharrak," hola gustua ematen du"; gero, etsipenean apur bat eroriz, hasperen luze bat egin eta: "
|
guk
ere laster despeditu dugu", esan zuen. " Zer esaten ari haiz?", errieta egin zion Mariak; despeditu dugu!".
|
|
|
" Aspaldi?", galdetu zuen Xanek. " Aspaldi", esan zuen Belek;" gu hirira heldu eta handik denbora gutxira;
|
guk
ere ezagutu genuen"; ez zen, beraz, hain aspaldi izango; edo agian bi mutilak euren bakuntasunagatik zirudiena baino zaharragoak ziren;" bestalde...", esan zuen Belek," hauxe zen Henriren gela". " Hauxe?", asaldatu zen Xan.
|
|
|
zigarro batzuk erre ta, ron pixka bat edan eta...
|
Gu
ere erdi familiakoak eta, aise lotu ginen. Gainerako pentsiolariekin ez zuen ezer jakin nahi.
|
|
|
" Berri zaharrak guk dakizkigunak", hautsi zuen begibeltzak. " Henri ez baita aspaldian auzoan ikusi", esan zuen sudurmakoak; pentsatzen zuen, bai, Xanek Henri ez zela auzoan ibiliko; aditu zuen eztanda izan eta gero ihesi ibili zela; alabaina, ezkeroztik hirian izan zela ere adituta zegoen;"
|
gu
ere auzokoak eta", segitu zuen sudurmakoak," adin beretsukoak eta... batzuetan elkarrekin ibili gintuan". " Denbora batean...", hasi zen begibeltza; bazirudien zerbait kontatu behar zuela; Xan eta besteak zain gelditu ziren; begibeltzak, ordea, bere puruari ke bafada pare bat atera eta:
|
|
2001
|
|
|
EBren Europa ez da gure gustukoa, baina konparazioak egiteko balio digu. Beraz,
|
guri
ere heldu zaigu denbora Europan gure aurkezpen karta erakusteko. Eta hori nola egiten da?
|
|
|
Bastarrikak adierazi duenez," horrelakorik egin nahi duenak, idazle batek, zer egin behar du, porturik portu galdezka ibili?
|
Guk
ere hemengo arrantzaleei galdetzen diegu. Lehengoan galdetu genien' este barco no hace agua' nola esan eta ontzi honek ez du urik galtzen da".
|
|
|
Gobernuan egoeta berealdiko apustu bat da, mesedetarako nahiz kalterako izan daiteke. Gobernuak zer egiten duen, bada,
|
gu
ere horren arabera aterako gara. Gure partaidetza mesedegarria izan dadin nahi dugu, noski, bai herri honentzako bai alderdiarentzako.
|
|
|
Alderdi nazionalistak dauden beste autonomietan, alderdia elkarlanean ari da haiekin, hala behar denean behintzat; hor daude esate batera Aragoi, Katalunia eta Galizia. Horrek
|
gu
ere EAJ eta EAra hurbiltzera garamatza: lurraldetasunari dagokionez ez dugu berdin pentsatzen, baina beste gai askotan bat egiten dugu.
|
|
|
Hainbestetan aipatzen den demokrazia honek zuloak besterik ez ditu eta, finean, herriaren esku lukeen zerbait izan beharrean boteretsuenen esku dagoen tresna bat da. Baina sare horren baitan
|
guk
ere bizimodu mota honi eta ditugun ondasunei eutsi nahi diegu hein handi batean. Beraz, egoera kritikatzen dugu alde batetik, baina bestetik zaku horretan sartuta gaude.
|
|
|
|
Guk
ere elkarrizketa arrunt bat espero dugu. Baina Xanti sartu atera egiten da gelatik, guri bat batean metxeroa falta zaigu, eta galdera egin aurretik igartzen digu zer dugun buruan...
|
|
|
Eneko eta biok skate arekin ibiltzen ginen eta gure koadrila surfean hasi zen. Giro horrek bultzatuta
|
guk
ere probatu egin genuen. Lehenengo taula bat lortu genuen, geroago beste bat erosi...
|
|
|
|
Gurean
ere, ikuslegoa sendotzearekin, ekoizleen jarduna bultzatzearekin, sortzaileen jarduna ere sustatu behar litzatekeela esateko erabili nahi dut ARGIAk egin didan galdera. " Niniak" eta sakelak zaindu diren bezala, eskuak ere zaindu egin direla.
|
|
|
Beraz, izan bazela drogazaleren bat
|
gurean
ere ondoriozta dezakegu…
|
|
|
|
Gurean
ere portzentualki oso urria da HGLren presentzia. Euskaraz urtero argitaratzen diren liburu guztien %25a HGLkoak dira; azken urteotan ia egunero liburu bat kaleratu da; hala eta guztiz «Euskaldunon Egunkaria»ko «Begia" gehigarrian edo beste komunikabideetan hori baino askoz txikiagoak dira liburu hauen inguruko komentarioak, albisteak, kritikak... baina gure inguruko hizkuntza handietan ematen dena baino askoz handiagoa.
|
|
|
|
gu
ere Europa Batuan,
|
|
|
New Yorken italiarrak ere auzo bat dira, eta gero italiarrek Robert de Niro sortzen dute, eta Donostian ematen diote glamourra...
|
Guk
ere indarra baldin badugu eta gauzak egiten baditugu, ez gara ezereza izango.
|
|
|
Harry Stack Sullivanek honela definitu zuen inbidia: deserosotasun handiko sentimendu bat da,
|
guk
ere izan behar genukeela iruditzen zaigun zerbait beste norbaitek baduela deskubritzeak sortzen duena.
|
|
|
Bost urte luze hauetan egin duguna ikusita, begi bistan dago prozesu horigeuk ere bizi izan genuela. Honetan geu izan gara ikasleak,
|
guretzat
ere ikas prozesua izan da: etengabe ibili gara ikasten, gauza batek bestera eraman gaitu, genekienetik ez genekienera jo dugu, eta oraindik bidaia bukatu gabe daukagu.Sarritan bidaia zaila, gogorra eta iluna egin bazaigu ere, beti jakin dugu zuzengenbiltzala, ez une horretan hartutako bidea zuzena zelako, mugitzea soilik zuzenazelako baizik.
|
|
|
Honaino planteamendu teoriko berritik sortutako ikas/ irakasteko moduarenerrepresentazio sinplifikatua. Edozein planteamendutan bezalaxe,
|
gurean
ere, ustejakin eta zehatz batzuekin jokatzen dugu. Gure uste sendoak, mugagabekozalantzetan sustraituak dira.
|
|
|
idaztea da. Eta sinetsitanago
|
guretako
ere, euskal idazle esportagaitzendako, kanpoko merkaturik nekezaurkituko duen euskal literaturarako, lekua badela hemen.
|
|
|
Errealismoaren lerrotik dator eleberrigintzaren azken hitza.
|
Gurean
ere, bada, narraziogintza tradizionalago bati eutsiz, modu errealistan azaldutakoistorioak, askok Euskal Herri garaikidea dekoratutzat hartzen dutelarik, ugaldudira azken urteotan.
|
|
|
izeneko narrazioan ere (adibideak, dena dela, benetanugariak dira): maila esplizituan narratzen zaigunaren atzean, unikornioaren bilaketa haren atzean, narrazioa bizitzaz ari dela irudi dakiguke, zerbaiten bila bizi baikara
|
gu
ere. Bizitza, Sarrionandiaren hitzetan, «egiaren eta zorionaren bilaketa epikobat da» (AEE,. Post scriptum?, 121 or.).
|
|
|
Euskaraz liburu bat edo bi idatzitako emazte idazleak dauzkagu; obra oso eta luzeak, diren bezalakoak? eman digutenik ez, ordea, oraino.Hori dugu
|
guk
ere desafioa!
|
|
|
Askatasunaren alde borrokatzen diren estatuetan Punjab da
|
guretzat
ere ezagunenetako bat. Punjab hitzak sanskritoz" bost ibai" esan nahi du.
|
|
|
Jose Urioste imajinatu dut, zuhaitz deserrotua bezala, lekuz aldatua, eta historiaren zangara eroria.
|
Gu
ere hala gaude, zuhaitz enbor zehatz ebaki eta bide bazterreko zangan utzien moduan, munduari kanpotik begira.
|
|
|
‘Bakea, Bagina eta Belarra aldarrikatzen genuen.
|
Guk
ere gure lagunek bezala bagina esaten genuen, buztana esan beharrean, eta erbien moduan tratatzen gintuzten, sartu eta atera, sartu eta atera, sartu eta atera... ’
|
|
|
‘Nahikoa. Hemen inork ez daki
|
gu
ere umeak izan ginela... ’
|
|
|
‘Bai,
|
gu
ere nahiko ergelak gara.’
|
|
|
Hala irekitzen zen guretzat mundu sekretu hura, modurik lausoenean eta bortitzenean erakartzen gintuena.
|
Gu
ere maitasun beharrez bizi baikinen eta amets egiten baikenuen mundu ezezagun hartan maitatu egingo genuela eta inork akaso maitatuko gintuela.
|
|
|
Guardia zibilak jeepetan pasatzen ziren baina ez ziguten deus esan. Jende gutxi zebilen kalean, gazteak gehienak, baina arrantzale heldu batzuk ere bai, eta jende gaztea zihoan aldera joan ginen
|
gu
ere, eta Zeharkalera heldu ginenean ohartu ginen Goienkale eta Zeharkale izkina hartan ari zirela biltzen.
|
|
|
|
Gurean
ere lau ahizpok ikasi genuen josten. Neskamea eduki arren, aita zenak etxeko lan guztiak egiten ikasi behar genuela esaten zigun beti.
|
|
|
ez kolorerik ez usainik ez zuten berrikeriak ipintzen genituela. Beste edozeinek egiten zuena bere hizkuntzan egingo genuen
|
guk
ere gurean, baina ez besteek bezala: guk hori berbera egin genezakeen hankak mozturik, besoak loturik, baita burua txapelarekin batean zoko batean utzirik ere.
|
|
|
Urteen buruan alde egin zuenean, futbola gelditu zitzaigun; ez, ordea, jaun eta jabe, artean bezala. Haize berriak jo zuen eta haizearen ondotik abiatu ginen
|
gu
ere, zapiaren gisa. Batzuek gogoko zuten haize aldatze hori; zenbaitek, berriz, ez.
|
|
|
Badirudi zahartu ahala aberatsago behar genukeela izan, jakitez eta oroitzapenez bederen.
|
Gu
ere, ez inguruan dugun mundua bakarrik, aldatuz goaz: atertu gabe darion urak garamatza.
|
|
|
Eta badaezpada ere, galduko duten beldurrez, eskean dabiltza, inoiz baino gehiagoren eske. Baita
|
gure artean
ere, bestetan bezainbat. Nik bederen horien ordezkariekin topo egin dut bi aldiz, gutien uste nuen lekuan.
|