2000
|
|
Zoritxarrez, ez dira hain ezagunak Euskal Herritikako giza eskubideen aldeko emaitzak eta on deritzat
|
nik
neuk ezagutzen ditudanen heinean agertzeari. Zeren euskal herritarrok zuzen aurrerantz jokatzeko hor ditugu ereduak.
|
|
Iparragirrek igarri zion gure zoria nondik nora zihoan.
|
Nire
ustez, beharbada Larramendiren iritzien berri zerbait bazekien. Horregatik, hark bezala, bere azkenetariko bertso batean hara zer zioen:
|
|
No se sabe con exactitud la fecha
|
ni
el lugar de nacimiento del P. Francisco de Vitoria, que debió de nacer en 1483 En vida, en su estado civil, se le conoció como Francisco de Arcaya y a veces aparece como Francisco de Gamboa. Téngase en cuenta que la familia Arcaya de Vitoria pertenecÃa al linaje vinculado a los parientes mayores de Gamboa.
|
|
Este hombre de grandes conocimientos nos muestra lo siguiente durante la primera guerra carlista: . Cuando los generales de la reina, agotados por la indomable oposición del pueblo vasco, garantizaron fraudulentamente sus derechos y privilegios, a sabiendas de que esa garantÃa no serÃa confirmada por el Gobierno; esos privilegios o fueros no estaban gastados por el tiempo
|
ni
habÃan dejado de ser respetados, honrados u obedecidos, ni tampoco habÃan conservado el nombre después de haber perdido el espÃritu de auténtica libertad, pues el hogar del vasco seguÃa siendo su castillo, en el más estricto sentido de la palabra; no habÃa magistrado que pudiera violarlo ni orden que pudiera abrirlo o confiscar sus armas o su caballo; el vasco no podÃa ser detenido por d... Estos derechos le parecÃan a Lord Carnarvon, como él vino a decir:
|
|
Este hombre de grandes conocimientos nos muestra lo siguiente durante la primera guerra carlista: . Cuando los generales de la reina, agotados por la indomable oposición del pueblo vasco, garantizaron fraudulentamente sus derechos y privilegios, a sabiendas de que esa garantÃa no serÃa confirmada por el Gobierno; esos privilegios o fueros no estaban gastados por el tiempo ni habÃan dejado de ser respetados, honrados u obedecidos,
|
ni
tampoco habÃan conservado el nombre después de haber perdido el espÃritu de auténtica libertad, pues el hogar del vasco seguÃa siendo su castillo, en el más estricto sentido de la palabra; no habÃa magistrado que pudiera violarlo ni orden que pudiera abrirlo o confiscar sus armas o su caballo; el vasco no podÃa ser detenido por deudas o sujeto a prisión por cualquier pretexto sin permitÃ... Estos derechos le parecÃan a Lord Carnarvon, como él vino a decir:
|
|
Este hombre de grandes conocimientos nos muestra lo siguiente durante la primera guerra carlista: ...a no serÃa confirmada por el Gobierno; esos privilegios o fueros no estaban gastados por el tiempo ni habÃan dejado de ser respetados, honrados u obedecidos, ni tampoco habÃan conservado el nombre después de haber perdido el espÃritu de auténtica libertad, pues el hogar del vasco seguÃa siendo su castillo, en el más estricto sentido de la palabra; no habÃa magistrado que pudiera violarlo
|
ni
orden que pudiera abrirlo o confiscar sus armas o su caballo; el vasco no podÃa ser detenido por deudas o sujeto a prisión por cualquier pretexto sin permitÃrsele antes comparecer ante el viejo árbol de Guernica, donde se le explicaba la acusación y era allà mismo o convocado a juicio o puesto en libertad bajo fianza, según las pruebas aducidas contra él o la naturaleza de la acusación?. Estos derechos le parecÃan a Lord Carnarvon, como él vino a decir:
|
|
Euskarak lehen aldiz izan zuen ofizialtasuna, epaitegiak barne, Nafarroako erresuman izan zen, bertako historiak hala erakusten duenez. Uste hori nuen
|
nire
irakurketen arabera, eta horren lekukotasuna agertzen digu Jimeno JurÃok ere bere Navarra. Historia del euskera liburuaren 54 orrialdean, bertan erabiltzen ziren hizkuntzak orokortasunean begiratuz.
|
|
Sineskera zaharretan bai omen ziren sorginak; horretaz zenbait berri eman nuen. Sorginak Donibanez? artikuluan, ikus
|
nire
Landuz (1983) liburuaren 26 orrialdeetan. Baina zehaztasun gehiagoz ikus dezakegu Gustav Henningsen en El abogado de las brujas.
|
|
Eta hala bete nuen, Gasteizen elkarrekin bazkalduz.
|
Nire
iritziak jakin nahi zituen nonbait, eta nire karguaren arabera nola jokatzen nuen adierazi nion. Administrazioaren aurrean hiritarren alde legea zuzen betearaziz, hor agertzen nituela nire iritzi zuzenak eta ez bestetan.
|
|
Eta hala bete nuen, Gasteizen elkarrekin bazkalduz. Nire iritziak jakin nahi zituen nonbait, eta
|
nire
karguaren arabera nola jokatzen nuen adierazi nion. Administrazioaren aurrean hiritarren alde legea zuzen betearaziz, hor agertzen nituela nire iritzi zuzenak eta ez bestetan.
|
|
Nire iritziak jakin nahi zituen nonbait, eta nire karguaren arabera nola jokatzen nuen adierazi nion. Administrazioaren aurrean hiritarren alde legea zuzen betearaziz, hor agertzen nituela
|
nire
iritzi zuzenak eta ez bestetan.
|
|
Baina, behin eta berriz hain arduratsu galdetzen zidanez, esan nion
|
nire
iritzi pertsonala 1948an ONUk Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsal hartan zehazten zela, Frantziak beste nazio demokratikoekin onartua, eta han zetorrela edozein pertsonak zein talde edo herrik, hauteskunde bidez, burujabetzarako eskubidea duela. Orduan ez zekien zer erantzun ere, eta eman zidan erantzun bakarra honako hau izan zen:
|
|
|
Nire
erantzuna ordea: Munduko gerrate izugarri baten ondotik onartua baliagarri ez bazen, ea beste gudu baten zain egon beharra ote dugun.
|
|
Demokrazia herriaren burujabetza da eta horretarako ez dago grekeraz asko jakin beharrik, demokraziak zer esan nahi duen jakiteko. Adibide soil bat jartzekotan,
|
ni
konforme nengokeela gure hizkuntza, Europan diren hizkuntzetarik zaharrena, legez bizirik jarraitzeko neurriak hartuko balira, gainera gogoan izanik Frantzia eta Espainiako hizkuntzarik zaharrena dela euskara. Baina horretarako Frantziak bere Konstituzioaren 2 artikulua aldatu beharra duela eta era beran Espainiakoak bere 3 artikulua, horrela izan ezik gure euskararen ukapena zelako eta aldi berean baita ONUren adierazpenarena ere.
|
|
Harantzago joanaz nioen,
|
nik
gazteleraren aurka ez nuela ezer, nire bigarren hizkuntza nuela eta maite ez ezik beharrezko; hala ere, etorkizunari begira, hirugarren baten premian geundela zientzia, teknika eta harreman zabalagoetarako, eta beharrezko ikusten nuela ingelesa, noski. Aurretik Quebec aipatu nionez eta ondotik ingelesaren baliapen hobea, nire erantzuna ez zuen hain gogoz hartu.
|
|
Harantzago joanaz nioen, nik gazteleraren aurka ez nuela ezer,
|
nire
bigarren hizkuntza nuela eta maite ez ezik beharrezko; hala ere, etorkizunari begira, hirugarren baten premian geundela zientzia, teknika eta harreman zabalagoetarako, eta beharrezko ikusten nuela ingelesa, noski. Aurretik Quebec aipatu nionez eta ondotik ingelesaren baliapen hobea, nire erantzuna ez zuen hain gogoz hartu.
|
|
Harantzago joanaz nioen, nik gazteleraren aurka ez nuela ezer, nire bigarren hizkuntza nuela eta maite ez ezik beharrezko; hala ere, etorkizunari begira, hirugarren baten premian geundela zientzia, teknika eta harreman zabalagoetarako, eta beharrezko ikusten nuela ingelesa, noski. Aurretik Quebec aipatu nionez eta ondotik ingelesaren baliapen hobea,
|
nire
erantzuna ez zuen hain gogoz hartu.
|
|
Nondik nora bideratu beharra dugun eredurik ere ez zaigu falta.
|
Nik
zuzen ezagutu ditudanen artean, adibidez, hor dugu Suitza konfederatuaren Konstituzioa, hor txekiarrek txekera gutxituarentzat hautatu zuten jokaera, hor Tirol Hegoaldean hizkuntza gutxituaren babespena eta abar.
|
|
Gainera, hori adieraztean, Euskararen ostarteak (1998) deritzan
|
nire
liburua ere aipatzen du. Baina ezer ulertu ote zuen?
|
|
Baina ezer ulertu ote zuen? Edonork ikus dezala
|
nire
liburu horren 102 orrialdean nioen honako hau: –Zehazki, Real Cédula de 23 de junio de 1768, Karlos III.ak aginduaren arabera, lehenengo eta bigarren mailako irakaskintzak (enseñanza primaria y secundaria) Estatuko eskola guztietan egin zitzatela? únicamente en lengua castellana?.
|
|
Horiek guztiak kontuan harturik idatzi nuen Euskararen ostarteak liburuko lehen partean VI. kapitulua (ikus 60 orrialdeak).
|
Nire
liburu honen aipamen soilak ez du ezertarako balio, bertan agertzen nuena ulertu ezik. Baina horretarako ere elebiduna izan behar.
|
|
ArtÃculo 4 Nadie estará sometido a esclavitud
|
ni
a servidumbre; la esclavitud y la trata de esclavos están prohibidas en todas sus formas.
|
|
ArtÃculo 5 Nadie será sometido a torturas
|
ni
a penas o tratos crueles, inhumanos o degradantes.
|
|
ArtÃculo 9 Nadie podra ser arbitrariamente detenido, preso
|
ni
desterrado.
|
|
ArtÃculo 12 Nadie será objeto de ingerencias arbitrarias en su vida privada, su familia, su domicilio o su correspondencia,
|
ni
de ataques a su honra o a su reputación. Toda persona tiene derecho a la protección de la ley contra tales ingerencias o ataques.
|
|
2 A nadie se privará arbitrariamente de su nacionalidad
|
ni
del derecho a cambiar de nacionalidad.
|
|
Ikastoletan aspalditik irakasten duten ingelesa dugu horren lekuko. Onuragarritasun horren esperientzia,
|
nik
neuk, etxetik bertatik ezagutzen dut, semeak hala hezi ditugunez. Gaur egun, ingeles hizkuntzak tekniketarako, zientziarako zein merkataritzarako harremanetan dituen ahalmenak ukaezinezkoak direnez, gure herriaren aurrerapenerako horretaz baliatu beharrean gaude.
|
|
Agian, Euzko gogoa aldizkarian irakurtzen nuen Andima Ibiñagabeitia izan nuen euskaltzaletasunaren eredugarri eta bultzatzaile, zeinak gomendatzen baitzigun euskal idazleoi norberaren euskalkian eta euskara batuan lanak burutzeko. Neurri batean horregatik aritu izan naiz,
|
nire
hizkuntzatik eta nire herritik mundu zabalera begira beste inori ukorik egin gabe. Eta Andima Ibiñagabeitiaz ikus Pako Sudupek eta biok 1999 urtean Jakin aldizkariaren 112 zenbakiaren 83 orrialdeetan idatzi genuena.
|
|
Agian, Euzko gogoa aldizkarian irakurtzen nuen Andima Ibiñagabeitia izan nuen euskaltzaletasunaren eredugarri eta bultzatzaile, zeinak gomendatzen baitzigun euskal idazleoi norberaren euskalkian eta euskara batuan lanak burutzeko. Neurri batean horregatik aritu izan naiz, nire hizkuntzatik eta
|
nire
herritik mundu zabalera begira beste inori ukorik egin gabe. Eta Andima Ibiñagabeitiaz ikus Pako Sudupek eta biok 1999 urtean Jakin aldizkariaren 112 zenbakiaren 83 orrialdeetan idatzi genuena.
|
|
Ez da konturatzen edo ezin da konturatu, euskaldunok Frantzia eta Espainiaren arteko muga igarotzeaz bat, anaikiro agertzen garela euskarari esker.
|
Ni
behintzat, ez naiz arrotz ez Donibane Garazin eta ez Maulen. Beraz, zalantzarik gabe, elebakardun horiek baino europarrago gaude.
|
|
Seme alabak eskolatu nahi zituzten gurasoek ordea, ezin ba kexatu, beren haurrak ikasketarik gabe geldituko ziren beldurrez. Jokaera horren lehen lekukoetariko bat dugu,
|
nik
dakidanez behintzat, Nafarroako Galipentzu herriko maisua, 1730 urtean era horretan haurrak zigortzen zituena, Jose Mateo zeritzan galipentzuarrak urte horretako irailaren 14an Orreagako artxiboan utzi zuen lekukotasunak dioenez; Bernardo Estornés Lasak bere liburuetariko batera oso ongi eraman zituen euskarak historian zehar izan dituen gertakariak, Canto y cantares de Euskalerria. Poemario nacional vasco (1994) delakoan.
|
|
Bedeika
|
nik
dakidan Maestra estimagarri errespetu handiko bat, bere grazia onarekin, eta kastigu gabe ume inozente sei urtekoei ere, Euskeraz, Erderaz eta Latinez berdin, txit trebetasun handiaz eta ederki lotsarik gabe erakasten diena. Ojala hori bera Maisu guziek egiten balute:
|
|
Irakurleari aditzera eman beharrekoa dut, A. Kardaberazen testu hau, hitzik aldatu gabe, irakurketa errazteko, gaur egungo grafiaz jarri dudala. Bere grafiaren era jatorrean irakurri nahi duenak 1761 ean inprimatu zen liburu hartara jo du, edo
|
nik
neuk Euskararen ostarteak liburuko 53 orrialdeetan azaldu nuen jatorrizko erara.
|
|
|
Ni
imperialismos, ni nacionalismos cerrados. Libertad y solidaridad?.
|
|
Ni imperialismos,
|
ni
nacionalismos cerrados. Libertad y solidaridad?.
|
|
Berrikiago, Amnesty International erakundeak 1984an, JoaquÃn Ruiz Giménez en aurkezpenez, Espainiako lau hizkuntzetan argitaratu zuen, eta euskal testua
|
nik
neuk moldatu nuen, ha la eskatu zitzaidanez, Orixe eta beste euskarazko itzulpenen laguntzaz.
|
|
|
Nire
kezkak mugiturik, giza eskubideen inguruari buruzko lan honetan Euskal Herriko semeen emaitzak eskaintzeaz gainera, bidezko zait berriz ere hizkuntzaz arduraturik heldu den urteari begira zuzentasuna gogoratzea. Izan ere, Europako Batasunaren Batzordeak. Hizkuntzen Urtea?
|
|
–Tenéis la fortuna de que vuestro pueblo sea depositario de la reliquia más venerable de la antigüedad hispana. Otras tendrán más valor artÃstico, serán más admiradas y codiciadas universalmente, pero no hay otra que tenga la importancia de esta lengua, sin cuyo estudio profundo jamás podrán ser revelados del todo los fundamentos y los primitivos derroteros de la civilización peninsular,
|
ni
podrá ésta ser esencialmente comprendida?.
|
|
José Ortega Gasset filosofo aipatuagandik ere beste honako adibide hau jaso dezakegu: . No hay tierra en España más cuidadosamente labrada,
|
ni
más limpias aldeas, ni ciudades mejor urbanizadas. El vasco acepta rápidamente los inventos mecánicos de la moderna civilización; pero, a la vez, conserva irreductible en su pecho el tesoro de viejÃsimas normas religiosas y polÃticas.
|
|
José Ortega Gasset filosofo aipatuagandik ere beste honako adibide hau jaso dezakegu: . No hay tierra en España más cuidadosamente labrada, ni más limpias aldeas,
|
ni
ciudades mejor urbanizadas. El vasco acepta rápidamente los inventos mecánicos de la moderna civilización; pero, a la vez, conserva irreductible en su pecho el tesoro de viejÃsimas normas religiosas y polÃticas.
|
|
izenburudun artikuluan eman nituen zenbait iritzi, ETA eta GALen arteko borrokak salatuz. Izan ere,
|
nire
ustez, historian zehar giza eskubideen alde hain iritzi zintzoak eskaini zituzten Euskal Herriko semeek argi utzi baitziguten bakoitzaren pentsaerak errespetagarri direla; baina, gezurra badirudi ere, hor daude lekuko ideia desberdinetakoen hilketak. Non da hemengo kristautasuna?
|
|
Ez eta probintziako toponimiaz eta arabarren euskarazko deiturez ere. Baina
|
nik
neuk ere aitona nuen arabar euskalduna, eta arbasoen jatorriak etsi ezinezkoak ditut.
|
|
Arabako zenbait euskal idazle irakurri ditugunok ditugu nolanahi ahantzi Aramaioko Pedro Barrutia(), Sabandoko Juan Bautista Gamiz(), Okondoko Jose Paulo Ulibarri(), Gasteizko Raimundo Olabide(), Laudioko Federico Belaustegigoitia() eta abar. Ezta
|
nik
gure amagandik ikasi nituen Gabon kanta gogoangarriak ere, hark bere aita arabarragandik ikasiak.
|
|
Benetan jakingarriak kulturaz arduratzen diren arabarrentzat. Eta,
|
nik
neuk ere, Arabako Billerlen (Legutio) euskarak bere gogoa lehen aldiz piztu zion F. Krutwig adiskideari eskaini nizkion. Gure amagandiko Gabon kantak?, 299 orrialdeetan.
|
|
Bukatzeko, Euskal Herritik begiraturik, gai honi guztiari buruzko bibliografia orokorra eskaintzen dut. Bereziki
|
nire
ideiak oinarritzeko eta ahalik ondoen finkatzeko erabili izan ditudanak.
|
|
–Bihar.
|
Nigatik
izango balitz, geratuko nintzateke. Baina ezin dut, hegazkineko txartela joan etorrikoa da –Txemaren erantzuna, Euskal Herrira bueltatzeko gogo izugarria ezkutatu nahian.
|
|
–Geratu
|
nirekin
... mesedez. Ondo pasatu dugu, ezta?
|
|
–Geratu zaitez
|
nirekin
...
|
|
Ba sentitzen dut, Irina. Sentitzen dut baina bihar
|
nire
herrira bueltatuko naiz. Bizitza berri bat daukat aurretik eta lehenbailehen hasi nahi dut.
|
|
–Txorradak.
|
Nik
lortuko dut.
|
|
" Eta orain zer?", pentsatu zuen," zelan aterako da eguzkia
|
nire
kantuak iluntasuna urratzen ez badu. Gauza jakina da gaua amaitzean, eta eguzkirik irteten ez bada, amildegi handi bat agertzen dela muinoen atzetik, mundu guztia irentsiko duena gupidarik gabe!
|
|
Inola ere ez zuen pentsatzen funtzionatuko zuenik, baina esaldion ostean neskak barre zabal bat marraztu zuen, eta Txemak azkar aprobetxatu zuen lortutako giro hura: " joango gara
|
nire
logelara?"
|
|
"
|
Nik
ez dut inoiz arazo handirik izan emaztearekin. Pena bakarra daukat, gutxi gorabehera hilabetea izango baita gaitzen batek zentzumenak ukitu zizkionetik, eta geroztik ez du gaixoak ezer entenditzen, eta alferrik da berarekin berba egitea, alferrik da...
|
|
Urtebete eskas pasatu da sekretu hori gordetzen dudanetik, eta inori esan ez badiot, epaiketa kontuetan ez hasteagatik izan da. Orain, berriz, ezezagun baten aurrean egiak aitortzen hasiak garenez,
|
nire
txanda heldu dela uste dut".
|
|
IRAk segada prestatu zien eta eulitxoak bezala erori ziren bost lealistak. Eta beno,
|
nik
tiroketa nola gertatu zen ikusi nuen: bost gazteak hondartzaren parean zeuden, beste inor ez inguruan.
|
|
Gero ihes egin zuten.
|
Nik
ere lasterka egin nuen alde, hondartzaren ertzean dauden harritzarretan ezkutatzera. Eta ez nion emazteari kontatu, epaiketetarako gogorik ez nuelako; eta orain, aldiz, zertarako esango diot..."
|
|
Konturatu denerako
|
ni
ez naizela intsektu bat ohartu denerako bere begiak hurbilegi nituen eta hegal hezurtsuarekin igurtzi egin dit aurpegian.
|
|
Hau da Irlanda.
|
Nire
ametsak ez ziren gezurretakoak. Existitzen da, eta orain nagoen etxe honetatik itsasoa ikusten da, Bitakora.
|
|
Itsaso bortitzak bidetxo bat aurkitu zuen, antza, lehorrean barneratzeko, eta orain hemen nago, bi itsasoen arteko lurmutur honetan eraikitako etxetxoan. " Itsasoa eta lurra bat egiten diren hartan, han urrutian, bakardadean, galdu Irlandan...", hauxe da Breschiren musikak eta Jose Anjel Irigarairen hitzek diotena, eta hortxe nago
|
ni
.
|
|
Eta gehiago: gogoratzen zara, Bitakoratxo, Dublinen nengoela
|
nire
gidako azaleko irudia deskribatu nizula. Ba Ralphek esan dit hemendik nahiko hurbil dagoela toki hori.
|
|
Ordu eta erdi eman nuen bertan, geldi, zain, furgoneta urdin bat geratu zen arte, leiho ilunak zituena.
|
Nire
ondoan zenean, ateetako bat zabaldu eta ikusi nuen barrura sartzeko gonbidapena egin zidana Duncan zela. Ez nuen batere gogorik eurekin batera bidaiatzeko.
|
|
Beharbada, balantza batean jarrita, sei horiekin bidaiatzeak alde txar gehiago izango zituen onak baino, baina ordurako furgonetara igoa nintzen. Lekua egin zidaten mutilek,
|
niretzako
aulkirik onena utzita. Euretako batzuek nahikoa estu bidaiatu zuten nire erruz.
|
|
Lekua egin zidaten mutilek, niretzako aulkirik onena utzita. Euretako batzuek nahikoa estu bidaiatu zuten
|
nire
erruz.
|
|
Euren hasierako intentzioa(
|
nirekin
aurkitu baino lehenagokoa) Limerick hirira heldu eta gaua han pasatzea zen. Baina pentsatu zuten hori egun bat galtzea zela, goizegi iritsiko liratekeelako, eta beraz Lahincheraino joatea erabaki zuten, nire proposamenari kasu eginda.
|
|
Euren hasierako intentzioa (nirekin aurkitu baino lehenagokoa) Limerick hirira heldu eta gaua han pasatzea zen. Baina pentsatu zuten hori egun bat galtzea zela, goizegi iritsiko liratekeelako, eta beraz Lahincheraino joatea erabaki zuten,
|
nire
proposamenari kasu eginda.
|
|
Mutilek janaria erosi zuten batez ere.
|
Nik
konpresak behar nituen. Euskal Herritik ekarri nituen batzuk, eta nezeserrean eramaten nituen, baina desagertu egin zitzaizkidan.
|
|
Egia esateko, Ralphen barrea ez zen maltzurra edo intentzio txarrekoa izan, baizik eta lasaia, benetakoa. Eta" hamar minutu barru" horrek zer pentsa eman zidan arren, erabaki nuen sei mutil haiek guztiz normalak zirela eta
|
nire
pentsamendu negatiboek ez zidatela batere laguntzen, ez zidatela bidaiaz, paisaiaz, elkarrizketaz disfrutatzen uzten. Baziren zenbait egun mutil haiek ezagutzen nituela, eta hasieratik jo nuen posizio defentsibo batera.
|
|
Eta zertarako? Adibidez, Dingletik Lahincheraino bikain portatu ziren
|
nirekin
: lekua utzi zidaten, ez zidaten uzten ezer ordaintzen eta bidean geratu ginen Lahincheko aterpetxera telefonoz deitzeko eta logelak erreserbatzeko.
|
|
lagun portatu ziren. Eta
|
ni
, bien bitartean, jarrera defentsiboan. Bai zera!
|
|
Eta asko lasaitu ninduen beste zerbait ere egin zuen, ordurarte ez RocÃok, ez Jabik, ezta Txemak berak ere hain era benetakoan lortu ez zuten zerbait:
|
nire
izena aipatu zuen behin eta berriro, bost hizki horiek gozatuz bezala, Eider hitzaren txoko guztiak deskubrituz bezala, eta Eider, Eider esaten zuen bitartean egia bor borka jaurtitzen zuten bi begi horiekin egiten zidan so.
|
|
Ez dakit galdera horretatik zein zatik irauli zizkidan tripak hain modu zoragarrian: Connemara aipatzeak eta bidaian lehenengoz lur zati hori
|
nire
eskuetan sumatzeak, edo Eider izena maitasunez bildu zuten ahots eta begi haiek. Baina berdin dio.
|
|
Horiek jada ahaztu dira gutaz!". Eta
|
nik
erantzun: " Gu haietaz bai behintzat!", eta barreka hasi ginen, imajinatuz bostak hondartzaren aurrean gu noiz iritsiko zain.
|
|
Aste batzuk lehenago ezagutu zutela elkar, drogen aurkako talde horretan bolondres sartu zirenean. Baina Ralphi ez omen zitzaion gustatzen euren arteko giroa, eta Dinglen hartu ninduten momentutik bururatu omen zitzaion
|
nirekin
egin behar zuela ihes. Bestela ere alde egingo zuela, bakar bakarrik baina.
|
|
Esan zidanez, Dingleko atentatuaren egunean ere
|
nirekin
jator hitz egin besterik ez zuen nahi. Nahiko tristatuta itzuli zela etorritako bidetik, nire erantzuna ez zitzaiola asko gustatu, zakar jokatu nuela berarekin.
|
|
Esan zidanez, Dingleko atentatuaren egunean ere nirekin jator hitz egin besterik ez zuen nahi. Nahiko tristatuta itzuli zela etorritako bidetik,
|
nire
erantzuna ez zitzaiola asko gustatu, zakar jokatu nuela berarekin. Eta egia da.
|
|
Eta egia da. Orduan nazka ematen zidan Ralphek, tabernan Duncan eta
|
ni
kontrolatzen ibili zenetik. Barreka eman genuen bidaia osoa.
|
|
Bera Ipar Irlandako Derry hirian bizi da, eta haurtzaroko garaietara iritsi gara.
|
Ni
baino urte bi gazteagoa da: 26 udaberri fresko.
|
|
Hautsak gure aurpegiak estali ditu eta segituan batu da beheko suaren kearekin. " Gustatuko zaizu, Eider", eta
|
niri
kristoren gogoak sartu zaizkit bere gainera salto egin eta musuka hasteko, horrelako lurrikara sortu baitzait tripetan.
|
|
" Gure antzera", esan dit Ralphek, eta ez naiz konturatu
|
nire esku
bat heltzen ari zela bere bi eskuekin, eta berbetan jarraitu du: " hala uste dut behintzat".
|
|
" hala uste dut behintzat". " Zer da gure antzekoa dena?", galdetu diot
|
nik
, oraindik ere elkarrizketaren haria galduta, Ralphen laztanekin urtuta. " Liburuaren izena", erantzun dit," Connemara gure bihotzean.
|
|
Eta
|
nik
baietz esan diot. Ez dakit ze hitz erabili dudan baiezkoa emateko, berbok berez egin baitidate ihes eztarritik, eta beraz ez dut aukerarik izan nire erantzuna gramatikalki zuzena zen frogatzeko.
|
|
Eta nik baietz esan diot. Ez dakit ze hitz erabili dudan baiezkoa emateko, berbok berez egin baitidate ihes eztarritik, eta beraz ez dut aukerarik izan
|
nire
erantzuna gramatikalki zuzena zen frogatzeko.
|
|
Goizaldeko bostak dira. Birritan izan dut Ralph
|
nire
barruan, eta orain alboan daukat; lotan eta atzo almohadari bezala gaur nire gerriari helduta. Hemen nago, beraz, gaurkoak eman duena idazten.
|
|
Goizaldeko bostak dira. Birritan izan dut Ralph nire barruan, eta orain alboan daukat; lotan eta atzo almohadari bezala gaur
|
nire
gerriari helduta. Hemen nago, beraz, gaurkoak eman duena idazten.
|
|
Batzuetan Ralph izaten dut aurrean (edo gainean, edo...), baina besteetan Jabi ikusten dut
|
nirekin
. Ez dakit zer gertatuko den amets hau egun gutxi barru amaitu eta Euskal Herrira bueltatu dudanean.
|
|
Zer edukiko dut orduan buruan? Non izango dut babesa
|
nire inguruko
guztia aldatuta aurkitzen dudanean. Badakit neu naizela aldatuta itzuliko dena, baina berdin dio noren erruz aldatu diren gauzak:
|
|
|
Nire
kontzientziaren zoritxarrez, ez da Txema bakarrik izango herrian aurkituko dudana. Jabi ere hor dago.
|
|
Ulertuko du, behintzat, berarekin izugarri gogoratzen naizela. Espero dezagun postal hori ez iristea Tereren eskuetara, bestela ez naiz
|
ni
bakarrik izango bizitzan aldaketak jasango dituena.
|
|
Beldurra daukat, hara joatean
|
nire
burua ez ote den egongo pausatuago Irlandako oroipenetan, herriko eguneroko bizitzan baino.
|
|
Bidaiaren hasieran, Bitakora honetan idatzi nuen distantzia apur bat nahi nuela, herrira bueltatzerakoan
|
nire
eguneroko gauzak gehiago apreziatzeko. Agian distantzia handiegia hartu dut, eta perspektiba zabalegia beraz.
|
|
Furgoneta hartuta inguruko herrixkak bisitatzera abiatu gara. Herri horietako batean, muino bat igo ostean azaldu da
|
nire
gidako argazkiko paisaia. Connemarara sartu ginenean bezalaxe sentitu ditut bihotzeko taupadak barrutik hasi eta kanpora irten nahian.
|
|
Barkatuko didazu,
|
nire
Bitakora laguna, Ralphekin bizitzen ari naizen une honetaz hain gauza gutxi kontatzea. Beharbada uste zenuen txorta jotze guztien txosten zehatza emango nizula, edo berarekiko sentitzen dudana kontatuko nuela.
|
|
Eta pinguinoez ari garela, zertan ari ote da Txema
|
ni
hemen nagoen bitartean. Akaso beste neskaren batekin larrua jotzen?
|
|
Bagoaz bihar Ipar Irlandara. Lehendik ere gogo handia nuen inguru horiek ezagutzeko, eta gehiago orain Ralph
|
nire
aitzakia izanik.
|
|
Ralph ez dut berehalakoan konbentzitu. Nahiago zuen Connemaran gelditu harik eta
|
ni
etxera joateko eguna heldu arte. Hemen ederto gaudela, Ipar Irlandak ez duela askorik ikusteko eta, gainera, arriskutsua dela esanez desenkusatu da.
|
|
Eta pozten zen, zergatik ez aitortu, inoiz ez bezala bere neskalagunaren gainetik sentitzen zelako. Poz txiki horren ondoan ez zuten lekurik irainek, adarrek, gezurrek eta Eiderren"
|
ni
neu izan nahi dut" haiek. Pinguinoen kontu horrekin apur bat erretxindu zen, bai, baina askoz ere handiagoa zen Txemaren barruko poza, ikusita Eider zela orain ezeren ideiarik ere ez zuena.
|
|
Rediosss... Hobe duzu
|
ni
ez" etortzea", bestela... Zergatik ezkutatu zenidaten zuen artekoa?
|
|
Eta ez nabil udalekukoaz, e? Eiderrek postal bat bidali zizun Irlandatik, eta zurekin gogoratzen zen
|
nirekin
baino gehiago, eta edonorekin liatzen zen, neskekin ere bai, pentsa... Eta ez didazu esango horren berri ez zenuenik, ezta?
|
|
Jolasteko erabiltzen zuen panpina nintzen, baina aspertu egin zen nonbait; eta txarrena da orain ere, hilda dagoela ere, bere panpina naizela.
|
Ni
tontoa naiz, Jabi.
|
|
Ba zergatik ez zenidan hau ere esan?
|
Nik
barkatuko nizun RocÃo horrekin izandako afera. Baina ez zenuen konfiantzarik, ezta?
|