|
2000
|
|
|
Zergatik? Bera
|
ni
baino mila aldiz idazle hobea delako eta, gainera, errealitate hori oso ondo ezagutzen duelako. Hori islatzerakoan, ez du ahalegin mental handirik egin behar hara joateko, egoerak asmatzeko, polizia sekretuak zer itxura duen ezagutzeko edo militarrek txapela zelan zeramaten jakiteko.
|
|
|
Horrek fama izugarria eman zidan, etiketa horrekin gelditu nintzen;" El ex leñador de Erasun" esaten zuten. Baina badira
|
ni
baino urte gehiago pasa dituztenak basoan eta hobe litzateke niri baino haiei elkarrizketa egitea.
|
|
|
Horrek fama izugarria eman zidan, etiketa horrekin gelditu nintzen;" El ex leñador de Erasun" esaten zuten. Baina badira ni baino urte gehiago pasa dituztenak basoan eta hobe litzateke
|
niri
baino haiei elkarrizketa egitea.
|
|
|
Euskal musikan zortziko erritmo ospetsua dago. Horretaz
|
nik
baino askoz ere gehiago dakiten musikologoek aztertu dute zortziko erritmoa, eta turkieraz" herrena" esan nahi duen hitz batekin deitzen dutena dela diote. Erritmo irregular gehien dagoen zonaldea Turkia da.
|
|
|
Hori bai, hiru alderdi politiko horien txostenetan puntu gehiago aztertzen dira, baina, segur aski, euskal herritarrek
|
nik
baino askoz ere hobeto ezagutuko dituzte, eta ez du merezi nik horiei buruz ezer esatea. Dena den, badago azaldu nahiko nukeen puntu bat:
|
|
|
Hizkuntza ofiziala izango da, eta erakatsia. Beste batzuk
|
nik
baino askoz hobeki deskribatuko dituzte xehetasunezbatua eraikitzen Txillardegik egin lan eskerga, eta bere sinetsarazteko indarra, eremuhonetako ez kazike guttiren isilkeriak, etsaikeriak ez esateagatik, garaitzeko.
|
|
|
Oroitzen naiz arratsetan, afal ondoan, hegoaldeko giroaz eta gertakizunez mintzozitzaigula. Horiez
|
nik
baino gehiago bazekiten Xarritton ek eta Bidegain aldudar apaizabertzaleak (geroztik zendua da hau).
|
|
|
Ez dagokit niri Euskaltzaindiarekiko aferaz mintzatzea (nahiz eta horren inguruandenok daukagun geure iritzia), ezta bere aportazio politikoaz, linguistikoaz edo literarioaz.
|
Nik
baino gaitasun handiagoa dutenek egingo dute lan hori, lan eskerga, Txillarren produkzio zabala ikusita.
|
|
|
Garai hartako ikastaro batean izandako mahai inguru baten kronika ongi datorkitorain,
|
nirea
baino pluralagoa den ikuspegia azaltzeko:
|
|
|
–
|
Ni
baino askoz jende jantziagoa duzu komentu honetan. Aita Angiozar, musikasakroan dagoen jakitunik handienetakoa; Aita Bedaio, XIX. mendeko desamortizazioak inork ez bezala ezagutzen dituena; Aita Zaldibar...
|
|
|
Bera Ipar Irlandako Derry hirian bizi da, eta haurtzaroko garaietara iritsi gara.
|
Ni
baino urte bi gazteagoa da: 26 udaberri fresko.
|
|
|
Eta ez nabil udalekukoaz, e? Eiderrek postal bat bidali zizun Irlandatik, eta zurekin gogoratzen zen
|
nirekin
baino gehiago, eta edonorekin liatzen zen, neskekin ere bai, pentsa... Eta ez didazu esango horren berri ez zenuenik, ezta?
|
|
|
|
Nik
baino laupabost urte gutxiago izango ditu. Bizitzaren onenean, dudarik gabe.
|
|
|
Aurpegi itsusia nuen, bada, eta burua ere bertze leku batean nuen, baina, nola Jainkoaren soldadua bainintzen, gorputzari ere arimari bezain gogor egin behar ziona, hala abiatu nintzen unibertsitaterantz, neure nekearen eta neure ahiduraren gainetik. Eta urduri nindoan, jakina, baina pentsatzen nuelarik ezen zu ere urduri egonen zinela eta ez
|
ni
baino gutiago karta hura harturik, kontsolatu eta jabaldu nintzen apur bat.
|
|
|
—Zerua eskaintzen didazu, etxeko andere, eta eskertzen dizut, baina badakizu ezen, obligazinoak hertsatzen gaituenean, lurreko zeru guztiak bazterrerat utzi behar izaiten ditugula, betikoaren igurikitzan —eta, eneganat jiraturik, segitu zuen—: Horrek, bertzalde,
|
nik
baino behar handiagoa du, bistan da...
|
|
|
Arestian mintzatu natzaizu nigarraz, baina nola adieraziko nizuke zer nolakoa izan zen nigarraren gaineko bertze nigar hura?
|
Nik
baino hobeki dakizu ezen gorputzean mila zain ditugula, odolaren irioiteko eta bideratzeko, geure organoak eta bertze gorputz zati guztiak behar bezala trabaila daitezen eta berrizta; eta berdin eta orobat dakizu ezen bertze hainbertze gertatzen dela arimaren lurretan, nondik joaiten baitira hemendik harat eta handik honat mila erreka eta errekasto, adimenduaren pentsuak eta bihotzaren sentimendu... erreka haien urak, haatik, lohitsuak eta istiltsuak ziren ene baitan, zeren, aspaldi hartan, ubideei mugak eta hesiak ipini izan bainizkien, hormak eta kontrahormak, uren abiada geldiarazi zutenak eta haien galtzerat eta usteltzerat utzi; nigar hark, ordea, uholde bortitz batek bezala, aitzinetik eraman zituen hesiak eta mugak, baita ene pentsu eta sentimendurik lohienak ere, eta hala garbitu ninduen arimaren barrendik eta utzi ninduen biziberriturik eta hats berriturik.
|
|
|
" Nik ikusi nuen deabrua tigre haren baitan, bai, eta tigrea hil genuen, baina deabrua bizi da... zeren,
|
nik
baino hobeki dakizuen bezala, deabruak gaur tigre baten forma har baitezake, bihar belearena, eta etzi herensugearena. Eta horregatik erraiten dizuet, halaber, ezen gure biktoria hura egun batekoa izan zela, eta nehoiz baino erneago eta itzarriago ibili genukeela, deabruaren kontrako borrokan..."
|
|
|
Are gehiago: han egin nituen hiru urteetarik lehenean, ondikozko eta onik gabeko izan nintzen, zeren eta urte hartan aita Leokadio zeritzana izan baikenuen nobizio maisu,
|
ni
baino are hertsiago zena eta bere hersturarekin hertsatzen gintuena.
|
|
|
Baina utzi esplikatzen. Bai, bazekiat ezen
|
nik
baino hobeki dakiala orain erranen diadana, baina oroitzea ez zaik gaizki etorriko, eta Joanesi ere, bide batez, ez ziok kalterik eginen. Izan ere, mundu zaharrean, urrezko numeroa zuan edertasunaren proportzioak arautzen eta erabakitzen zituena, eta koadroari neurria emaiten ziona, finean, neurria eta harroina; eta urrezko numero horren baitan goia eta behea, ezkerra eta eskuina, koadroaren alde guztiak elkartzen zituan, oreka baten barrenean beti ere eta koloreen kidetasunean, argi itzalen arteko etenik gabe, argiaren itzala bertze argi bat balitz bezala.
|
|
|
—Zure bi seme horiek
|
nik
baino gehiago dakite, eta prezeptore berria ekarri zeniekete, baina prezeptore on bat. nuke nik ere halako sermoiak eginen banitu...!
|
|
|
Eta iritsi nintzenean, solasean hasi zen. Baina
|
enekin
baino areago, bere buruarekin ari zen, eta hala erran zuen:
|
|
|
Baina lehendik erran nizuke, benturaz, nola iragaiten genituen gauak osabak eta biok, ostatu edo benta bateko gela berean komunzki, nor bere ohean eta Arkimedes zoko batean, ene hainbat jokabideren ulertzeko inportant izan daitekeelakoan. Izan ere, osabak zurrunga egiteko ohitura zuen, eta, nahiz eta gehienetan ez nituen haren zurrungak aditzen, loak ni hura baino lehenago hartzen ninduelako eta behin loak hartuz gero nekez itzartzen nintzelako, halarik ere, guti batzuetan, astean behin edo, hura
|
ni
baino lehenago lokartzen zen, eta halakoetan ez nuen gozorik izaiten, zeren urduri jartzen bainintzen eta nekez hartzen ninduen loak eta nekez egiten nuen lo handik aitzina eta, egiten nuenean ere, urduri egiten nuen, eta urduriago jaikitzen nintzen, finean. Eta urduritasunak ezinegona ekartzen du, eta ezinegonak ez ohiko jokabidea...
|
|
|
Ordea, orain arte erran ez badiat ere, balitekek Urbiain apur bat mudaturik ikustea. Halarik ere, amak
|
nik
baino hobeki emanen dizkik argibideak... Eta emaizkiok goraintziak ene partetik.
|
|
|
Eta haur batek bezala egin nuen nigar, luzaroan. Eta nigar haren ondotik bertze emazteki bat nintzen jada... zeren etxeko ardi beltz hura guztiz beltza izan baitzitekeen, baina
|
nik
baino zabalagoa zuen bihotza. Eta ulertu nuen ezen nihaurk ere ireki eta zabaldu egin behar nituela neure bihotzeko ateak, ordu arte zazpi giltzaz hertsiak.
|
|
|
Baina, erraiten ari nintzaizun bezala, iritsi ziren, bada, fardelak; ekin genion haien irekitzeari, aitaren faltan, amak eta hiru ahizpok; edeki genion koadroa biltzen zuen fardelari estalkia... eta egia diotsut: harri eta zur gelditu nintzen, zeren eta koadroak erakusten baitzuen gazte segail hura,
|
nik
baino bizpahiru urte haboro izan zitzakeena eta eguzkiaren seme ere izan zitekeena, zeinaz, ikusi bezain fite, amorostu bainintzen. Koadroarekin eta bertze fardel haiekin batean, gutun bat zetorren —oinordekoak eta etxeko jaun berriak skribatua, jaun don Pedro de Osorio zeritzanak, zeina baitzen ene aita defunktuaren anaia—, non jaun hil berriaren azken borondatea azaltzen baitzen...
|
|
|
|
Nik
baino hamar urte gehiago baitzituen Rosak —berrogei urte inguru, beraz— eta, hargatik edo, ez baitzitzaidan gogotik iragan ere, lehen egunetan ez bederen, hura neure egin nezakeela, artean emazteki ederra zen arren, zeren beti baitira loreak sasoinetik kanpoan ere birlora daitezkeenak, eta Rosa ere lore haietarik bat zen.
|
|
|
—Zentzutik eta adimendutik kanpoan hago ala...? Edo,
|
ni
baino giristinoagoa haizela erran nahi ote duk horrekin. Baina ba ote giristino giristinoagorik, finik eta leialagorik, gurutzadetan Jerusalemen alde eta Leku Sainduen alde borrokatu zirenak baino... edo mairuak penintsulatik ezpataz egotzi zituztenak baino?
|
|
|
Que sais je? Izan ere,
|
nik
baino hobeki dakizu, jaun André, aitzakia eta desenkusa bikaina gertatu zitzaiola Montaigneri bere galdegite hura, handik harat bere buruaz mintzatu ahal izaiteko, entseiuz entseiu. Eta nik ere ezin hartu izan dut, funtsean, bertze biderik, zalantzarena eta galdegitearena baizen... zeren eta erran baitezaket, neure buruaz ari naizela, ‘ni han izan nintzen eta nik hura egin nuen’:
|
|
|
Eta, nola afaria ohiz kanpokoa izanen den, zeren halaxe saritu nahi baititu hire aitak gonbidatuak hain egun seinalatuan, ohiz kanpoko zerbait egin behar diagu guk ere... gonbidatuei saria lehenbailehen egotzaraziz, konparazione, berdin zait goitik edo behetik —eta, azken hitzak hatzaren bi keinuekin laguntzen zituela, batean ahorat zeramala eta bertzean uzkirat, eratxiki zuen—: Eta
|
ni
baino areago... eta hire anaia baino areago, zeren, oker ez banago, Mattinek errezitatu behar baitio dukeari, afal aitzinean, oda itsusi hori, hi izan haiteke, Joanes, festako protagonista...
|
|
|
Baina zer jakin dezakezu zuk zulo eta hutsune horietaz, zeren,
|
ni
baino zaharrago zaren arren eta zuretzat ere urteak aitzina doazen arren, baitirudi ezen, zenbatenaz aitzinago, hainbatenaz hobeki zaudela, arno zaharra bezala, eta zulo eta hutsune gutirako duzula, halatan, zeure burua, zure gutun argietan klar eta garbi irakur dezakedanez...?
|
|
|
Baina horregatik ere galdetzen dizut, hain zuzen ere,
|
ni
baino jakintsuago zarelako... jakin dakidan arren, bertzalde, gauzen esplikazionerik onena eta justuena dela ezen esplikazionerik ez dutela, hainbatetan eta hainbatetan ez bederen: zer gertatu ote zitzaion aitona Nikolasi, jaun André...?
|
|
|
Baina utz ditzadan neure kontsiderazione hauek
|
nik
baino gehiago dakiten teologoen eskuetan, eta natorren berriro lehenerat.
|
|
|
" Oineko hatzaz ez, baina eskukoaz berdin berdin egin dezaket bekatu!", eta, hura erran bezain sarri, keinu itsusi bat egin nion, apezari neure popa erakusten niola eta hatza pentsa dezakezun lekurat neramala. Samindu eta sumindu zitzaidan apeza, erranez ezen, errespetua eta begirunea zor niola Jainkoaren ministroa zen aldetik, baita
|
ni
baino zaharragoa zen aldetik ere, eta ezin seriosago mehatxatu ninduen ezen auzitarat eramanen ninduela. Jalgi ziren liskar hartan kapitaina eta frantsesez zekiten bertze hiruzpalau marinel ene alde, erraiten zutelarik ezen giristino zaharra nintzela, eta estatu eta kondizino ezin hobekoa, Nafarroako handiki baten semea, hau eta bertze, eta, nola mundu honetan kasik ez dagoen ate hertsirik, urrezko edo zilarrezko gakoz ireki ezin daitekeenik, amore eman zuen finean apezak zilarrezko hiru errealen truke.
|
|
|
Edo bertze zerbait ote zen eta bertze arrazoin bat ote zegoen haren azpian...? Baina, arrazoinak arrazoin, larrialdi haietarat
|
ni
baino ohituagoa zegoen, zinez, azpian nuen emaztekia, zeinak, kalapita hasi orduko eta oihu haiek aditu orduko, aingira labain batek bezala egin baitzidan ihes gorputzaren behealdetik, are nahastuago eta noragabetuago uzten ninduela... Baina nahaste borraste hura ere ez nuen betiko, zeren, ezustearen ondotik eta lehen beldurraren ondotik, bizi-nahiak eta iraun nahiak hartaraturik, suspertu eta areagotu baitzitzaidan injenioa, piztu zitzaidan buruan argi bat, eta abiatu nintzen, halatan, aulkiaren gainean utziak nituen beztimenden bila, erdi haztamuka...
|
|
|
Taldeak berantiarrenak izan ziren.
|
Ni
baino zaharragoko bi gizon gordini beren beharrez haratago konplitzeko aholkua eman nien, ez sobera zakar, nire autoaren gurpiletara pixa egin nahi baitzuten. Ezari ezarian, aparkalekua hustuz joan zen, eta halaber jatetxeko aitzindegi hanpatua argiztatzen zuten fokoak itzaltzen.
|
|
|
Hala ere, bertze aterabiderik ez eta hartara luzatu nuen eskua. Inor ez zen
|
ni
baino gehiago harrituko, ondora egina baizik ez zela ohartzean. Uste dut batera izan zirela goiko atea irekitzea eta nirea ixtea.
|
|
|
Ttipiri ere, dela bere zaletasunak hurbileko nahiz urrunekoengan sortzen zuen konplizitateagatik, dela bere izaera atseginagatik, nahi baino jende gehiago ezagutu nion beti inguruan mormorka, nola euliak kakaren. Ximurrak berak, izatez hain zakar eta zeken,
|
nik
baino hagitzez gaitasun handiagoa zuen hurkoa adiskide bilakatzeko. Bazuen urte franko diru munduari loturiko lagunarte berantiarragoa hobesten zuela, fraideeneko guardia zaharra baino.
|
|
|
Inorekin egitekoren bat izanez gero, hortik erraza da geldiaraztea, baina gutitan izaten naiz premian: salbuespenak salbuespen, nire lankideengana ez naiz haiek
|
nigana
baino maizago hurbiltzen. Azken asteetan, bai.
|
|
|
Are gehiago asteburuko erredakzio murriztuan. Neurri zuhurra Anak gibelarazi zidan, Togasen bulegoan
|
ni
baino lehenago sartuta. Bortz minutu abantzu atxiki ninduten beirateaz harata esperoan, oro irri eta solas, oro pilpira Anaren kolkopeko bagoiek.
|
|
|
|
Nik
baino bizpahiru urte gehiago jo nizkion. Neskazaharra; eraztun ugari erietan, baina ezkontzakorik ez ageri.
|
|
|
—Guregandik hurbilago ja ere ez, nik dakidala. Eta, gai hauetaz,
|
ni
baino jantziagorik ez duzu atzemanen hiri honetan. Nire bisaiak zalantza eza adierazi nahi zion, baina ez dakit ulertu zuen.
|
|
|
Ximurrarena, berriz, txandaleko galtza azpira.
|
Nirea
baino arinago joan, nirea baino pisuago atera.
|
|
|
Ximurrarena, berriz, txandaleko galtza azpira. Nirea baino arinago joan,
|
nirea
baino pisuago atera.
|
|
|
Dena dela, berdin izanen zen isilik gelditu banintz ere, ez hark ez bertzeek ere ez baitzidaten erantzun. Salbuespen bakarra, Tomas,
|
ni
baino hamar urte zaharragoa edo izanen zen irratilaria:
|
|
|
Bertzeen jabea, apartexeago, lehen aldikoz nuen begi aitzinean: gixon burusoil bat,
|
ni
baino adinduagoa, molde zaharreko bizartegi bateko enplegatuaren itxura zuena. Haren ahotik ziren hasperenik ozenenak ateratzen.
|
|
|
Kristina
|
ni
baino azkarragoa zen.
|
|
|
Luze gabe, ortzeguneko ateraldia hartu genuen hizpide. Itxuraz, betegarriagoa izana zen harendako
|
niretako
baino.
|
|
|
Nire besapeko grabagailu libretei behakoa egin zien, mesfidati.
|
Nik
baino urtetsu pare bat gehiago zenbatetsi nizkion. Ihia baino meheagoa, sudur luze hezurtsu baten jabe, pikorrak nabari kokots aldean.
|
|
|
Berehala, Charlyren kaskamotz garaia begiztatu nuen elizaren bertze muturrean.
|
Ni
baino lehenago ailegatua zen; jartzeko lekua bazuen, bederen. Hogei urte genituenetik kendu ez zuen jakanarru beltzaz apaindurik, ni baino arrotzagoa ematen zuen toki horretan.
|
|
|
Ni baino lehenago ailegatua zen; jartzeko lekua bazuen, bederen. Hogei urte genituenetik kendu ez zuen jakanarru beltzaz apaindurik,
|
ni
baino arrotzagoa ematen zuen toki horretan.
|
|
|
Potzolorekin
|
nirekin
baino luzeago joan zitzaion kafe gozatzea, ez baitzuen xera pare bat egiteko parada galdu. Belarrira zerbait xuxurlatu ere zion, eta nire ikaskide ohiak irribarre egin zuen nik horretarainokoan ezagutu gabeko molde goiti eragingarrian.
|
|
|
Harrotasun ezin gordeaz mintzo zen, baina bat batean, halako burutazio xelebre bat izan balu bezala egin zuen irri,
|
niretako
baino areago bere kolkorako. Ahoa nire belarrira hurbildu zuen.
|
|
|
Gelditu ere ez zen gelditu, bere urrats nagiekin bat eginez bakarrik ibilitakoa haren ondoan desibiltzeari lotuko nintzelako segurtasun osoan.
|
Ni
baino lehenago mintzatu zen:
|
|
|
Ordu erdiz izan ninduen aparatuari itsasirik, belarria zanpa zanpa uzteraino. Gizonaren jarioa etetean, inon ez zen
|
ni
baino adituagorik Institutu Anatomiko Forentse bati dagozkionetan.
|
|
|
—Hire lagunaren bila bahago —Tomasek—, alde egin berria duk. Hirekin
|
nirekin
baino solasturiagoa egonen duk agian. Niri deklaraziorik ez dela eta ikerketa burutu arte egon beharra dagoela baizik ez zidak erran.
|
|
|
Neska mutilak taldeetan banaturik zeuden, ukabilkada bati eutsiko ez zioten mahai zabalen inguruan. Gehienak
|
ni
baino hamar hamabortz zentimetro gehiago luze. Gantz apurrik ez gorputzean.
|
|
|
|
Nirea
baino laburragoa zen, 5.000 bat karaktere, hor nonbait. Soilagoa eta zehatzagoa, hizkuntz apaindurarik eta literatur kutsurik gabea.
|
|
|
Hartaraino ez nintzen ohartu, nitaz landa, laugarrenik bazela Ximurraren eta Kristinaren arteko ustezko aferak joa. Laguna ezagututa —beti esku azpikoak maiteago, agerikoak baino—
|
ni
baino ezjakinagoa behar zuen emakumeak. Baina horretaz ere ezin seguru egon.
|
|
|
Nire azalpenak irribarre erdia galdu gabe aditu zituen, buru barnean bertze irudi batzuk,
|
nirea
baino goxoagoak, dituenaren gisan. Abuztuko igande arratsalde horretan bere itxura freskoari zerion gogobetetasun alaiak lekutan uzten zuen bere ohiko izaera itzaltsu eta adierazgabea.
|
|
|
Zonbi bat ere ohartuko zen neska anorexiko bat bi kilo mehatuta baino pozago zebilela Eskalatzailearen zuloan nagusi. Bertzalde,
|
ni
baino gehiago ez bazen, galdetzekoa zen zergatik zuen soldata nirea halako bi. Ez nion galdegin.
|
|
|
Alferrik dira nire protestak eta nire erreguak. Haren hitzetan, praktiketakoek" zakur zahar bat" behar dute gidari fakultate usainik gabeko kazetaritza" errealean" barrena, eta nor
|
ni
baino" zakur zaharragoa" erredakzioko faunaren barnean?
|
|
|
Amesgaizto baten bukaera balitz bezala ospatu nuen, bide berria zela karia, etxetzarra bota zutela ikasi nuen egunean. Geroago jakin dut gure aita —hiritar garbia, azken batez—
|
ni
baino are arinduagoa gelditu zela egun hartan, amaren etxe minagatik ere. Behin baino gehiagotan egin dut neure baitan etxe eta inguru horienganako herra ez ote zen, nik jakin gaberik, bolada hartan aita eta biok kidetzen gintuen gauza bakarrenetarik.
|
|
|
Karrerako azken kurtsoan, ordea, hark ekainean bukatu zuen eta nik, berriz, urria arte egon behar izan nuen, huts egindako bi ikasgaiak gainditu arte. Gisa horretan erdietsi zuen,
|
nik
baino lau hilabete lehenago, erredaktorearen estatus preziatua. Ohartu orduko, Lokaleko arduraduna zen, korbata janzten zuen eta ongi etorri egiten zioten politikoen bulegoetan.
|
|
|
Ahalkea bertze baterako utzita, goitik beheiti aztertu nuen, barraren inguruan bion artean utzi zuen bi hiru metroko tarteaz profitatuta.
|
Ni
baino hiru lau urte zaharragoa, ezkongabea edo dibortziatua, erdi mailako funtzionarioa edo bulego bateko enplegatua; horiexek nire ikuskapenaren lehen ondorioak. Errimel ez oso zuzen ezarriak eta soberako pinturak huts eginik zioten bisaia gogortua eztitzeko lanetan; gainerakoan, aurretik haren ikustea banuela iduritu zitzaidan, baina hori ere ez da bitxia 200.000 biztanle ere ez dituen herrixka honetan.
|
|
|
Aitzin eguneko goizetik ez ginen elkarretaratuak eta espantuka lotu zen nire planta eskasa ikustean. Gauzak mintzatzen zireneko betaurreko gotorrak, batetik, eta aurpegi ubelduraz apaindua, bertzetik, ez nengoen inolako emakumerik liluratzeko, are gutiago
|
ni
baino hamabortz urte gazteagorik. Nire azalpen alegiazkoak hitzik galdu gabe aditu —etxeko eskailera argi gabeetatik beheiti eroria nintzela eman nion aditzera—, masailak ferekatu eta, sukaldean sarturik, ongi etorri egin zion nik merkatuan erositako janari pilari.
|
|
|
Ahal bezala berreskuratu nuen sosegua; itsuari erreparatu nion, bere amarekin maitagarri horien ipuin bat irakurtzen zuen umeari, eta bikote gazteari; surik antigualenak asebetetzen zituzten haiek, ahalkerik gabe, oihanetako piztien gisa, gordelekuan edota herioaren sastrakan begiak elkar aurkitzeko beldurrik gabe. Neskak esa  ten zion" hartu nire ezpainak, jan nire ezpainak", horrelaxe, panpina batek esaldi txepel bat errepikatuko lukeen moduan, emoziorik gabe, eta mutila, zeina
|
ni
baino gazteagoa baitzen eta era berean ederki burusoildua, gogor saiatzen zen maiteñoaren eskakizunak betetzen, jubilatu urrezko txarteldun talde bati zeharka begiratzen zien bitartean; haiek, era berean, zeharka begiratzen zioten mutilari, eta pentsatzen zuten beraiek askoz ere ederkiago beteko zuketela neskatoaren erregua, mutil ezjakin hark baino; ezen, ordurako, mutila beste ezpain batzuk ... Eta halaxe, bada, Schubert bukatu zen, eta kanpora begiratzeari utzi nion, nire baitara begiratzeko; bakarrik nengoen eta ene buruari zuhurtasun osoz azaldu behar nion zergatik ahoskatu nuen konplot hitza, zergatik kanporatu nuen izen beldurgarri hura, esku anonimo batek idatzia zirudiena eta, hala ere, hain ankerra eta hurbila egiten zitzaidana.
|
|
|
" Zer gertatzen da?, zer gertatzen da?". Eta hala ondorioztatu nuen itsu hark
|
nik
baino hobeto ikusten zuela, eta lelo hura kontrazeinu garrantzitsu bat zela ezbairik gabe. Poztu egin nintzen hura errepikatu izanaz, hark bide ematen baitzidan atzera gerrikoa kendu eta itsua ederki astintzeko, amorruz eta irmoki oraingoan, buruan nahiz soin adarretan.
|
|
|
Estreinakoa kamioi baten azan  tzak eragotzi zidan, baina hurrengo mezu errepikatuak argi eta garbi entzun ahal izan nituen. Zera esaten zidan kutxazainaren ahots metalikoak, bazela T. n
|
ni
baino ederrago bat. Harridura eta irribarre urduria nahasi ziren ene baitan.
|
|
|
Ezkondu ere egin da, eta garbi dago, atse  ginagoa izan dela bizitza Migelentzat
|
niretzat
baino. Aita izateko zorian da.
|
|
|
Gertatzen da, pertsona bat, edo gustura irakurri zenuen libururen bat, edo inor gutxik ezagutzen duen zelai ederren bat maitatzea; baina azkenean ez zara gauza horiekin ere asetzen, eta brrummmm etengabean itotzen zaizu bihotza. Osaba Andonik Migel
|
ni
baino gehiago maite zuela konturatzen zara, eta nik bakarrik dakit zenbat sofritu dudan kontu horrengatik.
|
|
|
Ea aurrerantzean
|
nirea
baino kasu interesgarriagoak ikertzea egokitzen zaizun nik, Karmelori.
|
|
|
argala eta, niri gustatzen zaidan bezala, batere ilerik gabea. Guztiarekin, Ruben
|
ni
baino gazteagoa da eta ez du Karmelori antzematen zaion esperientziaren plusa; ez dakit, esango nuke Karmelok erakarpen handiagoa erotikoagoa sortzen didala. Gainera, Bostonen egin nuen erridikulua gorabehera, ez nau deseroso sentiarazten, ez naiz bera saihesten saiatzen eta, horregatik guztiagatik, pozten naiz gure harremana ez delako apurtzen ari.
|
|
|
Orain ulertzen dut zergatik gura ninduzun ni Rakel zelatatzeko. Zure edozein lankide
|
ni
baino hobea izan zitekeen; esperientzia, behintzat, ez zuen faltako; baina nirekin seguruago zeunden, ezta. Ba jakizu hanka sartu duzula:
|
|
|
Ez naiz ni izango Itxaso Diazen lana defendatzen hasiko naizena, badu eta Arte Ederretako irakasleak
|
ni
baino hobeto defendatuko duenik. Baina erakusketa bat itxiaraztea kulturari gerta dakiokeen gauzarik larrienetakoa da.
|
|
|
Nieves Santamaria zen kutxilleriako ofizinista.
|
Ni
baino bost sei urte nagusiagoa izango zen. Nieves honek meza liburua oparitu zidan behin; mezatara joan bakoitzeko duroa emango zidala agindu zidan.
|
|
|
Maria Victoria
|
ni
baino hilabete geroago iritsiko zen Parisera, eta hilabete horixe izango zen elkarrengandik bananduta bizi izan ginen denbora bakarra.
|
|
|
Frantsesez ikasten ere ari nintzen apurka apurka lantegian. Maria Victoriak
|
nik
baino lehenago ikasi zuen, ordea. Dirudienez, hizkuntzak ikasten ere aurrea hartzen digute emakumeek.
|
|
|
Errepara iezaiok heuk. Hi hilda egona haiz eta
|
nik
baino hobeto igarri hioke hilda dagoen edo ez.
|
|
|
–galdetu zidan Lauaxetak. Urduri zegoen,
|
ni
baino askoz urduriago.
|
|
|
Nola azalduko diet ba zertan nabilen, paraje hauetan eta itxura honekin, hire ondoan, lana eta etxea utzita, bidez bide baina ibilbide jakinik gabe, oinez beti, Gorbeiapeko sagasti baterantz? Eta
|
ni
baino askoz ere okerrago hago hi inori ezer azaltzeko. Zer uste duk egingo dutela guardia zibilek hik gerra aurreko euskal olerkaria haizela esaten badiek, gerra garaian euskarazko lehen egunkariaren bultzatzaile suharra eta Euzko Gudarosteko intendentzia komandantea, 1937ko ekainean faxistek fusilatua eta 60 urte geroago bat batean Jaungoikoaren graziaz berpiztua?
|
|
|
Trabatu egin ziren gure mihiak; lotsagorritu, urduritu eta larritu egin zen Lauaxeta. Ni askaturik, Lauaxeta besarkatu eta musukatu zuen, ni bezain luze eta heze, edo
|
ni
baino ere pixka bat luze eta hezeago beharbada.
|
|
|
|
Ni
baino aurkari gaiztoagorik izan zuen, ordea, Lauaxetak Altzoko frontoian: bertako mutiko kankailu bat, ia ia bi metro luze zena.
|
|
2001
|
|
|
|
nik
baino askoz hobeki, noski, eta badaki, baita ere, urte luzeetan ez duela aginte makila arriskuan ikusiko. Lasai eta eroso ibiltzeko prestatzen ari dira.
|
|
|
Oso harrituta gelditu nintzen. Batetik, denak iruditzen zitzaizkidan
|
ni
baino zaharragoak, ez zekiten kotxerik gidatzen eta gizonak eramaten zituen batetik bestera... Nik ez dut izan inoiz esparru hori nire inguruan.
|
|
|
|
Nik
baino maiteago du pilota!
|
|
|
|
Ni
baino zoriontsuago egingo zaituzten emakume asko dago.
|
|
|
(Kasurik egin gabe) Anak esango dizu
|
nik
baino hobeto.
|
|
|
|
Nik
baino gehiago behar duzu orduan.
|
|
|
Adreilurik gabe upelak hogeita bost bat kiloko pisua izango zuen,
|
nik
baino 55 kilogutxiago, eta oso ezaguna den lege bati esker, beherantz joan nintzen berriro, abiadahandiz. Gutxi gorabehera hirugarren solairura heltzean, upelarekin egin nuen topoberriro ere.
|
|
|
Adreilurik gabe upelak bat kiloko pisua izango zuen,
|
nik
baino 55 kilogutxiago, eta oso ezaguna den lege bati esker, beherantz joan nintzen berriro, abiada
|
|
|
Egon badaude, bainanon ez dakit oso ondo. Seguru nago egongo dela
|
nik
baino hobeto idazle berriezhitz egingo duenik. Ikusi ahal izan duzuen bezala, idazle beteranoez mintzatu naiz; eta nahiko astun eta ideia garbi gutxirekin, pontifikatzen jarduteko.
|
|
|
Ez dago erabakirik zalantzarik egon ezean, inork ez du zertan bere burua erabili, zalantzak bere ateraldia egingo ez balu. Baina
|
nik
baino hobeto dakizu zuk hori, greziarra izanik, ondo ezaguna izango baituzu atsotitz greziarrak dioena: ezer gutxi daki zalantzarik ez duenak.
|
|
|
Hala da esan nuen, eta doinu mingotsez gehitu nuen honako hau. Nor hobeto
|
ni
baino boterearen krudelkeriaren berri emateko?
|
|
|
Lurrean etzanda, eurien lehen tantoei maldizioka, manta zikin baten atzean izkutatzen zen. Nire bidai laguna, hark
|
ni
baino behar handiagoa zuela esanez, amonaren ondoan eseri zen berriz ere egongo gara irrifartsu bat begiekin ahoskatuz. Libre sentitu nintzen, baina bakardadearen begiak (zenbat edukiko zituen?) bizkarrean itsatsiak nituela jakinez, pausoa arindu nuen.
|
|
|
Hura atsedena hartu nuena alde egin zuenean. Teresak amorante gazteak askozaz sutsuagoak direla esaten zuen, eta agian arrazoi guztia izango du, baina guztiak horren petralak baldin badira, kostako zait
|
nik
baino 20 urte gutxiago dituen mutil batekin partekatzea logela eta armairua.
|
|
|
Neuk prestatzen nuen jatekoa ez nion dastatzen lagatzen. Eta bera
|
ni
baino lodiagoa zenez, eta mugitzeko aukera gutxi zuenez, gosearen harra sumatzen hasi zen urdailean. Egun bat.
|
|
|
Eta ez da gutxi, onartu du Tasiok bere eserlekuan bihurrituz, jarrera erosorik aurkitu ezinean.
|
Nik
baino gehiago daki ordulari zahar horrek, pentsatu du artega. Azken garaian, izan ere, eta istripuaz geroztik batik bat, iraulia dabil bere barrena.
|
|
|
|
Ni
baino bi urte zaharragoa zen Aitzol. Mendizalea.
|
|
|
Gari, baina, azkarragoa izan zen eta eskerrak. Mozkorra eta guzti,
|
ni
baino gehiago balio zuen. Beso batez bultza eta, bea, goazen ba batez denok harantz zuzendu ginen.
|
|
|
Lhotsen hil zen gero. Eta
|
nik
baino sasoi hobea izango zuen Kukuczkak ziurrenik.
|