|
2000
|
|
|
Ahotsarengatik ezagutu ninduen. Aurreko batean, hipermerkatu handi eta itogarri horietako batean" gurdia betetzen" ari nintzela noizbehin ere halako astakeriak egiten ditut, ama batek
|
ni
ezagutu eta alabari Erreka Mari nintzela esan zion, orduan alabak, negarrari eman zion, ezinezkoa zela ni Erreka Mari izatea. Gizarajoa!
|
|
|
Giroa ere tristea zen, frantziarrek desastre bat izan zuten urte haietan: Petainen erregimena(
|
nik
ezagutu nuen eta ez zen gauzarik ederrena). Humilazioa izan zen frantziarrentzat.
|
|
|
Elkarbizitzarako, bi hizkuntza ditugunok askoz eskaintza handiagoa egiten ari gara bakarra duenak baino. Besteak beste,
|
nik
ezagutzen dudalako halakok eta halakok egiten duen lana, eta hark ezagutzen ez duelako nirea, baldin eta bere hizkuntzara itzultzen ez badut. Kulpabilizazioetan sartu gabe, hor erantzukizun politikoak daude, nireak hainakoak gutxienez badirenak.
|
|
|
Pasarte horietan islatzen da ondoen
|
nik
ezagutu dudan Antiguako irakaslea.Aurren aurrenik jakin minez beteriko ikertzailea eta jarraian, baina etenik gabe, euskaltzale oldarkor eta suharra. Behin, irribarrez, aipatu zidan Gabriel Arestik esanziola olerkitarako sena zuela.
|
|
|
Une hartan,
|
nik
ezagutu ez nuen osabaren irudia etorri zitzaidan burura, aurreanneukan agure hil hurrena ikusita. Ihesi zebiltzan abertzaleak galtzeko asmotankuartelillora joateko prest zegoen fraide erretxina, eta salataria ezkutuan pozoitu edohiltzen utzi omen zuen abade ohi kaskailua, biak ere azken finaren errainu hurbilakberdindurik sumatzen nituen, nolabait.
|
|
|
|
Nik
ezagutzen nuen osaba Joanikot, eta segur nengoen ezen napolitarraren hitzek gogo hozturik baizik ez zezaketela utz, zeren iruzurtzat eta engainamendu handitzat baitzituen sainduen mirakuluak eta mirakulukeriak, bataz, horrela pentsatzen zuelako, eta, berriz bertzea, gurean eskarmenturik ere izan genuelako, noiz eta aitak etxerat ekarri baitzuen lignum crucis aren erlikia hura, aitona Nikolasen ga... Osabak, halarik ere, gonbidatuarekin konplitzeko edo, irria edo irri iduriko hura luzatu zion.
|
|
|
Andere doña Ines Urrozez ari zen, bere emaztea izan zenaz eta gure amonaz, zeina ez Mattinek ez
|
nik
ezagutu baikenuen, aitona ezkondu eta handik zortzi urterat hil zelako.
|
|
|
Zeren beldur bainintzen
|
nik
ezagutu nuen jaun André bera ote zintudan, eta beldur nintzen, nihaur ere aldaturik ikusiko ez ote ninduzun... Eta, ai, nola eskertzen dizudan, halatan, lehen ahalegin hura, zeren, bai lehen gutun hartan eta bai geroztik jaso izan ditudanetan ere, betiko laguna ediren baitut zugan... eta zeren, zuri gutun bat skribatzen ari nintzaizula, deliberatu bainintzen, hain zuzen ere, liburu honen egiterat eta aitzina eramaiterat.
|
|
|
Eta, halatan, nola
|
nik
ezagutu nituèn Indiak urtaro bakarrekoak baitziren, baita kolore bakarrekoak ere kasik, hargatik edo, Urbiaingo eta Euskal Herriko larrazken neguko koloreak —eta kolore haien koloreak, argiaren eta orduaren araberakoak— sentitzen nituen faltan batzuetan; arrats hartan ulertu nuen zergatik.
|
|
|
—Zalantza bat daukat, Joanes, zeren ez baitakit bertze bizitzan lehen senarraren edo bigarrenaren etxean piztuko naizen, zeren hura maite izan bainuen, baina baita zu ere, hura bezainbat... Halarik ere, zure zalantza handiagoa izanen da, agian, zeren bertze mila emazteki ezagutu zenituen
|
ni
ezagutu aitzin... eta oraino ezagutuko duzu bertze norbait, beharbada...
|
|
|
Eta egun batean Utopiaz mintzo ziren liburu haiek haren eskuetarat heldu —Tomas Mororena bereziki eta beregainki—, haiek buru bihotzetan sartu, eta zin egin zion bere buruari ezen lur haren bila abiatuko zela, ahal zezanean. Eta orduan ahal zezakeen, zeren zazpi bat urte lehenago aita hil baitzitzaion, eta zeren,
|
nik
ezagutu nuenean, hil berria baitzuen ama... eta zeren haren asmoa gibelaezina baitzen guztiz.
|
|
|
Izan ere, kontatu dizut ezen Piarres Oihartzabal kapitainarekin konfiantza handia hartu nuela, eta hatsarretik beretik kasik semetzat hartu ninduela, ikustean ezen bakarrik nengoela munduan, etxetik ihesi. Eta buru argia eta begi zolia zen, eta
|
nik
ezagutu ditudan pertsona adimendutsuetarik eta bereizienetarik zen, hariari xuxen zetxekiona, adarretarik ibili gabe... Eta bazkaria gelarat eman nion egun hartan ere xuxen aritu zitzaidan, zeren, bere ondoan jarrarazten ninduela, gisa honetan hasi baitzitzaidan, ez bat eta ez bi, arnoz beterik zegoen pitxerra ezpainetaratu eta kurka luze bat egin ondoren:
|
|
|
Etenaldia amaitu eta programak bere martxa jarraitu zuen gero. Ez zuen Armando Bonillak atsotitz bat esateko ausardiarik izan; horren ordez esan zuen, bai, Commersonen zera txiki polit bat,
|
nik
ezagutzen ez nuena: " zeure baitaz oroitzea da".
|
|
|
Karmelo joan denean, ordea, pentsakor geratu naiz. Pentsatu dut Dabidek urruneko baina, aldi berean, konfiantzako pertsona bat behar zuela ni zelatatzeko; pentsatu dut Karmelo pertsonarik egokiena dela, batez ere beti Dabidekin zorretan dagoela esan izan duelako eta
|
nik
ezagutzen ez nuelako; pentsatu dut momenturik egokiena dela haren historia kontatzeko.
|
|
|
Gizateriaren gaizkia zigortzeko bidalia jarraitu du berak
|
nik
ezagutu ez, baina katixima bateko definizio zahar bat zirudiena errepikatuz.
|
|
|
Usategia, sasoi hartan behintzat,
|
nik
ezagutu dudan isolamendurik txarrena da. Ekonomatotik ezin zenuen ezer erosi, ezta tabakorik ere.
|
|
|
Eskarmentua zuen jakituria iturri orduan Pessoak, hil eta gero esan baitzituen hitzok, Prazeresko hilerritik irtenik adiskide erraietakoari egindako bisitaldi batean.
|
Nik
ezagutu nuen Lauaxeta ere, Lauaxeta berpiztua –1905etik 1937ra bitarteko Lauaxeta ez bezala akaso, hori ez dakit–, pertsona serioa zen, neurritsua, zegoen egoeraz jabetua. Horregatik irauten zuten seguru askorik hain gutxi haren haserraldiek.
|
|
|
Asko ikasi zuen oso denbora gutxian. Gernikan berpizturik azaldu zenetik bi hilabete pasatxo ziren
|
nik
ezagutu nuenean, eta ordurako aski laketua zegoen XX. mendearen hondarreko Euskal Herriko bizimodura. Ordurako bazekien dirua erabiltzen eta neurtzen, eta baita jendearen tratabidea bizi zen garaira egokitzen ere, gehiegizko kunplimenduak baztertuta.
|
|
|
Aurretik, Leitzan, Patziku Perurenarekin antzeko zerbait gertatu zitzaidala oroitu nuen; orduko hartan pentsatu nuen Patzikuk ez ninduela ikusi arreta handiz ari zelako gidatzen, baina harrigarria zen Patzikuk, hain gertu pasatuta, nire diosalari ez erreparatu izana. Ikusezina, entzunezina eta ukiezina izango ote nintzen ba
|
ni
ezagutzen nindutenentzat, Lauaxeta Jean Haritxelhar, Jon Kortazar eta abarrentzat bezala. Hori pentsatzea ergelkeria absurdua zela esan nion neure buruari, baina hala ere ez nintzen aurrera jarraitzeko gauza izan.
|
|
2001
|
|
|
Uniformitasunaren izenean gurea bezalako herri ukatuen eskubide unibertsalen aldarria deslegitimatzeko espainolek egin duten saio intelektuala. Lizarra Garazik ekarri zigun esperantzaren zutabeetara hedabide azkarrenek igorritako misil informatiboak,
|
nik
ezagutu dudan kanpaina lotsagabe eta ustelena izan da. Beldurgarria.
|
|
|
Harriturik utzi ninduen. Ez zen hura
|
nik
ezagutzen nuen Joxe! Bazkal garaian, zenbait gazte bildu ginan haren ondora.
|
|
|
Poliandria. Afrikako tribu batean gertatzen da hori,
|
nik
ezagutzen dut!
|
|
|
(Ilusioz) Lorezaina da,
|
nik
ezagutzen dut. (Oso atsegin) Kaixo Agustin...
|
|
|
Nik jan gabe lagatzen nituen okaran eta sagarrak bakarrik dastatzen zituen. Eta, konturatu orduko, Herminio
|
nik
ezagututako gizon dotorea izatera bueltatu zen. Oraingoan neu nintzen animalia basatia.
|
|
|
Harrezkero ez dugu elkar ikusi. Iparraldean geundela batak bestearen berri izan genuen,
|
nik
ezagutzen nuela komentatu nuen hainbat bider, eta berak ere ezagutzen ninduela entzun nuen, baina erdi ezkutatuta genbiltzanez ez genuen egundo topo egin... ’
|
|
|
‘Nahi duzuna esango duzu, baina susmoa dut inor ez dela euskalduna frustraziorik gabe, etsipen sakon hori gabe. Horrelakoak zarete
|
nik
ezagutu ditudan euskaldunak, aita eta bere lagunak, Manuel, zuek. Euskal Herrian bertan ia arrotzak izan ondoren, beste edonora joan eta animalia mimetikoen moduan egokituko zarete hango paisaian, baina ez zarete bertakoak bihurtuko.
|
|
|
Aski duzue euskal  literaturaren kondairaren bat, esan nahi dut mardul eta lodi horietakoren bat, hartzea, eta orain baditugu bizpahiru, eta hor aurkituko dituzue urteak eta tituluak eta gainerakoak. Euskal literatura
|
nik
ezagutzen dudan edozein erdal literatura baino nahasiago agertzen da berez literaturarekin zer ikusirik ez duten gauzekin. Esate baterako bibliografia.
|
|
|
Egan izan da, nik dakidanez, gure artean eta euskaraz lehenbiziko aldiz zinema gaiak jarraikiro astindu dituen aldizkaria: aitzindaririk izan baldin badu, berriz ere diot, ez dut
|
nik
ezagutzen eta besteren argien begira gelditzen natzaizue.
|
|
|
Atsekabea baretu eta ibitu ahala, ordea, argiago ageri da galeraren larria.
|
Nik
ezagutu dudan hiztunik ederrena galdu dugu: ezin agortuzko iturri ezkutu batetik bezala zerion hitza eta hitz ozenak, ahotik irten orduko, lerro lerro antolatzen zitzaizkion zein bere tokian, soldadu ongi hezien antzera.
|
|
|
Balio erantsia ere badu Branchadellek. Hizkuntz politika berri baten oinarriak planteatzen dituen bakarra da berau,
|
nik
ezagutzen dudala. Normalizazio legearen alde dago, baina ez berau sostengatzen duten printzipioen alde.
|
|
|
Pentsatzen dut Homerok esaten dituen baina zuk haiei buruz ezer ez dakizun gauza horietaz ariko ez zarela. lon. Zein dira
|
nik
ezagutu ez baina Homerok esaten dituen gauza horiek?
|
|
|
Maitagogo izan eta gorrotatu nolatan gerta daitezkeen batera gizakiagan,
|
nik
ezagutzen dudan arazorik zailenetakoa da. Zorionik ezaren gailurra.
|
|
|
Ezagule zerbait ezagutzen duena da. Baina
|
nik
ezagutu gogoz ezagutza bila dabilenarentzat hitz egokia nahi nuen. Eta horregatik askotan ‘ezagutari’ hitza hobetsi dut, maitari eta hautari hitzen antzekoa, nik asmatua izan arren.
|
|
|
Gaur egungo baldintzetan, nobela ez zait interesatzen –erantzun nion, Berlusgoñiren amarru literarioari eginiko erreferentzia aintzat hartu gabe, eta Borgesek
|
ni
ezagutu nahi izateak sorrarazten zidan emozio bortitza ezkutatuz– Genero bezala, nobela ez zait interesatzen. Nobela hil egin da.
|
|
|
Oro har, ondo zaindutako itxura xarmanta. Berehala
|
ni
ezagutu eta, irribarrea are gehiago luzatuz, inguratu egin zitzaidan.
|
|
2002
|
|
|
N. san miguel.
|
Nik
ezagutzen dudan apurrarengatik, desobedientzia zibil batzuk ezin daitezke halakotzat jo. Jende asko dago desobedientziaren talismanarekin, baina ez da desobedientzia zibila.
|
|
|
|
Nik
ezagutzen dut jendea poesia beste zerbaiten hondarra besterik ez dela deritzona. Uste baino jende gehiago dago horrelakoa, bai eta literaturazaleen artean ere; iritzi hori duena, alegia.
|
|
|
Orain Deustun daukagun" Nexka" polizi zakurra da
|
nik
ezagutu ditudan zakur guztien artean euliena. Edozein soinuk larritzen du.
|
|
|
Halakoa baita heroina, baita elkar maite dutenen artean ere. Izan ere, drogazale bakoitzak bere motiboa izango din drogaren munduan sartzeko, ez dinat ezetzik esaten, baina
|
nik
ezagutu ditudan drogazale gehienak besterik gabe egin ditun drogazale, arrazoi zehatzik gabe. ‘Egun batean inguruan egokitu zitzaidan droga eta hartu egin nuen’, hori esaten diten.
|
|
2003
|
|
|
S. IDIGORAS.
|
Nik
ezagutu dudan mundua (gimnasioetakoa) ez da hain lehiakorra. Estetikoa bai, baina ez lehiakorra.
|
|
|
Ez dakit, baina seguru nago; olerkaria izan behar gauez hor egoteko, itsasadarrari begira, kale argiek itxura emandako hiriak zer barneratzen dion ezagutu nahian. Bai,
|
nik
badazagut sentsazio hori, arrazoi argirik gabe bihotza taupa hasten zaizunean; une batez mundu osoa besarkatu nahi duzu jarraian zakarrontzira bota nahi izateko. Gizadiaren handitasuna ikusi orduko, horren atzetik zakartasuna agertzen delarik, are handiago.
|
|
|
Emakumeak eten egin zuen bere lanturu tristea eta begira geratu zitzaidan. Malkoak xurgatu zituen eskumuturrarekin eta,
|
ni
ezagutzean, beheko ezpainari amorruz hozka egin zion lehenik eta, duda muda labur baten ondoren, lepora oldartu zitzaidan, nire izena, ulertezinak ziruditen beste hitz batzuekin batean ahopeka, otoitz baten gisan, errepikatuz.
|
|
|
Ile luzea alderik alde astintzen zuen eta karpeta batekin estaltzen zituen bularrak.
|
Nik
ezagutzen nuen neskato ihar haren larruan norbaitek, beharturik, emakume bat sartu zuela zirudien. Oraingoan aurrez aurre begiratu nion, mirari baten aurrean sinesgaitzok begiratu ohi dugun harridurarekin.
|
|
|
Ezetz erantzun nion buruarekin eta kanporantz abiatu nintzen. Agur esateko itzuli nintzen eta han zegoen,
|
nik
ezagutu nuenean bezala, besoak antxumatuta, zutik, trajearen mahuken gainetik esku banarekin besondoak igurtziz edo neurtuz, bere giharrez harro, sabela barneratuz, arnasa lasai hartzea debekatu baliote bezala. Eta berriro egongo ginela esateko itzuli nintzelarik, tristuraren edo bakardadearen itzala sumatu nuen bere begiradan.
|
|
|
–Romain desberdina zen
|
nik
ezagutu nuenean. Lotsatia eta izua, ez zuen apenas harrabotsik aterako, baina, talde handietan zegoelarik ere, jendearengana banan banan eta modu esklusiboan hurbiltzeko adurra zuen.
|
|
|
(Orain pentsatzen dut ez dela oso sinesgarria hark testu horiek errezitatzea, eta
|
nik
ezagutzea. Egia esan, ez dakit zertaz ariko zen).
|
|
|
–A ze zortea zeurea, Ana.
|
Nik
ezagutu ditudan mutil gehienak beldurtiak dira...
|
|
|
Bada, nik bai.
|
Nik
ezagutzen dut halako lekuan halakoxe orbain bitxia daukan emakumea. Edo zeukana, ez dakit nola esan behar den.
|
|
|
Edo zeukana, ez dakit nola esan behar den.
|
Nik
ezagutzen dut mahai gainean datzan emakume hori. Kaka zaharra.
|
|
|
Mila tona hondarren azpian estalirik. Ez al zen izan Paul Valéry idazle hotz eta zurrun bezain handi hura,
|
nigan
ezagutzen ez dudan horrek guztiak osatzen du nire nitasuna, edo antzeko zerbait, esan zuena. Ez.
|
|
|
|
nik
ezagutu egiten dut zuregan, zuk ezer esan aurretik.
|
|
2004
|
|
|
Neurri batean lortu dugu, baina ez nahi genuen beste. Begira,
|
nik
ezagutzen ditut Neguri inguruan bizi diren zenbait familiatako haurrak, euskaraz eginez. Gure hezkuntza ereduek mugak dituzte, jakina, baina bestela egingo ez genituen gauzak egin ditugu horiei esker.
|
|
|
Eta beste maila batzuetan ere ez dut uste eragin duenik.
|
Nik
ezagutzen ditudan Oteizaren inguruko sektore guztiek bat egin dute erakusketarekin, guztiek sentitzen baitzuten erakusketa behar beharrezkoa zela eta, are gehiago, hau antolatzeaz arduratu behar zuen erakundea, egun dagoen erakunde boteretsuena zela, Guggenheim, alegia.
|
|
|
Pariseraino lehen zatia, arazorik gabe, eta handik Tel Aviv eko aireportura. Israel eta Palestina arteko distantziak ez dira
|
nik
ezagutzen nituen Amerikako distantziak bezain handiak. Beraz, aireportutik Jerusalemerako hogeita hamar kilometroak egiteko taxi bat hartu nuen.
|
|
|
Hara!
|
Nik
ezagutzen zaitut!
|
|
|
Edo urakan bati egin behar ote nion aurre, hain baitzen bortitza harmailetatik zetorkidàn burrunba? Camp Nou bertatik ezagutzen ez duenari lekuz kanpokoa irudituko zaio konparazioa, baina Camp Nou ezagutu egin behar da, eta
|
nik
ezagutzen dut. Eta giroaren gehiegiak beldurtu ere egin zaitzake, eta beldurrak blokeatu.
|
|
|
Makina baten funtzionamendu okerra egon daiteke, baina ez erabilera okerra, ezagutzeko ahalmenetan gerta daitekeen legez. Gorputzak, orduan, gaizki edo ongi funtziona dezake, baina
|
nire
ezagutzeko ahalmenaren kasuan erabilera okerra ala zuzena egingo dut.
|
|
|
|
ni
ezagutu gabe,
|
|
|
Ostera,
|
nik
ezagutzen dut
|
|
2005
|
|
|
Lehen artea zen, gero kirola bihurtu zen, eta orain negozioa da.
|
Nik
ezagutu nuenean artea zen pilota. Artea zenez gero, jendeari gustatu egiten zitzaion, bat zen onena, eta artista bezala ikusten zen.
|
|
|
Nola erran... Guk euskaldunok biziki maite dugu geure burua goraipatua izatea, baina
|
nik
ezagutu dudanaren arabera, euskaldunak ez gara hain ongi ikusiak. Filipinetan ikusten dute euskal izen bat, eta beraientzat kolonizatzaileen izena da.
|
|
|
|
Nik
ezagutu dut euskaltzain bat, beti xumeki ari izana dena, Hiriart Urruti, iloba. Ideia sakonak hitz arruntekin ematen zituen.
|
|
|
Amerikako Estatu Batuetako Konstituzioak, hiritarren helburua" zoriona" lortzea dela dio. Ideia hori oso arraroa da, oso aldrebesa, pentsatzea negozio eta aberastasunaren bidez lortzen dela" zoriona", edo ordezkaritza politikoaren bidez.
|
Nik
ezagutu dut jende pobre pobrea oso alaia eta bizitza gozatzen. Eta ezagutu ditut aberatsak bizitzeko gogoa guztiz galduta.
|
|
|
Iturreta ere ezagutu dugu auto gidarien eta herriko zaindaria omen denaren festan. Iturreta Markina Xemeinen da, baserri gutxi batzuk, Kristobal santuaren ermita eta zuhaizti eder bat
|
nik
ezagutzen dudan proba plazarik dotoreenetako baten estalki. Jaiaren ardatza 37 aldiz antolatutako kintopeko idien proba, bertakoa baita' Markinako Lehoia' itzain sonatuaren oinordeko ezagunena den' Iketza'.
|
|
|
Eta hori asko ikusten da,, txaketeroa?, praktikan asko ikusten dena da, eta hasten da beharra dagoelako eta bukatzen du aprobetxatuz, negozio bihurtuz. Bueno, hori
|
nik
ezagutu nuen modu honetan ze Francoren denboran problema zen askotan ba herri batean alkate bat baldin bazen falangista bat, alkate falangista bat baino hobe da abertzale pixka bat disimulatu bat eta guzti hori. Eta orduan, ba jende batek, jarri egingo dugu alkate?.
|
|
|
Zazpi urte zeramatzan klinikan;
|
nik
ezagutu nuenean bertan egiten zuen lan, umeen zaintzan. Afaltzera gonbidatu nuen lehenengo aldian –sukaldariok beti eramaten ditugu jatera gure ligeak–, pediatriaz hitz egin zidan etengabe.
|
|
|
Baina pertsona zaharrak ere txiki txikiak dira, gazteekin konparatuta. Piedad da andre zahar bat
|
nik
ezagutzen dudana. Eta txiki txikia da, zaharra delako.
|
|
|
Eta, euskal toponimoak Burgosen, Oskan, Errioxan,
|
nik
ezagutu ahala, neroni noa pixkanaka Zazpiak Bat deritzona erraz handik eta hemendik gaindituz.
|
|
|
Ez nuen inoiz usteko
|
nik
ezagututako Idoia hura, aurrerakoia, modernoa, sexu gozamenera emana, askea... halako ezertan sartuko zenik. Ez nuen ezer ulertzen; hainbeste denbora elkarrekin ibili eta gero, gauetik goizera beste bat bihurturik ikusten nuen nire maitalea, bere baitan ernamuin bat hazi balitzaio bezala; ordura arte, bera ere konturatu gabe, barruan eduki, nonbait, hazia.
|
|
|
Gehienek aspaldiko edizioak dirudite. Hizkuntza guztietan daude eta hizki zirilikoak eta
|
nik
ezagutzen ez ditu dan beste hainbat grafia egiten zaizkit nabari. Ondamua sen titzen dut.
|
|
2006
|
|
|
Horregatik, Gernikako arbola ere susterretik atera eta azpian zer dagoen ikusi behar da. Andoni Iralarekin laguntasun handia izan dut,
|
nik
ezagutu dudan pertsonarik osoenetakoa da, eta Abellanedako forua ekarri zidan behin. Batzarrak egiten ziren eta hau eta hura.
|
|
|
Italiak irabaztea sorpresa izan zen niretzat, eta Zidanena berriz...
|
Nik
ezagutu dut pixka bat, bai jokatzen, eta bai Adidaseko publizitate lanekin, zenbait gauza elkarrekin egin ditugu. Oso tipo xumea eta isila da, oso diskretua.
|
|
|
Bide batez, gustura esango nioke Henrike Knorr irakasleari zein talentu handia ari diren galtzen hango irakurle aztertzaile deszifratzaileek Angel Errori ez deituta. Hura,
|
nik
ezagutzen ditudanen artean, latin kontuetan Nabusi Lehena gure harkadiazko eta humorezko Euskal Herri gaixo honetan. Nekez sartuko dio hari inork klasikotasunean ziririk (barka!).
|
|
|
Juxtu bizitzen ginen.
|
Nik
ezagutu izan nuen gerra osteko ogi arrazionamendua. Bost ginen familian, aita, ama, amona Norberta, arreba ttikiagoa eta ni.
|
|
|
Eta zerbait esan behar da horri buruz. Hasieran, eta urte askoan zehar, abestien musikak neronek konposatzen nituen; berdin egiten zuen Lurdesek ere, eta berdin egiten zuten
|
nik
ezagutzen nituen kantari ia denek. Egokia eta zuzena iruditzen zitzaigun hori egitea, esaten zutenez horrela abesti oso, geureak?
|
|
|
X.L. Politikan, erresistentziaren esparru klandestinoetan, oso giro nahasia eta gozakaitza.
|
Nik
ezagutu nuenez, abertzaleen artean ez zen adostasunik; eta ezkerreko alderdi eta taldetxoetan berdin gertatzen zen. Orduan hasi ziren hegoaldeko lehenengo Aberri Egunak, bai eta Maiatzaren bateko kontzentrazioak ere.
|
|
|
Beste testuinguru amerikar batean, baina orain Brasileko ipar ekialdekozonalde ezin pobreagoetan, burutu du ikerlana Nancy Scheper Hughes antropologoentzutetsuak (1992), amatasunaren inguruan
|
nik
ezagutzen dudan lan interesgarrienetarikoa. Death without Weeping (Dolurik gabeko heriotza) izeneko bereliburuan, beste gauza askoren artean, ama maitasuna eta amen eta umeen artekolotura emozionalak ikuspegi erlatibista batetik aztertzen ditu, bertan bizi direnemakumeen muturreko bizi baldintzak kontuan hartuz.
|
|
|
Oriolek basurdeak ikusitako biharamunean edo. Hango elurrak, ordea, ez zuen zerikusirik
|
nik
ezagutzen nuenarekin. Nolabait esanda, nik lehendik ezagutzen nuena elurkume bat bezala zen, eta San Miguelekoa aitona zaharra.
|
|
|
Migel aitatxi zena gaztetan bezala, nire ostatu emaile Jehane Lapeyrère ere zapatagina zen. 40 bat urte zituen
|
nik
ezagutu nuelarik. Erreformazale suharra izanik ere, maiz aritzen zen kalapitan hiriko ministroekin.
|
|
|
Lehenago ez dakit nolakoa zen.
|
Nik
ezagutu nuelarik handia, lodia, bular oparokoa eta beltzarana zen Léonine, senarraren arras bertzelakoa. Gorputza halako bi eta odola halaber, zerukoak senarraren esku baziren lurrekoak andrearen ardura ziren etxe hartan.
|
|
|
Pentsatu nuen, hirurek uniforme berdea jantzi arren, guardia zibil horiek ez zutela bezperan
|
nik
ezagututako karabineroaren antzik. Hura jatorra iruditu zitzaidan.
|
|
|
Edo, hobeto esanda, denak hartzen zituen bere baitan: portu hura
|
nik
ezagutzen nituen portu guztien berrespena eta ispilua zen, han zeuden balearen arrantza eta piratak, hura zen abenturetara irten eta uharte galduetara heltzeko abiapuntu. Eta nire irakurketek eta eragindako malenkonia hura areagotzen zuen zertzelada:
|
|
|
Oso ondo ulertzen nuen Angelorentzat ez zuela batere atsegina izan behar ni bezalako baten kargu egin beharrak. Aspaldi ikusi ez zuen ahaide urrutiko batek hala eskatu ziolako, horregatik nengoen ni Angeloren etxean; hori zen, behintzat,
|
nik
ezagutzen nuen azalpen bakarra, baina bat batean guztiz barregarria iritzi nion argibide horri. Bere senean dagoen inork ez du urlia ezezagun baten ardura hartzen, are gutxiago urlia hori judua bada, pasaporte faltsua badu, bere nazioko legeen ihes baldin badabil.
|
|
|
Zergatik hartu ninduen Angelok etxean, zergatik zaindu ninduen gaixo nengoen bitartean, zergatik zegoen prest nire kargu egiteko, ez nekien.
|
Nik
ezagutzen ez nuen zerbaitek egon behar zuen Angelok eta amona Erikak itundutakoaren atzean. Seguru asko, pentsatzen nuen nik, amona Erikak dirua eskainiko zion nire kargu egin zedin.
|
|
|
Taci, poeta di merda!, erantzun zion ikazkinak, eta nire alde irtendako gizonarekin mutur joka hasi behar zuela ematen zuen, baina une hartan bizpahiru emakume, ez dakit nondik irten eta gero, ikazkinaren kontra hasi ziren, oihuka eta algaraka. Ez nuen esaten zutena ulertzen, ez dakit dialektoan ari ziren edo
|
nik
ezagutzen ez nuen beste hizkuntzaren batetan. Ikazkinak ez zien kontra egin nire alde irtendako gizonari eta emakume zirtogileei.
|
|
|
ez zeramatzan orduko mantal grisa eta kapela zabala, eta, bestalde, bizarra egin berri, ondo deskantsatutako baten lasaitua zuten Umbertoren aurpegiak eta begiradak. Ez zuen
|
nik
ezagutu nuen agure bera ematen, aurrean neukan gizonaren itxurak zeharo aldatzen zuen lehendabizikoz ikusi nuenarena.
|
|
|
Nire onetik irtenda nengoen adar-jotze gisa hartu nuen Angeloren jokabide alu harengatik. Hasiera hasieratik,
|
ni
ezagutu ninduen arratsaldean nor nintzen ez baleki bezala jokatu zuenetik, per  tsona mirrin ezkailua iruditu zitzaidan, baina etxetik alde egiteko asmoa agertu nionean antzeztu zidan jardun ero totalak ez zuen barkamenik.
|
|
|
Autoa, potentzia handikoa baitzen, arin eta nekerik gabe egiten ari zen bidea
|
nik
ezagutzen ez nituen paraje ederretan barna. Gidariak, burua bainontzian sartu zidan morroi berak, emeki emeki gidatzen zuen, eta autoak ere halaxe erantzuten zion, emeki emeki, Â inolako arrangurarik gabe aldapetan gora, alaitasun lirain batez aldapa beherakoetan.
|
|
|
Zuk galaraziko didazu, zuk?
|
Nik
ezagutzen ez nuen historia bat laburbiltzen zuen destaina hark, eta zurrunbilo zakar batetik itzurita nengoela iruditzen zitzaidan: oso hurbil egon nintzen errealitate gordin baten sakoneko egia ezagutzetik.
|
|
|
Modu ugari neukan Alemaniaren alde egiteko eta ahal nuen guztian laguntzen nuen. Ez nintzen bakarra, gauza bera egiten zuen
|
nik
ezagutzen nuen neska mutil askok. Botila hutsak batzen genituen etxez etxe garagardogile eta dendariei saltzeko; jasotako dirua, Alderdiaren hainbat sorospen erakundetara bidaltzen genuen.
|
|
|
|
Nik
ezagutuko ditut hondartzak eta piszinak, oraindik ikusi ez baditut ere, eta oporrak, oraindik bizi ez baditut ere, eta herriko festak, oraindik disfrutatu ez baditut ere, eta zinea, oraindik non dagoen ez badakit ere. Eta nire alboan zahartuko den senarra.
|
|
|
Manolok, berriz, hogeita bat urte inguru izango zituen eta, ororen gainetik, musikaria zen:
|
nik
ezagutu nuen lehendabiziko artista".
|
|
|
Zabaleko Joxe izan zen
|
nik
ezagutu nuen lehen baserritarra, eta harrezkero Zabaleko Joxe izan dut beti buruan, ohartuki edo oharkabean, baserritar bat ikusi edo aintzat hartu dudan bakoitzean. Zabaleko Joxeren ereduaren arabera moldatutako kopiak iruditzen zaizkit, eta irudituko beti, baserritar guztiak; baserri guztiak Zabaleren kopiak iruditzen zaizkidan bezala, herri guztiak Azkoitiaren kopiak, familia guztiak neurearen kopiak, etxe guztiak gure orduko etxearen kopiak, haur guztiak neu izan nintzen haurraren kopiak.
|
|
2007
|
|
|
Uraitzen iritziz, gizarteak balore batzuk txertatzen ditu horien artean jabetzarena, eta bizitzeko beste modu batzuk ez ditu" normaltzat" jotzen. "
|
Nik
ezagutzen dut babes ofizialeko alokairuko etxebizitza tokatu zaion jendea eta hartu ez duena, etxea erosi egin nahi zuelako. Etxe hori berea dela dioen paper bat nahi du jende askok".
|
|
|
Horrek erakusten digu japoniarrek duten kultur indarraren neurria. Bestalde,
|
nik
ezagutu ditudanetan, kanpoko kultura batekiko ardura gehien dutenak dira. Harrigarria!
|
|
|
Neskax bat antxen nuan an
|
nik
ezagutu berak ere gustora ein zidan beidatu.
|
|
|
(ik. Francisco Rodríguez, Análise Sociolóxica da obra de Rosalía de Castro, 51 AS PG, 1988 Doktorego Tesi hau da
|
nik
ezagutzen dudan azterketarik osoena).
|
|
|
Denboraldi probetxugarria izan zelakoan nago. Ana Isabel ezagutzeko aukera izan nuen, eta uste dut berak ere
|
ni
ezagutzeko parada izan zuela. Nire heldutasuna frogatu nahi izan nuen eta hark bere umetasuna, ez dakit.
|
|
|
Bi musu eman zizkidan Begoñak, niri buruz gauza asko entzun zituela esanez, Asierrek beti kontatzen zizkiola gure gazte garaiko balentriak eta pozten zela azkenean
|
ni
ezagutu izanaz.
|
|
|
Kafea hotz gelditzen ari zait eta hala ere ez diot kasurik egiten, begirada leihora itsatsia dut. Jendearen aurpegietan erreparatzen dut, baina alferrik, azken finean ez dakit noren bila ari naizen, eta ez dut uste neskak buruan argi seinalerik eramango duenik
|
nik
ezagutu dezadan. Andena geroz eta garbiago gelditzen ari da.
|