|
2000
|
|
|
Non hasi eta noraino iritsi zehazteko lagungarri zaigu Nafarroako
|
bi
idazleren lan bana jendaurreratze dataz baliatzea. Horrela, Felipe Riusen Polaro id liburuko irudiak argi bihurtu ziren unerako honako kronika honen iazko edizioa itxia zegoen modu berean, oraingo lerro hauen amaiera erabakia dago Aingeru EpaltzakRo ck ’ n’Ro ll izenekoaren aurkezpena iragarria duenean.
|
|
|
Horrela, Felipe Riusen Polaro id liburuko irudiak argi bihurtu ziren unerako honako kronika honen iazko edizioa itxia zegoen modu berean, oraingo lerro hauen amaiera erabakia dago Aingeru EpaltzakRo ck ’ n’Ro ll izenekoaren aurkezpena iragarria duenean.
|
Bi
aurkezpen saio horien arteko urtebete horretan Nafarroako euskal letretan aipuak izan ditu Castillo Suarez altsasuar gazteak. Egile berrientzako Iruñeko udalaren saria lehendabizi, eta Ernestina de Chamburci deritzana irabazi ondoren, Mugarri estaliak liburuan argitara eman ditu bere olerkiak.
|
|
|
Festen hordikeria hitz lerrokadak zuzen idatzi ahal izateko oztopo gaindigaitz delako ziurrenik, Sanferminen inguruko martxandising aren arloan bazen hutsune bat, nabarmena, gaiaz libururik ez izatea, tuN ristendako orri gutxiko argitalpentxoetatik haratago. Hu<3 tsune horri antzeman eta taxuzko lan batekin betetzen ass matzea merezimenduzkoa da, behingoz erdal elebakarzaleei aurrea harturik, lurralde honetako
|
bi
eletan eskaini baitzaie hiriko bizilagun eta bisitariei hainbeste maite dituzten ospakizunen gaineko liburua, zabalkunde handiko uj esku opari izateko moduan diseinatua.
|
|
|
Hitz
|
bi
|
|
|
Zaramaga taldeak Bakea, elkarrizketa eta bare tz earen al de izenaz atera zuen manifestua, eta egun beretsuetan 140 idazlek beste bat atera zuten, Isiltasuna ez da aterpe izenpean. Egia bada ere dozena bat idazlek batean zein bestean jarri zutela beren izena, ez dago enoratzerik
|
bi
manifestuen mezu politikoa guztiz alderantzikoa zela. Zalantzarik ez dut guzti guztien desira sakonena Euskal Herria bakean bizi ahal izatea dela, baina begi bistakoa dabakea hitzaren atzean gauza ezberdinak ulertzen direla idazleen artean.
|
|
|
|
Bi
biok erkagarri badira ere, apustua zeren alde egin behar den horretan argi dago, nire ustez, erdietsi beharrekoa: euskararen hiztegi zabala eta eguneratua, egungo premiei ihardesteko gai dena, aspaldiko tradizioan errotua eta zimendatua.
|
|
|
Bi
|
biok
erkagarri badira ere, apustua zeren alde egin behar den horretan argi dago, nire ustez, erdietsi beharrekoa: euskararen hiztegi zabala eta eguneratua, egungo premiei ihardesteko gai dena, aspaldiko tradizioan errotua eta zimendatua.
|
|
|
|
Bi
horien izenean maiz eskaintzen zaigun euskal" kultura" horren aurrean, zerbait egiteko premia larria inon bada, Euskaltzaindian da. Hor izan luke zinezko —eta ez itxurazko— habia eta egonlekua euskal kultura anitz eta zabalak, aukera bakarrekoa baino, euskarari berari bide desberdinak eskain diezazkiokeena.
|
|
|
Horrek halako eskandalu txikia sorrarazi zuen, eta berehala erantzun zioten gure unibertsitateko irakasle batzuek, irakasgai hori euskaraz aspaldian ematen zihardutenek. Bide berean, duela
|
bi
urte, Madrilen, Kultura Ministerioan nengoela, mahai gainean nuen Euskaldu non Egunkaria ikustean, espainol idazle ezagun batek kortesiaz galdetu zidan —nolabaiteko lotsa aitortuz baina— ea egiazki euskara jadanik informazio bide egokia izateko egoeran aurkitzen ote zen. Ageri denez, Unamunoren behialako iritzi haiek atzetik segizio luzea utzi dute, gainditzeko aski zaila.
|
|
|
Izan ere, Unamunoren ondoko euskal idazle guztiek, nola edo hala, haren hitzen akuilu zorrotza izan dute gogoan. Batzuek, Kirikiñok, Lizardik, Mitxelena
|
biak
, Txillardegik edo Martin Ugaldek bereziki aipatu dute Unamuno, haren aurka egiteko edo harekin literatur elkarrizketan aritzeko. Beste batzuek, mugimenduaren frogarik onena ibiltzea bera izaten dela jakinik, Unamunoren hitzek sakonean zeukaten egia ezaguturik, lanean jardun dute kartsuki, behialako larreko hizkuntza hura gaurko aro berriko kultur mintzaira bilaka dadin, herenegun aitzin hil zitzaigun pentsalari eta euskaltzainak, Federiko Krutwigek praktikan egin zuen bezala.
|
|
|
Salbatore Mitxelenak irudimenez egin zion elkarrizketa zirraragarri hartan, Unamunok beste mundutik euskara berpizten ikusten zuen atseginez. Nik ere uste dut bilbotar argia, edonon delarik ere, pozik dagokeela bere obretarik
|
bi
berak bere gaztaroan bultzatu zuen hizkuntzan argitaraturik12 eta UPV/ Euskal Herriko Unibertsitatean honezkero enborreko irakasgaien% 50 euskaraz ematen direla ikustean, mintzaira hori, bere kritika zorrotzei esker, hirugarren milurtekoaren hasieran, jakite hegoek igoa, jadanik kultur hizkuntza izateraino heldurik. Horrela bete da, gainera, lehen euskal idazleak, Bernard Etxeparek, 1545.ean profetikoki aldarrikatu zigun nahi zaharra:
|
|
|
8 Galegoaren kasua oso argigarria da. Berez, portugalera eta galiziera hizkuntza beraren
|
bi
dialekto hurbil izan arren, —elkarrengandik hagitzez hurbilagoak, esaterako, bizkaiera eta gipuzkera baino—, bistan da lehenengoari aspaldiko ofizialtasunak zer nolako prestigio eta garapen kulturala ekarri dion, bigarrenak oraintsu arteko lege babesik ezagatik, bazterkeria nabarmena pairatu behar izan duen bitartean.
|
|
|
Geroago Koldo Mitxelenak umorez esango zuen bezala, bazirudien munduko hizkuntza guztiek beren lexikoa aberasteko dituzten bide
|
biak
Unamuno euskarari galarazten tematurik zebilela, ez baitzion utzi nahi inoren hitzak mailegatzen ez eta haien ordezkoak ere sortzen. Funanbulu bati, desarrazoi lasterketa batean, gero eta baldintza gogorragoak jartzeko jokoa bezalako zerbait:
|
|
|
Zuzenago eta zintzoagoa, nolanahi ere den, Pfo Barojarena baino, beronek, bilbotarrak bezala, euskaldun eskolatuei euskara alde batera uzteko deia egin arren, ez baitzuen nahi gure hizkuntza baserritarren eta maila apaleko jendeen ezpainetatik gal zedin, horrela herri kantak, bertsoak eta folklorea bederen gorde zitezen. Beraz, Barojak hiritar multzo
|
bi
proposatzen zuen Euskal Herrirako: batetik euskal herritar eskolatu eta erdaldunena, eta euskaldun ezjakinena bestetik.
|
|
|
Nolanahi ere den, autore
|
biok
batera aurkeztu ziren Bizkaiko Diputazioak 1888.eko ekainaren 8an euskara irakasteko atera zuen katedra hornitzeko oposiziora, baina hau geroago Euskaltzaindiaren sortzaile eta aurren lehendakaria izango zen Resurreccion Maria de Azkuek irabazi zuen. Postu horretarako hautatua ez izanak ez zion Eusko Alderdi Jeltzalearen fundatzaileari galarazi hizkuntzaren alde borrokatzen segitzea, baina dirudienez, gertakari horrek biziki nahigabetu zuen Unamuno, ordurako Bilboko Institutuan latin irakasle zena, izaeraz aski harroa izanik.
|
|
|
|
Biz
bat zegiten irripar konzentrikoa eta irensten begiraden ogi berria
|
|
|
|
Bi
aldiz elurretan galdu nizkinan hireak
|
|
|
|
Bi
aldiz elurretan galdu, hireetan eneak
|
|
|
|
Bi
apaburu eder ur garbitan erneak poza niri hireak
|
|
|
|
Bi
sagar zuritan bazkatzen bareak zauria hiretzat eneak
|
|
|
|
Bi
loreño horitan malkotan erleak eztia niretzat hireak
|
|
|
|
Bi
leihoak itxirik barrenutsik etxeak tristura hiri eneak
|
|
|
|
Bi
aldiz elurretan galdu nizkinan hireak
|
|
|
|
Bi
aldiz elurretan galdu, hireetan eneak.
|
|
|
Edergailua ez baita bakarrik forma mailan atzematen, apaingarri esaten dugun hori izan liteke mezuari desmezu egiten dion joko kontzeptuala ere. Eta soberakinak sobera dira beti. gogoratuko duzu heriotzak zuen masaila horia gelako itzal ketsuan agurea eta amona aulki marroietan betebeharrekin jarrita korridorean zoru freskoa pauso ahul batzuen azpitik eta negar pixka bat isilik haurraren bideak leuntzen
|
bi
koadrotan arbasoak denbora hatzetan balego bezala eta behakoak horman erailak edo ezpain gorrien puzturan jendetza triste marmarka besarkadak eta intsentsua pertsonen joateaz solasa eta bihotzean gorde ezin lurpera zeramaten kaxa eskaileretan beherantz baldar karreran kalean airean geldiro kanpaiak haurtzaroa iheska arropa beltz haiek eta atea itxi zuteneko danbada
|
|
|
Orixe zapaldu handi bat da, ezin du malenkonian aterbetu, atzean uzten duena herri baten suntsimendua izan da, eta urteetako alferrikako lan bat, maila pertsonalean.
|
Bi
polo horien artean," Amerikako pampetan" eta" Amate baten itzalpean" poemek hartzen duten mende erdi horretan eta biek ere ordezkatzen duten jarrera guztiz kontrajarri horien artean kokatzen da, nolabait, exilioko poesia.
|
|
|
Orixe zapaldu handi bat da, ezin du malenkonian aterbetu, atzean uzten duena herri baten suntsimendua izan da, eta urteetako alferrikako lan bat, maila pertsonalean. Bi polo horien artean," Amerikako pampetan" eta" Amate baten itzalpean" poemek hartzen duten mende erdi horretan eta
|
biek
ere ordezkatzen duten jarrera guztiz kontrajarri horien artean kokatzen da, nolabait, exilioko poesia.
|
|
|
|
Bien
bitartean
|
|
|
Ikusi duzuen moduan, Lizardiren poema irauli egiten du Arestik, eta ez nagusiki ruralismoa gaindituz zuhaitza Zorrotzako portura ekartzen duelako; hori, garrantzitsua izanagatik, bigarren mailan ezarriko nuke nik. Poema
|
bietan
metafora zuhaitza da, baina Arestiren begiak ez du naturan pozgarri, gizakiari erreparatzen baitio lehenik, horixe da batetik bestera dagoen koska ikaragarria. Lizardiren poeman" aizkora ankerrak" bota du zuhaitza; itzaina keinu tragiko bat diseinatzeko baliabidea besterik ez da; lana bazegoen, langilerik ez.
|
|
|
Lizardik urrunean entzunarazten digun zerra hotsak zirrara sentimental batez durduzatzen gaitu, zerrautsak errautsa ekarki gogora... Arestik ez digu zerraren hotsa entzunarazten, trontzalarien biraoak baizik, handik Anton, hemendik Gilen,
|
biak
berdin madarikatzen... Eta eszena horren aurrean, Lizardiren kontenplazioa ukatzen du Arestik, ikusle pasibo izatetik poemaren zati izatera ematen du urrats poetak, enborraren izariak hartzen ditu okerbidearen handia neurtzeko.
|
|
|
Baina balio positibo horrekin batera, kezkatu egin nau Chillidaren museoa zabaltzeak sortu duen oihartzun mediatiko ikaragarrian, bere obraren inguruko debate handirik ikusi ez izanak. Niri ere gustatzen zait Chillidaren lana, beste askori bezala, baina aho bakar batek hitz egin du Chillidaren lanaren inguruan aste guztiotan, eta faltan bota dut orain hamarkada batzuk Jorge Oteizarekin sortutako tirabira, haserre eta eztabaidak gaur egun berpiztu ez izana, ez Oteizarekin —ez zuten eta alferrik elkar besarkatu
|
bi
artistek, lehenagoko gorabeherak atzean utzi izanaren sinbolo gisa— baina bai Chillidaren obrak dituen kritiko gogorrekin, baditu eta.
|
|
|
Liburu oku pakdira aipatutako
|
biak
: zure mesanotxean bertan goxo jarri eta alde egiten ez duten horietakoak.
|
|
|
Durangoko azokara begira, Joan Mari Irigoienen eleberria izango da ziur aski aurtengo izarretako bat.
|
Bi
urte t’erdi buru belarri lan horretan aritu ondoren seiehun orrialdetik gorako eleberria taxutu du Altzako idazleak. Ez da edonolakoa izan bere erronka:
|
|
|
Tamalez, komunikabideen esparruan honek eragin zuzena izan dezakeela ere susma daiteke.
|
Bi
urte lehenago, Egin egunkaria ixteko erabili ziren aitzakiak luzatu berri ditu Baltasar Garzon epaile espainiarrak, Ga ra egunkari abertzalea haren jarraipen/ oinordeko dela ondorioztatzeko. Ga ra egunkariaren kontrako mehatxu esplizitutzat har daiteke ebazpen hori.
|
|
|
Gara egunkariarekin antzeko egin dezakete: Gara eta Egin gauza bera omen dira orain, Garzonek dioenez, eta duela
|
bi
urte Egin eta ETA gauza bera zirenez, ba atera kontuak.
|
|
|
El Periodico de Catalunya-ren egunkari digitalak, paperezko euskarrian gertatzen den bezalaxe,
|
bi
bertsio ditu: gazteleraz eta katalanez.
|
|
|
1995ean sareratu zuen El Mundo k lehen aldiz bere webgunea eta egunkariaren
|
bi
koadernoz osatuta zegoen:
|
|
|
Prozesu honen guztiaren hasieratik ohartu ziren komunikazio tresna honen berezitasun nagusiena internautekin sortzen den elkarrekintzan oinarritzen dela.
|
Bi
norabidedun komunikazio mota hau izan da beti El Mundo ren lana gidatu duen iparrorratza. Baieztapen honen adibide argia, zibernauten artean albisteak bozkatzeko erabiltzen duten prozedura dugu.
|
|
|
|
Bi
urte geroago adierazpen hauek nola gauzatu ziren ikusteko, 1999ko martxoan PRISA taldeak Inicia izeneko atari berria nola kaleratu zuen begiratzea baino ez dugu.
|
|
|
Amerikarako inprimatutako edizio bat dago eta oso osorik jasotzen da on line bertsioan. Informazioaren kalitatea eta kantitatea dira hedabide honen
|
bi
zutabe nagusiak. Hortik aparte, beste edozeinek eskaintzen dituen zerbitzuak jartzen ditu internauten esku.
|
|
|
Bisita gehien dituzten webguneenrank in g ean
|
bi
egunkari ekonomikoen on line bertsioak daude (OJD, 2000ko urtarrila): Expansion directo (16.016 kontsulta/ egunean) eta Cinco das (12.003 k/ e).
|
|
|
Egunkari digital honek paperezko euskarrian erabiliko den informazioa ere sortzen du. Horretarako, orain dela
|
bi
urte internauten artean gai desberdinei buruz inkestak egiteko sortu zuen gunea erabiltzen du. Sistema honekin, galdera zehatz bat mahaigaineratuz, 1.500 erantzun lor ditzakete ordu gutxiren buruan; hau bai dela komunikazio elkarreragilearen sekulako lorpena!
|
|
|
On line egiten den kazetaritzaren ezaugarririk preziatuena elkarrekintza dela esan dezakegu.
|
Bi
norabideko komunikazio prozesuan ematen denfeedback ak sekulako baliabideak ematen dizkio igorleari bere mezua azkar eta etengabe zuzentzeko bere helburuen bila, hau da, egunkaria eta zibernatuaren artean sortzen den harremana zerbitzu gisa planteatzeko.
|
|
|
Aipatu dugu, dagoeneko, gure mendebaldeko gizarte guztietako geroz eta nabarmenagoa den ezaugarrietariko bat kultur aniztasuna edota multikulturalismoarena dela. ...manak, judutarrak, eta abar); bizitza estilo arras diferenteak dituzten taldeak (azpikulturak, kontrakulturak, eta abar) aurkitzea geroz eta normalagoa da; sarri askotan, jatorri etniko ezberdinetako talde anitz ere badago(, asiarrak, turkiarrak, hegoamerikarrak, eta abar; hauexek dira estatu etnianitzak edota polietnikoak bezala ezagutzen direnak); munduko ia herrialde guztiak (Islandia eta Korea
|
biak
aipatzen ohi dira salbuespen gisa) nazio ezberdinez osaturiko estatuak dira, askotan (baina ez halabeharrez) hizkuntza bereizgarri nagusi bezala dutela. Aipaturiko giza talde hauek guztiak" talde orohartzaileak" (grupos comprehensivos) dira (Margalit eta Raz, 1998) edota, terminologia aldatuz baina ideia bera adieraziz," kultura sozietalak" (culturas societales) osatzen dituzte (Kymlicka, 1996).
|
|
|
Aipaturiko giza talde hauek guztiak" talde orohartzaileak" (grupos comprehensivos) dira (Margalit eta Raz, 1998) edota, terminologia aldatuz baina ideia bera adieraziz," kultura sozietalak" (culturas societales) osatzen dituzte (Kymlicka, 1996). Nolanahi ere, adierazpen
|
bi
hauek (talde orohartzaileak eta kultura sozietalak) errealitate berberaz dihardute: giza talde horien kulturak bere eramaileen gustuak eta aukerak itxuratzen ditu neurri esanguratsu batean, beraien nortasunei euskarri sendoak ere eskaintzen dizkielarik.
|
|
|
Bateragarritasun hori defendatzeko, Kymlickak geure egiteko modukoa den bereizketa bati ekiten dio. Bereizketa honen arabera, gutxiengo nazionalek planteatzen dituzten eskakizunak
|
bi
multzotan sailka daitezke: lehenengo eskakizun multzoaren arabera, taldeak, barne desakordioak sor ditzakeen eragin ezegonkortzaileetatik babestu behar dira (esate baterako, arbasoengandik jasotako ohiturak jadanik errespetatzen ez dituzten gizabanakoek erakusten duten heterodoxia).
|
|
|
Bigarren eskakizun multzoaren arabera, beste aldetik, gutxiengo kulturalek, kanpotik datozen eraginetatik babestu ahal izateko zenbait neurri hartu behar dituzte (esate baterako, gutxiengo kulturalak hezkuntza sistema bere hizkuntzan ezin duenean garatu). Babes mota
|
biek
helburu bera daukatela dio Kymlickak, komunitate nazionalen egonkortasuna eta izaera defendatzea, hain zuzen ere. Baina, liberalismoaren ikuspuntutik, lehenengo eskakizunak, barne murrizketak ezartzera bideratutakoak, alegia, onartezinak dira, dagoeneko ezaguna egiten zaigun argudio liberalean oinarrituta:
|
|
|
Konparazio batez baliatuz, imajina dezagun hizkuntza bat arabiar arrazako zaldia dela, gaztea eta osasuntsua; bestea, berriz, astoa, bere gain hamaika zama garraiatu duena. Animalia
|
biek
lasterketa batean parte hartu behar dute; biek toki berean dute bai irteera eta baita muga ere. Arauak berdinak dira bi lehiakideentzat.
|
|
|
Konparazio batez baliatuz, imajina dezagun hizkuntza bat arabiar arrazako zaldia dela, gaztea eta osasuntsua; bestea, berriz, astoa, bere gain hamaika zama garraiatu duena. Animalia biek lasterketa batean parte hartu behar dute;
|
biek
toki berean dute bai irteera eta baita muga ere. Arauak berdinak dira bi lehiakideentzat.
|
|
|
Animalia biek lasterketa batean parte hartu behar dute; biek toki berean dute bai irteera eta baita muga ere. Arauak berdinak dira
|
bi
lehiakideentzat. Esan daiteke lasterketa berdintasunez burutu dela?
|
|
|
Hilzorian dagoen kultura bat berpizteko, eta hauxe da hemen hartzen dugun jarrera, estatuak bere neutraltasuna alboratu luke. Kultura
|
bi
(edo gehiago) lurralde berean elkarren ondoan edota elkarrekin nahastuta daudenean —guztiak legedian berdin babesturik daudela suposatuz, asko suposatzea dena—, hezkuntza elebiduna izateko eskubideak bermaturik egon luke, hala nola administrazioaren edozein sailekiko harremanak hiritarrak aukeratzen duen hizkuntzan burutzeko, gure eguneroko bizitzan eragin handia duten bi arlo baino ez ... Eskakizun hauek autoritateak" ekintza positiboa" delako neurri multzo bat onartzera eraman ditzakete.
|
|
|
Hilzorian dagoen kultura bat berpizteko, eta hauxe da hemen hartzen dugun jarrera, estatuak bere neutraltasuna alboratu luke. Kultura bi (edo gehiago) lurralde berean elkarren ondoan edota elkarrekin nahastuta daudenean —guztiak legedian berdin babesturik daudela suposatuz, asko suposatzea dena—, hezkuntza elebiduna izateko eskubideak bermaturik egon luke, hala nola administrazioaren edozein sailekiko harremanak hiritarrak aukeratzen duen hizkuntzan burutzeko, gure eguneroko bizitzan eragin handia duten
|
bi
arlo baino ez aipatzearren. Eskakizun hauek autoritateak" ekintza positiboa" delako neurri multzo bat onartzera eraman ditzakete.
|
|
|
Bakeari buruzko ikerketetan, aspaldi da biolentzia mota
|
bi
bereizten dela: fisikoa eta psikologikoa.
|
|
|
2 Dworkinen ustez, adibidez, liberalismoaren bereizgarri den berdintasunaren printzipioak zentzu
|
bi
dauzka. Lehenengo zentzuaren arabera, gobernuak bere bizilagunak" berdinak balira bezala" (as equals) tratatu behar ditu, hots, autoritateen aldetik errespetu bera merezi duten gizakiak dira.
|
|
|
Liberalismoa eta kultura aur egun, liberalismoak kulturari bizkarra ematen diola esan daiteke. Idazki honetan,
|
bien arteko
harremana funtsatzen duen gizabanakoaren ikuskera aztertuko dugu. Bere ikuskera antropologikotik, liberalismoak estatuaren abstentzionismoa merkatu soziokulturalean aldarrikatzen du.
|
|
|
Liberalak eta bere kritikoak bat badatoz tesi sozialarekin, zertan datza orduan haien arteko desadostasuna? Esan daiteke desakordioa, besteak beste, estatuak jokatu behar duen paperean datzala, hau da, instituzio publikoek zein neurritan esku hartu behar duten gizabanakoen bizimodu onen aukeran4 Beste hitzetan esanda, eta guretzat dagoeneko ezaguna den terminologia erabiliz,
|
bi
autore multzo hauen arteko argumentuaren gatazka estatuaren neutraltasunaren auzian kokatzen da: liberalek, oro har, estatuaren neutraltasuna defendatzen duten bitartean, komunitaristak ideia honen aurkariak dira.
|
|
|
kanpo jarduerak bere hasierako fasea gainditu duenean agertzen dira beroriek; xedeak ezarrita daude, eta orduan sortzen dira xedeak lortzea ahalbidetuko duten tresnak. Aurretiko
|
bi
faktorek dute horretan eragina: alde batetik, bitarteko eraginkorrak izatearen garrantziaz jabetzea; bestetik, bitartekoak mantentzea ahalbidetzen duten antolakuntza, giza baliabideak eta ekonomia.
|
|
|
aipatutako adierazle guztiek zentzu handiagoa dute elkarturik interpretatzen baditugu. Horrez gain, lehenengo Eusko Jaurlaritzaren jokabidea modu espezifikoan baloratzeko beste
|
bi
adierazle eransten dira: kanpo jardueraren lege esparrua eta kanpo politikarako Jaurlaritzak antolatu zuen egitura.
|
|
|
Aldaketa hori
|
bi
arrazoirengatik da interesgarria. Batetik, jarduera moten artean jarraitasun ildo bat dagoelako, zeren nazionalisten kanpo jardueraren puntu nagusiak Eusko Jaurlaritzak ere bereganatu egin baitzituen; bestetik, aurrekoari kontrajartzen zaiola badirudi ere, emandako urratsak aldaketa kualitatibo eta kuantitatibo positiboak ekarri zizkiolako Euskadiren nazioarteko proiekzioari.
|
|
|
Bildu ditudan datu eta osagaien analisitik ondorioztatu dudanez, nazioarteko mailan euskal nazionalismoak gauzatu zituen ekintzak elkarri lotuta egon ziren; ekintza horien eraginez gauzatu zen politikak
|
bi
alde osagarri izan zituen: lehenik, ildo teoriko bat sortu zuen kanpo jardueraren eremuan; bigarrenik, ildo teoriko hori praxira eraman zuen, proposatutako nazioarteko harremanak gauzatu egin baitzituen.
|
|
|
Horretan, kolaboratzaile bezala Gil G. Reicher, Rene Lafon eta Manuel de la Sota aipatzen ziren. 1947 urteaz gero Baionan publikatzen ziren beste
|
bi
aldizkari ere eramango zituen: Eusko Jakintza.
|
|
|
Revista de Estudios Va sc os (lehenengo urteanGernika Eusko Jakintza izenburuarekin batera), eta EuskoFolklore. Real Sociedad Vascongada de Amigos del Pas.
|
Biak
oso maila intelektual handikoak ziren, kolaboratzen zuten idazleen izenak ikustean susma daitekeen bezala: Violet Alford, Severo de Altube, Isidoro de Fagoaga, Ramiro Arrue, Louis Dassance, Jean Elissalde, Pierre Lhande, Pierre Lafitte, Nicolas Ormaetxea, Ramon d’Erze, Justo Garate, Georges Lacombe, Rene Lacombe, Manuel de la Sota, Rene Lafon...
|
|
|
Zentzu desberdina izan zuen oso Uztaritzen 1950 urtean Gure herria ren berragertzeak. Hau frantsesez eta euskaraz hilabetero argitaratzen zen, M. Saint Pierreren bulkadaz, eta
|
bi
aldeetako kolaboratzaileak bildu zituen: Salbatore Mitxelena, Koldo Villasante, Jose Miguel de Barandiaran, Marc Legasse, Nicolas Alzola, Jean Haritschelhar, Etienne Salaberry, Guillaume Eppherre, P. Larrazabal, Telesforo Monzon, Yon Etxaide, Norbert Tauer...
|
|
|
Adibidez, 1945 urteaz gero Euzko Deya berriz ere kaleratu zen.
|
Bi
urte geroxeago OPE (Oficina de Prensa de Euzkadi) izeneko bulegoaren buletina agertuko da. OPE egunero argitaratuko zen Parisen, 1977ra arte.
|
|
|
Kolaboratzaileen kopurua oso handia zen; aipatutako
|
bi
fundatzaileak izan zirenekin batera, izen handiko pertsonak ditugu: Lopez de Mendizabal, Inazio Eizmendi, Victor Ruiz Añibarro, Justo GarateOlars o, Miguel Astiz
|
|
|
Egoera hau pairatu arren eta oztopo guztiak gaindituz, ja lehenengo unetik, mugako
|
bi
aldeetako intelektualek indartutako zenbait ekimen sortu zen Iparraldean. Era horretan, 1939 urtean eta Comite Basque de Secours aux Refugies delakoaren laguntzaz, Euzko Enda aldizkaria agertu zen.
|
|
|
Euzko Enda k
|
bi
urte iraun zuen, hamabost zenbaki argitaratuz. Normalean, hiru hizkuntzetan idatzitako lanak jasotzen ziren bertan, eta azpimarratzekoa da erabiltzen zuen euskara, Bizkaiko euskalkia hain zuzen.
|
|
|
Nolanahi ere, nahiz eta iniziatiba hauek eta beste batzuk izan, II. Mundu Gerraren bukaera arte, atzerri bezala definitu ezin daitekeen marko soziologiko horretan, ez da egongo
|
bi
aldeetako intelektualen arteko benetako kolaborazio esturik eta elkarlanik. Horren ondorioz, Hegoaldetik heldu ziren iheslariek, aurretik Iparraldean egiten ari zen lan kulturala indartuko dute.
|
|
|
|
Bi
hiriburu horietan, ororen gainetik Parisen, Euskal Gobernuak laster bulego logistikoak antolatu zituen, oinarrizko azpiegiturak, kanpoko propaganda eta lan diplomatikoa aurrera eramateko ez ezik, baita atzerriratuei laguntza emateko ere. Bereziki helburu propagandistikoei hobeto heltzeko, teknikari suitzar bat ere kontratatu zuten, Goergen izeneko kazetaria, informazio jardunetan aritzeko, alegia.
|
|
|
Ardura honen sustraia Euskal Gobernuan nagusi zen ideologian bila dezakegu, baina baita Europan garrantzi handia zeukaten kolektibo katolikoak euskaldunen kausara erakartzeko asmoan ere. Kolektibo horiei ematen zitzaien lehentasuna erakusteko," Liga Internacional de los Vascos" delakoaren Frantziako
|
bi
komite nagusien lehendakaritzak zeintzuen eskuetan zeuden aipa dezakegu: Akizeko apezpikua, Matheu monsignorea, eta François Mauriac, idazle katolikoa.
|
|
|
Horrela, 1939an Anayak. Correspondance
|
bi
mensuelle des pretres bas ques en exil aldizkariak ikusi zuen argia. Publikazio hau aurrekoa baino askoz apalagoa zen; baina, haatik, hau ere hiru hizkuntzetan ateratzen zen, bi hilabeteko aldizkakotasunez.
|
|
|
Correspondance bi mensuelle des pretres bas ques en exil aldizkariak ikusi zuen argia. Publikazio hau aurrekoa baino askoz apalagoa zen; baina, haatik, hau ere hiru hizkuntzetan ateratzen zen,
|
bi
hilabeteko aldizkakotasunez. Dena dela, honek iraupen gutxi izan zuen, zazpi zenbaki besterik ez baitziren atera.
|
|
|
Nolabait, Hegoaldean zabaldutako nahasmena (beste hainbat arloren artean, kulturaren suntsiketa), une hartan Iparraldean ere nagusitu egin zen. gutxitan egon da hain baztertuta gure kultura
|
bi
gerra horien urteetan bezala. Ez da gehiegikeria esatea euskal kulturak gaur egun oraindik gertakizun haien nolabaiteko ondorioak bizi dituela.
|
|
|
Horren adibide bezalaAintzinaaldizkaria dugu, kontserbadore eta abertzale kutsukoa, 1942 urteko ekainean berragertu zena, oraingoan A. Ospitalet eta Marc Legasseren zuzendaritzapean.
|
Bi
urte gehiagok pasatu behar izan zuten Herria aldizkariaren agerpena ezagutzeko. Herri a, Euska ld unaaldizkariaren ondorengoa, lehenengo euskal astekaria izan zena alegia," Journal basque français hebdomadaire" epigrafearekin Baionan atera zen, 1944ko urriaren 19an.
|
|
|
Herriaez zen atera erbesteratuen eraginen ondorio bezala, eta honen helburu nagusia Iparraldeko biztanleria nekazaria izango zen, hain zuzen; horretarako, bertako euskalkiak erabiliko zituen. Asmo berberaz eta Marc Legasseren ardurapean —mugaren
|
bi
aldeetan beti atzerriratu bezala bizi izan den idazlea—, 1950 urtean, umeei zuzendutako Pottoloizeneko gehigarri berria antolatu zuten.
|
|
|
Dena dela, Picavearen lehenengo iniziatibak, beste sektore abertzale erradikalagoekin sortu ziren diferentzien ondorioz, porrot egin zuen, Antza denez, elkarte berriaren barruan
|
bi
tendentzia sortu ziren, batzuk EAJren ortodoxiakoak eta gerra aurreko planteamenduen jarraitzaileak, eta besteak irekiagoak eta berritzaileak.
|
|
|
Karrikan, mutiko
|
bi
ostikoka lotzen dira, karraxika ama enoatuak jauzian etorri eta zartakoz bereizten [dituzten arte.
|
|
|
Urrutirago neska mutil
|
bi
, adin florian, eskutik oratuta isilik doazi.
|
|
|
Poesiak badu bere zailtasuna, geometriak planoaren azpia ere jakin behar duen gisan azaldu nahi baitu ilargiaren ostea; are gehiago, poesia ezagupide modu berezia da. Den mendreneko ahalegina eskatzen eta bide laburrena eskaintzen duen gure egungo literatura prosaikotu honetan ez da harritzekoa" poesia hermetikoa" izeneko lelopean kokatu izana kritikoek Iñigo Aranbarriren lehen
|
bi
liburuak. Bere poesia ulergaitza zela, alegia(" Ez naiz argi min tzatzen").
|
|
|
Gas malko eragileen artean egiten du maitearen galde, eta betiereko lelo erretorikoa izan zitekeena egunerokotasun gordinean kokatzen baldin badigu eztitasunak eta bortizkeriak elkar elikatzen duten plastizitate dramatiko batean, ber gisaz gaitu" gure kaleko" topiko zatekeen horretatik ateratzen oihu ez ofizial horren urduriaz, bere baitakoa soilik den garrasiaren aldarriaz.
|
Bi
plano hauen kontrasteak —eta soseguz ezin uztartuak— sortzen dute poesia honen durduzatzeko ahalmena, bakardadea eta urruntasuna nagusi ageri dituen urraduran:
|
|
|
Bakardadea, haurtzaroko munduaren nostalgia, alabaren aitarekiko harreman konplexuak, eta idazterakoan euskaldunok hain herabe izan omen garen maitasunaren esperantza dira gure poetak bere
|
bi
poema liburuetan landu dituen gai nagusiak, beti ere emetasun minduko gandu mehe baina ez ahul batek osatuak.
|
|
|
Alboko pagadian pago zaar
|
bi
; besoak emanak dituzte alkarri; giroak narama aruntz sarri.
|
|
|
Gerri lodi, zuztar zaintsu, lur bati lotuak beti, basoko praile bakarti, pago zaar
|
biak
beren bakarra aipatzen dute negarti.
|
|
|
otoitza kantuan. Apezteko gogoa eta euskaltzale izateko gogoa,
|
biak
batean piztu zitzaizkion, eta bere obra ere binomio etenezin horri zor zaio, fedea eta euskaltasuna bat ditu ezin banatuzko karrean. Iratzederrek esan ohi, Etxanizen modura, berak ez duela literatura egiten, bihotzean dituenak erran besterik ez.
|
|
|
IBS Ingalaterran kokatutako unibertsitateko irakasle euskaldun batzuen ekimena da (besteak beste Imanol Galfarsoro eta Kiko Moraiz), eta nazioarteko saretxo bat antolatzen ari dira. Renoko Basque Studies programako jendearekin harreman ona dute, eta Londresko eta Renoko
|
bi
foko horien inguruan nazioartean euskal gaien inguruko ikerketa eta eztabaida zabaltzea dute helburu. Diziplinarteko ekimena da osoki:
|
|
|
Beste batzuek ikuspegi baikorragoa eraman zuten. Deba Garaian garatzen ari den Goiena ekimeneko
|
bi
ordezkari izan ziren Londresen: Mikel Irizar (Hitzaro saioa aurkezten du ETBn), eta Joxe Aranzabal, bere garaian Arrasate Press asmatu zuen gizona.
|
|
|
Mikel Irizar (Hitzaro saioa aurkezten du ETBn), eta Joxe Aranzabal, bere garaian Arrasate Press asmatu zuen gizona. Herri komunikabideen ibilbideak etorkizuna daukala esatera etorri ziren
|
biak
. Orain arte, Arrasate inguru horretan asmatu dute, inon baino ondoen, esparru horretan lanean.
|
|
|
Goiena da hori, Deba Garai edo Goieneko komunikabideen kooperatiba berria (kooperatibaren egitura hartu baitu ekimenak). Eskualdeko
|
bi
herri telebistak bailarako Goiena TB proiektuan elkartu dira dagoeneko, eta herri guztietan zehar zabalduko dira orain telebista berri horren uhinak.
|
|
|
Ni neu, alderdi horretatik, apur bat eszeptikoagoa naiz. Duela
|
bi
hilabete inkesta baten berri jakin genuen: Kalifornian, 9 eta 17 urte bitartekoen artean, hirutik bik telebista baino nahiago du Internet.
|
|
|
Duela bi hilabete inkesta baten berri jakin genuen: Kalifornian, 9 eta 17 urte bitartekoen artean, hirutik
|
bik
telebista baino nahiago du Internet. Hori iritsiko da hona, eta horretarako dugun prestakuntza hutsaren hurrengoa da, herri telebisten edo herri komunikabideen esparruan euskaldunok duguna baino askoz txikiagoa.
|
|
|
Herri aldizkari bat ateratzeak duen kostu antzekoarekin, herrian egunkariekin batera kioskoetan banatzen den A3 orri bat da, eta bertako euskara elkartea, Dobera, dago horren atzean. Inguruko
|
bi
bertsolarik dihardute oraingoz kazetari lanetan, Unai Agirrek eta Jexux Mari Irazuk. Herriko jaien bezperan sortu zen, Sanjoanetan, eta goiz da oraindik nondik nora joango den esateko.
|
|
|
Kasu honetan, herri edo eskualde agerkaria baino gehiago da, jakina.
|
Bi
berritasun azpimarragarri ditu produktuak: Egunkari a kherrietako informazioa barneratzeko egin duen lehen saioa da (saio serio eta garrantzitsua, egunerokoak laster 10 urte beteko dituen honetan), eta bestalde, bizkaieraz dago idatzia.
|
|
|
Euskal Herria nazio bat baldin bada, bere kultura babestu eta suspertzeko komenigarria litzateke zalantzarik gabe. Katalanek ere beren
|
Bi
blioteca de Catalunya badute eta. Halere, erantzun azkar hau eman ondoren, zalantzak datozkit.
|
|
|
Hori, noski, gaur egun amets bat besterik ez da, baina historian zehar sarritan gertatu den bezalaxe, gizakiok batzutan ametsak egia bihurtzeko gaitasuna izaten dugu. Halere, lan horri ekin aurretik,
|
bi
baldintza bete lirateke: batetik, beharren azterketaren araberako plangintza zehatza eta sakona, martxan dauden eta sortu nahi genituzkeen liburutegiek zerbitzuaren bikoiztasuna eskaini ez dezaten.
|
|
|
Susmoa dut ez ote den hori, besterik ezean, diru publikoaren bidea baino. Izan ere, diru pribatuak nekez helduko dio zeregin horri,
|
bien
bitartean etekinak eskuratuko ez baditu. Epe laburreko etekinak, alegia.
|
|
|
|
Bi
biok loturik daudela ezin uka. Aurrerago ibili naiz diru publikoa dela eta ez dela.
|
|
|
Bi
|
biok
loturik daudela ezin uka. Aurrerago ibili naiz diru publikoa dela eta ez dela.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailak Liburu eta Liburutegi Zerbitzua eratu zuen Liburutegi Sistema Nazionalaren buru izateko. Zerbitzu horrek
|
bi
helburu nagusi hauek ditu: lehenengoa, Euskal Autonomia Erkidegoko liburutegien koordinazioa eta horien arteko lankidetza lortzeari begira, liburutegien alorreko politikaren nondik norakoak zehaztu, batetik, eta, irakurketa zerbitzu publikoak sustatu eta finkatu, bestetik; bigarrena, Euskal Autonomia Erkidegoko bibliografia eta euskararekin nahiz euskal kulturarekin zerikusirik duen oro bildu, gorde eta zabaldu.
|
|
|
Bibliografi erregistroari dagokionez, gai izenburuak alde batera utzita, gainerako sarrera puntu elebidunen parekotasun linguistikoa, Kanadan bezala, 9XX etiketak erabiliz egingo da. Gai izenburu elebidunak, bestalde,
|
bi
T650 etiketatan sartuko dira. Autoritate elebidun bakoitza autoritatearen bi erregistrotan bilduko da, T1XX sarrera nagusiaren hizkuntza T040 etiketan adieraziz.
|
|
|
Gai izenburu elebidunak, bestalde, bi T650 etiketatan sartuko dira. Autoritate elebidun bakoitza autoritatearen
|
bi
erregistrotan bilduko da, T1XX sarrera nagusiaren hizkuntza T040 etiketan adieraziz.
|