|
2000
|
|
|
Uztapidek liburua atera du eta
|
nik
zergatik ez dut aterako?
|
|
|
oso arraroa. Jakina, meritu handia du Mindegiarenak, 51 urte edukita, baina
|
nireak
zer. Egur pixka bat ekarri eta jo eta su egurra txikitzen hasi.
|
|
|
Liburuaren helburua, ulertuko denez, hauxe zen, alegia, norberak bere buruari esan ziezaiola: , beraiek egin badute,
|
nik
zergatik ez??.
|
|
|
Baina
|
nik
zer egiten dut hemen. Zertan nabil?
|
|
|
—Eta
|
ni
zer izanen naiz, aita...?
|
|
|
Ordea, aitonak ezentzuna egiten zion, edo bertze gauza bat entzuten zion, agian, zeren aitonak tabako gehiago eskatzen baitzion edo katoliko eta protestantei buruzko bertze errepuesta hura emaiten zion... edo errepuesta haren azken bi hitzak, hobeki: " Ipurdian zuloa!", hizketan gero eta gehiago nekatzen zelako, benturaz, edo auskalo zergatik, zeren zer dakit
|
nik
zer gertatzen zen aitonaren buruan...
|
|
|
—Makurrik ez baduk, utz
|
nire esku
zer argitaratu eta zer ez egunkaria nire zuzendaritzapean dagoen bitartean. Eta fantasia mordo honek —haren bolalumak nire papera zafratu zuen— ez dik argia ikusiko.
|
|
|
Ez zuen inortaz gaizki erran, ezta diru kontuetan xuhurkerietan ibili ere... Erne egon zitzaidan denbora osoan,
|
nik
zer nahi nuen, huraxe egiteko. Bueltan ailegatutakoan eztabaida tiki bat izan genuen karrikan...
|
|
|
Harridura eta irribarre urduria nahasi ziren ene baitan. " Eta
|
niri
zer", pentsatu nuen nire kabutan, kutxazainak esaten zidana sinetsi ez ezik, asko inporta zitzaidalako. Hankek ihes egin nahi zuten, baina hatzek, oharkabean bezala, agindutako eragiketa burutu zuten sekulako abailaz.
|
|
|
Honaino azken atalaren atari gisa aurrera ditzakedan hitzak.
|
Nirekin
zer egin zuten, laster batean jakingo duzu. Eta ene lekukotza irakurri ondoren, ez dut batere zalantzarik egiten, irakurle, oraintxe bertan azaldu ditudan ezbaiei eta galderei erantzun zuzena ematen jakingo duzula.
|
|
|
" Gustatzen al zaizu?", galdegin zidan Dabidek. Baina
|
nik
zer esan jakin ez, eta sorbaldak jasoz erantzun nion. " Eskultorea Smith & Wesson Stainless Steel M67 bat da, 38 kalibrekoa", jarraitu zuen.
|
|
|
Bai, jaso, jaso du, eta ez dakit zer idatzi diozun, baina han geundenoi argitu digu oposaketa batzuk atera dituela jakinarazteko bidali diotela. Gainera,
|
nik
zer izan zitekeen sumatu arren, ondo disimulatu du eta nik ez diot jarrera aldaketarik ttikiena ere igarri. Edozein modutan, ez dut ulertzen horrek Patxirekin izan ahal duen zerikusia.
|
|
|
Edozein modutan, ni entzuten egon nintzen, Rakeli buruzko galderaren bat egiteko aukera noiz etorriko, baina halako batean, itxuraz gura barik, bere zigarroaz niri atzamar bat erre, eta ahora eraman ez zidan ba! Lizun hasi zitzaidan, eskumuturretik heldu, eta atzamarra miaz  katuz, baina
|
ni
zer egin ez nekiela geratu nintzen. Futxo eta errefutxo!
|
|
|
Hura
|
niretzat
zer izan zen, zelako zartada mingarria eta zelako barru urraketa sufritu nuen, ez dago hitzez adierazterik. Ez naiz horretan alferrik hasiko.
|
|
|
Arratsaldera arte ez nintzen etxeratu, ezta bazkaltzera ere. Bazkaria galtzeak ez zidan pena makala emango, baina mendian beti aurkitzen nuen
|
nik
zer jana. Sagarra ez bazen gerezia, okarana edo pikua, inguruetan beti zerbait.
|
|
|
Ez dakite
|
nirekin
zer egin
|
|
2001
|
|
|
(Defentsiban) Noizbait galdetu al dizut
|
nik
zer gertatu zen psikologo horrekin. Zure senargaiarekin...
|
|
|
Ez da Fidel Castroren umerik jaio,
|
niri
zer egin behar dudan esango didanik. Aizue, ni ere egona naiz 68ko maiatzean.
|
|
|
Zure lagunik onenarekin...? Eta
|
niri
zer...!!!!
|
|
|
Teilatuaren ertz bateangelditu ziren, suge irudiko harrizko utegi baten gainean doi. Aurrez aurre neuzkan,
|
nik
zer egingo».
|
|
|
Fernandoren keinua ilundu egin da une horretan. Kabroi horrek esango zidak ba
|
niri
zer egin.
|
|
|
Joera obsesiboa esan dut, ongi esan dudan ez dakidan arren. Zeren,
|
nire
zer hau joera bat al da. Gaixotasun bat, akaso?
|
|
|
Irakurriz gero ez dut ikusten
|
nik
zertan hausten duen Plan honek aurreko adostasuna. Ta rtean arrazoi estralinguistikoak daudela esango nuke.
|
|
|
Denak
|
nik
zer esango zain geratu ziren.
|
|
2002
|
|
|
Nik ez dut sinetsi zu Peña zarenik".
|
Nik
zer egingo, eta lantokira azaldu. Sartu naiz bere bulegora, eta sekulako sorpresa aurpegiarekin, horrelaxe atera zitzaion barru barrutik:
|
|
|
|
Nik
zer egingo nukeen esango dizut: plana gehiengo sinplez atera Eusko Legebiltzarrean, hori da eta posible den leku bakarra.
|
|
|
Izan ere, berandu hartu nuen seminariora joateko erabakia, eta gurasoentzat ustekabe handia izan zen. Ez zuten espero,
|
niri
zer karrera eman pentsatzen hasiak ziren ordurako.
|
|
|
Sarri esan deustazuz horrelakoak. Baina,
|
nik
zer. Aseguruan egon ez egon, nik, gero be, lan egin behar izango dodana sinesturik nago.
|
|
|
Hark beste mania bat zeukan. Zuregana etorriko zen eta besoekin zeure zango bati estu estu helduko zion, zuri laguntza eske edo ez dakit
|
nik
zer arraiorengatik, deabrua atzetik balu bezala.
|
|
|
–Hara
|
nik
zer pentsatu dudan. Lehengoan eraztunak erosteko gogoarekin geratu nintzen, bai, eta erosi egingo ditut, kapritxo hori ez didazue kenduko behintzat.
|
|
|
Eta nik han zer egin behar dugun jakin nahi nuke. Zertara goazen,
|
nik
zer esan behar dudan.
|
|
|
Eztula egiten du, marrantak jota dago.
|
Nik
zer esango zain egon gabe, guardia zibilen kontrako jardunari ekiten dio ostera: " Hil  tzaileak hor harrapatuko dituzuelakoan, ala?
|
|
|
Ama isilik gelditu zen, aitari niri gertatutakoen berri eman ondoren. Buruari bueltak ematen ariko zen seguru asko,
|
niri
zer esan, nirekin nola jokatu asmatu ezinik. Sukaldean atzera eta aurrera zebilen, gelditu ere egin gabe, egonezina edo nirekin asmatu ezina, zeha  tzago esateko hobeto eramaten baita, zerbait eginez gero.
|
|
|
Zain dago,
|
nik
zer erantzungo. Baiezkoa egiten diot irribarre behartu batez.
|
|
|
Bistan da ezetz. Baina badira, hala ere, euskararen kontu honetan, argudio batzuk, ez dakit
|
nik
zer pisua izango duten zuretako.
|
|
|
Nekez mintza daitezke haiek" gure" hizkuntzaz, hizkuntza hori besterena baita, ez haiena. Horrek baditu, badituzke, zenbait ondorio hemen aipatuko ez ditudanak; besteak beste, ez dakidala
|
nik
zertan oinarri daitekeen bestela abertzaletasuna, baina bego hor kontua. Eta nolako kaltea egin dion honek euskaltzaletasunari!
|
|
|
Euskarazkoak urrats garrantzitsuak eman ditu bide horretan gutxienez 60ko urteetatik hona, eta 90ekoa ez da, nik uste, salbuespena alde horretatik. Horrek ez du esan nahi, Pello Lizarralderen hasierako salaketara itzuliz," txapela kendu gabe" aritzen den idazlerik ez dagoenik; baina, bestalde, jadanik ez dugu zertan,
|
nik
zer dakit, Kresala bezalako obra bat gomendatu behar hondartzarako irakurketa gisa (Euskal  Filologiako ikasgairen bat suspenditu ez duenari behin  tzat): badago non zer aukeratu.
|
|
|
–Inaxik berbei eutsi ezinean ematen zuen, eta erantzunaren zain itxaron barik segitu zuen– Hara oparia! Badakizue
|
niri
zer oparitzen didaten semeek. Azkenekoan, kapela bat.
|
|
|
– Ederto, txundituta nagok, azkarra haiz benetan –doinu trufariaz esan zuen Mentxuk, eta idazmahairantz jaiki zen– Bost minutu besterik ez ditiat eskatzen... bazterrotan justizia banatzen duen aingerua izan gura baduk, emango diat
|
nik
zeren alde borrokatu.
|
|
|
– Datu berriren bat,
|
nik
zer dakit bada –lurrerantz makurtu zuen lepoa eta mutu iraun zuen, ailegatu ez ziren Mentxuren berben esperoan– Zer gehiago esatea gura duzu. Aitaren alde egin besterik ez nuen gura.
|
|
2003
|
|
|
Ziur ziur eztakit
|
nik
zer diran, inoz eztotez jan da. Uste dot okela zatiaak burdinezko alanbre batetik pasatu ta erreak dirala ihardesten dio Txominek.
|
|
|
Herriak eta Eleizeak guztion beharrizana daukela ta, gutako bakotxak, Jaunaren aurrean bihotza zabal zabalik, hauxe esan behar deutsagu: " Jauna,
|
nik
zer egitea nahi dozu?" Hauxe izan zan Pauloren galdera, zalditik botata Jaungoikoagana bihurtu zanean. Hauxe berau Jesusena, mundu honetara sartu zanetik:
|
|
|
Beste herrietan ez dakit
|
nik
zer izango dan; baina, Euskal Herrian behintzat, neskazahar mutilzaharrak ez dira, gizajo handiak, ziri gitxi hartutakoak, ez horixe! Hamaikatxu bertsolarik zorroztu dituez euren gogo eztenak, neskazahar eta mutilzahar errukarriei zirikadak emoteko!
|
|
|
· Hau holan dala, gaurko mundu honetan eta ordu honetan gizonaren egarririk bizienak aldien ezaugarri edo seinaleak! zeintzuk direan ikusirik eta azterturik, laikoak itaun hau egin behar deutso beti bere buruari:
|
Nik
zer egin nei. Zer, neuk bakarrik eta neure kontura?
|
|
|
Eta
|
nik
zer esango. Aita Lino Akesolo adiskideak esandakoa ez ete da egia handia?
|
|
|
Baina jesarri, mesedez. Zeuk esango dozu
|
nigandik
zer gura dozun.
|
|
|
Zer uste dozu, ba; zuek barik ez dakigula ezer egiten, ala...? Bai, ulertzen dot, haren lagunik onena zara eta bere ondoan behar zaitu, bale, baina zer dauka horrek
|
nigaz
zer ikusi. E, Joxe, ea zer dinozun; zu eta nire artean ez da sekula ezertxo be egon; halanda ze, zu zeure lagunagaz eta ni neureagaz...
|
|
|
Soineko arin bat zeraman eta ezer erakutsi gabe ere edertasuna agerian uzten duten emakume horietako bat zela deliberatu nuen.
|
Nik
zer pentsatu behar nuen orduan bere poltsa zimurrean pistola bat zeramanik eta are gutxiago minutu batzuk geroago idazlearen kontra tiro egingo zuenik?
|
|
|
Gero jakin dut Atlantikoaren baitan galdurik dagoen puntu bati deitzen zaiola horrela," ezerezaren erdian galdua". Ez dakit
|
nik
zer adierazi nahiko zuen, ozeanoaren erdian itotzen ari zela beharbada eta inork ez ziola laguntzen.
|
|
|
Orduan aipatu zuen berak, bere buruarekin bakarka hitz egiten ari balitz bezala," The middle of nowhere". Ez dakit
|
nik
zer adierazi nahi izango zuen. Nik amildegian behera nindoala sentitzen nuen bezalaxe, ozeanoaren erdian itotzen ari zela sentituko zuen berak beharbada eta inork ez ziola laguntzen.
|
|
|
1.Eta
|
ni
zer. Fernando Morillo
|
|
|
Ez dio erantzun. " Pts!", erantzun du, sorbaldak jasoz,"
|
nik
zer dakit!" esanaz bezala. Ohean sartu da.
|
|
|
Batzuetan zuriari beltza deritzot, inoiz gorria, kasualitatez zuria.
|
Nik
zer dakit! Beti harritu izan naute dena argi duten horiek.
|
|
|
Baina galdera maltzur bat: eta
|
nireaz
zer. Alegia, inork inor mindu ez, baina ni izorraturik nago, nire etorkizuna baldintzaturik dago, ni neu izateko bestea ere izan behar dut; kontrara hark ez du berdina sentitzen...
|
|
|
Alegia, inork inor mindu ez, baina ni izorraturik nago, nire etorkizuna baldintzaturik dago, ni neu izateko bestea ere izan behar dut; kontrara hark ez du berdina sentitzen... Eta
|
nireaz
zer. Nafarroako Gobernuaren hizkuntz politika epaitegietara eraman behar izan dute euskaltzaleek, euskara desagertzeko arrisku bizian da Ipar Euskal Herrian Unescok egindako atlas linguistikoaren arabera, Bizkaian zortziehun pertsonak intsumiso deklaratu dute beraien burua hizkuntza eskubideak bete arte, beste zenbait euskaltzalek baraualdia egin izan dute hizkuntza eskubideak aldarrikatzeko, euskalgintza polizialki eta judizialki pertsegitua da... zer gehiago behar da komunitate linguistiko desberdinek erabateko interes batasunik ez dugula ikusteko?
|
|
|
–esan zuen, aitatu nion paperen harira esan zuen– Kasinoan ikusiko dugu hori egia denentz. Apaijoa oraintxe berton botatzen ez badugu, ez dakit
|
nik
zer jango dugun, ba.
|
|
|
Eta herritar batzuk ere bai.
|
Nirekin
zer egingo zuten jakin nahirik zeuden han.
|
|
2004
|
|
|
Motxilak zabaldu, ta janariak eta edariak ateratzen dituzte haietatik: mahats pasak, intxaurrak, urrak, turroiak, koinaka," whisky", eta ez dakit
|
nik
zer, gauza asko, drogaren batzuk ere bai agian.
|
|
|
Jakinda dago hori. Joan behar haundiren bat izan ezik, ez dakit
|
nik
zertarako...
|
|
|
Hori, ba! Gaurko gazteok o..., eskola haundia, dirua parraparra, lujua, banketa banketaren gainean eta ez dakit
|
nik
zer; baina... esan zuen albotik Eskolastikak isilik egon ezinda.
|
|
|
Oso nabarmen jantzirik (modara jantzirik ez joatea izango da laster moda), kantuka etorri dira. Pop, camp, folk, in, maxi, mini..., ez dakit
|
nik
zer esaten izan duten, erdiak ere ez baitizkiet ulertzen gaurko gazteei. Buruko mina ematen dit, Andresa, gogoratzeak bakarrik ere.
|
|
|
Baina bata zuriz jantzita zegoen sanitario batek maskarak jarri behar genituela esan zuenean, inori ezer esan gabe, kalera irten nintzen hurrengo zokondo baten bila. Gazte batzuek ikusi zutenean
|
ni
zer egiteko asmotan nenbilen, aldarrika hasi zitzaizkidan suizidio bat zela esanez. Euretariko batek, irten zegoen lekutik eta, besotik hartuta, bere lagunak zeuden babeslekura eraman ninduen dandarrez.
|
|
|
Harrituta begiratu zidan. Ez zuen ulertzen
|
nik
zergatik egiten nion galdera hori. Erietxe baten nengoela argi zegoen, han zeuden pertsonak ikusita.
|
|
|
1 Eta
|
ni
zer. Fernando Morillo
|
|
|
Baina bizitza zuri beltzean ere izan liteke polita, betiko bada.
|
Nik
zertarako ditut astebeteko su festa koloretsu eta zaratatsuak, ondoren betiko ilunpea badator?
|
|
|
1 Eta
|
ni
zer. Fernando Morillo
|
|
|
Bada, ni ez naiz gogoratzen. Eta
|
nik
zer erantzun nizun?
|
|
|
–Eta hik ba al dakik
|
nik
zer pentsatzen dudan. Joode, ederki espabilatzen ari haiz denbora gutxian!
|
|
|
|
Nik
zer dakit, ba! Ezer egin aurretik galdetu behar zenidake.
|
|
|
Begira
|
nik
zer erosi diodan!
|
|
|
Bai. Ea
|
niri
zer ateratzen zaidan!
|
|
|
Eta
|
ni
zer. Eta ni zer?
|
|
|
Eta ni zer? Eta
|
ni
zer?
|
|
|
Eta
|
niri
zer amatxo?
|
|
|
Eta
|
ni
zer, munstroa?
|
|
|
Planteamendu honi jarraituz, egin ditzakegun galderak honako hauek dira:
|
nik
zer eginbehar dudan niri agintzeko boterea nork du. Eta zergatik baimena eman behar agintzdnduenari?
|
|
|
Zuberoa’n bizirik daude oraindik era ortako erlatibuak, eta antziñako literaturan guztiz edatuak. Ez dakit
|
nik
zer esan oietaz. Baña, kontra beintzat enauzute.
|
|
|
Gino ezagutu genian, eta Miguelek, zoro horrek, eskua eman zioan, esan zioan" itzela da zu ezagutzea", eta bueltako trena hartu zian. Galdetu zidaan
|
nik
zer egin behar nuen, eta nik erantzun nioan ez nekiela, hainbeste buelta mundutik tipo hau ezagutzeko, eta gero eskua emanda bueltako trena hartzea ere... Eta hemen geratu ninduan.
|
|
|
—Eta
|
ni
zer naiz? —galdetu nuen.
|
|
|
" Eta,
|
nik
zer egin behar dut?"
|
|
2005
|
|
|
Bera izango zen, oraindik bizarra egiteko zuela. Beraz, berak halako trikimailu bat erabiltzen badu alde egiteko,
|
nik
zergatik ezin dut antzera jokatu," La Nacionetik deitzen dut", beregana heltzeko bidea errazteko?
|
|
|
1 Eta
|
ni
zer. Fernando Morillo
|
|
|
nire beharrak lortzen ez baditut, oso kalteturik aterako al naiz?
|
nik
zer ikusteko dut gatazka honetan, partaidezuzena al naiz?
|
|
|
Hemen dena minuskulaz sartzen da, eta ez da berdin idazten hizkuntza ezberdinetan.
|
Nik
zer dakit. Naroa, lasai, aterako duzu.
|
|
|
Negarrari utzita zegoen une batez,
|
nik
zer esango zain, eta denbora irabazi nahian putz egin nuen, nekatuta banengo bezala.
|
|
|
Egun haietan, ziurrenik
|
nirekin
zertaz hitz egin ez zekielako, Monikak Mateo ikusi zuela hiletetan esan zidan. Irribarretsu esaten hasi zitzaidan eta, nik irribarre egiten ez nuela ikustean, serioago jarri zen bera ere.
|
|
|
Eta
|
ni
zer. Niri zegokidan maitasun partea (gurasoena) zuk eraman behar zenidala pentsatze hutsak sutu eta erre egiten ninduen.
|
|
|
Igarri egin diet nik. Beti ibiltzen direlako hemendik tiratu eta handik tiratu,
|
nik
zer kontatuko. Ez dutelako ulertzen zergatik ez ginen ezkondu.
|
|
|
Aurpegiz itsusi iruditu zait(" hala ere, barkagarri" ihardetsiko lidake" ar" egarti batek). Eta, ez dakit
|
nik
zertan, zabar edo trauskil.
|
|
|
–Ez dik
|
nirekin
zertan ordaindu –erantzun nion lagunari.
|
|
|
Burura etorri zitzaidan Kixmi elurpean kontu haiek guztiak murmurikatzen,
|
nitaz
zer espero zuen esplikatzen, bidea argitzen.
|
|
|
1.Eta
|
ni
zer. Fernando Morillo
|
|
|
Ia ez nuen hitzik egin neska harekin, nahiz eta pixka bat moldatzen nintzen frantsesez; ez zitzaidan batere gustatzen haren begirada. Dena den, Idoiak ez gintuen ahazten, eta oso adeitsu portatzen zen amarekin, eta
|
nirekin
zer esanik ez: batzuetan, ama eta beraren laguna igerileku ertzean lo utzita, gelara eramaten ninduen, bidean belarrira eztikeriak xuxurlatuz.
|
|
|
Lotara joan ginenean, Idoia nire ohera etorri zen; bion zakuak elkarri lotuta, zorro handi bat osatu genuen. Ez genuen ezer egin, besarkaturik egon besterik;
|
ni
zer egin ez nekiela nengoen, gugandik oso gertu lotan zegoen jende haren erdian. Idoiak berehala hartu zuen lo, baina niri asko kostatu zitzaidan; alde batetik, bero nengoen, eta, bestetik, gihar bat ere mugitzeko ezgauza, arestian ikusia genuen hodeizko lastaira bigun haren gainean kulunka bagenbiltza bezala.
|
|
|
–Eta
|
nik
zer egingo nuke han?
|
|
|
Lehenengo egunean, aireportutik etorri eta galdetu egin zidaten zer nahi nuen afaltzeko. Abioian ongi eman ziguten jaten eta
|
nik
zer edo zer esatearren esan nien: " Baso bat esne".
|
|
|
Eta
|
ni
zer?. MORILLO GRANDE, Fernando.
|
|
|
Ez da hura topatu nahiko nukeen inskripzioa. Jakingo banu, gainera,
|
nireak
zer dioen! Lehenbiziko bi hitzak soilik dakizkit:
|
|
|
Mendi gaineko farola handiaren leinurua atzematen hasia zen. Ez zuen ezer esan,
|
nik
zer nekien testatzen ari zela iruditu zitzaidan.
|
|
|
Ni nor naizen,
|
ni
zer naizen, ni zenbateraino naizen esan ahal izan gabe oldartu zait bularrean ukaldika. Opari merkeder hura nire zango tartean erori da, eta zotin saminetan lekutu zait neska, aingira, izarra, plaza osoa niregana jarriz.
|