|
2005
|
|
|
Hain zuzen hemendik abiatu behar dugu hizkuntzaren pedagogiaren eta hizkuntzen ikas irakas prozesu ororen atzean dagoena azaltzeko, hain zuzen, hizkuntz jabetzea beti eta salbuespenik gabe jarduera jakin baten fruitua delako funtsezko ideiatik. Gizabanako bakoitzak bere baitan aktibatu behar
|
du
bere berezko hizkuntz gaitasuna, eta, ikasten ari den hizkuntzaren muinarekin bat eginez, honen osagai fonetiko, lexikal eta gramatikalak suspertu eta eraberritu behar ditu. " Hizkuntza bat ezin da inolaz ere ikertu landare idortu bat bezala.
|
|
2010
|
|
|
XiX. mende erditik aurrera, jada ohartu ziren horretaz gizon emakumeak. horrenbestez, galdera hori erroldan sartzen lehenak izan ziren oinarri demokratiko sendoak zituzten herrialdeak —hala nola erresuma batua— eta beren mugen barruan hizkuntzaaniztasunaren ehuneko handia zutenak —hala nola belgika, Suitza eta austria hungariako inperioa— hau da, eta ezin zen bestela izan, hizkuntza horiei legezko aitortza edo, gutxienez, kultura mailako aitortza handiena eman zieten estatuak izan ziren lehenak, erroldetan bertako hizkuntzen ezagutza mailaz herritarrei galdera egiten. harritzekoa da, ordea, espainiak, hizkuntza aniztasun hain handia izanik, inoiz ez txertatzea erroldan inolako galdera demolinguistikorik. ...otasun bat, baizik eta hizkuntza naziotasun bat hautatzera behartu zuten jende guztia, lehenengoz4 talde bati zer hizkuntza kidetze zuten galdetze hutsa aski zen talde hori kanpora begira ikusgarri egiteko, eta berezko komunitate berezitua osatzearen kontzientzia hartzeko. zalantzarik gabe, ondorio hori zuelako, ez zuen espainiak ofizialki egiaztatu nahi izan zer hedapen geografiko eta demografiko
|
zuten
bere berezko hizkuntzek. ez da zaila imajinatzea euskarari buruzko zer datu emango zituen XiX. mende erdialdean egindako hizkuntza erroldak, hegoaldean. ladislao Velascoren lanen arabera5 (1867 urte ingurukoak), 780.000 pertsona inguru zeuden lau lurraldeetan, eta horien %50 baino gehixeago ziren euskaldunak; eta badirudi euskaldun gehienak elebakarrak izango zirela. edonola ere, kaltea eginda da... biztanleen ahozko nahiz idatzizko mailaz, familiaren bidezko transmisioEspainiak bere baitako hizkuntzaaniztasunarekiko historikoki izan duen jarrera izan da hura ukatzea eta hizkuntza bakarra inposatzea.
|
|
|
Fluorra, ordea, elektroi bat gutxiago duenez, elektroi baten gose da beti, kanpoko geruzaren osabidean? sodioa ez bezala, zeinak, neonak baino elektroi bat gehiago duenez, elektroi hura ematea
|
baitu
bere berezko joera eta irrika. Sentimenduen kimika nolabaiteko hartan, fluorra eta sodioa?
|
|
|
Neona, adibidez, hamar elektroi dituena, elementu guztiz egonkorra da, lehen elektroi geruzan bi elektroi dituenez eta zortzi bigarrenean. Fluorra, ordea, elektroi bat gutxiago duenez, elektroi baten gose da beti, kanpoko geruzaren osabidean... sodioa ez bezala, zeinak, neonak baino elektroi bat gehiago duenez, elektroi hura ematea
|
baitu
bere berezko joera eta irrika. Sentimenduen kimika nolabaiteko hartan, fluorra eta sodioa... eta kloroa eta potasioa ziren, beraz, lurrikara, eta ni nintzen neona, ni nintzen argona, lurrikararik gabeko esparrua.
|
|
2011
|
|
|
Ez dirudi erraza denik hizkuntza hegemonikoaren uztarripetik landa nork bere bizitza soziolinguistiko berezia eratzea. Txiki menderatuak gaitz
|
du
bere berezko izaera diferenteari atxikitzea.
|
|
|
Horrek guztiak bi ondorio argi uzten ditu. Jendeak askoz ere nahiago
|
du
bere berezko hizkuntzan aritzea baita Interneten ere eta hori sarearen hizkuntza dibertsitatearen mesederako da. Hortaz, Internet bidez ‘merkatura’ iritsi nahi duenak informazioa ahalik eta hizkuntza gehienetan eskaini behar du.
|
|
2013
|
|
|
Berde dago oraindik han kontua eta ez du itxura onegirik: aipatu dudan lehia moduko hori konplexua da, zuri eta beltzik ez dago honetan, kooperatibagintzak muga handiegiak
|
ditu
bere berezko inertzia horretan, kooperatiben gaitasun eraldatzaile erreala nahiko koxkorra da, baina baditu potentzial mugatu batzuk eta bere bidea darama. Besterik gabe, ideia bat ilustratzeko balio digu:
|
|
2021
|
|
|
Aisialdian antolatzen diren zenbait talde denbora libre hezitzailetzat1 har ditzakegu. DLHak, Ruiz de Gaunaren (2012) aburuz,
|
baditu
bere berezko diren hainbat ezaugarri. Hasteko, okupaziorik eta betebeharrik gabeko denbora librean gauzatzen da, borondatezkoa izanik.
|