|
2000
|
|
|
Urraburua, lupina, erreboiloa eta izokina dira protagonista nagusiak. Esan beharra dago, hala ere, muskuiluaz gain amuarraina dela produkzio mailarik handiena duena, Espainiako akuikultura jardueraren% 60 esan nahi
|
baitu
.
|
|
|
Edukiontzi horietan jasotzen den guztia ez dira ontziak izaten. Batez beste% 25 erreusa izaten da, jendeak edukiontzietara bota behar ez dena ere botatzen
|
baitu
. Aerosol, jostailu, tresna elektriko, gomazko eskularru, orrazi, kazola, zartagin eta halakoei ez dagokie kontenedore hau.
|
|
|
«Helburu sinbolikoa du horrek, amak Euskal Herria ordezkatzen
|
baitu
eta alabak berriz, euskara»
|
|
|
Iragan astean baraualdia egin zuten Iruñean toki desberdinetako zenbait euskaltzalek presoen eskubideen eta prozesu politikoaren alde. Ez zuten ordea presoekiko elkartasun adierazpenera mugatu euren ekimena, euren ustez euskalgintzak ere bere bidea ibili behar
|
baitu
: «Euskara ere preso dago marko juridiko politiko honetan, erdaren diglosiapean, administrazioen erasopean, onarpenik gabe, legeen benetako babesik gabe».
|
|
|
Bere jaiotzatik urte batera, ZTBk aldaketa handia egin zuen, bere programazioa hiru ordu ezberdinetan ematen hasi zen-eta, kirolari garrantzi berezia emanez. Herrikoen artean ikusmin handia pizten
|
baitu
kirolarien artean senide, lagun eta ezagunak lehia bizian ikusteak.
|
|
|
Hau guztia eta «tribu» hitza lotu behar dut gizon euskaldun baten izenarekin. Izan ere, gizon horrek borroka egin
|
baitu
eta nola gainera! bere bizitza guztian tribuaren alde. Bere izena Mario Salegi da eta joantxe zaigun urtean argitaratu dute bere bizitzari buruzko liburu apartekoa:
|
|
|
Sagardogileak berriz, nahiko zuku edukitzea nahi du, lehor xamarra bada sagar kiloko litro gutxiago aterako
|
baitu
, ahal bada gazia, garratza izatea, urriaren erdialdetik abendua bitartean heltzea, azukrea, garraztasuna eta mingostasuna neurrian izatea... Baserritarren eta sagardogileen nahiak kontuan hartu behar dira, eta era berean, sagardotarako sagar onenak aukeratu behar dira eta ez da hain erraza dena ongi egitea.
|
|
|
edari onek berea
|
baitu
|
|
|
Tabernaren aurreko lanei so beraz, badu logikarik Yoyesen bizitzari heldu izana, pertsonaia berezien bizitzak kontatzea gustukoa
|
baitu
; Emiliana de Zubeldia edo Aierra bera, kasu.
|
|
|
«zergatik? Ba, proportzioan oso merkeak direlako, zenbait gaik ez
|
baitu
gaurkotasunik galtzen. Felix Rodriguez de la Fuente ren lanek esaterako, lehen bezainbateko indarra dute, horra hor ere National Geographic en dokumental zoragarriak»
|
|
|
Ekonomiari dagokionez, ODACEk ekarri du Zuberoara enpresa mindegia, lantegi berriak erakartzeko ezinbestekoa suertatzen den tresna. Zuberoako industriaren ekoizpenen kalitatearen maila goratzeko asmoa landu du ere eta emaitza esanguratsuak lortu dagoeneko, ISO 9000 izena duen agiria eta saria jaso
|
baitu
enpresa zenbaitek. Enpresa horien artean daude:
|
|
|
Juan Cruz Alliren CDN ere aurkeztuko da Madrilgo Legebiltzarrerako, alderdi gisa biziraun gura badu, plaza guztietan lehiatu behar den ziurtasunez. Ez du samurra izango boto kopuru txukuna lortzea, eserlekuetan ez
|
baitu
ezer egiterik.
|
|
|
Bada, ulertzekoa da Kike de Santiagoren apustua Ramon hautatzeko. Berak eramaten du kontakizunaren haria, eta noski, ezin da miraririk egin, zenbait unetan gozakaiztu egiten
|
baitu
. Horren kariaz, batzuek esan dezakete ez dela zilegi aktore bat kantari lanetan murgiltzea, irain bat dela lanbidean dauden profesional petoentzat.
|
|
|
Antolaketa eredu honetan, dena den, aldaketak aurreikusten dira, herrialde bakoitzak autonomia irabazi dezan. Eta hau ez da, noski, mahaigaineratu den aldaketa bakarra, X. Mintegi honek bilakaera sakonaren bidean ipini
|
baitu
AEK. Etorkizun hurbilean Plan Estrategikoa egingo du.
|
|
|
Orotara 270 bulego ditu zabalik Euskadiko Kutxak. Arduradunen esanetan, ez dute albo batera utzi beste entitate baten sare bat eskuratzea aukera izanez gero, horretarako nahikoa likidezia
|
baitu
Arrasateko entitateak. Aukera hau azken aldiko hedapen politikaren osagarri izango litzateke.
|
|
|
Hemendik aurrera Jon izango da proiektu estrategikoen eta berrikuntzen zuzendaria. Paul, orain artean Burtsan egin
|
baitu
lan, konpainiako zuzendari nagusia izango da eta Unai, honen aurretik Irizar konpainiako erosketetarako zuzendari izandakoa, salmenta eta marketing burua izango da.
|
|
|
Urtarrilean Donostian egin ziren energi eraginkortasunaren inguruko jardunaldi batzuetan, domotikan diharduen Dinitel enpresako Ikerketa eta Garapen arloko zuzendari teknikoak, Natividad Garciak, esan zuenez, etxe bateko aparailu guztiak automatizatzeko, 250.000 eta 500.000 pezeta (10.000 eta 20.000 libera). bitartean behar dira. Dena den, inbertsio horrek etekinak ematen ditu, sistema domotikoak energi kontsumoa optimizatzen
|
baitu
, %40 inguru adituen arabera. Horretaz gain, sistema hau irekia da, edozein unetan prestazioak gehitu ahal zaizkiolako.
|
|
|
Domotikak dakartzan onurak ugariak dira. Lehenik eta behin, oso erosoa da, etxeko edozein puntutik edo bertatik kanpo sistemari aginduak emateko aukera ematen
|
baitu
. Gainera, erraza da oso erabiltzea.
|
|
|
Ez, ez da zaila eta gainera, lana errazten dute, gela eta kontrol gelaren arteko komunikazioa dela medio. Egunero egunero lanean dabilenarentzako oso erosoa da, ezbeharrak saihesten laguntzen
|
baitu
|
|
|
Barbie panpina egiten dutenek ez dituzte bere ezaugarriak kaxa eta etiketetan euskaraz adierazten. Neurri batean, ulergarria da, kanpotik baitator eta izena bera ere amerikarra
|
baitu
ilehoriak. Ingelesez, frantsesez, italieraz, gaztelaniaz, portugesez... azaltzen dira, nagusiki, honelako produktuen osagarri eta argibideak.
|
|
|
Bere ustez," aliantza hau lotzen duen Lizarrako Ituna hautsi egin behar da". Euskal Herritik urruti dagoela ere erakusten du, ordea, hauteskundeak egin daitezen EAEko populazioaren aldarria gero eta handiagoa dela esaten
|
baitu
.
|
|
|
Taula gainean hiru pertsonaia bakarrik, desamodioaz hizketan. Hiru pertsonaia hauetatik, bata Kike dugu, hitz egin beharra edo bere pentsamenduak ozen entzuteko beharra daukana, eman behar duen berria gaizki hartua izango ote den susmoa
|
baitu
. Bestea, zerbitzari psikologo horietakoa da, lasaitu daitezen bezeroen esanetara jartzen dakiten horietakoa.
|
|
|
Geldiezina dirudi Tele 5eko" Gran hermano" ren arrakastak; beste kateei publizitatea kentzeaz gain, garaitezina zirudien futbola ere gainditu
|
baitu
. Horren aurrean, TVE eta Antena antzeko saioak abiaraziko dituzte laster:
|
|
|
Tele 5ek aldiz, 20 segunduko iragarki batentzako salneurria 1.850.000 pezeta izatetik 3.600.000ra igo du. Ondorioz, kate horren ikurra zen" Compañeros" telesaila egunez aldatu behar izan dute, ezin
|
baitu
ezer egin asteazkenero zortzi milioi ikusle biltzen dituen" Gran Hermano" ren aitzinean. Emititzen hasia zen" Antivicio" telesaila ere" izoztu" egin dute uda pasa arte.
|
|
|
Zerikusi handia du horretan Tele 5eko akziodun nagusi den Correo taldeak (BBVAko Ybarra familiarena nagusiki), ez
|
baitu
saioa begi onez ikusten. Etekinen aurrean ordea, ez dirudi haien kritikek eragina izango dutenik, are gutxiago Mikel Lejarza zuzendari orokorra saioaren alde izanik.
|
|
|
Ez dirudi berehala ebazteko auzia euskalkia eta herrialdeen arteko mugak gainditzearena. Bizkaiko mugen barruan berriz, oso garrantzitsua izan da Bizkaia Irratiak orain arte jorratutako lana, etengabe kazetal hizkera izan
|
baitu
euskalki landu hori. Zalantza barik, formalizazioan egon daitezkeen proposamen eta eztabaiden gainetik, irrati horrek eta" Bizkaia" k eguneroko jardunean ezarritakoek berebiziko garrantzia izango dute bizkaiera mintzatu eta idatzirako orduan.
|
|
|
Londresen egingo den ekimen hori ez da izango, ordea, Euskal Herria hizpide izango duen bakarra, bertako Euskal Elkarteak (London Basque Society) Euskal Aste Kulturala prestatu
|
baitu
egun horietarako. Ekainaren 23a eta uztailaren 2a bitartean Euskal Herria ezagutaraziko duen ekitaldi franko izango da.
|
|
|
Bitartean, balea bat zebilela oihukatu du norbaitek. Ziri-miriaren erdian, uretan desagertzen ari zitzaion bizkarra ikusi diot aurrena, baina minutua joan gabe, oso osorik, bi hegatsak zabaldurik popatik ehun bat metrora gorputza biratuz jauzi egin
|
baitu
, betiko urrundu aurretik. Xibarta gaztea zen.
|
|
|
Bakio eta Bermeo artean, Matxitxako lurmuturraren ondoan kokatutako bi harri irla hauek erakargarritasun handiko lekua bilakatzen dute gure kostaldeko txoko hau. Bietatik, gaur egun soilik Aketxek mantentzen du irla izaera, Gaztelugatxen, lehorrarekiko azaltzen duen hurbiltasuna dela eta, gizakiak pasabide bat eraiki
|
baitu
lehen soilik itsasbeheretan agerian gelditzen zen istmoaren gainean. Pasabide honek, Gaztelugatxek irla izaera galtzea eragiteaz gain, irlaren gainean baseliza bat eta bertaraino iristen den bide bat eraikitzea ahalbidetu du eta honek irlen ezaugarri diren isolamendu baldintzak desagertzea eragin du.
|
|
|
EHk barne jakina. EHk ez
|
baitu
inola ere bidea errazten. Durangon gertatu azken atentatua lekuko.
|
|
|
Nik beti defenditu izan dut nire kolorea, eta apustua jokatzen duenak exijitu egin behar du. Hori neurri batean falta da gaur egunean, exijentziak asko bizkortzen
|
baitu
pilotaria. Pilota erakustaldiak, bat edo bi, ondo daude, baina apustugileek dirua jokatzen badute eta zerbait erreklamatu edo demanda egiten badizute, ulertzen duzu.
|
|
|
Bere sortzailearen ideia politikoei fidel egon da" Le Miroir" eta eskuineko bezala sailka badaiteke ere, frantses' ezkerrekoek', sozialistek behintzat, ez diote erasiarik botatzeko arrazoirik. Abertzaleek bai, ordea, zeren eta 44 urteotan diharduen informazio ergel eta ahul honek ez
|
baitu
ezertarako ohartarazterik eragin.
|
|
|
Astelehenetik larunbatera, Joxe Felipe Auzmendik eta Txetxu Altolagirrek Euskal Herriko herri eta hirietako jaien berri ekarriko dute. Gauerdian berriz, astelehenetik ostiralera, musika zaleen txanda izango da," Oporrock" saioa aurkeztuko
|
baitu
Joseina Etxeberria Euskadi Gazteko esatariak. Azkenik, asteazkenetan," Euskal Herria lau haizetara" dokumental anbiziosoa helaraziko da, non Euskal Herriko itsas labar, ibar eta hiriguneak helikopterotik hartuta erakutsiko zaizkigun, airean dabiltzan arranoen antzera ikuspegi zeharo ezezagun eta liluragarria emanez
|
|
|
Alkohola kalamuarengatik ordezkatzeko saiakerak egin dira. Ez dirudi, ordea, emaitzak baikorregiak direnik, erretentzio mailak hobekuntza gutxi egiten
|
baitu
.
|
|
|
Bigarrenik, PNVren kudeaketa ereduaren porrotaz baliatzen dira, 20 urtetan baino gehiagotan ez
|
baitu
euskal kontzientzia garatzeko balio izan. " Nacionalismo del Bienestar" delakoa, Foru Aldundiko eta Gasteizko Udaleko gobernu jeltzaleen etengabeko leloa izan den arren, praktikan araututako sare klientelarra besterik ez du ekarri, interes pertsonaletan oinarrituta abertzale ideologia zikindu duena, eta azken finean, abertzaleon eremuan tirabirak eta mesfidantzak sortarazi dituena (horra hor ELAren jarrera Vital Kutxan).
|
|
|
Bestetik, irakurri ahala irakurlea konturatuko den modura, ederra eta aberatsa da Zamudioko euskara (han hor hemen euskara batuak badu nondik hornitu oraindik) eta bertakoak harro egon daitezke daukaten altxorrarekin. Halere, irakurleak gomutan izan behar du esku artean duen liburuaren xedea ez dela Zamudioko euskararen azterketa zehatza burutzea, liburu honek kultura izan
|
baitu
abiapuntu. Horregatik bada, hizkuntza azterketa monografiko batera baino gehiago hurreratzen da azterketa etnolinguistikora.
|
|
|
Kate uholde horren erdian baina, berri lokalek aise atxikiko dute jendearen, ez baitago satelite bidezko saiorik herriko kontuen tiradizoa gainditu dezakeenik. " Teknologia arloan gainera, duela 10 urte pentsaezina zena egingarri bihurtu da gaur egun. Garbi daukagu bide berri hau urratu beharra dagoela, eskualdeak tamaina egokia
|
baitu
elkarlanean aritzeko".
|
|
|
Frantziak bere instituzio lokalen erreforma sakon baten beharra dauka askatasuna zabaltzeko, Europari eta erregio ezberdinetako hainbat nortasuni egokitzeko. Ez naiz Chevenementen aldekoa, Errepublikaren ideia fosilizatzen
|
baitu
. Errepublikaren ideiak eboluzionatu du.
|
|
|
Helburuak lehenengo urtekoak dira eta ekitaldiak ere ildo berari jarraituko dio. Hala ere, badaude berrikuntzak, apustua inoiz baino garrantzitsuagoa izan dadin nahi
|
baitu
Ereintzak aurten.
|
|
|
Goiz goizetik abiatuko da Erromeria Eguna. Amaiera, berriz, zehaztu gabea da; norberak erabakiko du noiz erretiratuko den, bakoitzari hankek eusten dioten bitartean giroa izango
|
baitu
Errenterian.
|
|
|
Christine Nostlinger idazle austriarrak gazteen heziketa eta prestakuntzari buruz ideia oso liberalak ditu, eta horregatik nahikoa polemiko da batzuen ustez. Ez hala bere irakurle preziatuenentzat, ordea, haur eta gaztetxoen artean arrakasta handia izan
|
baitu
beti.
|
|
|
Ohikoa den bezala, kontzertuak izango dira protagonista, besteak beste, Oskorri, Erramun Martikorena, Egan, Berri Txarrak, Su Ta Gar eta Trikizio taldea izango dira entzungai. Trikiziok Nafarroa Oinezeko abestia eskainiko du, Asier Arakama taldeko kide eta San Fermin Ikastolako ikasle ohiak parte hartu
|
baitu
ibilbidean kokaturiko bozgorailuetan errege izango den kantuan.
|
|
|
Ez dut uste hauteskunde kanpainan gaudenik, edo ez genuke izan behar behintzat. Sozialistok gobernu honen gidaritza kolokan dagoela eta legeak egiteko gaitasunik ez duela ikusirik bere etapa amaitutzat jo dugu; gobernu honek ez
|
baitu
gobernatzen, administratu besterik ez du egiten. Ibarretxe lehendakariak hauteskundeetako eguna ezagutarazi dezala espero dugu orain.
|
|
|
Euskarazko eta gaztelerazko idazlanak ditu Juan San Martinen azken lan honek, egilea irakurlego zabalari zuzentzen zaiolako, eta denek ulertua izatea nahi duelako, giza eskubideen egoera
|
baitu
hizpide. Eta giza eskubideen arloan euskaldunak munduari egindako ekarpena oroitarazten du, Frantzisko Vitoriakoa, Martin Azpilikueta, Aita Manuel Larramendi, Peñafloridako kondea, Joannes Etxeberri, Jesus Galindez, eta 1968an Bake aren Nobel Saria jaso zuen Rene Cassin baionarra bezalako askok egindako ahaleginak gogoratuz, egungo egoeraz tristatzeko, ETA eta GALen hilketak gaitzetsiz eta kale borroka baztertuz.
|
|
|
Nik adibidez ahotsaren intentsitateari indar gehiago eman diot. Beste gauza batzuk komunikatu behar dituzu, letrak ez
|
baitu
existitzen. Orduan dena sentsazioa da, beste hizkuntza bat hasten zara lantzen eta oso ederra da.
|
|
|
"(...) Nafarroan euskaldunak ez gaituztela maite iduri
|
baitu
, euskaldunei bizimodua gero eta zailagoa egin nahi digutela. Ikusi bertzerik ez agintarien adierazpenak, euskararen erabilpena murrizteko proiektuak, euskaldunoi euskaraz bizitzeko eskubideak ukatzea, euskarazko lanentzako laguntza ttikitzea.
|
|
|
Lehen eta bigarren mailan %78ak egiten du euskaraz, hirugarrenean %71k eta laugarrenean %64ak. Handik gora portzentajeek nabarmen egiten dute behera, bosgarren eta seigarren mailan, hurrenez hurren, soilik %16 eta %50ak egiten
|
baitu
euskaraz. Asuaren esanetan" hor ikusten da gazteenen artean motibazioa lortzea askoz errazagoa dela.
|
|
|
" Kafka nirea" dela esaten du itzultzaileak liburuaren hitzaurrean, absurdoaren bidez benetan gertatzen dena azaltzeko duen zorroztasunagatik autore horretaz" maitemindua" sentitzen dela aitortuz. Dena den, ez da" Metamorfosia" idazle zaldibitarrak Fran Kafkaren obratik euskaratu duen lan bakarra," Legearen aurrean" opuskuloa ere itzulia
|
baitu
.
|
|
|
Azaroaren amaieran Departamenduak txostenaren finantza aldea onetsi zuen, abenduaren 18an Akitaniak egin zuen bezalaxe, baina arazoa Parisetik etorri da, Frantziako Estatuak ez
|
baitu
finantzaketaren bere zatia betetzeko asmorik. Horrela adierazi zuen Jean Jaques Lasserrek erregio eta departamenduko kontseilariak.
|
|
|
ETA erakundearen jardun anker basatiak Espainiar Inperioaren defendatzaileen estrategiei eta haren lorien nostalgiko eta malenkoniatsuei ezin egokiera aproposagoa eman die aurrean aipatu sentipen eta erreakzio horiek areagotu eta manipulatzeko, eta une honetan itotzen gaituen egoera politikoa ezartzeko. Ezin kendu dugun zama jasangaitza dugu non izugarrizko presio mediatiko baten bidez, jardunbide etiko guzietatik kanpo, berez ezberdina dena bereiztu nahi izan gabe, nahas mahas handienean, euskara eta euskaldun oro deabrutu, susmopean jarri eta kondenatu egiten
|
baitu
.
|
|
|
Nafarroako gizarteak berak haren sektore zabal batek hobe esanda eman digu zer ikasi, ezen gure mezuen gainetik euskara onartu egin
|
baitu
. Garbi da abertzaleen jarrera politikoak neurri txikiagoan egin duela aitzinera, gizarteak euskararekiko erakutsi duen atxikimendua baino.
|
|
|
Nago garapen honetan Nafarroako Administrazioek izan duten jarrera usu uste duguna baino garrantzitsuagoa ez ote den izan. Gehiegi inplikatu gabe, bainan ekimen ugariri babesa emanaz eta, orain arte ia beti, aldeko jarrera erretorikoa hartu
|
baitu
.
|
|
|
Gai arturikoak Narrazioak liburuaren hurrengo ipuin kolekzioetan ere agertzen dira, eta liburu honetan tematika ezagunaren eta protagonista literario legendario horien inguruko gertaerak testuinguru gisa erabiltzen ditu une eta egoera partikularrak aurkezteko. Poesiaz hitz egiterakoan aipatu dugun metaliteraturaren erabileraren adibiderik egokiena bilakatzen dira, ez
|
baitu
egileak gai arturikoen bertsioak eginez giro heroikoak berreraikitzeko asmorik, berez aurkako zentzuan erabilita daude. Jose Luis Mendozak (Pamiela," En el principio fue el mito", 9.or.) narrazio arturiko hauen erabileraz idatzi zuen moduan:
|
|
|
Izan ere, egileak harridura eragingo duten anakronia eta atopia horien bidez beti erne eduki nahi
|
baitu
irakurlea bere ipuinetako errealitatea ez dela" historikoa" ohartarazteko. Horregatik kontakizun arturikoetako pertsonaiak(" Amorante ausarta in Ifar aldeko orduak") Durangon kokatzen dira:
|
|
|
Liburuaren aintzin solasean Ruper Ordorikak gogoratu egiten du" ez zaigu (la) komeni ahaztea egileak beti edukitzen duela obra helburutzat, sartu bide diren bitarteko guztiak onerako dituela baldin eta xede horrekin bat egiten badute." (6 or.) Aitzpea Azkorbebeitiak aipatzen du zenbait kritikok poema horien lirikotasuna, literaturtasuna eta indarra azpimarratzen dutela. Sarrionandiaren epe honetako kartzelako poemei, liburu honetakoei eta Marinel Zaharrak en zeudenei," poesia militante" edo" konprometitua" bezalako etiketak jarri izana Azkorbebeitiak arbuiatzen du, aurreiritzietan oinarritzen direlako bere ustez, gaiaren erabilerak obraren asmoa bera ez
|
baitu
ukatzen. Lan literarioa" planteamendu ideologiko horren alde egiteko bitartekotzat erabiltzen omen baita eta" konpromezu" horren zerbitzutan jartzen." (J.S.Irakurketa proposamen bat, 76 or.)
|
|
|
Liburuaren hitzaurrea Txema Larreak egin zuen (13 or.) eta liburuaren zedarripena ere eskaintzen digu, zeharka bada ere," laberintoko egunkaria" dela esanaz. Izan ere, liburuak egunkari batean idatziriko hausnarketa laburren bilduma tankera
|
baitu
, egunkari bati dagokiona bezalakoa, eta liburuaren 1985eko edizioaren azalean bi data ageri dira, urtarrilak 17 eta uztailak 22, egunkariaren bi mugak zeintzuk diren zehaztuz. " Laberinto" aren sinboloak berriz, liburuak duen egitura justifikatzen du, beste hainbat iradokizun bideratzeaz gain.
|
|
|
Kandelako kritikoak dioenez, Narrazioak ipuinetan kontaketa bera da nagusitzen dena, eta prosa poetikotik hurbil dabil kasu askotan, hain zuzen ere, oso harira eta ongi lotuta datozen konparazioak eransten dituelarik. Era berean esaten du liburuan erregistro barietatea sumatzen dela, autoreak aitortua
|
baitu
liburu honetan duen helburuetako bat euskarari literaturan bide berriak ibiltzen laguntzea duela.
|
|
|
Aipamen berezia merezi du poesia itzulpenen artean, Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak liburuak (Pamiela, Iruñea, 1985). Izan ere, liburu honetan munduan barrena eta mendeetan gaindi sorturiko olerkigintzan, Sarrionandiak bere denboran irakurritakoen artean hurbilekoenak egin zaizkionen bertsioa egiten
|
baitu
liburu honetan. Horrela irekitzen da irakurlearen begien aurrean mundu zabaleko literatura askotariko horren mostra zabala, Sarrionandiaren" alter ego" diren idazle mota guztietako horien emaitza aurkezten digularik.
|
|
|
Konstantino Kavafisek garai historikoen testuinguruan kokaturiko poema helenisten tankerako apokrifoak egin ohi zituen moduan, zenbait apokrifo sartu ditu tartekaturik Izkiriaturik... liburu honetan. Berak aitortzen
|
baitu
"... aparte utzi ditut Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak liburuan agerturiko apokrifo batzuk" (Marinel zaharrak, hitzaurrea, 8 or.). Hitzaurrean itzultzeaz eta sortzeaz dioenarekin bat datorren jokaera da hauxe; literatur sorkuntzaren nahiz translazioaren izaerari buruzko funtsezko utopikotasunean eta nahitaezko kreatibotasunean oinarritzen baita.
|
|
|
Lauaxetaren aipamena ez da alferrikoa, izan ere, nahiz asmoen eta munduko literaturaren ezagutza zabalaren aldetik, nahiz kosmopolitismo zaletasunaren aldetik, nahiz poesia landua eta" dekadentea" egite horretan, ahaidegoa aurkitzen baita bi idazle hauen artean, eta Sarrionandiak gerora ere Lauaxeta aipatu izan
|
baitu
euskal literaturan bere erreferentetzat Arestirekin batean. (Marinel zaharrak, 1987)
|
|
|
Garai honetako gertakizunetan batik bat bi espazio bereiz daitezke (Argentina eta Euskal Herria), eta hauetako bakoitzean gertatzen direnak garai batekin hertsiki uztarturik daude. Honela, Ameriketako pasarteak gutxi gorabehera 1925 urtean koka ditzakegu (urte honen aipua egiten
|
baitu
), eta Euskal Herrikoak, berriz, Francoren garaitik gaur egun arteko epean. Ondorioz, askotan denbora espazioaren aipamenaren bidez egituratu dezakegu.
|
|
|
Gainera," bukaeran barne ezinegon areagotu horrek luzatu egiten du bidaia fisikoa, berriro gertaraziz." (Egunkaria XII). Izan ere, Mari Jose Olaziregik aipatzen duen bezala," protagonistaren erabaki ausarta amaieran, guztiarekin eten eta berriro hastera bultzatzen duena" (Egunkaria III) nabarmentzekoa da, erabaki hau hartu izanak luzatuko
|
baitu
bidaia fisikoa. Erzillaren eleberrian legez, barne munduak gidatzen ditu bai ekintzak, bai sentimenduak, bai gogoetak.
|
|
|
Teresa kazetaria da, eta ilusio ezak ernetzen dion ezinegonak idazteko gaitasuna deuseztatu dio. " Sormenaren iturria agortua du, antzu, bere gorputza bezala, ez
|
baitu
hilerokorik ere izaten jada." (Egunkaria I) Hortaz, ilusioaren bilaketa ere, bilaketa antzua izango da. Bestalde, ilusio txiki horien bila iraganera joko du:
|
|
|
Ildo beretik aritu zen Josemari Carrere Zabala: " Eta antzematen da, bestalde, bere hizkuntza iturria ez datorrela bakarrik liburuetatik, kontatzeko eran ahotik belarrirako literaturatik ere edan duela frogatzen
|
baitu
. Irakurtzen baino istorioa entzuten ari zarela ematen du askotan..." (Gara VI)
|
|
|
droga, sexua, rock and rolla, tabernetako giroa, alkohola,... Lotura handia dago bilduma batetik bestera. Honela," Gauaren testuingurua dute ipuin guztiek, eta ez dago liburuan gauetan gertatzen ez den ezer; ikusitakoa, bizitakoa kontatzea
|
baitu
xede, errealitate horri imajinazio apur bat gaineratu dion arren." (Egunkaria XI) Honetaz gain, giroa ere aitzakia da hainbat sentimendu unibertsal islatzeko: etsipena, maitasuna, desioen ezintasuna, itxaropena,... Izan ere, gaueko giroaren bidez," iluntasunaren baitan gordetzen den pasioa ageri da liburuko orrialde guztietan." (Egunkaria) Gaueko amets honetan, alkoholaren zorabioaren eraginez, hilak eta biziak batera agertuko dira.
|
|
|
Bertan, itsasoa eta uraren garrantzia azpimarratzen da. Idazlearen ustez, liburu osoan zehar uraren inguruko sinbologiak garrantzia handia
|
baitu
: " Ohartu nintzen uraren erreferentziak biziki inportantzia handia zuela denboraren sinbolizatzeko edo alferkeria edo soberakeria adierazteko." (Fourcade, Lutxi:
|
|
|
Antton Lukuren liburuan hamabi ipuin ditugu, guztien artean unibertso bat osatzen dutenak. Horixe agertu
|
baitu
Lukuk, unibertso bat, esan nahi baita, giza geografia bat, ipuinez ipuin eta irakurketan aurrera egin ahala gure baitan birsortzen goazena. Garazi inguruak dira Lukuren geografia, eta hor bizi direnak nahiz horra etortzen direnak haren giza osagarria.
|
|
|
Bilduma honetan, gure aburuz, erabili dituen genero aniztasun horietan asmatu izana da lorpenik aipagarriena. Izan ere, ipuin oso labur horiek aspergarriak bilakatzeko duten arriskua egoki gainditu
|
baitu
aniztasun horren bidez.
|
|
|
Estiloa eta teknikari dagokionez honela mintzatu zen Karlos Cid: " Euskal literaturatik idazkera aberatsa eta gozoa xurgatu
|
baitu
, eta erdal literaturetatik, ordea, literatur baliabide oparoak, generoen nahasketa eta guzti." (Ubeda, Joxi: Egunkaria VI)
|
|
|
hau da, bigarren mailako pertsonaien atzean gordetzen dena. Izan ere, bi sentimendu kontrajarri azalaraztea lortzen
|
baitu
idazleak: batetik, irribarrea (maitale eroaren istorio ezohiko eta umoretsuak sorrarazten duena); bestetik, zirrara (kontatu ez zaigun maitale mindu edo hilaren egoera irudikatuz). (Pergola 92)
|
|
|
gerra edo gerra osteko giroa, industrializazioa, aurrerapena, ohiturak, Ameriketarako emigrazioa. Haatik, lekuak ez du garrantziarik, batzuetan ez
|
baitu
aipatu ere egiten. Bestalde, garai ezberdinak irudikatzen ditu:
|
|
|
esaldiak maisuki tolestu ditu eta hitzekin jolas guztiz politak lortu, adierazgarritasun handikoak. Bestalde, egundokoa da Egañaren oharmen gaitasuna, xehetasun txikiei erreparatzeko, paisaiak nahiz pertsonaiak deskribatzeko eta txorrotx epaitzeko, bertsokeratik estimatzen genion dohaina idatzira are trebeago aplikatu
|
baitu
zarauztarrak. (Jakin 111)
|
|
|
Bertako protagonista Nepalen eta Indiako iparraldean dabil, budismoaren zein hinduismoaren bidetik, benetako izpiritualtasunaren atzetik, ez
|
baitu
ikusteko irrikaz bidaiatzen, bere burua aurkitzeko irrikaz baizik. Maitasun istorio bat, misterioa... denetik topatuko du irakurleak protagonistaren bidaiegunkari honetan, Arretxeren lanetan ohikoa denez, estilo zuzen eta arinez.
|
|
|
Bertan, tabernariak gezurra esaten dio eta nahi gabe Patxi oso egoera arriskutsuan sartuko du. Izan ere, tabernariak Patxi izendatuko
|
baitu
ETAren kontaktu gisa. Patxi, bestalde, zubererazko katixima baten inguruko tesia egiten ari den gazte bat da.
|
|
|
Bestalde, nahiz eta pertsonaiak bere gertaeren berri eman, ez dugu inolako garapenik sumatzen bere izakeran. Izan ere, Jimenezek garai hartako hainbat gertaera eta ohitura deskribatzea izan
|
baitu
helburu nagusitzat, ez pertsonaia biribilak aurkeztea.
|
|
|
plano ezberdinen erabilera, eta hauek pertsonaia nagusi baten agerpenaren bidez lotzeko joera; nekazal mundua; pertsonaia lauak; denboraren jarraikortasuna plano ezberdinetan bada ere; paisaiaren deskribapenen nagusitasuna; eta polifonia: hainbat pasartetan gaztelera tartekatzen
|
baitu
.
|
|
|
Txarrago oraindik euskaldun herrietako zenbait Udaletan euskararik ez dakiten alkateak jartzea. Jokaera horrek euskalduna, bere burua gutxietsiz, etsipenean uzten
|
baitu
. Eta benetako abertzaleek hobe dute lehenik beraiek zuzen bete besteei eskatzen dietena.
|
|
|
Telebista kontsumoa oso zabalduta dago gure artean, CIESen arabera populazioaren %85, 1ek telebista ikusteko ohitura
|
baitu
. Gainera, batez beste, EAEkopopulazioak 207 minutu pasatzen ditu egunero aparatuaren aurrean.
|
|
|
(24 Art.) 36 Ildo honetan, Euskal Herriko Hautetsien Kontseiluakaurkeztu eta udalen arteko Departamenduko Lankidetza Batzordeak 1996ko ekainaren3an azterturiko kandidaturaren ondorioz,. Euskal Herria? ...rriskuaren beldurra izan zitekeen, hots, isolamendu esklerotikoaren arriskuarena.Irulegiko Irratia da honelako joera gutxien islatzen duena, hiru irratien arteko harremanak beti dinamizatu baititu, eta bereziki Pirinioetako hegoaldeko irratiei (XorroxinIrratia, Euskal Herri Irratia...) zabaldu izan baitzaie, eta Frantzia osoko eskualdeetakohizkuntzen irratien arteko harremanak sortzen asko lagundu
|
baitu
. Hala eta guztiz ere, irrati bakoitzak bere herrialdearen nortasuna eta, batez ere, nortasun linguistikoagordetzera jotzen du.Estazio bakoitzaren identitateak atzera egiteko arriskua, nolabait konpondua izanda, azken urteotan Iparraldeko (Ipar Euskal Herria) hiru irratien artean martxan jarri denprogramazio komun garrantzitsuarekin, EAEko edota Nafarroako irratiekiko informazioeta emankizunen trukaketa sare ugarirekin, eta 1997ko ekainaren 10ean zailtasunezsortu zen. Euskal irratiak elkartearekin.
|
|
|
Baskongadetako egunkari erregionalistek Euskal Herriko albisteak ematen dituztenean, proportzio handi batean EuskalAutonomia Erkidegoko errealitatea dute aipagai (%71tik hasita %80rako bitartean). Hartara, gainerako euskal lurraldeek, agerpen txikia dute. EL MUNDO DEL PAISVASCO eta EL PAIS DEL PAIS VASCO egunkarientzat, ordea, Euskal AutonomiaErkidegoaz gain badira beste euskal errealitate batzuk, komunitate autonomo honekberen albisteen heren bi soilik betetzen
|
baitu
. Bestetik, GARA eta EUSKALDUNONEGUNKARIAren edukietan, Euskal Autonomia Erkidegoko albisteek ez dute EuskalHerriari ematen dioten espazioaren erdia ere osatzen, gainerako lurraldeetako errealitateari edota entitate handiagoei (Hegoaldea zein Euskal Herria bere osotasunean) jartzen dioten arreta handia baita.
|
|
|
a) Hedabideetan erabilitako hizkuntza, pertsonek elkar ulertzeko eremua definitzen
|
baitu
.
|
|
|
DEIA egunkaria bi multzo horien artean kokatzen da. Izan ere, bere printzipioengatik Euskal Herri osorako egunkaria izan nahi luke, baina bere egiturak Bizkai, Arabaeta Gipuzkoara mugatzen du (Nafarroan eta Iparraldean erredakziorik ez
|
baitu
). Bestetik, bere hedadura Bizkaian agortzen da gehienbat (ikus hedadura datuak, 1 atalean), eta argitaratzen dituen artikuluen erreferentzia eremu nagusia Bizkaia da.
|
|
|
Bestalde, Lizarra Garaziko itunaren ondorioz, Euskal Herria osotasun politikogisa harturik, egunkariek hedatzen duten irudia koiunturala ala zerbait iraunkorragoaizango ote den erantzuterik ez daukagu. Izan ere, neurri handi batean hori itun hartatikaurrera abiatutako prozesuaren bilakaerak berak erabakiko
|
baitu
.
|
|
|
Horiek garatu eta gauzatzeko ahalmena, berriz, Autonomia Erkidegoei ezagutzen die, betiere Erkidego bakoitzeko AutonomiaEstatutuan zehaztutakoaren arabera (149 artikulua). Eskuduntzen banaketarako moduorokor honek arazoak sorrarazi ditu historikoki, ez
|
baitu
argitzen zein diren oinarrizkoarauak, eta etengabeko tentsio egoeratan kokatu ditu Estatua eta Autonomia Erkidegoak, momentu politikoaren arabera erabakitzen joan direnak.
|
|
|
Elebitasuna aukera pertsonala denez, elebitasunaren gauzapen edo erabilpena gizakiaren aukera pertsonala denez, euskaldun elebidunak berakdu giltza, erraz asko kontsumi baititzake bai euskarazko produktu mediatikoa baierdara hutsezkoa ere. Gaur gaurkoz, komunikazio enpresek ez dute euskal hiztunarenmerkatu kuota galtzeko arriskurik ikusten, erdaraz ere gustura irakurtzen
|
baitu
euskaldunak. Bestalde, zenbait kasutan, euskaldun elebiduna kontzientzia politiko argia duenpertsona denez (berdin ezkerrekoa zein eskuinekoa), sarritan sentitzen du zor moralenbat bere alderdiko prentsarekin:
|
|
|
Euskal Herriarekin gertatzen ari den lurralde errepresentazio forma anitzareneskutik, bere identitate nazionalari eutsi ez eze identitate hori eraiki gura duen herria, gurea, aurrera egiteko oztopo ugarirekin aurkitzen da, zeren gaur egungo forma aniztasun horrek arriskutan jartzen
|
baitu
bihar etzi nazioartean ezagutua izango den euskalmapa politiko bateratua bera ere.
|
|
|
1 Ahal den guztietan, hedabideek Euskal Herri osotu eta integratuaren profilasozializatu lukete. Izan ere, baldin eta kontrara egingo balute, berezkoaeta historikoa den hizkuntz eta kultur harremanaren ukapen soziala bultzatukolukete, zeren egungo gizarte mediatizatu modernoan, hedabideetan ez dena ezbaitago eta ez
|
baitu
existentzia sozialik. Hedabideak iruditeria kolektiboarensortzaile eta zabaltzaile baldin badira, Zazpiak bateko mapa ukatzen duenakeuskaldunen arteko harremanaren isla kulturala eta isla soziala ere ukatzen ditu, partiketa administratibo eta politikoaren izenean.
|
|
|
Besteekiko harremanetan, denboraren joan etorrian, gizakiak garatu egin du beretzat duen territorioaren errepresentazio ulerkorra izan daitekeen irudi bidimentsionala, non marrazten ikasi
|
baitu
bereak diren errekak eta mendiak, herriak eta bideak; batetik, kideak eta lagunak non bizi diren irudikatzeko; eta, bestetik, besteek, etxezkanpokoek, lurralde hori errespeta dezaten.
|
|
|
Familia egitura ere eraldatuz doa, batez ere gizarteko sektore txiroenetan, babes eta biziraupen mekanismo nagusia familia delako. Horrek atzera botatzen duemakumearen emantzipazio prozesua, berriz ere etxeko lanera itzularazten
|
baitu
.
|
|
|
Inperio tradizionalak inbaditu egiten zituen koloniak. Internet ek ez ditu inbaditu behar, urruneko eragina
|
baitu
. Hau oso erosoa da.
|
|
|
Inperialismoak askotan koloniatik metropolirako emigrazioa dakar. Erabiltzen den eskulan gehiena, jatorrizko herrietan bertanmantentzen da, tele-lanak ahalbidetzen
|
baitu
hori.
|
|
|
Nazionalitatea lehenik eta behin juridikoki definitzen den norbanakoaren etaestatu baten arteko lotura da; behinik behin, halaxe adierazi zuen Nazioarteko Justizia Epaitegiak 1955an (Lete 1987: 21). Estatuaren bilakaerarekin lotura estuak ditu, estatuak naziotasuna eraikitzearekin bat definitzen
|
baitu
nazionalitatea. Jatorriazuzenbide erromatarrean kokatzen den arren, frantses iraultzak finkatutako hiritartasun kontzeptuarekin nahastu eta identifikatzeko joera handia dago, hiritartasunanazionalitatearekin parekatuz.
|
|
|
Erabilerari erreparatzen badiogu, baina, eta horretarako Euskaldunon Egunkariaren hemeroteka hartuko dugu irizpide gisa, hiritartasuna eta nazionalitatea hitzekin alderatuz, herritartasuna gutxien erabilia dena dugu oraindik7.Duen esanahi sinboliko potentzial handiagatik(, herria? delako kontzeptuak berebaitan laburbiltzen dituen esanahi ugari eta adierazkorrak kontuan hartuz), ordea, ezlitzateke harritzekoa erabilera politiko eta herri mailakoan orain artekoa baino zabalera handiagoa izatea epe laburrean, jendearengan atxikipen sentimendua oso errazpizten
|
baitu
.
|
|
|
Alderdi horrek proposatutakoaren arabera, prozesua mailakatua izango litzateke, eta, bukaeraraino eramateko aukerarik izatekotan, halabeharrez epe oso luzean egin beharrekoa, hasten denetik bukatzen denarte erakundeen arteko negoziazioetan oinarritzen baita erabat, statu quoa zalantzanjarri gabe. EAren proposamena erdibidekoa izango litzateke, lehen aukera gisanegoziazioa proposatu arren burujabetasuna alde bakarrez aldarrikatzeko aukera erezabalik uzten
|
baitu
, lehenengoak porrot egingo lukeen kasurako.
|
|
|
EAk itxura kontraesankorreko estrategia proposatzen du: alde batetik, Estatutuaren araubidea gainditzea proposatzen du, aukera uzten
|
baitu
euskal legeanoinarrituta burujabetasuna alde bakarrez aldarrikatzeko; eta beste aldetik,, gauregungo lege antolamendua lantzea, eta estatu espainolarekin negoziazio politikoaegitea proposatzen du.
|
|
|
eta estatu espainolarekin negoziazio politikoaegitea proposatzen du. Kontraesan hori bera nabaritzen zaio harremanen kontuan, alde batetik, Euskal Estatu batu eta burujabea lortzearren beste alderdi nazionalistekin, nola politikoekin hala zibilekin, bat eginda aritzea proposatzen
|
baitu
, eta bestetik, alderdi estatalistekin, elkarrizketa eta adostasuna bilatzea?.
|
|
|
Horregatik datoz beti mintzairaren eremutik.Hitzaren erabilera nabaria da hor, gutxiago, gehiago edo ezberdinki azpimarratuabada ere. Zen a hain da mintzairaren eremuan ongi kokaturiko terapia, non hitzadeskontzertatzera jotzen
|
baitu
sistematikoki, adierazle purua bere esanahi gabezianharrapatu nahirik. Garrasi primarioa ere Zeraren adierazle purua lortzeko ahaleginada.
|
|
|
Psikotikoengan, funtzio pertzeptiboa gorputzetik izugarri bereizita dago.Norberaren irudiaren eta gorputz Nitasunaren arteko distantzia eskizofrenian gertatzen da nabarmenen, kasu horretan irudiak ez
|
baitu
ia ia loturarik errealitatearekin. Irudi hori gorputzaren errealitatearekin gatazka bortitzean dagoenez, nahasmen handia sortzen da.
|
|
|
Nia ez da banandua suertatuko bere instintu osagaiendesaktibazio partzial edo osoarengatik. Maila fisikoan, horrek uzkurdurakronikoen eta tentsioen ausentzia dakar gorputzaren gihar elementuetan, mugikortasun areagotu batek jarduera sorta zabalagoa ahalbidetzen
|
baitu
, baitaegoerei erantzuteko orduan malgutasun handiagoa ere(...) Uzkurdura kronikoekinposatutako eragozpen fisikoetatik libre egotea, beldur inkontzienteetatik askatutaegotea, horrek, eta horrek bakarrik, egingo du gizakia maitasunerako gai, hartara haren sentimendu sakonenak agresibitate indartsu batez adierazikodirelarik?.
|
|
|
Pertsona hori ez da konturatzenbere aurpegiak goibeltasuna, sumina edo nazka adierazten duela. Aurpegi edo aurpegi zati batzuek halako min espresio nabarmena izaten dute, non harridurasortzen
|
baitu
pertsonak bere sufrimendua sentitzen ez duela ikusteak. Ipurmamiakestuturik edukitzeak atzera egitea adierazten du, eta nahitaez du eragina funtziosexualean eta sentipen sexualen deskargan, pelbisaren mugimendu kulunkariak etadesiraren indarra inhibitzen dituelako.
|