|
2000
|
|
|
Trantsizio garaiak bizi
|
ditu
euskal gizarteak, eremu askotan gainera, baina ezin uka denbora dela trantsizio hori behar legez burutzeko. Denbora hori kudeatzeko buru hoztasuna eta erantzukizuna izango dira balorerik preziatuenak datozen hilabeteetan
|
|
|
Arazoaren muina eta giltzarria puntu amankomun bat bilatzean datza. Kontuan hartu behar
|
dugu
euskal gizartea ez dela euskal nazionalista, anitza dela, eta espainol nazionalismoa gero eta oldarkorragoa izango dela. ETAren indarkeria desagertzen joaten den neurrian espainiar oldarkotasuna haundituz joango da.
|
|
|
Nork bere seme alabentzako nahi duen eredua bermatu nahi dugu, besterik ez. Inaxio Oliveri Hezkuntza sailburuak joera handia
|
du
euskal gizarteak eskatzen dituen erritmoez haratago joateko.
|
|
2001
|
|
|
Egoera honetan, euskalgintzak batasunean egin behar du lan, bat eginik eta elkarlanean bakarrik lortuko dugu kontra bilakatu nahi
|
duten
euskal gizartearen euskararen aldeko jarrera ez aldatzea. Euskararen aldeko jarreraareagotu eta berreuskalduntzean urrats berriak egitea da gure erronka eta, eraso giroan ere, aurrera egin dezakegula argi izatea da aurrera egiteko dugun akuilurik indartsuena.
|
|
2002
|
|
|
Akordioa eta adostasuna bilatu behar ditugu atsedenik gabe, beti Euskal Herria ardatz hartuta; ezin
|
dugu
euskal gizartea denbora gehiagoz espainiar eta frantziar estatuen inguruko meteorito zatikatu izatera kondenatu, era horretan euskaldunon galera etorriko baita luza gabe. Oraingo egoeratik ez dute luzerako irabazpiderik izango, ez eta probintzia bakanetako administratzaile direnak, haraino ere helduko baitira zentroko agintariak leku hartzera.
|
|
|
Kontu honetaz gero luzeago aritzeko asmoa dudan arren, aldez aurretik azaldu nahi dut nazio izaera nola ulertzendudan edo, hobeto esateko, nola ez dudan ulertzen. Uste
|
dut
euskal gizartea ren —eta ez beste edozein gizarteren— zerbitzuan egongo den unibertsitate sistema bat eraikitzen saiatu genukeela, euskal herritarren kultur eta ekonomi beharrei egokiro erantzungo dien eta euskal nortas unaren alde egingo duen sistema bat. Eta ez naiz ari, ez Euskadi osoari egokituko litzaiokeen euskal unibertsitate bakarraz, ez hizkuntza bakarrez —euskaraz— jardungo duenun ibertsitateaz, ez eta egitasmo politiko jakin eta bakar baten lorpenerako egituratuko den unibertsitateaz ere.
|
|
2003
|
|
|
Gainera, eta hala zioen lehendakariak proposamenaren sarreran, konponbide eta irtenbideen egarriz dago euskal gizartea, proposamen eta alternatiba zain dago, indarkeriaren zama eta alderdi politiko batzuen ezetz sistematikoa gainditu nahian. Konponbideak nahi
|
ditu
euskal gizarteak, aurrera begiratu nahi du herriak, lehenari uko egin gabe, noski, baina aurrera egin nahi du eta zurrunbilo noragabe honetatik atera.
|
|
2004
|
|
|
ETAk desagertu behar
|
du
euskal gizartearen eta ezker abertzalearen beraren arbuio gero eta handiagoa jasotzen duelako. ETAk azken urteetan ezker abertzalearen zatiketa, ahulezia eta sufrimendua ekarri ditu.
|
|
|
Epelak ere hasi omen ziren berotzen egun haietan: . Epeletik gora egin behar
|
luke
euskal gizarteak ere, herri honen eraikiera zinez zein hizkuntzatan eta ze modutan ehundu nahi duen argi adieraziz. Eta epeletik gora jo behar lukete Erakundeek?. 414 Bihotz taupadak bizkortu eta euskaltzaleen odola borborka.
|
|
2005
|
|
|
Ziega zuloko isiltasunera kondenatu dituzte. Haien ahotsa entzun behar
|
dugu
euskal gizartearen ahotsarekin bat eginez.
|
|
|
Iñigo Lamarkak ahalegin berezia eskatzen zion Hezkuntza Sailari profilik gabeko 157 irakasleak bete zitzaketen lanpostuetan birkokatzeko ahaleginak egin zitzan edo, nola edo hala, beren euskalduntze prozesua buka zezaten eta" euskarak eta lanerako eskubideak talka egin ez dezaten". Bestalde, argi adierazi zuen gatazka konponezina bihurtzeko zuen beldurra; izan ere" haustura nahikoa
|
ditugu
euskal gizartean, orain beste berri bat zabaltzeko". Salbuetsita geratzeko adin epea administraziokoarekin parekatzeko proposamena ere iradoki zuen, 55 urtetik 45eraino jaitsita.
|
|
2007
|
|
|
\ Polarizatutako aniztasuna
|
duen
euskal gizartean bizi gara. Gure artean diharduten indar politikoen arteko erradikalismoa, gogortasuna eta ezin eramana ulertzea ez da erraza.
|
|
|
Frankismoaren alderik gogorrena pasatua bazen ere, errepresioak gordinkeria osoz jarraitzen zuen. Poliziak, Guardia Zibilak eta erregimenaren jarraitzaileek kontrol estua
|
zuten
euskal gizartearen gainean. Gerra eta gerraosteko errepresioak bere helburuak lortu zituen.
|
|
|
– Espantuak sartuko zaizkizu, bai, ikusiko duzularik nolako indarra
|
dudan
euskal gizartean, ene gomendioengatik euskal nagusi guztiek zure lan eskaerak ezeztatuko dituztenean. Gosez hil duzu...
|
|
2008
|
|
|
Etxeak nortasun berezia
|
du
euskal gizartean eta nortasun horren seinale da, ematen duenez, Erdi Arotik hasita agirietan eta modu ofizialean erregis tratua ageri den izena. Batzuetan etxeak eman dio deitura familiari eta bertze batzuetan jabearen erreferentzia (izena, deitura, lanbidea, jatorria, izen goitia...) hartu du izentzat etxeak.
|
|
|
Erabili duen hiztegiari dagokionez, PSE EEko idazkari nagusiak uste du lehendakari batek ezin duela horrela hitz egin. Alfonso Alonso Arabako PPko burua, berriz, EAJri zuzendu zaio eta Ibarretxeren hamarkada bukatzeko eskatu, uste
|
baitu
euskal gizartearentzat arazo bihurtu dela.
|
|
|
Urtero, Gabonetan, euskal gizartearen ordezkaritza zabal bati harrera egiten dio lehendakariak. Atzo ere, Lehendakaritzako areto nagusia lepo bete
|
zuten
euskal gizarteko arlo guztietako ordezkariek. Bostehun gonbidatu baino gehiago bildu ziren iluntzean egindako ekitaldian:
|
|
|
• Uste
|
dute
euskal gizarteak adeitasunez hartzen dituela, agresibitaterik gabe, bai maila pertsonalean, bai euren jatorri bereko guztiak. Guztiarekin ere, etorkinen aburuz euskaldunek erdipurdiko iritzia dute beraiei buruz, ez positiboa.
|
|
2009
|
|
|
Dena dela, bakarrik lautik batek uste dute nahikoa egin dela terrorismoaren aurkako borrokan. Hala ere, hirutik bik uste
|
dute
euskal gizarteak azken boladan ETAren aurkako jarrera argiagoa duela.
|
|
|
Gazte Abertzaleak EAko gaztediaren soberanismoaren inguruko ekitaldi batzuetan, Urizar horren inguruan hitz egin du. Bere ustez, Konstituzioak ez
|
du
euskal gizartearen gehiengoaren berrespena eta euskaldun gehienak gaindituta du Konstituzioa, erabakitzeko oinarrizko eskubidea urratzen digula ulertzen dugulako.
|
|
|
Horrekin batera, eta zailta sun guztiei aurre eginez, ETAren azken eraso bortitza gaitzesteko eskatu zien eragile guztiei Iñigo Urkulluk. ETAk nahi duenean eta ahal
|
duenean
euskal gizartea isilarazten saiatzen da, baina ez gara isilik geratuko.
|
|
|
Izan ere, ziur da bakea ez dela iritsiko orain arte egindako huts berberak egiten badira. ETAk eta Espainiako Gobernuak ezin
|
dute
euskal gizartearen etorkizunari buruz erabaki negoziazio sekretuekin, esan du. Lehendakariak argi dauka Euskal Herriak etorkizuna bide baketsu eta demokratikoak erabilita erabakiko duela.
|
|
|
Nik uste
|
dut
euskal gizartearen baitan badagoela nolabaiteko berrarmatze moral eta ideologiko bat egiteko beharra mundu eta ideia abertzaleen inguruan. Nik uste dut badagoela neke bat, sinesgogortasun bat...
|
|
|
Espainiak ez du hori egingo. Guk irabazi behar
|
dugu
euskal gizartea mugiarazita. Eta, horretarako, alderdi abertzaleen akordio minimo bat behar da.
|
|
|
Zientziak eta zientzialariek irudi ona
|
dute
euskal gizartean; haien ekarpenak eta funtzioak onuragarritzat jotzen ditu jendeak. Eta horrekin batera, zientzia eta teknologia sustatzeko eta haietan inbertitzeko beharra ikusten du.
|
|
|
Eta guztiori ulertuta, ez al da begien bistakoa hemengo gizarte bizikidetzarako ez dela berdin txinera edo euskara ikastea? Gauza bat da, hizkuntzen ikaskuntzari dagokionez, heldu aroan bakoitzak harturiko erabaki horiek errespetatzea, eta besterik, elebiduna izan nahi
|
duen
euskal gizartean, euskararen eta gaztelaniaren arteko bizikidetzaren aldeko pedagogia soziala egiteari uko egitea, edo hemengo hizkuntzen arteko berdinkidetasunaren eta bizikidetzaren aldeko pedagogia soziala inposizioarekin nahastea.
|
|
|
Erabakigarria izango da euskal gizarteak etorkinekiko eta euren kultura eta hizkuntzarekiko erakusten duen jarrera, beraiek euskararekiko jarrera bat edo beste har dezaten. Integratzailea, asimilazioarekin zerikusirik ez duena, izan behar
|
du
euskal gizartearen jarrerak. Beldurrez begiratzen badiegu, euskararentzako mehatxu eta arrisku moduan ikusten baditugu, jai du euskarak, gaztelaniaren erosotasunean aurkituko baitute aterpe.
|
|
|
Izan ere, esandakoaren ildo beretik, kontuan harturik gizarte elebiduna izatearen aukera egina
|
duela
euskal gizarteak, bi hizkuntzen behar besteko ezagutza bermatu behar zaie etorkinei, beharrezkoa baitute hori euren integrazio sozial eta pertsonal osorako.
|
|
|
Elebakartasunak gero eta toki gutxiago
|
du
euskal gizartean. Elebitasuna zabaltzeko joera gorantz doa etengabe.
|
|
2010
|
|
|
Keinuak aspalditik gertatzen ari dira, baina ez iritzi publikoak argi eta garbi arre edo so ari den irudikatzeko moduan. Eta maiatzeko hauteskundeetarako, hori argi ikusi behar
|
du
euskal gizarteak. Ezker abertzaleak urratsak eman ahala, eta PSOE errepresioaren eskeman enrokatzen bada, bere mota batek bizkar eman diezaioke, lehenago Zapaterori 2006ko ahalegina eskertu zion moduan.
|
|
|
Sakoneko aldaketa baten aitzinean gaude, populazioaren piramidea irauli egin da zeharo: ...teko eliteak elebidunak izango direla. egoera berri hori gizarte berdinkideagoa eta kohesionatuagoa eraikitzeko lagungarri izango da, nahiz eta ikuskizun geratzen den horrek guztiorrek zenbaterainoko eragina izango duen euskararen erabileran. eta hau ez da bigarren mailako kontua, lehen muturreko kezka baizik, euskararen biziindarrak arduratzen gaituenontzat. elebakartasunak gero eta toki gutxiago
|
du
euskal gizartean. elebitasuna zabaltzeko joera gorantz doa etengabe. baina elebitasuna ez da homogeneoa —euskal gizarteak dituen ezaugarriak izanda, eginahalak eginda ere, ezin bestela izan—: elebidun guztiak ez dira neurri berean elebidun. elebitasunaren hazkundea fenomeno urbanoa da, batez ere. garai bateko elebidun gehienak herri txikietan bizi ziren (baita orduan oraindik bazeuden euskal elebakarrak ere), euskal hiztunak nagusi ziren guneetan, eta adin guztietako elebidun gehienek euskara zuten lehen hizkuntza. errotik aldatu da hori urte gutxian. egungo elebidun gehienak hamar mila biztanletik gorako hiriguneetan eta hiriburuetan bizi dira, euskara erabiltzeko aukera gutxiago dituzten herrietan, eta, arestian esan bezala, hogeita hamabost urtez behetiko elebidun gehienek gaztelania dute lehen hizkuntza. horrek guztiorrek zuzenean eta modu erabakigarrian eragiten du euskararen erabileran. beste hitzetan esanda:
|
|
|
Iñigo Urkullu EAJko presidenteak ETAk, euskal gizartearen gehiengoak nahi duena ez esatea kritikatu du: ...usita.EAPeio Urizar EAko idazkari nagusiak ETAren komunikatuaren balorazio positiboa egin du, egoerari laguntzen diolako.Urizarren ustez, ezker abertzaleak gizarteak duela asko eskatzen ziona egin du, hau da, aurrea hartzea eta ETAri bidea markatzea, etorkizuna politikan dagoela adieraziz.PPLeopoldo Barreda EAEko PPko bozeramaleak adierazi duenez, ez du ezer berririk esaten, ez ditu armak utzi, ez
|
du
euskal gizartearen gehiengoaren borondatea errespetatzen eta horren ordez, gizarte horren borondateari gaineratzearen asmoa errepikatzen dute.Barredaren arabera, talde terrorista batek ere ez dauka sinesgarritasunik demokraziari buruz hitz egiten.Dokumentuan ikus daitekeena ETAren barnekoei zuzenduta dagoela eta gizarte demokratikoaren aurkako mehatxua dela adierazi du ere.AralarAralarren ustez, ...
|
|
|
Enrique Mugicarentzat momentu historikoa bizi
|
du
euskal gizarteak Jaurlaritza berriarekin. Eusko Jaurlaritza berriaren aurrean, nire anaiaren hilketaren testigantzak indar handiagoa du, gaineratu du.
|
|
|
Atutxaren esanetan bakebidean jarraitzeko urrats hori eman behar dute. Tregua batekin ez da posible Armak erabat uztea espero
|
du
euskal gizarteak.
|
|
|
Juanjo Agirrezabala EAren legebiltzarkideak, bere aldetik, ohartarazi du arduragabekeria bat dela bakerako ateak irekitzeko garaian lehendakariak bere burua hortik kanpo uztea, izan ere, politikari abertzaleak uste
|
du
euskal gizarteak ez duela merezi egun horren zain bulegoan geratzen den lehendakari bat.
|
|
|
Tematu gaitezkeelako Konstituzioa eta Estatutua giltzaz ixten, baina badira bi errealitate ukaezinak direnak. Lehena, Espainiako Konstituzioak duen babesa
|
duela
euskal gizartean. Bigarrena, Estatutuak babes zabala izan zuela euskal gizartean, baina ez zela gai izan pentsamolde guztiak integratzeko; eta hogei urte pasatu ondoren (2000 urtean eman nuen hitzaldia, baina gaur berdin balioko luke) bete gabe zegoela.
|
|
|
Moncloako prentsa aretoan, Ibarretxe Lehendakariak irmo baieztatu zuen Euskadi nazio bat dela uste
|
duela
euskal gizartearen zati handi batek. " Nazio hori Espainiako Estatua sortu aurretik ere existitzen zen, eta etorkizuna erabakitzeko eskubidea dauka.
|
|
|
Horixe da, bada, aurreko legealdian ibili dugun bidea. Bene benetan uste
|
dut
euskal gizarteak aurrera egin duela, nabarmen, aipatutako hiru arlo horietan.
|
|
|
Nazio Batuen Erakundearen (NBE) azken txostenaren arabera, 2007ko txostenaren arabera alegia, hirugarren gaude munduan giza garapena, eta ez bakarrik hazkunde ekonomikoa, adierazletzat hartuta. Egia da arazo asko
|
dituela
euskal gizarteak, baina egia da, halaber, bizi kalitateari eta aurrerabideari dagokionez, munduan buru diren herrialdeen artean geundela 2008ko ekitaldia itxi genuenean.
|
|
|
PP eta PSOE jabetzen dira itxurazko gehiengoa ordezkatzen dutela; ez
|
dutela
euskal gizartearen gehiengoaren babesik. Alderantziz, ondo asko dakite gizartearen gehiengo sozial eta politikoari bizkarra emanez eta haren aurka osatu dutela Jaurlaritza.
|
|
|
ETAk amaitzea zor du, ez besterik. Baina Espainiako Gobernuak ere ez du ordezkatzen Euskal Herriaren borondate demokratikoa, eta, beraz, ezin
|
du
euskal gizartearen izenean erabaki.
|
|
|
Indarkeriaren eta terrorismoaren biktima guztiak babestu behar
|
ditu
euskal gizarteak
|
|
|
Bestalde, haren esanetan, indarkeriari legitimazioa kentzeak herritarren jarrera aldatzea du helburu, tolerantziaren, aniztasun politikoaren eta giza eskubideak sustraitzeko. Lopezek adierazi zuenez, sistema eta instituzio demokratikoek askatasuna eta bizikidetza bermatzen dutela barneratu eta defendatu behar
|
du
euskal gizarteak.
|
|
|
Bi alderdietako ordezkariek uste dute alderdi politikoek oso kontuan hartu behar
|
dituztela
euskal gizarteak bake eta normalizazio politikoaren alde, eta Nafarroako herritarren gehiengoak aldaketa sozial eta politikoaren alde egindako eskaerak. Horretarako, baina, argi dute aurretik gizarte eragile guztiekin lan egin behar dela.
|
|
2011
|
|
|
Euskararen gaiak karga ideologiko handia
|
zuen
euskal gizartean, eta lehen ikerketa hauek bultzatu edota egin zituzten ikerlari eta erakundeek
|
|
|
Eak gogoratu duenez, Gasteizko Legebiltzarreko babesa jaso zuen Euskadiko esparru juridikoa eta politikoa aldatzeko proiektu bat izan zen eta, hura Madrilera iritsi baino lehen, Urkulluk berak atzera bota zuen. Zergatik sinestu behar
|
du
euskal gizarteak orain EAJ egiatan ari dela?", galdetu du Badiolak.
|
|
2012
|
|
|
«Ez naiz sartuko joko alderdikoi horietan, euskal gizartearentzat okerra delako. Zer behar
|
du
euskal gizarteak. Hauteskundeetara noiz deituko den jakitea ala bere printzipioen alde egitea?».
|
|
|
Sagardoak eta sagardotegiek tarte handia
|
dute
euskal gizartean. Euskal Herriko txoko askotan aurkitu daitezke sagardotegiak.
|
|
|
Hori guztia, besteak beste justiziak, egiak, memoriak eta adiskidetzeak marrazten duten joko zelaiaren baitan. Erronka nagusi hori
|
du
euskal gizarteak ETAren ondoren zabalduko den garairako.
|
|
|
direla gaineratu du. Bi ardura nagusi
|
ditu
euskal gizarteak: –Lana bultzatzea eta gizarte bazterketari aurre egitea?, esan du.
|
|
2013
|
|
|
2013an gaude ordea, ETAk bi urte daramatza geldirik, behin betiko desagertzeko Espainiako Gobernuaren urratsen zain erantzunik gabe. Bideojoko bati buruz ariko bagina, esango genuke ETAk erabateko menia iragarri zuenean pantaila bat pasa
|
zuela
euskal gizarteak. Eta hurrengo pantailak lege diskurtsibo berriak dauzka.
|
|
|
Irlandaren kasua aipatu zuen, hango prozesu luzea, urteak iraun zituena. Ezin garela geldirik egon, hitz egin behar dugula… Uste
|
dut
euskal gizarteak bakea nahi duela, benetan. Baina alderdi politikoek markatzen dute bide orria, eta askotan, alderdi politiko batzuek agintzen dutena betetzen du jendeak.
|
|
|
Hau da, oro har, zaintzen dugunean, gure emaztea zaintzen dugu, eta betiere gure bizitza laborala kasik agortua dagoenean, alegia, erretiroa hartu baino urte gutxi batzuk lehenago hasita; eta hori, posible bada, baina zaintzeko betebeharra modu orokorrean gure gain hartu gabe; hots, nahi badugu eta nahi dugunean zaintzen dugu. Bigarren alderdiari erreparatuta, besterik gabe erantsi nahi
|
dut
euskal gizartean ohikoagoa dela beste gizarte batzuen aldean (Holanda, AEB edo Britainia Handia, esaterako) gizonak, alargundu ostean, alabaren baten etxera bizitzera joatea (65 urtetik gorako gizonen% 5,6 baino ez da bizi bakarrik bere etxean). Mendekotasun funtzionalaren eraginez, eta ez gaixo egoteagatik, gertatzen da, batik bat, hori.
|
|
2014
|
|
|
Topagunea bera jarri zuen Jonek hori egin lezaketenen adibidemoduan, dagoeneko bide horretan ari direnena.Mahai inguruan parte hartu zuten guztiek balioizugarria aitortu zioten Jon Sarasuak liburuan egindako ekarpenari. IñigoFernandez Ostolazak mugarritzat jo ere egin zuen, aurreikusiz eragin handiaizango
|
duela
euskal gizarteak emango dituen urratsetan. Erantsi zueneuskalgintzak behar duen, eta ia denok aldarrikatzen dugun, ziklo aldaketabehar bezala egiteko, Jonek asmatu duela piezak egoki lotzen.
|
|
|
Bestalde, nortasunaren ikuspuntutik,. eus domeinua komunitate oso baten domeinua da, eta uste dugu ikur gisa komunitatea batzeko eta kohesioa emateko ahalmena duen tresna dela. Horrek eragin zuzena
|
du
euskal gizartean. Gure herriak pairatzen duen egoera soziolinguistikoa aintzat harturik, asko dira ele bitan argitaratzen diren webak.
|
|
|
2004ko Estatutu Politiko berria eta 2008ko Galdeketa Legea. Hurrenez hurren Kongresuaren eta Konstituzionalaren ezezkoak jaso ondotik, lehendakariak begiratu zuen atzera, eta ez zeukan inor; ez
|
zuen
euskal gizarterik atzean —ez eta bere alderdia ere— 2006an, berriz, ezker abertzaleak abandonatu egin zuen elkarlanean Nazio Eztabaidagunearen bidez ereindako dinamika soziopolitikoa, eta, Loiolakoak huts egin ostean, bere planteamenduetan oso ikusi zen bakarrik, baita estatuen zartadak pairatzean ere. Antxon Etxebestek Josu Muguruza liburuan esan du ETAri 1989an Aljerko elkarrizketetan" gerria, pazientzia eta ENAMeko indarrekiko konfiantza falta" izan zitzaizkiola; ez zuela" gatazka politikoaren konponbiderako fronte berri bat" behar zela" barneratu".
|
|
|
New Yorken edo Argentinan ere zabaldua dago euskal gizartea. Azken finean,. eus ek irudikatu nahi
|
du
euskal gizartearen forma Interneten, hau da, gure egitura soziala: enpresak, eskolak, kultur elkarteak, norbanakoak... hori guztia. eus txapelaren azpian irudikatu nahi dugu.
|
|
|
Alabaina, ezaugarri positibo ukaezin horiek gorabehera, termino orokorretan baloratuta, Ikuska saila frakaso bat izan dela esan dezakegu. Lehenik, filmen zabalpenarekin izan zituen zailtasun eta gabeziak medio, ez
|
zuelako
euskal gizartearengana modu normalizatu batean iristea lortu eta, beraz, ez zuelako jendearengan era adierazgarrian eragitea lortu. Bigarrenik," aterrizaje pista" eta" eskola" izaerak proiektuak iraun zuen bitartean bakarrik funtzionatu zuelako.
|
|
2015
|
|
|
Eta arazo horiek Octavio Pazi hartutako irudi batekin adierazten zuen, erresonantzia kaxaren irudiarekin. Kontzeptuak obra batek gizartean zuen hedadura eta eragina adierazten du, eta beraz, Atxagak nabarmentzen zuena zen euskal obrek hedapen eta eragin gutxi
|
zutela
euskal gizartean, erresonantzia kaxa eskasa zutela alegia. Bistan denez, kontzeptua literaturaren harreraren esparruan koka daiteke, hots, obren harreren arazoari dagokio.
|
|
|
Sinesgarritasun irabazi hori gorabehera, 2004ko martxoaren 11ko ondorio nagusia bestea izan zen, alegia, gizarteak indarkeriarekiko zuen tolerantzia txikitu egin zuela. XX. mendearen bukaeran, bide demokratikoen aldeko diskurtsoak guztiz nagusiak zirelarik, ETAk zailtasun handiak baldin
|
bazituen
euskal gizartearen aurrean bere jardun armatua justifikatzeko, 2001eko eta 2004ko eraso islamisten ondoren are zailagoa izango zen.
|
|
|
" Datozen asteotan ikusiko da ELA eta LAB barrikadaren alde berean daudela, lan erreformari behar bezala erantzuten, eta aparteko arazorik gabe gaindituko dugu, ELAk eta LABek zeregin handia
|
dutelako
euskal gizartean. Eta ez arlo sindikalean bakarrik...".
|
|
|
761. Alderdi eta sindikatuen agiria" euskal gizarteari" zuzentzen zaio;" une hau berebiziko ilusio eta itxaropenez" bizi
|
duen
euskal gizarteak" jarrera konstruktiboak galdegiten dizkie esparru instituzional, politiko, sozial eta sindikalei", baina" sei hilabete igaro dira, eta euskal gehiengo sozialak konponbiderako proposamen demokratikoak etengabe eskatu dituen arren, gobernu espainol eta frantsesaren arduragabekeria politikoa nabarmen geratu da"; gobernuoi" euskal gizarte eta erakundeen eraba... Gogorarazten dute, bestalde," era honetako prozesuak ez direla erresistentzia eta oztoporik gabe aurrera ateratzen" eta" lasaitasun" eta" konfiantza" mezua adierazten diete euskal emakume zein gizonei, eta prozesuak jasaten dituen erasoei" erantzun bateratu, tinko eta irmoa" emateko eskatzen diete.
|
|
2016
|
|
|
Mendeurren horren itxaropenaz aurkezten dio Euskaltzaindiak bere ahaleginen emaitza euskal gizarteari, eta gogoratzen dio hortxe dagoela, lanean eta jardunean, Euskal Herriko lurraldeetan euskara bera izan dadin orain eta geroan ere, tresna duina eta baliagarria euskaldun ororentzat. Orobat, berea galdu gabe, bestelako hizkuntzak eta kulturak bizi eta barneratu nahi
|
dituen
euskal gizarte batentzat.?
|
|
2017
|
|
|
Jakin 220 arbuiagarria behar lukeen diskurtso moldeak izugarrizko arrakasta
|
du
euskal gizartean, eta bereziki Hegoaldekoon kasuan". Unai Iturriagak antzeratsu formulatu du:
|
|
|
Baina, hara non, itxura guztien arabera euskal kolektibo nazionalarentzat iraingarria eta arbuiagarria lukeen diskurtso moldeak izugarrizko arrakasta
|
duen
euskal gizartean, eta bereziki Hegoaldekoon kasuan. Izan ere, umoreari buruzko teoria soziologiko orokorrek diotenaren aurka, Euskal Herrian egiten den umore etnikoaren parte handi batek ez du bere auzoa parodiatzen (Espainia edo Frantzia), baizik eta bere taldeari buruzko erreferentziak baliatzen ditu umorerako; hainbesteraino, ezen euskaldunek" gure buruaz barre egiten" dugula oso zabaldua dagoen ustea den.
|
|
2018
|
|
|
Dena dela, gizartearen jarrerarekin baikorra da Izagirre. Uste
|
du
euskal gizartea azken urteetan aurrerapausoak ematen ari dela heriotza eta dolua barneratzerako orduan. " Azpimarratu nahi dut zorionez azken urteeta badagoela mugimendua integrazioaren alde.
|
|
|
EAJ bere interesen alde aritu zela erran du Otegik. " EAJk atzo ez
|
zuen
euskal gizartearen gehiengoa ordezkatu, bere burua ordezkatu zuen soilik", kritikatu du. Halaber, hitza ez betetzea egotzi dio, Katalunian 155 artikulua indarrean dagoen bitartean Estatuko Aurrekontuak babestuko ez zituela agindu zuelako.
|
|
|
Gatazkari aurre egiteko modua izango da agian ezberdina. Nik uste
|
dut
euskal gizartean oso erradikalak izan garela egoera askotan: hau edo bestea.
|
|
|
Hainbat batzorde eta lantalde ere hemen biltzen dira eta bestelako jardunaldi eta ekintzak antolatzen dira, espazioa baliatuta batzuk, Euskaltzaindiarekin elkarlanean bestetzuk. Beraz, ateak zabalik
|
ditugu
euskal gizartearentzat?. Antzerako hitzak esan ditu Sagrario Aleman euskaltzainak ere.
|
|
|
Azkenik, RAEren Ohorezko Liburuan sinatu du Andres Urrutiak, Euskaltzaindiaren izenean. RAEren eta Euskaltzaindiaren arteko harremanak sendotzeko eta indartzeko ahalegin berriak egingo ditugu aurrerantzean esan du Andres Urrutiak, Madrilen, baina gaur bereziki aitortu dugu Euskaltzaindiaren Mendeurrena eta data horren balioa, Mendeurrena baliatu nahi
|
dugulako
euskal gizartearekin 1918an hartu genuen konpromisoa berresteko, euskal gizartearen zerbitzura gaudela esateko, beste behin.
|
|
2019
|
|
|
Bitartean, airean jarraitzen du galderak: zer egin behar
|
du
euskal gizarteak gatibu politiko gisa dauzkaten presoen askatasuna lortzeko?
|
|
|
Euskal Herriko azken sarraskia izan daitekeela gaineratu du antzerkigileak eta
|
baduela
euskal gizarteaz eta izaeraz kontatzeko zerbait: " Sarraski hori dugu gure baitan.
|
|
|
Bere komunitatean ongi txertatutako hedabidea da eta sustrai sakonak
|
ditu
euskal gizartean, baita gehiengoaren mesedetan lan egiten duten kolektibo eta mugimenduetan ere. Komunitate hori da ARGIA biziarazten duena eta beti izan da horrela.
|
|
|
Arestian iradoki dugun moduan, XX. mendearen bigarren erdian euskal narratibak eleberri beltzari ateak irekiko dizkio, eta Jose Antonio Loidik eta Mariano Izetak lehenik, eta geroago Txomin Peilhen, Gotzon Garatek eta Xabier Gereñok generoaren molde nagusiak sortu zituzten 1950 eta 1960ko hamarkadetan, nahiz eta gehienetan zailtasun handiak
|
zituzten
euskal gizarte tradizionalean euskaraz mintzatzen den gizartean krimenik kokatzen; horregatik, generoaren baitan detektibe eta krimen gogorrak sortzean, atzerriko lekuetan gertarazteko joera erakutsi zuten. Euskal narratiba idatzian emakumeen aurkako indarkeriaren arazo errealen islapenik ez da ikusiko, beranduago arte, aitzitik, detektibe eleberrietako emakume estereotipoak agertzen jarraituko dute:
|
|
|
Aurkezten dugun honetan orain arte dokumentatu ditugunak sartu dira, baina zerrenda zabalik dago eta izen berriak aztertu ahala datu basean gehituz joango gara, azaldu du Paskual Rekalde Euskaltzaindiaren Onomastika batzordeko kideak. Genero marka duten izenak kategoria horri atxikiak dira tradizio soziokultural edo ibilbide historiko bat
|
dutelako
euskal gizartearen bilakaeran, gehitu du euskaltzain urgazle nafarrak?; hala ere, datuen argitan frogatuko balitz sail horretako izen batzuek esleitua duten generoaz gain beste generoarekin ere erabili edo erabiltzen direla, datuak egokitu lirateke.
|
|
|
Oso praktikoa izatearen sona
|
du
euskal gizarteak, gero eta hots gehiago entzuten ari gara bikaintasun zientifikoaren eta kultur estrategia eraginkorren alde. Demagun Guggenheim:
|
|
2020
|
|
|
«Kataluniako Parlamentuak borondate osoa
|
du
euskal gizartearen bidelagun izateko. Izan ere, askatasunaren, elkarren arteko aitortzaren eta bizikidetzaren aldeko apustu bat egin dute herritarrek, beren erakundeen, alderdi politiko gehienen eta gizarte zibilaren bidez».
|
|
|
Lan arloan eta jarduera sozialetan neurriak hartzea ere ezinbestekoa litzateke Urkulluren arabera, eta konpromiso kolektibo eta indibiduala izatea. Uste
|
du
euskal gizartea prest dagoela horretarako.
|
|
2021
|
|
|
" Lore Jokoetan bereziki, Euskal Herriko jabe nagusiak eta apaizak zituen partzuerak. Ez da dudarik horien ikuspegi bera
|
zuela
euskal gizarteaz. Alde horretarik bederen, bat zauden enperadoreak zeraman kulturako politikarekin, eskualdeetako tradizioak eta ohiturak babestu nahi baitzituen[...]" (Davant, 2012:
|
|
|
[...] trantsizio garaia zen erregimen frankistarentzat —gerraondoko ezegonkortasunetik behin betiko instituzionalizaziorako iraganbidea burutu zuen hark—, trantsizioaldia bizi
|
zuen
euskal gizartearen egitura sozioekonomikoak —azpigarapen industrialetik industrializazio masiborako bidea eginez—, eta, azkenik, trantsizioaldia gertatu zen euskal erresistentzia politiko kulturalaren barnean ere, —erbesteko munduaren hegemoniatik barneko gizartearen nagusitasunerako bilakabidea[...] (2007b: 146)
|
|
|
Eusko Jaurlaritzak 1.400 milioi euro inbertitzeko asmoa
|
du
euskal gizartearen digitalizazio prozesua bizkortzeko. Bultzada horren helburuak «herrialdearen lehiakortasuna bultzatzeko balio erantsia gehitzea eta arrakala digitala eta ekonomikoa murriztea» dira.
|
|
|
60 kasuren intzidentzia tasa izan nahi dute hiru lurraldeetan. «Hori da agertokirik egokiena; horrek izan behar
|
luke
euskal gizarte guztiaren konpromisoa».
|
|
|
Baina nire asmoa, hain zuzen ere, kargua eraldatzea zen. Historikoki, kargu horrek indarkeria eta terrorismoaren fenomenoaren inguruan lan egin izan du, baina, aro hori bukatuta, uste dut Espainiako Gobernuak ere bere egin behar
|
dituela
euskal gizarteak dituen agendak. Horregatik nahi izan dut hasiera hasieratik agenda sozioekonomikoa, kulturala eta linguistikoa gureganatu, eta erakutsi euskal gizartearentzat hain garrantzitsuak diren gai horietan Espainiako Gobernuak zeresana baduela.
|
|
|
Are, idazleak berak ere testua bera enpatia lantzeko bide gisa begitantzen duelako irudipena gailentzen da irakurketan; zenbait pasartetan, idazlearen bikote fikzional gisa balio dezakeen protagonistak institutuan duen lanean biolentzia lantzeko tailerrak garatzen dituenean, liburu honen antzeko materialen falta sumatzen duela iradokitzen baita. Esan dugunez, badirudi nobelak eredu izan nahi
|
duela
euskal gizartearentzat, gatazkaren konponbiderako zenbait urrats markatuz.
|
|
|
ezagutzatik abiatu eta erabilerara iristea. Hauxe da gakoa, gaur egun euskararen erabilera geroz eta ahulagoa
|
dugula
euskal gizartean eta Egape Ikastolan, gizartearen islada izanik, arazo beraren aurrean aurkitzen gara.
|
|
2022
|
|
|
Durangon aurten aurkeztu diren 2021eko ia mila euskal liburu, disko eta beste ekoizpenetatik %95 baino gehiago euskara post batuan eginak izan dira. Horrek esan nahi
|
du
euskal gizarteak eta euskalgintzako eragile gehien gehienek ontzat eman dutela batasunaren eta heldutasunaren bidea, nahiz arlo askotan kritikak merezi.
|
|
|
Horri begira, herritarren eta erakundeen arteko nolabaiteko urruntasuna bizi den garaiotan, Urtaranek nabarmendu du konfiantza hori ez dela galdu behar eta hor zeresan handia dutela udalek. Ziurgabetasun handiko garaia izanik, azpimarratu du pandemiak zein Ukrainako inbasioak agerian utzi dutela iraganean erdietsitako konkista sozialak ez direla betirako, eta horiei eusteko eginkizuna
|
duela
euskal gizarteak.
|
|
|
Gureak, ordea, denak dira: euskal eskola publikoak lekua izan behar
|
du
euskal gizarteko ikasle ororentzat, eta ikasle bakoitzarentzako erantzunik egokiena eduki eta bermatu behar du. Horretarako udalekin egin behar den lanak koordinazioaren eta elkarlanaren bidetik etorri behar du, baina ez soilik halako edo bestelako ikasleen banaketa egitetik.
|
|
|
Gutxienez, hori zen nik kanpotik sumatzen nuena, eta hemen berretsi egin dut. Uste
|
dut
euskal gizartearen ispilu bat dela, hain zuzen ere, ligako emakumezkoen taldeetako hiru entrenatzaileak euskal taldeetakoak izatea. Dudarik gabe, harro egoteko modukoa da.
|
|
|
Horregatik salatu behar ditugu gure burgesia nazionalak, gezurretan ari direnak eskulana inportatzeko beharraz hitz egiten dutenean, hemen langabezia eta emigrazioa izaten jarraitzen dugularik. Beren burua defendatzeko tradizio soziala eta baliabide sindikal eta politikoak
|
dituen
euskal gizartea prekarizatu eta desegin, besterik ez dute nahi. Horrela, etorkina, guztietan zapalduena, haien tresnarik onena bilakatzen da.
|
|
|
Artikuluak migrazio masiboaren aurkako tintak kargatzen ditu, «tokiko langileak desarmatzen dituena eta haien konkista sozialak arriskuan jartzen dituena» (…) «tradizio soziala eta bere burua defendatzeko baliabide sindikal eta politikoak
|
dituen
euskal gizartea prekarizatu eta desegiteko». Jarrera horiek lehen euskal sindikalismo abertzalearen sorrera urteetara garamatzate, eta langile etorkinak euskal langileen interesen etsaitzat hartzen zituen izaera erreakzionariora ere.
|
|
|
2023ko zergetan eta tasetan ez da aldaketarik izango, udalbatzak hala onartuta. Udal Gobernuko bozeramaile Anuska Ezkurrak azaldu du, prezioen igoera dela eta," egoera zaila" bizi
|
duela
euskal gizarteak eta, oro har, arrasatearrek. " Ez da unea herritarrei esfortzu gehigarri bat eskatzeko", azaldu du, eta zera gaineratu:
|
|
|
–Ez al
|
dun
euskal gizartea ezagutzen. Horrela jarraituko dinagu hamarkada luzeetan zerbait gertatu ezean.
|
|
2023
|
|
|
Aldaketa handiak bizi
|
ditu
euskal gizarteak. Euskararekiko atxikimenduak eta kontzientziak behera egin du, euskararekiko erlaxazioa nabari da gizartean, eta, zoritxarrez, ohikoak bihurtzen ari dira euskararen kontra hartzen diren erabakiak, dela Bidasoa ibaiaren alde batean, dela bestean.
|
|
|
Orduan gizartean ikusten zituzten aldaketei erantzuten entseatu zirela azaldu zuen. Hala ere, Lopezek azpimarratu zuen gaur egun oraindik euskal literaturak ez
|
duela
euskal gizartearen antza.
|
|
|
Eguneratzea behar
|
du
euskal gizarteak?
|
|
|
Urrutiak uste du «maila politikoan» gaiari buruzko gogoeta egin behar dela. «Nik uste
|
dut
euskal gizartean badagoela gaur egun debate hau, eta bide eman behar lioke debate politiko bati». Hortik «adostasun politiko» berri bat lortu behar litzateke «juridikoki bidea emateko» euskarari «normaltasuna eta naturaltasuna» emango dizkion estatus bati.
|
|
|
Horrela, maiatzaren 10ean Bilbon, EAEko Auzitegi Nagusiaren aurrean, agerraldi jendetsua egin
|
genuen
euskal gizarteko askotariko norbanako ezagunek eta gizarte eragileetako ordezkariek. Bertan, azaroaren 4an Bilbon euskararen normalizazioaren aurkako oldarraldia salatzeko manifestaziorako deia egin genuen.
|
|
|
Zergatik uste
|
duzu
euskal gizarteak antzerkia gutxiesten duela?
|