|
2000
|
|
|
|
Nire
iritziak ez du balio handirik. Orokorki irabazten ari garela uste dut; optimista naiz.
|
|
|
«Aktorea delako hunki zaitzakeena, berdin dio kamera non dagoen kokatua.
|
Nire
iritzirako, Ana Torrentek lan arras ona egin du. Senarraren rolean Ernesto Alterio ere oso sinesgarri dago, 70eko hamarkadan eramaten ziren bizar horietako bat duelako baino, rolean erabat sartu delako.
|
|
|
Ez dut inor mindu nahi, baina batzuetan, nahiz eta hemen hogei urte eraman, oraindik kanpotartzat hartzen naute
|
nire
iritzia ematean. Egia latza da, baina" euskañola" nagusitu zaigula esanez gero, batzuk minduta bezala sentitzen dira.
|
|
|
Interes gutxiko gaia dela diote, ea zer aporta dezakedan nik horretan... Baina
|
nire
iritziz" Baloika" abentura nobela ere bada, eta nolabaiteko mezuak daramatza.
|
|
|
Bergarakoa bi urtez behin izaten da helduentzat, txiki da, baina meritu handia du. Eta Bilbok jaialdi garrantzitsuagoa behar du
|
nire
iritziz. Orain zazpi zortzi konpainia oso onak daude, kanpoko jaialdietan arrakasta izateko modukoak.
|
|
|
Eleberria, oro har, gustatu zaidan arren, esan behar dut, baita ere, puntu bat ez dudala hain gustukoa izan: bukaera efektistegia izan da
|
nire
iritziz. (El Correo 1998V)
|
|
|
Eta hala bete nuen, Gasteizen elkarrekin bazkalduz.
|
Nire
iritziak jakin nahi zituen nonbait, eta nire karguaren arabera nola jokatzen nuen adierazi nion. Administrazioaren aurrean hiritarren alde legea zuzen betearaziz, hor agertzen nituela nire iritzi zuzenak eta ez bestetan.
|
|
|
Nire iritziak jakin nahi zituen nonbait, eta nire karguaren arabera nola jokatzen nuen adierazi nion. Administrazioaren aurrean hiritarren alde legea zuzen betearaziz, hor agertzen nituela
|
nire
iritzi zuzenak eta ez bestetan.
|
|
|
Baina, behin eta berriz hain arduratsu galdetzen zidanez, esan nion
|
nire
iritzi pertsonala 1948an ONUk Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsal hartan zehazten zela, Frantziak beste nazio demokratikoekin onartua, eta han zetorrela edozein pertsonak zein talde edo herrik, hauteskunde bidez, burujabetzarako eskubidea duela. Orduan ez zekien zer erantzun ere, eta eman zidan erantzun bakarra honako hau izan zen:
|
|
|
|
Nire
iritziz, jite horrek aukera ematen digu, filosofikoki (baina ez nahitaezpolitikoki) gure alternatiba soziopolitikoaren eztabaida eternalari indar berria emateko. Beraz, hurrengo puntuetan, gure herriak dituen behar eta gogoetatik abiatuta, konstituzionalismoaren ereduak eskaintzen dizkigun aukerak azaltzen saiatukogara.
|
|
|
Besteen etxean atzerritar garenoi begirale lanak dagozkigu, agian baita iritzi emailearenak ere, baina inoiz ez epailearenak. EA, EAJ etaEH hiru alderdi nazionalisten txosten politikoei buruz
|
nire
iritzia eman dezadaneskatu zait, eta erronka onartzea erabaki dut, nahiz eta badakidan jakin, gaia guztizkorapilatsua dela eta, hartaz, aukera guztiak dauzkadala bat baino gehiago mintzeko. Horregatik, aldez aurretik barkamena eskatzen dizut zuri, irakurle horri; kontuan har ezazu ondorengoa nire iritzi pertsonala dela, nirea bakarrik.
|
|
|
EA, EAJ etaEH hiru alderdi nazionalisten txosten politikoei buruz nire iritzia eman dezadaneskatu zait, eta erronka onartzea erabaki dut, nahiz eta badakidan jakin, gaia guztizkorapilatsua dela eta, hartaz, aukera guztiak dauzkadala bat baino gehiago mintzeko. Horregatik, aldez aurretik barkamena eskatzen dizut zuri, irakurle horri; kontuan har ezazu ondorengoa
|
nire
iritzi pertsonala dela, nirea bakarrik.
|
|
|
Hona hemen,
|
nire
iritziz, gaurko garaiek Estatuarekiko eta publikoarekiko gugandik eskatzen duten erantzunaren bi aurpegiak.
|
|
|
–
|
Nire
iritziz, edozein introiekzio, bai zatikakoa, bai erabatekoa ere, organismobarruko gorputz arrotz bat da. Erabateko suntsiketak soilik ekartzen dio zerbait, asimilaziorako prestaketa gisa hartuta, organismoaren garapenari etamantenimenduari?. 15
|
|
|
Honela ulertuko da zer nolako emozioa sentitu nuen, berak gogoratu ere ez dugogoratuko seguruen? urte asko beranduago (86 edo 87an), eta manifestazio batenondoren (edo aurretik, nola gogoratu?) Donostiako Barandiaran tabernako terrazanzenbait pertsonarekin batera geundela, idazten ari zen nobelari buruz
|
nire
iritzia eskatuzidanean, profesio kide bati galdera luzatzen zaion naturaltasun berberaz: –Laura, zukzein narratzaile erabiliko zenuke nobela honetarako, hirugarren pertsonakoa edolehen pertsonakoa??.
|
|
|
Baina, nola ez??, baditu beremugapenak. Horietako bat da,
|
nire
iritziz, ustiaketa guztiak kapitalismoaren klase ustiaketan urtu nahi izatea. Horrela, zaila da borroka nazionalaren estrategia zuzenaeratzea.
|
|
|
Ez zen asmatua izan talde etnikoekikoEstatuaren zapalketa, ustiaketa, konkista eta etnozidioa aztertzeko.
|
Nire
iritziz, azterketa sozio-ekonomikoren emaitzak beste esparru politikoetara transferitu etaorokortzea arriskutsua izan daiteke. Edozein tresna zientifiko noiz eta zertarakoasmatu zen, gaur zertarako balio duen, bere mugak zeintzuk diren, eta gaur zertarakobalio ez digun aztertu beharra dago.
|
|
|
Honek adierazten digu estatulatriak goreneko sabaia jotzen zuen bitartean, XX. mendean alegia, aldi berean estatuhorien kritika zorrotza gauzatzen zela. Hala ere,
|
nire
iritziz, mendearen amaieran ezdago konkista gertakizun politikoaren kritika sakonik, ez iragan historikoari begiraezta gaurko egunari begira ere.
|
|
|
—Bertzelakoan —besoak zabaldu zituen inguru guztia estali nahi iduri— maskulinoegia,
|
nire
iritzirako. Zerorrek ere horrelatsu apainduko zenuke, inoiz gisakorik apailatzea gogoratuz gero.
|
|
|
—.. eta
|
nire
iritzia nahi baduk, kabina batera ez ezik, popatik hartzera ere joaten ahal haiz etxe honetatik...
|
|
|
Hartara, abuztuko astelehen horretan Josureneko sukaldean nintzela, konpetentziakoa eta aurreko egunekoa baizik ez nuen eskura. Neureganatu nuen, dena dela, baita haren gaineko
|
nire
iritzi eskasa adierazi ere.
|
|
|
" Gazteegi". Erraz aldatzen diren horietakoak dira
|
nire
iritziak. Ahoan nuen erantzuna, erlijioaren alde borroka egiteko ez baita inor gazteegi; baina, doala!, nahiago izan nuen barre egitea.
|
|
|
Olga, Xavier eta Adela ez daudela probestuz, oraintxe dugu jostatzeko azken abagunea. Gainera,
|
nire
iritziz, epaimahaiak dagoeneko aski datu bildu du horretarako.
|
|
|
|
Nire
iritziz, aurreko adibideok franko ongi adierazten dituzte euskarazko kulturaren ezaugarri batzuk. Begiratu arina egiten badugu, nabarmena da gipuzkoarren eman eta ekarri oparoa, bertsolaritzaren pisua, eta Eusko Jaurlaritzaren sos banatzaile funtzioa, hiritar guztiongandik bildutako zergak laguntza deituraz gizarteratuz.
|
|
|
Me reziaditza erabiltzen da galdera egitean eta, ihardespena emateko unean, me rezimendu az hitz egin behar, nahitaez, egoki eta zuhur jokatu ahal izateko.
|
Nire
iritziz, luke berpiztea. Besteak beste, erreferentzia kontuetan behar beharrezkoa izan dugu urte luzeetan Jon Bilbaoren Eusk oBi bliographia eta oraindik ere, saihestu ezinekoa da.
|
|
|
Eguzkia nagusitzen hasia zenez, bazen jende pixka bat. Lauaxetak esan zidan ohitua zegoela jendea" ia soinutsik" ikusten hondartzetan, baina
|
nire
iritziz ez zen oso lasai sentitu. Zorionez, hondartzaren alderdi nudistan sartu baino lehen mendi aldeko bidea hartu genuen.
|
|
|
Mendian batetik bestera noraezean ibili barik, apal apal bizi ahal izango hintzateke borda horretan, mundutik aparte. Koherenteago izango litzatekek,
|
nire
iritziz.
|
|
2001
|
|
|
Nahiz eta mila gauza edo gauza bat egin, ez zara existitzen. Nik ez dut esango EHren inguruan ezkerreko jendea ez dagoenik, ezkerreko jendea hor ere badago, nahiz eta,
|
nire
iritziz, ezkerrekoa ez den jendea ere badagoen. Beren politika gaur egun ezkerreko politika bat baino gehiago, politika nazionalista da, eta horren ondorioz, gauza asko beren zentzutik atera egiten da.
|
|
|
Hala ere, nik ez dut uste arazoaren muina hori denik.
|
Nire
iritziz, eta agian ozen pentsatzea da, norabidea galduta gabiltza. Badirudi duela urte batzuk gauzak argiago zeudela.
|
|
|
Magoaren teknika, edo ikusleak egiten duen kritika? Nik Copperfiledi buruz
|
nire
iritzia dut, eta esan daiteke ez dela etikoa, eta nahi dena, baina jendea nola ateratzen da Copperfielden ikuskizun batetik. Txundituta.
|
|
|
Biologikoak, berriz, munduko gizaki guztiongan komunak dira. Emozio biologikoak gutxi batzuk dira, sei bat
|
nire
iritziz, eta horien artean leudeke errabia, tristura, beldurra... Pailazoek azken hauekin egiten dugu lan.
|
|
|
Egungo unibertsitatean, eskaintza anitzaren ordez leku denetan errepikatzen dena kurrikulum berarekin eskaintzea, hau da, globalizazioa, nahiz euskararen txokotasunezko trataera, beraz, eragin espainolizatzailea edo bertako demokraziaren nolabaitekotasunaz... ez naiz ariko, hori jorratzea politiko eta sindikalistei utziko diet nahiz eta,
|
nire
iritzia nondik hurbilago dagoen ikusten ez den zaila.
|
|
|
Beraz, aurrekontu luzatu hauekin gobernatzea oso txarra izan da gipuzkoarrentzat. Gainera, aurrekontu hori EHrekin hitzartua izan zela kontuan hartzen badugu, hau da, ETAk su etena bertan behera utzi ondoren onetsia izan zela, bada,
|
nire
iritzia oso ezkorra da. Nolanahi ere, hau politika orokorraren ikuspuntutik dudan irizpidea da.
|
|
|
Eta zer egin dugu orain arte Euskaltegian ikasleei gutxieneko trebakuntzaestrategiko hori emate aldera?
|
Nire
iritziz, oso gutxi. Entzutezko ulermenarenlanketa oso modu desegokian burutu dugulakoan nago.
|
|
|
Lizarralderen kasua, bestelakoa da: ez du literatura kaleratuaren munduan luze eman, baina bere obren arteanazken lana nabarmendu behar da, euskal literaturan bitxia delako eta,
|
nire
iritziz, kultuko autoretzat har daitekeelako, bere obrak zabaltzeko kasuan, komunikabideekbaino gehiago, literatur zaleen aburu eta iradokizunek funtzionatu dutelako. Ahozahoko transmisio hori esanguratsua da, komunikabideek ezarri nahi duten merkatuetatik at doalako.
|
|
|
|
Nire
iritziaren zain bezala isildu da apur batean, baina nik ez dut ezer esan eta berak jarraitu du:
|
|
|
Biziro maite, baina nork geure gisara moldatua eta aldatua, horrela" politago" delako, ez den denean. Eta hori,
|
nire
iritziz, ez da euskara maitatzea, nork bere burua, bere usteak eta setak, baizik. Gu gara hizkuntzari makurtu behar gatzaizkionak, ez hizkuntza guri, gogoak ematen digunean eta gogoak ematen digun bezala.
|
|
|
Eta itzalen artean: euskararen orainaz eta geroaz gure gizartean daukagun adostasun sozial eta politikoa oso urria da, urriegia
|
nire
iritziz.
|
|
|
Iruditzen zait gaurko belaunaldi gazteek, Mitxelena bera ezagutzeko egokierarik izan ez zutenek alegia, aurkituko dutela zer ikasia eta zer hausnartua orrialdeotan. Arestian aipatu dudan elkarrizketa alboanitz, zabal eta askotariko  horren oinarri asko daude hemen,
|
nire
iritziz. Zorretan gaude Mitxelenarekin, euskararen gaurko egoeraz, Euskaltzaindiak 60ko eta 70eko hamarkadan euskararen korpusa eguneratu eta euskara batua sortzeko egin zuen ahalegin eskergagatik.
|
|
|
Zuzen nengoen ala ez, bestek esan beza. Argi eta garbi dago nolanahi ere ez ginela Aita Villasante eta
|
ni
iritzi batekoak. Bekatu asko genituen apika, baina nork bereak.
|
|
|
Hona beste bat
|
nire
iritzia sostenga dezakeena. Honela dio Elizalde jesuitaren dotrinak (1735):
|
|
|
Ez naiz nor horiezaz iritzia azaltzeko, filosofiaren adiskidea âadiskide ezjakinaâ izanik ere. Orixe,
|
nire
iritziz, Galileo aurreko gizona genuen, jakintza berria sortu baino lehenagokoa, alegia. Giza jakitearen mugez ez zen, oker ez banago, gehiegi arduratzen eta mugak ditugu  damurik, aspaldiz gero, lehen auzia eta arazoa.
|
|
|
Baroja dugu beti aurrean; Barojak ikusiak, entzunak, eginak, pentsatuak irakurtzen ditugu: " uste dut nik,
|
nire
iritzia da, iruditzen zait...". Dostoievski gogoko du, Goethe ez; Mozart bai, Wagner ez; AzorÃn bai, Valle Inclà ¡ n ez; inpresionistak bai, kubistak ez.
|
|
|
|
Nire
iritzikoak direnentzat ere, ordea, barkakizun da hau guztia. Eta nola ez, besteak beste, Lekuona jaunak, herri hizkuntza zale porrokatuak," besteari" halako mesedea egin dionean?
|
|
|
Beste hizkuntzetako asma lanekin berdinduz gero âez gorengo edo behengoekin, bai erdi mailakoekinâ, ez da Joanak joan
|
nire
iritziz, haien parera heltzen. Gizarteko auziek, gizakien arteko harreman korapilatuek, alde asko izaten dute:
|
|
|
Zenbait aldetatik bakarrik begiratuko diot hemen, niri eta aldizkari honi?
|
nire
iritzi apalez, dagokigun aldeetatik.
|
|
|
Hori bezain sinple da... eta hori bezain korapilatsu ere aldi berean. Hobe litzateke,
|
nire
iritzian behintzat, herritarren kontzientziatik, ohartzetik, nahikundetik euskararen esparrua zabaltzea. Etxeak oinarritik dira eraikitzen, ez hegatzetik, baina tira... agintarien jokabideek herritarren gogoak argitzeko balio badute, behingoz onartuko nuke goiko zeruetatik etor litekeela salbamendua...
|
|
|
Horrenbestez, zehaztu ezinezko ikusgai bat zela errango nuke. Holako sorkuntza lanak euskal kulturaren esparrua eraberritzeko, aberasteko edota garatzeko onurazkoak direla ezin dut uka, baina,
|
nire
iritziz, Herria Ohoretan bezalako obra bat herritar gehiengoaren sentierari egokituagoa da. Badaukat susmoa abertzale edo euskaltzale zenbait elitismo mota batean gustura dabiltzala eta sorkuntza lan" xumeagoak" —honek ez du erran nahi, haatik, asmatzeko eta obratzeko errazagoak direnik— bazter uzten dituztela.
|
|
|
Batez ere bi arrazoi nagusi daude,
|
nire
iritziz, euskararen kontrako dinamika bortitz honen atzean:
|
|
|
Bestetik, ideia sendo batzuk argi eduki behar ditugu, alegia, inteligentzia eta argitasuna erabili behar dugu, etaorobat beraiek ausardiaz gauzatzen saiatu. Hona hemen pare bat,
|
nire
iritziz, kontuan hartzekoak: a) Elebitasun funtzionalaren kontzeptua (elebitasunsozialaren kontra):
|
|
|
1. Aspaldi honetan bizi dugun euskararen kontrako mugimendua ez dut uste berria denik.
|
Nire
iritziz, hau da gure gizarteko herritar eta agintari batzuek orain duten jarrera eta betidanik izan dutena.
|
|
|
Beraz,
|
nire
iritziz, une honetako helburua politikoa da dudarik gabe, Nafarroak euskara eta bere kultura gogor defendituko bailituzke baldin eta bere nortasuna, autonomia propio gisa, arriskuan ikusiko ez balu. Izan ere, euskaldun eta abertzale izatea lotzeko joera oso zabaldua dago.
|
|
|
Argi dago guretzat ere gizakiak ez dakiela nolatan den hautari (ezta ere Kantek); baina aske dela, ziur ziur dakiela. Nolatan den ezagutari ez dakiela (ezta ere Kantek,
|
nire
iritziz, ze neurritan den ezagule aztertzen jardun arren); baina bai ezagule dela, ziur ziur. Nolatan den maitale ez dakiela (Kantek, filosofo lez, ez du egia funtsezko hau aurkitu).
|
|
|
Pentsaeraren munduan baldin badago jenioa neurtzekorik, misterio horren sakontasunaz jabetzean neurtuko litzake. Eta jabetze horren erakustaldirik garaiena,
|
nire
iritziz, Platonek eman zigunak dirau. Galderaren sakontasun neurtezinari, molde guztiak apurtzen dituen goi erantzuna eman zion:
|
|
|
Nire gogoko bi azterlari sakon aipatuko eta eztabaidatuko ditut, bata filosofoa eta bestea zientzialaria, biok arrazoimen eta adimenaren arteko aldea edo desberdintasuna egiatzat ematen dutelako, arrazoimena adimenaren eta nahimenaren gidari eta gaineko eginez; eta izaki eta bizidun guztien artean gizakiaren natura bereizia aitortzen dutelako, arrazoimenaz, kontzientziaz eta askatasunaz osatua. Arrazoimenaren eta adimenaren bereizketa hori eginez eta gizakiaren askatasunari eta naturari dauzkaten iritzi baieztakorrak onartuz, niretzat ere eremu irekia zabaltzen dutelako eztabaidan jarduteko eta
|
nire
iritziak argiago emateko. Filosofoen artean Kant hautatu dut.
|
|
|
Tomas Akinotar Santuak maitatzearen definizio zehatza ematen du, ohi duenez11: " zerbait ona norbaiti nahi izatea" 12 Baina ez da maitasunaren azalpen egokia,
|
nire
iritziz eta nire esperientzia pertsonalaz. Gauza bat da maitatzea; beste bat ‘norbait’ maitatuz, onginahia izatea; eta beste bat onginahia diozunari zerbait ematea.
|
|
|
Baina benetako kristau ona zen, besterik ez. Haren hitzak bere giza gogo sakon eta zuzenaren adierazle ziren,
|
nire
iritziz. Bere gogo muinean Jaungoikoa badela zekien, hantxe bertan.
|
|
|
Ezta ere eskrituretan aditua. Baina
|
nire
iritziz, gure gogoan ez dago legerik. Gizakiagan legea dagoela baiesteak, Jaungoikoa Lege dela esatera garamatza.
|
|
|
|
Nire
iritziz, problema hori maitasunaren klabean aztertu edo erabili edo laga behar da gogoan. Ez dago besterik.
|
|
|
Eta dirau gaur ere. Ez nintzateke lasai geratuko
|
nire
iritzia eskaini gabe gizakiaz zientzialari batzuek esan ohi dutenari buruz. Zientziaren eta zehatzago eboluzioaren arazoa labainkorra da, oso aztertua, landua, eztabaidatua.
|
|
|
|
Nire
iritziz, bigarrengo aburu horren alde egotearen zergatia ez da gaur, inola, arrazoi edo datu zientifiko multzoren bat edo arrazoi bakar bat. Onartu ezin den falazia horren baiespena jokaera oker honetan biltzen da:
|
|
|
Ni ezin naiz sartu —ez naiz gauza— azterketa horretan. Baina,
|
nire
iritziz, oinarrizko arazo bat geratzen da argitzeke legearen menpeko etika guztietan: giza eskubideen arazoa.
|
|
|
Kontuak kontu, zozomikote eta tenporekin bueltaka zebilen fraide batek ikusi omen ninduen aurrena, elizako ate ondoan, saskitxo batean. Grazia egin omen zion komunitateari nire izaerak, itsusi mortala izan arren arlo fisikoan, gehiegi maite ez nautenek diotenez, eta ez hain azkarra izpirituzkoan, eta inude batenean hazi ondoren, mundu anker hau ez zela
|
niretzat
iritzirik, nonbait, Arantzazuko fraideek hartu ninduten besoetako. Eta hantxe pasatu nuen nire gaztaroa, lehen ikasle eta gero baratzezain, munduaz eta bere ponperiaz deus jakin gabe, hogeita bost urteko adina bete nuen arte; orduan, nahi izan zuen halabeharrak ni aizkolari australiar baten erakustaldian suertatzea, eta ni neu aizkorarekin nahikoa trebea izaki, euskal ebakera erakusteko aitzakiarekin Australiara joan nintzen; han hamabost urtez, munduaren maleziak oro ikasi nituen; gerora, baina, munduaz enoaturik, Arantzazura itzuli nintzen, non seme bati egiten zaion bezalako harrera egin baitzidaten, eta berriz hartu bainuen lehengo lana, baratzezaina, fraideen komunitatearen oniritziaz eta abegi onaz.
|
|
|
galdetu zidan Berlusgoñik. " Psssh" erantzun nion, ez nuelako
|
nire
iritzia konprometitu nahi. Berlusgoñik nire onespena ematen niola interpretatu zuen, edo agian ez zitzaion gehiegi inporta nire iritzia.
|
|
|
" Psssh" erantzun nion, ez nuelako nire iritzia konprometitu nahi. Berlusgoñik nire onespena ematen niola interpretatu zuen, edo agian ez zitzaion gehiegi inporta
|
nire
iritzia. Orain –zioen–, garai eta hizkuntza guztietako narrazioaren ataka oso ezagunean eta mila bider errepikatuan gaude, literatur tradizioaren autopista ezagunenetako batean daukagu liburuaren haria.
|
|
|
– Feminista amorratua duk. Erradikalegia
|
nire
iritziz. Uste sendoak dituena, alegia; gainera muturreraino eramaten dituen horietakoa.
|
|
2002
|
|
|
Komunitatearen oinarrizko printzipioen errespetuaz eta oinarri esentzialez ari gara.
|
Ni
iritzi honetakoa naiz. Hau da, botere banaketa bat eman behar da, demokraziaren printzipio bat, ez gara ari herriari (balizko bere ezjakintasuna dela-eta) ikusten ez duena ikusarazi nahian, egoera magnifikatu nahian, Leninen ideia iraultzaileek eta abangoardistek egiten duten bezala.
|
|
|
|
Nire
iritziz, ez da egia, lehen intsumisoak, gehienak behintzat, bakarrik miliaren aurka zeudela. Orduan, intsumisoak elitistatzat eta buru argietsiak bezala joak izan ginen eta Objekzio Legea onartu behar genuela esan zitzaigun.
|
|
|
Baina gauzak zuriak edo beltzak ez diren bezala, hedabideetan dena ez da hotz edo bero eta gure telebistaren tenperatura hartzeko momentuan nik epeltasuna baino ez dut antzematen. Aurrekoa bota ta gero ohartuko zarete ez dudala jakintsu bezala azaltzeko asmorik,
|
nire
eritziak zerikusi gehiago dute zentzuekin, eta batez ere seigarrenarekin.
|
|
|
Gipuzkoan eta Bizkaian, aldiz, motel, baina, erabileraren haztea gertatu dela adierazi da baita ere.
|
Nire
iritziz, Araban biztanleriaren kokapena, non gehien gehiena euskaldun dentsitate urriko demografia eta kontzentrazio espazialari dagokionez udalerri handi eta ertainetan pilatzen den, mahai gaineratutako datuaren arrazoi izan daiteke, beraz, joera aldaketa baten atarian gauden esateko goiz da oraindik. Halaber, Nafarroa eta Iparraldeari dagokienez, administrazioek orobat euskararen inguruan dituzten jarrerak eta abian dituzten hizkuntza politikez gain, gizartearen barne joerak eta askatu ahal diren indarrak dirateke aztertu beharrekoak, ezen haietan baitago egon euskararen biziraupenaren eta garapenaren giltzarri nagusia.
|
|
|
nagusitasunez hitz egiten denarekin alderatzen badugu geroz eta deslotuago azaltzen da, horrek dakarren guztiarekin, aldaerak bizirik egon ohi diren ohiko guneetatik eta hizketa elkarreraginetatik aldentzea, eskolaz kanpoko hizkuntzaren erabileran eraginez. Ingurumari horretan, hizkuntzaren batasun bidean egin duguna ahultzera datozen nola baita euskararen aldaeren aldeko ez diren toki batzuetako joerak alboratuz, aldaerek izan luketen uztarduraz ahalik instituzio gehien ados jarriko dituen prozedura jarri luke,
|
nire
iritzi apalean, Euskaltzaindiak.
|
|
|
Baiki, erran zuen Sokratek
|
nire
iritziz Zenonen methodua iarraikiz geroz, izakiak ahantzeko eta ahantzegabe batera direla erakustea ez litzakegu zail, eta halaber, bertze anhitz ezagugarri zeiher ditutela aldabatean.
|
|
|
Gemikako Estatutua garatzen hasi bitartean, euskalgintza eta unibertsitategintza bere baitan uztartu nahi zituenak, borondatea eta sinesmena beste bitartekorikez zuen lanerako. Geroztikako hogeita bat urteotan izandako garapen mugatuhonetan, baina,
|
nire
iritziz, orainkeria eta egiturakeria izan dira gure akatsik nagusienak, euskal unibertsitategintzari heltzerakoan. Orainkeria ez da orain egitekoakbiharko uztea, baizik oraina gerogintzari ez lotzea.
|
|
|
(Beraz,
|
nire
iritziz, Unibertsitatearen bere berezkoa ez da ofizio jakinak irakasteaedota kultura gizarteratzeko saioak antolatzea; nahiz eta horrelakorik ere egindezakeen, eta zenbaitetan egitea zor duen?, goi mailako ikerkuntzan eta ikas irakaskuntzan arituko ez balitz, ez luke Unibertsitate izenik. Unibertsitateak, gainera, herrigintzaren norabidea eta egitura tankeratu lezake era batera edobestera, adibidez, nazio eraikuntzaren halako edo holako itxura eta edukiaezarriz?, baina hori ere ez luke unibertsitategintzak bere berezkoena).
|
|
|
Campusa, lurra, lurraldea, nongotza... gizon emakume jaio garenontzakobeti da garrantzizkoa, baina,
|
nire
iritziz, tempusa, denbora, historia, noizkotza da, giza edukiari begira, gehiago balio duena.
|
|
|
|
Nire
iritziz, okerreko bidetik heldu genion euskal campusaren baitan, gaztelaniazko eta euskarazko curriculumak aparte eratzerakoan. Euskal sare unibertsitarioari indarra emateko gai izango diren euskaldunek hiruzpalau hizkuntzaz ondoaritzeko gai diren pertsonak izan dute jakintza sailik gehienetan.
|
|
|
Atiko,
|
nire
iritziz zalantzarik gabeko adiskidea.
|
|
|
Indartsuagaz bein be ez da alkartze zintzorik.
|
Nire
eritxia argi da ipuin onetan. Beia, antxumea ta ardi irain jasankorra leoiaren lagunak ziran basoetan.
|
|
|
Ene aburuz oker dabil indarrean oinarrituriko aginpidea adiskidetasunarekin lotua baino iraunkorragoa dela uste duena. Hauxe da nire arrazoipidea, hauxe
|
nire
iritzia: bere eginkizuna betetzeko modu txarrean beharturik dagoena, agerian gera daitekeela uste duen bitartean ibiliko da kontuz, baina ezkutuan jokatzeko itxaropena sortzen zaionean berriro berera itzuliko da; modu onean erakartzen duzunak ordea bere gogoz jokatuko du eta pareko jokabidea izaten ahaleginduko da, eta berdina izango da inoren aurrean nahiz urrunean.
|
|
|
Baina
|
nire
iritziz patuei zor zitzaion hain hiri handiaren sorrera eta jainkoen agintaldiaren ondorengo inperio bikain haren hasiera. Bortxaz harturiko vestalak erditze bikoitza izan zuenez, nahiz horrela pentsatzen zuelako nahiz hobenaren eragilea jainko bat izatea itxurakoagoa zelako, Marte izendatzen du jatorri ezezaguneko oinordekotzaren aita.
|
|
|
Aitak, kezkaturik, zer gertatu den
|
nik
iritzia aldatzeko. Nik, hitz egingo dugula elkartzen garenean.
|
|
|
Ez dakit nik Euskaltzaindiaren kontra ari den, euskaltzainoi benetan hizkuntza kontuak gustatzen zaizkigulako (dena den, ez dut uste gu garen, Euskaltzaindiaren lanaren alde mintzatzen baita maiz Atxaga), edo beste norbait eta zerbait duen gogoan, dozena erdi lagun horiek konparazione, hori ere izan baitaiteke. Nik, badaezpada ere,
|
nire
iritzia eman nahi nuke puntu honetan, eta hizkuntzarekin jostatzea gustatzen zaion Bernardo bezalako bati adiskidetsuki erantzun. Berak darabiltzan adibideak aipatzeko, hortik pasatu gabe, onar dezagun, hasteko eta behingoz, Euskaltzaindiak ez duela inoiz ere esan, are gutxiago gomendatu edo arautu," ohizko" erabili behar dela, eta ez" ohiko", edo" kanta" idatzi," kantu" ren ordez, edo alderantziz.
|
|
|
Ez gara geure baitakoak (1989) eta Han izanik hona naiz (1992) (dena den, eta Aitzpea Azkorbebeitiaren iritziaren aurka, ez dut uste lan hauek Narrazioak, Atabala eta euria eta Ifar aldeko orduak ipuin bilduma" klasikoagoak" gainditzen dituztenik, liburu gisa alegia: hiperlabur hauetan asmatzen duenean, izugarri ona da Sarrionandia, baina hori,
|
nire
iritziz behintzat, gutxi gorabehera testutxoen laurdenean baino ez da gerta  tzen... Lagun batek, dena dela, laurden horrek liburu osoa justifikatzen duela esaten zidan:
|
|
|
Egun gutxi batzuk baizik ez daramatza bere proposamena batzuei eta besteei aurkezten, baina orain artean, komunikabideetan ia egunero agertzen diren aurpegiak besterik ez ditugu ikusi Ajuria Enean. Badakit erabateko diskrezioz beste hainbat kontaktu ere izaten duela presidenteak, baina
|
nire
iritzian, hauxe izan daiteke euskal kulturarenmu ndua ere debate honetan murgiltzekoa, eta murgil arazteko aukera.
|
|
|
|
Nire
iritziz, helburu" handi" horiek edo horien antzekoak izango liratekeenak lortu ahal izateko, goitik beherako aldaketa politikoa gertatu litzateke, eta, gainera, ados jarri lirateke Euskal Herriko unibertsitate guztietako kide gehienak. Eta hori gertatu arte, zer egin behar da?
|
|
|
|
Nire
iritziz, unibertsitate publikoetako ikasleei beren irakasleei buruz gaur egiten zaizkien inkestez gain, beste era bateko neurgailuak erabili lirateke irakasleek ematen duten irakaskuntza balioztatu ahal izateko. Etaho rrek, gainera, ondorioak izan lituzke promozioari eta soldata osagarriak eskuratzeari begira.
|
|
|
|
Nire
iritziz, Euskadiko hiru hizkuntzatan eta, horiez gain, ingelesez ere. Horrek ez du esan nahi unibertsitate guztietan lau hizkuntza horietan eta neurri berean irakatsi behar denik.
|
|
|
Baina unibertsitate ikasketak euskaraz eskaintzeko dagoen arrazoirik garrantzizkoena,
|
nire
iritziz, euskal gizartearekiko erantzukizuna da. Gure gizarteak bereziki irakaskuntzan euskara erabiltzearen alde ahalegin izugarria egin ondoren, nekez uler eta onar liteke irakasteko eskaintza goreneko mailan etetea.
|
|
|
Irakasle euskaldun gutxi daude teknika eta osasun arloko ikasketetan. Hala ere, mugarik handiena,
|
nire
iritziz, unibertsitateen barruan dago.
|
|
|
Eta zer esan daiteke gure herrian gori gorian dauden eztabaida etiko, ideologiko eta politikoez?
|
Nire
iritziz, zeregin garrantzitsua dute unibertsitateek gizartean dauden eztabaidagai horiei behar bezalako trataera ematen, eta eztabaidarako gune egonkorrak izan daitezke gabezia hori modu egokian konpontzeko tresna onak. Euskal Herriko unibertsitarioez gain, beste herrietatik ekarritako aditu eta pentsalari ospetsuek parte hartu lukete eztabaida gune horietan.
|
|
|
Erantzuna baiezkoa da. Unibertsitateak izan behar lukeen nazio izaeraren ikuspuntutik,
|
nire
iritziz, garrantzitsua izango litzateke Euskal Herrian diren unibertsitate guneak sistema baten partaide izatea. Batetik, euskal nazioaren erakundetzeari begira, osagai garrantzitsua izango litzateke partaidetza hori.
|
|
|
Sortu egin lirateke, ez edonola eta ez edozein gairi buruz ikertzeko, baina sortu.
|
Nire
iritziz bi diraho rretarako erabili liratekeen irizpide nagusiak: batetik, unibertsitate institutuak sortu lirateke ikerketa talde indartsuak —nazioartean lehiatzeko modukoak— dauden arloetan lan egiteko.
|
|
|
Euskadin egiten den ikerkuntzaz ari garelarik, gogoeta laburra egin nahi dut ikerkuntza horren emaitzak argitaratzeko orduan erabili behar den hizkuntzaz.
|
Nire
iritziz, argitaratuko diren emaitzen ustezko irakurleen hizkuntza da erabili behar dena, eta idazlea da hori zein den erabaki dezakeen bakarra. Ingelesa da ikerkuntzaren emaitzak hedatzeko gehien erabiltzen den hizkuntza.
|
|
|
Zabala bai, baina egokia ote da ordea?
|
Nire
iritziz, ez guztiz. Tradizioan eta Espainiakounibertsitateetako talde korporatiboen interesetan oinarritu dira titulu ofizialen definizioa eta tituluen oinarrizko edukien ezarpena.
|
|
|
Konponbidea, beraz, ez da erraza.
|
Nire
iritziz, titulu ofizialez ari bagara, oinarrizko jakintzei eman litzaieke lehentasuna, hau da, oinarrizko prestakuntza egoki aren helburua izan genuke ikusmiran. Berezitasunek, anizkoiztasunak, enpresen beharretarako egokitzapenak eta abarrek leku txikia izan lukete, eta, betiere, ikasketen amaierako gaietan eta gaien alde praktikoan.
|
|
|
|
Nire
iritziz, gaur ez du inolako zentzurik bi maila horietan oinarrituriko bereizketa horrek. Gero eta gehiago dira lehen zikloetako ikasketak eskaintzen dituzten goi ikastetxeak, eta alderantzizkoa ere gertatzen da, hau da, erdi mailako ikastetxe askok asmo sendoak dituzte goi mailako tituluak emateko.
|
|
|
Unibertsitateko zeregin nagusitzat dut ikerkuntza, baina horrekin ez dut esan nahi irakasle guztiek ikertzaile izan behar dutenik halabeharrez.
|
Nire
iritziz, bideragarria izan litzateke bi eratako irakasleak egotea: ikerketarik egiten ez duena eta ikerketa egiten duena.
|
|
|
|
Nire
iritziz beste unibertsitate bat sortzea ez da bidea. Horretarako nahikoa baliabide ekonomiko egonik ere, arriskutsua deritzot.
|
|
|
ghettoa bihurtzeko arriskua eta EHU euskal irakaslez hustutzea.
|
Nire
iritziz, ez bata eta ez bestea ez dira benetakoak. Oraingoan ere ustea erdi ustel —edo osorik—.
|
|
2003
|
|
|
horietako bakoitza ghetto bihur daiteke edota, aldiz, Bilboren kosmopolitismo aberasgarri baterantz eboluziona dezake. Oraingoz,
|
nire
iritzian, gauzak ez doaz oker, nahiz eta zenbait zirkunstantzia eta egitate negatibo azpimarra daitezkeen. Kolore desberdinetako jatetxe, kafetegi eta gaueko taberna zabaldu dira, eta gay lesbianen bisibilitatea nabarmena den aisia lekuetan behintzat (besteetan ez horrenbeste), zeintzuk ibaitik gertuen dauden kaleetan kokatzen baitira, dibertsitatea osasun onarekin errotu da.
|