|
2000
|
|
|
Hegoalde honetan, berriz,
|
bi
hizkuntzok ofizial izendatuak izan arren, oraindik epaitegietan euskarari sarrera emateko eragozpenak ditugu. Nola daiteke hori?
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan
|
bi
hizkuntzak ofizial izanik, euskalduna euskaraz epaitzeko eragozpenak badira, zer ez da gertatuko Europako Kontseiluak prestaturiko Eurogutuna onartzerik nahi ez zuen Frantziapean dagoen Euskal Herrian. Orain Frantziak Eurogutunari sinadura eman nahi omen dio, baina bere Konstituzioaren 2 artikulua aldatu gabe.
|
|
|
Hala behar lukete1 Beren buruak abertzaletzat dituzten askok ere hobe dute euskara ikastea eta erabiltzea. Eta federalistatzat azaltzen diren sozialistek ere, azalpen horren arabera, hobe dute
|
bi
hizkuntzak ofizial diren Autonomia Elkargoan, hezkuntzari dagokion ekintza sailean, euskararen eredua onartu. Horrela erakutsiko lukete federalismoaren ongi betetzea.
|
|
|
On deritzat Araba elebidunari, alde batetik bertako jatorrizkoa oraindik zenbait herritan egiten den euskara delako eta, bestetik, legez Euskal Autonomia Erkidegokoa delako. Horren arabera, 1979ko abenduan onarturiko Estatutuaren barnean ibili beharra dugu, gaztelera eta euskara,
|
bi
hizkuntzok ofizialtzat hartuz, eta 10/ 1982 azaroaren 24ko euskararen normalizazio legeak onartzen duenaz baliatuz. Ez baita legezko talde politiko bakoitzak berak deritzon eran erabiltzea, gehiengoak legeztatuan baizik.
|
|
|
Emisora pribatuei egiten zaizkien eskakizunak, berriz, ahulagoak dira: herriko kulturazko balioaksustatzea eta hezkuntza eta kulturazko programak hedatzea helburu nagusitzat duten emisoreek izangodute lehentasuna, eta, bereziki, Euskal Autonomia Elkarteko
|
bi
hizkuntza ofizialen erabilpen orekatu batenaukera egingo dutenek (240/ 1986 Dekretua).
|
|
|
Hirietan, batez ere, daniera gelditu da nagusi (orain,. Bokmaj? izenaz ofizialki bataiatua;, liburuarenhizkera?); eta herri txikietan, oro har,, norvegiera berria?, Nynorsk, Aasen enproiektuaren araberakoa.Norvegia Askatuan, ondorioz,
|
bi
hizkuntza ofizial daude, oso elkarren antzekoak. Baina biga, ez bat.
|
|
|
|
bi
hizkuntza ofizialetan idatzirik
|
|
2002
|
|
|
Bestalde, Kutxako bezeroei etxera bidaltzen zaizkien kontu laburpenak eta bestelako gutun estandarrak ia beti
|
bi
hizkuntza ofizialetan doaz. Dena den, kutxazain automatikoetan euskara soilik erabiltzen dutenei automatikoki gutun pertsonalizatuak euskaraz bakarrik bidaltzeko sistema martxan jartzen hasiak dira.
|
|
|
hizkuntzeiburuz, baina EAEko Autonomia Estatutuak (1979) elebitasuna ezarri zuen berelurraldean. Euskararen Erabilpena Arauzkotzeko Oinarrizko Legeak (1982), berealdetik, ikasleei ikasketak
|
bi
hizkuntza ofizialetan egiteko eskubidea onartu zien, nahiz eta espresuki Unibertsitatea ez aipatu. Garaiko errektorearen ustez, legehorien eraginez «Unibertsitateak, beraz, euskararen berreskurapenaren objektiboorokorrarekin loturiko hizkuntza politika unibertsitarioa definitu beharra dauka, eta, helpide bezala, arau marko bat eratu beharra» (Monreal, 1983b:
|
|
|
Erdal zein euskal lerroentzat plangintza bakarra egin da, bezeria homogeneoaeta bakarra balitz bezala, eta bezero horiek guztiek behar nahiz igurikapen berdinak izango balituzte bezala. Gainera, ikastetxez ikastetxe plangintza horiek diseinatu dituzten taldeak elebidunez eta elebakarrez?
|
bi
hizkuntza ofizialei dagokienez, osatuta zeuden.
|
|
2004
|
|
|
–Hizkuntza desberdinak lurralde berean elkarrekin bizitzea koofizialtasuna aitortzea da, hizkuntza gatazkak konponbideratzeko tresna. Koofizialtasunak
|
bi
hizkuntza ofizialak maila berean jartzea dakar eragin gisa, baina koofizialtasuna ulertzeko edo konfiguratzeko bideak ez dira unibokoak. Esan nahi da koofizialtasunak berdintasuna dakarrela, hizkuntzen arteko berdintasun juridikoa alegia; eta hori horrela izanik, hizkuntzen arteko menpekotasunezko harremanak gainditzeko bitartekotzat jo dezakegu.
|
|
2005
|
|
|
Nolanahi ere, euskara Euskal Herriko beste
|
bi
hizkuntza ofizialen berdintasun mailara ekarri eta euskararen belaunez belauneko transmisioa bermatu dadin, nahitaezkoa dugu kontsentsu edota adostasun politiko soziala areagotzea. Lehentasun nagusietako bat dugu hori.
|
|
|
Helburua zera da: euskalduntzearekin batera elebiduntzea,
|
bi
hizkuntza ofizialak ondo eta antzeko mailan jakitea, elebitasun orekatua lortzea, alegia. Horretarako, badirudi, eredua ere eskasa dela eta horrela jarraitzen badu esperantza gutxi dugu eredu horrekin.
|
|
|
Autonomia Erkidegoaren lurralde eremuan kokatzen diren enpresa edo establezimenduekin dituzten harremanetan, ofizialak diren bi hizkuntzetako edozein erabiltzekoa; enpresa eta establezimendu hauek,
|
bi
hizkuntza ofizialetako edozein erabiltzen dutela ere, zerbitzu egokia eman diete.
|
|
|
2 Erakunde publikoek kontsumitzaile eta erabiltzeekiko harremanetan
|
bi
hizkuntza ofizialak agertzea bermatuko dute. Hau guztia honela egingo da:
|
|
|
Zehazki kontsumitzaileei zuzendutako jakinarazpenak bi hizkuntzatan eman dira, eta baita fakturak, aurrekontuak eta antzeko agiriak ere, kontsumitzaile eta erabiltzaileak berak
|
bi
hizkuntza ofizialetako bat bakarrik erabiltzea aukeratu ezean.
|
|
|
Lege horren oinarriak ondokoak dira: hizkuntza ofizialkidetarik edozeinetan (gaztelaniaz zein katalanez) aurkeztutako agiriak erregistra daitezke; erregistroko idazkuna eragin duen agiria zein hizkuntzatan izan, eta hizkuntza ofizial hori erabil daiteke idazkuna egiteko; eskatzaileak aukeratutako hizkuntzan emango dira ziurtagiriak; herritarra hartzeko, edozein hizkuntza erabil daiteke, baina
|
bi
hizkuntza ofizialetako inprimakiak egongo dira eta euren arteko itzulpen lanak arinduko dira.
|
|
|
|
Bi
hizkuntza ofizial dagoen eremuan herritarrak edozein erabiltzeko eskubidea izatea oinarrizko eskubidea da, ez da pribilegioa, bai eta hautatuko hizkuntzan zuzenean ulertua izatekoa ere.
|
|
2006
|
|
|
Probintzia erromatarren goi mailakoak eta hirietako biztanleak helenizatuak eta erromatartuak zeuden. Hirietan hau gertatzen zein heinean, landak garapen geldoa zeukan, baita Inperioaren
|
bi
hizkuntza ofizialen onarpenean ere. Hizkuntza hauek erabiltzen zituzten hiriko biztanleekin eta administrazioarekin baina haien artean betiko hizkuntzarekin hitz egiten zuten.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan
|
bi
hizkuntza ofizial daude, eta hezkuntza sistema elebiduna da. Egoera soziolinguistikoa diglosikoa da, eta hizkuntza menderatzailea, gaztelania.
|
|
|
Desberdintasuna gainditu nahi duen hezkuntzak ez du bide eman behar
|
bi
hizkuntza ofizialetako bat ez ezagutzeko. Euskal gizartean integratu nahi dutenentzat, bi hizkuntzak ikastea eskubide izateaz gainera beharrezkoa ere bada, gizarteko kide izateko eta hala sentitzeko, eta gizartean nahiz lan munduan integratzeko aukerak gehitzeko.
|
|
|
• EAEko
|
bi
hizkuntza ofizialetatik, euskara da ahulago aurkitzen dena, eta horregatik berak izan behar du laguntzarik handiena.
|
|
2007
|
|
|
Bertan, Xabier Alkorta Kutxako Zuzendari Nagusia, Maria Jesus Aranburu G.F.A.ko Kultura Diputatua eta Astigarra, Hernani, Lasarte Oria, Urnieta, Usurbil eta Andoaingo alkateak eta udaletako euskara teknikariak bildu ziren hitzarmena sinatzera.Udaletxeetako ordezkariek azaldu zutenez," langileen artean eta herritarren artean euskararen erabilera gehitzeko asmoz ahaleginetan ari gara Euskara Biziberritzeko Plan Nagusiaren (EBPN) esparruaren barruan" eta Gipuzkoa Donostia Kutxak dituen bulegoak topagune ezin hobeak direla euskara erabiltzeko adierazi dute.Gipuzkoako Donostia Kutxak, euskararen alde egiten ari den lana azpimarratu nahi izan zuen: " bezeroei kalitatezko zerbitzua eskaintzea dugu helburu, kalitatearen osagai funtsezkoa delarik bezeroak harreman hizkuntza aukeratu ahal izatea; helburu hori erdieste bidean, lagungarri dela Gipuzkoako
|
bi
hizkuntza ofizialen arteko desoreka gainditzea, hizkuntza ahulenaren, euskararen, erabilera bultzatuz", honen harira," Ikuspegi honekin ari dela Gipuzkoako Donostia Kutxa euskararen presentzia ugaltzen, indartzen eta sendotzen, dagozkion esparru guztietan". Hartutako konpromezuakBuruntzaldeako Udalek eta Gipuzkoako Donostia Kutxak, orain arteko lankidetza indartu eta sakontzeko hel... elkarren arteko harremanak, ahozkoak eta idatzizkoak, euskaraz izango dira ahal den guztietan; Kutxak bere bezeroekin dituen harremanetan euskararen presentzia ugaltzen ahaleginduko da eta horretarako neurri zehatzak hartuko ditu:
|
|
|
Horrela ere, ondasun higiezinen erabilerak arautzen dituzten lege testu behinenak baturik daude liburuki batera. Horiek ere laster osatuko dira Hipoteka Lege eta erregelamenduaren aldetik,
|
bi
hizkuntza ofizialetan, hots, euskaraz eta gaztelaniaz, ondasun higiezinen gaineko zuzenbide espainiarraren ikuspegi zabala, Euskal Autonomia Erkidegoan zein Nafarroako Foru Komunitatean aplikagarri dena, eskaintzeko.
|
|
|
• Kontratatuko diren langileek
|
bi
hizkuntza ofizialak ezagutu behar dituzte.
|
|
2008
|
|
|
Euskara blokeatuta dago bi hizkuntza dominatzaileen ezarpena dela eta, horiek baitira Euskal Herria lotuta daukaten lurralde politikoko
|
bi
hizkuntza ofizialak. Gaztelaniarekin eta frantsesarekin alderatuz, euskara senide pobrea da, bertze biek pobretu eta baztertu dutelako bere eremu linguistikoan.
|
|
|
Inork ez du eztabaidatzen osasun arreta Erkidegoko
|
bi
hizkuntza ofizialetan jasotzeko familiek duten eskubidea. Are gutxiago pediatriaren eremuan, non azken urteotan, bai pediatrek nola Administrazioak esfortzu handia egin duten euskarazko osasun arreta egia bihur dadin.
|
|
|
Ez nintzen izan urriaren biarekin Patxi Lopezek Donostian egin zuen ekitaldian, ofizioak Kataluniara, non presidente sozialista bat
|
bi
hizkuntza ofizialetan nahikotasunez mintzatzen den, eraman ninduen eta. Egun horretarako prestatu zen manifestua interesez eta prestutasunez leitu dut, ordea.
|
|
|
Halaber, ikasketak
|
bi
hizkuntza ofizialetan egiteko aukera aipatu du Estebanek; hala, ikasleak hautatuko luke zein ikasgai egin euskaraz, eta zein gaztelaniaz. Goirizelaiaren arabera, «proposamen hori oso berandu dator, guk duela zortzi urte egin genuen».
|
|
|
Azken 3 urteetan jaiotako haurren gurasoek jasoko dute liburuxka etxean. Hartan guraso berriei azaltzen zaie ibarrean
|
bi
hizkuntza ofizial daudela: gaztelania eta euskara eta bien egoeraren berri ematen zaie. AholkuakSakanara etorri diren guraso berriei aholku ematen zaie haien seme alaba txikiekin ama hizkuntza erabiltzeko, haien berezko hizkuntza.
|
|
|
Alegia, zein hizkuntzatan eskolatu euskal hezkuntza sisteman 12 urte baino gehiagorekin sartzen diren ikasleak, kontuan hartuta ikasle horien ezaugarriak, haien nahiak eta proiektuak, eskolan egoteko geratzen zaizkien urteak... Izan ere, nola eskolatu gazte senegaldar bat —demagun—, Bilbora hamahiru urterekin heldu berria, eskolan hiru urte baino ez bazaizkio geratzen, epe argi eta garbi ez nahikoa
|
bi
hizkuntza ofizialetan konpetentzia lortzeko. Gaia tabua da hezkuntza foro euskaltzaleetan, baina hausnarketa serioa egin dugu gaztetxo horientzat errealista eta posible denaren izenean.
|
|
2009
|
|
|
Felix Etxeberria EHUko katedradunak iritzi artikulua plazaratu du Noticias de Gipuzkoan: " Gobernu aldaketaren ondoren, Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak borondatea erakutsi du Euskal Herriko
|
bi
hizkuntza ofizialek tratu bera izan dezaten(...) Tratu berarekin euskarak diskriminatua izaten jarraituko du. Non dago diskriminazio positiboa hizkuntza ahularekiko?
|
|
|
Honek, bistan denez, administrazioko eta botere publikoetako egiturak hizkuntza ofizial anitzen beharretara moldatzea galdatzen du. kuntza ofizialaren izaera duen Erkidegoko berezko hizkuntza jakitea ziurtatzea ere betebehar konstituzionala dela..., honek, jakina, bi hizkuntzak xede hori lortzea bidezko egingo duen indarraz irakatsiko direla dakar. Eta betebehar hori Estatututik ezezik, Konstituzio beratik ere dator (3 art.)". Horretaz gainera, Konstituzioaren interpretari gorenak eransten duenez" erregulatutako gutxieneko ordutegiak ez balira nahikoak
|
bi
hizkuntza ofizialak eraginkortasunez irakasteko, betebehar konstituzional hori ez litzateke beteko" (KAE 88/ 1983). Beraz, ez da aski hizkuntza ofizialak irakastea, baizik eta beharrezkoa da irakaskuntza hori modu eraginkorrean antolatzea, horrela, derrigorrezko hezkuntza amaitzerakoan, ikastetxea edo hautatutako eredua edozein dela ere, ikasleek dagokien lurralde eremuko hizkuntza ofiziala edo ofizialak jakin ditzaten.
|
|
|
Horrek zera esan nahi du: Konstituzioak ez duela gaztelania erabiltzera behartzen ez eta
|
bi
hizkuntza ofizial dituzten Autonomia Erkidegoetan inposatzen ere, baizik eta hautatutako hizkuntza ofizialaren erabilera bermatzen duela.
|
|
|
Bestalde, Konstituziotik ondorioztatu nahi bada Autonomia Erkidego elebidunetako
|
bi
hizkuntza ofizialen artean ez dagoela berdintasun juridikorik jakin beharra gaztelaniari bakarrik dagokiolako, baieztapen honi zenbait ñabardura erantsi zaio eta galdetu litzateke botere publikoek nola edo zein modutan bermatzen duten gaztelania jakitea. Honen erantzuna derrigorrezko irakaskuntzaren eta aurreikuspen hori hezkuntza planetan sartzearen bidetik etorriko da.
|
|
|
Baina ezin da ahaztu ofizial deklaratzetik ere aurreikuspen horixe datorrela, izan ere Estatuak, Konstituzio Auzitegiak dioenez, nahitaezko hezkuntzan hizkuntza ofizialak eraginkorki irakatsiko direla bermatzeko" betebehar konstituzionala" dauka. Beraz, betebehar honen ondorioz logikoa dirudi pentsatzea Autonomia Erkidego elebidunetan derrigorrezko irakaskuntza egiten duten ikasleek
|
bi
hizkuntza ofizial jakingo dituztela.
|
|
|
Orobat, ofiziala da gaztelera, espainiar Estatuko hizkuntza ofiziala baita. Pertsona orok
|
bi
hizkuntza ofizialak erabiltzeko eskubidea dauka eta Kataluniako biztanleek haiek jakiteko eskubidea eta betebeharra dauzkate. Kataluniako botere publikoek eskubide horien egikaritza eta betebehar honen betetzea errazteko behar adina neurri ezarri behar dute.
|
|
|
Dena den, aldi berean bi hizkuntza dauden Erkidegoetan, berezkotasun printzipioak ezin du ofizialtasun bikoitzaren printzipioa ezabatu. Nolabaiteko modulazioak eragin ditzake, baina orokorrean da hizkuntza bakarraren printzipioa aplikatu,
|
bi
hizkuntza ofizialetako edozeinetan burututako edozein jarduerak erabateko balio eta eragin juridikoa izango baitu. Beraz, hizkuntzen erabilerari dagokionean, Administrazio Publikoek bermatu behar dutena da herritarrek hautatutako hizkuntza ofiziala erabiliko dela ad extra edo kanpo harremanetan, Erkidegoaren berezkoa izan ala ez; ezberdina da lan harremanetan —edota Administrazioaren ad intra edo barne harremanetan—, jarduera hauetan Erkidegoan berezkoa dena soilik erabil daiteke eta hori guztiz onargarria litzateke, beti ere noski, lege babesa badago eta Administrazioaren zerbitzura dauden langileak hizkuntzaren ikuspuntutik trebatuta badaude.
|
|
|
honetara, 1 hizkuntzaeskakizuna euskarako edo euskaraz eskolik ematen ez duten irakasleei ezartzen zaie eta gurasoekin zein ikasleekin euskaraz komunikatzeko gaitasuna ematen die; 2 hizkuntza eskakizunarekin ordea, eskolak euskaraz eman ditzakete. Uztailaren 28ko 197/ 1998 Dekretuko 26 artikulua, ostera, irakasleen hizkuntza gaitasunari buruzkoa da eta irakasle berriek Erkidegoko
|
bi
hizkuntza ofizialetan eskolak emateko gai izan behar dutela xedatzen duvii.
|
|
|
" Autonomia Erkidegoaren lurralde eremuan kokatzen diren enpresa edo establezimenduekin dituzten harremanetan, ofizialak diren bi hizkuntzetako edozein erabiltzekoa". Honetara, aipatu Legeak xedatzen du, enpresa eta establezimendu horiek,
|
bi
hizkuntza ofizialetako edozein erabiltzen dutela ere, zerbitzu egokia eman dietela (37.b art.). Gerora, uztailaren 1eko 123/ 2008 Dekretuak, erabiltzaileen zein kontsumitzaileen hizkuntzaeskubideei buruzkoak zehazten ditu, jendeari begirako enpresen, erakundeen eta establezimenduen hizkuntza betebeharrak. Alabaina, Kontutan hartu beharra dago, Europako Kontseiluko Ministroen Batzordeak, 2005eko irailaren 21ean onartutako Gomendioan, zera aholkatzen diela espainiar agintariei, Autonomia Erkidegoetan kokatutako JustiziaAdministrazioko langileei buruz Kartako 9 art.ak ezarritakoarekin bat:
|
|
|
euskara ere lan hizkuntza normala bilakatzea; esan nahi baita, bihar etziko planen xedea ez da izango euskararen presentzia bermatzea, zeren hori, itzulpenaren makulua erabilita bada ere, dagoeneko ziurtatuta dago neurri handi batean; hurrengo plangintzaldiko helmuga izango da Administrazioan bi hizkuntzen erabileran berdintasunerantz pauso eraginkorrak ematea. Administrazio honek zabaldu egin behar du
|
bi
hizkuntza ofizialak erabiltzearen aukera, betiere urratsez urrats eta eragile guztien adostasunaz. Eta une honetantxe eman daiteke urrats garrantzitsu hori, aurreko plangintzaldien bitartez ezagutza maila ona erdietsia den une honetan:
|
|
|
" Euskara eta gaztelania zerbitzu hizkuntza dira herritarrekin, harremanetako hizkuntza beste administrazio batzuekin, eta lanhizkuntza Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean eta bere erakunde autonomoetan. Hori betetze aldera, derrigorrezko hizkuntza eskakizuna egiaztatuta daukaten Eusko Jaurlaritzako langileei
|
bi
hizkuntza ofizialetan jarduteko gaitasuna aitortzen zaie; hortaz, hizkuntza batean zein bestean erantzungo diote lanari, kasu bakoitzean, lan beharkizunen arabera". Halaber, errespetatu behar da Eusko Jaurlaritzaren Kontseiluak hartutako Akordioa (2006ko otsailaren 28an), Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorreko, bere erakunde autonomoetako eta zuzenbide pribatuko erakunde publikoetako administrazio kontratuen egikaritzan bete beharreko hizkuntza baldintzei buruzkoa (18 art.).
|
|
|
Orobat, ofiziala da gaztelera, espainiar Estatuko hizkuntza ofiziala baita. Pertsona orok
|
bi
hizkuntza ofizialak erabiltzeko eskubidea dauka eta
|
|
|
Aurten, IV plangintza aldia onartu berri du, 2012ko abenduaren 31 bitartean indarrean egongo dena. Plan honen helburu orokorrak honako hauek dira: Donostiako Udalak herritarrekin dituen harremanetan, ahoz zein idatziz,
|
bi
hizkuntza ofizialak erabiltzeko aukera bermatzea. Euskararen ahozko erabilera areagotzea, herritarrekiko jarduna erabat bermatuz eta Udal barruko lan harremanetan erabilera handituz. Euskararen idatzizko erabilera areagotzea, sorkuntzari lehentasuna emanez. Langileen hizkuntza gaitasuna handitzea. Irudi korporatiboan eta hizkuntza paisaian bi hizkuntza ofizialen presentzia osotasunean bermatzea....
|
|
|
Aurten, IV plangintza aldia onartu berri du, 2012ko abenduaren 31 bitartean indarrean egongo dena. ...k herritarrekin dituen harremanetan, ahoz zein idatziz, bi hizkuntza ofizialak erabiltzeko aukera bermatzea. Euskararen ahozko erabilera areagotzea, herritarrekiko jarduna erabat bermatuz eta Udal barruko lan harremanetan erabilera handituz. Euskararen idatzizko erabilera areagotzea, sorkuntzari lehentasuna emanez. Langileen hizkuntza gaitasuna handitzea. Irudi korporatiboan eta hizkuntza paisaian
|
bi
hizkuntza ofizialen presentzia osotasunean bermatzea.
|
|
|
Euskararen normalizazioaren inguruan egiten diren jarduera eta ekimenak gizarteak ezagutzea beharrezkoa da jarduera horien arrakasta lortu nahi badugu. Baina informazioa eta ezagutza edukitzeaz gain, gure hiriko
|
bi
hizkuntza ofizialen arteko elkarbizitza orekatua lortzeko, hizkuntza gutxituaren alde egin behar den ahaleginak daukan garrantziaz ohartarazi egin behar da gizartea: motibazioa eta sentiberatzea lantzea ezinbestekoa da.
|
|
|
Xedea 2009ko ekitaldian Euskal Autonomia Erkidegoko
|
bi
hizkuntza ofizialetatik edozeinetan jatorrizko antzerki testuak sortzea. Diru kopurua:
|
|
|
PPk eta PSEk Euskararen Erabilera Normalizatzeko Planaren puntu batzuk aldatzea eskatu diote astelehen honetan Arabako Aldundiari, tartean Administrazioaren kontratazioetan
|
bi
hizkuntza ofizialak, euskara eta gaztelania, jakitea eskatzen zuena.
|
|
|
Euskararen Erabilera Normalizatzeko Planaren arabera, Aldundiaren kontratazioak
|
bi
hizkuntza ofizialetan egin behar dira, eta mailaka zerbitzuak, obrak eta hornikuntzak egiteko kontratatutako enpresei ere hizkuntza eskakizunak ezarri behar zaie.
|
|
|
Jardunaldi hauek Euskal Herrian
|
bi
hizkuntza ofizialetan sorturiko poesia ezagutzeko aukera paregabea eskaintzen digute. Castillo Suárez olerkaritik (1976), Blanca Sarasua (1939) eta Jorge G. Aranguren-era (1938) doan belaunaldi baten poesiarekin gozatuko dugu, eta emakumea izango da gai nagusietako bat.
|
|
|
Aralarren ordezkariak Legebiltzarrean azaldu duenez, Celaak hiru hizkuntza irakastea badu helburu, beharrezkoa da eredua indartzea, horrek bermatzen baitu
|
bi
hizkuntza ofizialak ikastea.
|
|
|
Basabek sailburua kritikatu du inposaketaren aurka dagoela dioenean, izan ere, ze inposaketaz ari den galdetu dio, zeren legez inposatzen den hizkuntza bakarra ez da euskara. Hemengo gurasoak dira, urtero eta askatasun osoz,
|
bi
hizkuntza ofizialen ezagutza bermatzen duen eredu bakarra hautatzen dutenak, gaineratu du.
|
|
|
Aralarreko legebiltzarkidearen esanetan, Hezkuntza Sailak A ereduaren aldeko apustua egiten du,
|
bi
hizkuntza ofizialak ikasteko ez duela balio jakinda ere. Hezkuntza Sailak badaki eredu horretan ikasten dutenek ez dutela bi hizkuntza ofizialak ikasteko eskubiderik, eta hori jakinda, mantendu egingo dute, salatu du.
|
|
|
Aralarreko legebiltzarkidearen esanetan, Hezkuntza Sailak A ereduaren aldeko apustua egiten du, bi hizkuntza ofizialak ikasteko ez duela balio jakinda ere. Hezkuntza Sailak badaki eredu horretan ikasten dutenek ez dutela
|
bi
hizkuntza ofizialak ikasteko eskubiderik, eta hori jakinda, mantendu egingo dute, salatu du.
|
|
|
Greavesen esanetan, PPri eta PSE EEri galdetu zaie zergatik aldatzen den hain modu partzialean elebitasuna ezarriko ez duen dekretu bat, zeren hori baita
|
bi
hizkuntza ofizial dituen herrialde batek behar duena.
|
|
|
“Hizkuntza horiek modu naturalean sortu ziren, entzumen faltaren arazoari irtenbide komunikatibo gisa, eta pertsona gorren komunitatean hazi eta garatu ziren”. Kanpalekuak
|
bi
hizkuntza ofizial izanen ditu: ingelesa eta Nazioarteko Zeinu Sistema (SI), ahozko hizkuntzen esperantoaren baliokidea.
|
|
|
Sari emanaldian egon nintzen larunbat honetan, eta minduta sentitu nintzen. Ekitaldi osoa gazteleraz izan zen, nahiz eta erakunde publiko batek antolaturik izan, nahiz eta udalaren
|
bi
hizkuntz ofizialetara irekita egon. Euskarazko gutun sarituak irakurrita izan zirelako esker, bestela agur, txalo bero bat eta hurrengo urtera arte hitzetara mugatua izango zen euskararen presentzia.
|
|
|
Haren aburuz, eredua euskaran murgiltzeko prozesuan oinarritzen da. NIZEko kide diren 57 ikastetxe publikoek Nafarroako
|
bi
hizkuntza ofizialetan hizkuntza garapena izateko heziketa eskaintzen dute, baita atzerriko hizkuntzetan ere, ingelesa edo frantsesa esaterako. Halaber, Anduezak hainbat zehaztapen egin ditu:
|
|
|
Osakidetzak kritikak piztu ditu gaur eta bihar eta apirilaren 3tik 5era arte LEP lan eskaintza publikoaren barruan antolatuko dituen azterketetan Euskal Autonomi Erkidegoko
|
bi
hizkuntz ofizialen artean dagoen desorekaren inguruan. Berdintasun printzipioa hautsi duela eta euskara edo gaztelera erabiltzeagatik bereizkeria gertatzen dela egotzi diote oposizio horietan parte hartuko duten hainbat lagunek eta zenbait gizarte eragilek.
|
|
|
EAEn
|
bi
hizkuntza ofizial daude teorian. Praktikan euskarak ez du espainierak duen bermerik eta duela egun gutxi() Behatokiak argitaratutako txostenaz BERRIAn zetorrena ikusi besterik ez dago hori frogatzeko.
|
|
|
Praktikan euskarak ez du espainierak duen bermerik eta duela egun gutxi() Behatokiak argitaratutako txostenaz BERRIAn zetorrena ikusi besterik ez dago hori frogatzeko. Hala eta guztiz ere, ofizialkidetasun hori ere ez du onartzen PP PSOE multzoak eta hortik atera da gurasoen askatasunaren izenean,
|
bi
hizkuntza ofizialetako bat, euskara, ez ikasteko moduko eredua aukeratzeko askatasuna aldarrikatzea eta, aldiz, espainieraz soilik ikasteko aukera aldeztea. Horrek osagarri, administrazioan hizkuntza ofizial bat, euskara, derrigorrez ez eskatzea du atzetik eta hori dena euskaraz ez dakitenen askatasunaren izenean.
|
|
|
Aralarreko legebiltzarkideak nabarmendu zuen, ezinbestekoa? dela kargu batzuetan EAEko
|
bi
hizkuntz ofizialak jakitea. EBko Mikel Aranak eta EAko Jesus Maria Larrazabalek adierazi zuten komunikabideen bidez izan dutela izendapenen berri.
|
|
|
Mikel Aranak proposatu zuen esperientziadun aditu talde batek osatutako kontseiluak aukeratzea EITBko zuzendaria, Kataluniako ereduari jarraiki. Aralarrek bat egin zuen proposamenarekin, eta, horrez gain, zuzenketa bat egin zuen, Euskal Irrati eta Telebista Publikoko zuzendariak EAEko
|
bi
hizkuntz ofizialak menpera ditzala eskatuz. Eskaera horrekin EAJ, ados?
|
|
|
Esandakoaren bidetik, beraz, eskolari hizkuntza helburuak jartzerakoan, hots, Euskararen Legeak dioen"
|
bi
hizkuntza ofizialak erabiltzeko adina ezagutzea" hizkuntza helburu bidez zehazterakoan?, oso kontuan hartu behar dira gaur egungo eta datozen 15 urtetako gazte elebidunen ezaugarriak [71], ezaugarri horietatik ondorioztatzen diren mugak eta eskolaren esku jarriko diren baliabideen eraginkortasuna, horiek denak aintzakotzat hartuta finkatu baitira haur eta gazte ikasle gehienentzako hizkuntza... Beste hitzetan esanda, euskalduntzeko hizkuntza helburua finkatzerakoan kontuan izan behar dira, besteak beste, hezkuntza sistemaren ahalbideak, euskararen pisu demografikoa eta bizi indar soziala, eta egoera soziolinguistiko anizkoitza.
|
|
|
Faktore horien artean honako hauek jotzen ditugu garrantzitsuentzat: gurasoei aitortu eta bermatu behar zaie euren seme alaben irakas hizkuntza aukeratzeko eskubidea; ikasleek, derrigorrezko hezkuntza aldia amaitzean,"
|
bi
hizkuntza ofizialak erabiltzeko adina" ezagutzeko obligazioa dute; tokian tokiko egoera soziolinguistikoa kontuan hartu behar da; eta irakaskuntza elebiduna ahalbidetu duen sistema adostasun edo kontsentsu zabalean sostengatu behar da. Egin behar diren aldaketak eginda, eta hizkuntza ereduen sistema gaindituta ere, gure irudiko, oinarri horiek egokiak izaten jarraitzen dute etorkizunari begira ere, hots, egokiak izaten jarraitzen dute etorkizun hurbileko marko eleaniztun berrirako ere.
|
|
|
Zenbaitek dioenaren kontra, eta Auzitegi Konstituzionalaren epaiek gai honen inguruan esandakoen argitan, aipatutako eskubidea ez aitortzea ez da nahitaez joko arau konstituzionalen aurkakoa. Halere,"
|
bi
hizkuntza ofizialak erabiltzeko adina" ezagutzeko obligazioa ezarri zuen legearekin (Euskararen Legearekin alegia) ez litzateke bat etorriko, lege horrek aitortzen baitu hizkuntza aukeratzeko eskubidea ere. Gure irudiko, hizkuntza politikaren arloan zutoin nagusia den Legea aldatzeko, ezinbestekoa da, gutxienez, 1982an onartua izan zenean, bere alde izan zuen neurriko adostasun kuantitatibo eta kualitatiboa bermatzea.
|
|
|
Izan ere, uste baitugu, hizkuntza politikaren bizkarrezurra ukitzen duten kontuak adostasun ahalik eta zabalenaz baino ezin direla aldatu, euskararen indarberritze soziala ahulduko ez bada. Nolanahi ere, uste izatekoa da, hizkuntza aukeratzeko eskubidea bertan behera utziko lukeen lege aldaketak tokirik izango lukeela Konstituzioaren hesi mugen barruan, hura balitz legegileen borondatea eta, jakina,
|
bi
hizkuntza ofizialen ezagutza bermatuta beti ere.
|
|
|
Eskubide hori, gainera, ezin balia daiteke modu absolutuan eta Euskararen Legeak ezarritako obligazio hau bermatu gabe: derrigorrezko hezkuntza amaitzean,
|
bi
hizkuntza ofizialetan, beraz, baita euskaraz ere, komunikatzeko gaitasuna eskuratzeko obligazioa, alegia.
|
|
|
Gogoan izan behar da, 1979ko Autonomia Estatuaren eskutik, Euskal Autonomia Erkidegoko herritar guztiek aitortua dutela euskara eta gaztelania ezagutu eta erabiltzeko eskubidea. Horregatik bizkarreratu izan zaio hezkuntza sistemari
|
bi
hizkuntza ofizialen ezagutza ikasleei bermatzeko obligazioa. Bistan da gizartean ahul den euskararen ezagutza ezin berma daitekeela eskolaren ahalegina handia eta berariazkoa izan ezean.
|
|
|
Ahalik eta tentsio gutxien eta giro barea behar da aurrera jarraitzeko. Kontuak honela izanik, eta euskararen kasuan, zertarako ukatu behar zaio irakas hizkuntza aukeratzeko eskubidea inori,"
|
bi
hizkuntza ofizialak erabiltzeko adina ikasteko" obligazioarekin mugatuta. Ez al da oso ondo asmatutako bikotea (irakas hizkuntza aukeratzeko eskubidea eta bi hizkuntzak" erabiltzeko adina" ikasteko obligazioa) ahalik eta elebitasun orekatuena lortzea helburutzat hartu duen gizarte baten kohesiorako?
|
|
|
Beste zenbaiten artean, epaitegi prozedurak gaztelaniaz ez ezik euskaraz ere egin ahal izateko bidea hertsiki ixten du aipaturiko epaiak, Europako Kontseiluaren Hizkuntzen Euroitunean jasotako konpromisoei bizkarra erakutsiz, Hizkuntzen Euroitunaren 2008ko ebaluazio txostenean Espainiako Justizia Administrazioari espresuki eskatzen zaion horri jaramonik egin gabe, eta
|
bi
hizkuntza ofizial dituen gizarte batean ezin onartuzkoa den jarrera erakutsiz.
|
|
|
Kontsumitzaileei bi eratako hizkuntza eskubideak aitortzen zaizkie 2003ko Kontsumitzaileen eta Erabiltzaileen Estatutuaren legean: batetik, ondasunei eta zerbitzuei buruzko informazioa euskaraz zein gaztelaniaz jasotzeko eskubidea, eta, bestetik, Euskal Autonomia Erkidegoan kokaturiko enpresa edo establezimenduekin dituzten harremanetan
|
bi
hizkuntza ofizialak, bata nahiz bestea, erabiltzekoa. Legeak dioenez, eskubide horiek pixkanaka baliatuko dira, horretarako onartu den dekretuan zehazturiko baldintzetan.
|
|
|
Ahozko informazioa ematerakoan, ordea, bereizi behar dira publiko zabalari megafonia bidez emandako informazioa eta bezeroarekin eduki ohi den zuzeneko harreman banakakoa. Publiko zabalari megafonia bidez ematen zaion ahozko informazioa
|
bi
hizkuntza ofizialetan eman behar da, nahitaez, hori baita kontsumitzaileak duen eskubidea. Bezeroaren eta establezimenduko pertsonalaren artean gauzatzen diren zuzeneko harremanetako hizkuntza betebeharra, ordea, ezberdina da ezinbestean.
|
|
|
Aipatu berri dugun" prestasun printzipioaren" eskutik bermatzen du, beraz, Euskadiko araubideak kontsumitzaile eta erabiltzaileei aitorturiko hizkuntza eskubidearen aplikazioa, ahozko komunikazio indibidualizatuari dagokionez. Izan ere, kontsumitzaileari aitortzen zaion hizkuntza eskubideak("
|
bi
hizkuntza ofizialetako edozein erabiltzen dutela ere, zerbitzu egokia jasotzeko eskubidea" k) alde bi baititu solaskidea pribatua denean: aktiboa bata, eta pasiboa bestea.
|
|
|
Eremu pribaturako araubide honen argitan, bistakoa da gizabanakoaren eskubideak eta askatasuna bermatzea guztiz bateragarria dela gizarteak bere buruari ezarri dion eta onartu duen helburu kolektibo bat sustatzearekin. Hots,
|
bi
hizkuntza ofizial dituen eta elebiduna izan nahi duen gizarte batean hizkuntza pluraltasuna sustatzea eta, aldi berean, gizabanakoen askatasuna bermatzea guztiz bateragarriak dira, baldin eta hartarako malgutasunik baldin badago, hizkuntza aniztasunarekiko atxikimendurik baldin badago, deserosotasun batzuk onartzeko prestasuna baldin badago eta, jakina, proportzionaltasunaren eta progresibotasuna... Kontsumitzaileen hizkuntza eskubideei buruzko araubide honek erakusten du egingarria dela herritar guztien hizkuntza eskubideak errespetatzea eta egiazki bermatzea, inoren eskubideak ukatu eta zapaldu gabe, eta herritar guztien eskubide guztiak errespetatuz.
|
|
|
2005 legegintzaldian Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak hainbat urrats egin zuen, hezkuntza sisteman sakoneko aldaketak egiteari begira, honakoa hartuta helburutzat: derrigorrezko hezkuntza aldiaren amaierarako ikasleei
|
bi
hizkuntza ofizialen ezagutza bikainago bat bermatzea, ikasleak behartuta baitaude, derrigorrezko hezkuntza amaitzean, bi hizkuntza ofizialak" erabiltzeko adina" jakitera. Eusko Jaurlaritzak osorik, eta bera babesten zuten hiru alderdi politikoek, berea zuten helburu hori.
|
|
|
2005 legegintzaldian Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak hainbat urrats egin zuen, hezkuntza sisteman sakoneko aldaketak egiteari begira, honakoa hartuta helburutzat: derrigorrezko hezkuntza aldiaren amaierarako ikasleei bi hizkuntza ofizialen ezagutza bikainago bat bermatzea, ikasleak behartuta baitaude, derrigorrezko hezkuntza amaitzean,
|
bi
hizkuntza ofizialak" erabiltzeko adina" jakitera. Eusko Jaurlaritzak osorik, eta bera babesten zuten hiru alderdi politikoek, berea zuten helburu hori.
|
|
|
Lege horren arabera," ikasle guztiei, hezkuntza maila ezberdinetan, irakaskuntza euskaraz eta gaztelaniaz hartzeko eskubidea aitortzen zaie. Horretarako, Legebiltzarrak eta Jaurlaritzak elebitasuna pixkanaka Euskal Autonomia Erkidego osoko hezkuntza sisteman orokortzeko neurri egokiak hartuko dituzte" (15 artikulua), eta" Jaurlaritzak, ikasleei nahitaezko ikastaldiak bukatzerakoan
|
bi
hizkuntza ofizialak erabiltzeko adina ezagutuko dituelako segurantza emateko xedezko neurriak hartu eta euskara giroa bermatuko du" (17 artikulua).
|
|
|
Bermatu behar dira euskararen erabilera normalizatzearen gaineko legerian jasotako hizkuntza eskubideak; beraz, gurasoei bermatu behar zaie beren seme alaben irakas hizkuntza hautatzeko eskubidea. Baina elebitasunaren helburu komunitarioa egiazki gauzatu ahal izateko bermatu behar da, baita ere, ikasle guztiek eskuratu behar dutela neurri bateko gaitasuna
|
bi
hizkuntza ofizialetan. Aipaturiko eskubidea eta betebeharra bi biak daude 1982an finkaturiko Hitzarmen Politiko eta Sozialaren oinarrian.
|
|
|
Unibertsitatean gradu ikasketak gaztelaniaz nahiz euskaraz egiteko aukera ahalbideratu behar da pixkanaka, besteak beste bezeroen eskaera arrazoizkoari erantzutea bidezkoa delako, eta bistan da guztiz arrazoizkoa dela
|
bi
hizkuntza ofizialetan ikasi nahi izatea (hori da gero eta ikasle gehiagoren gogoa). EHU UPVko arduradun nagusien adierazpenen argitan lehenago esan dugunez, ikasturtean, aipatutako ikasketa horietako nahitaezko kreditu guztiak eskainiko ditu euskaraz Euskal Autonomia Erkidegoko unibertsitate publikoak.
|
|
|
Aukera berdintasuna eta askatasuna dira demokraziaren oinarri; hortaz, hizkuntz aukera berdintasuna eta askatasuna dira demokrazia linguistikoaren oinarri.
|
Bi
hizkuntza ofizial dituen gizartean, elebitasunak ahalbidetzen ditu aukera berdintasuna eta hizkuntza askatasuna. Ez da elebitasuna, elebakartasuna baizik, desberdintasun sozialak eta diskriminazioak sortzen dituena.
|
|
|
Espainiako Gobernuko Hezkuntza Ministerioak, gaztelania gaitasuna neurtzea xede hartuta, 2007an, inkesta bat egin zuen lehen hezkuntzako azken mailako ikasleen artean (12 urteko ikasleen artean, hots, derrigorrezko hezkuntza bukatzeko oraindik lau urte falta zaizkien ikasleen artean).
|
Bi
hizkuntza ofizial dituzten erkidegoetako ikasleek 256 puntu eskuratu zituzten, eta hizkuntza bakarreko erkidegoetakoek, aldiz, lau gutxiago, 252 puntu. PISA nazioarteko informeak ere hori bera berretsi zuen.
|
|
|
normalizazioa eta sustapena. Euskararen legearen helburu nagusia erabilera normalizatzea zen, herritarrek
|
bi
hizkuntza ofizialak jakin eta eguneroko bizitzan erabiltzeko eskubidea bideratzea, hain zuzen ere. Horrek, bistan denez, neurri positiboak hartzea eskatzen zuen bi hizkuntzetan ezaugarri ahulenak erakusten zituenaren alde.
|
|
|
|
Bi
hizkuntza ofizial dituen gizarte batean, profesionaltasunaren ezaugarri da bi hizkuntzen ezagutza, zalantzarik gabe. Inork uste ote du apaingarri bat dela gaztelaniaren ezagutza Espainiako edozein lurraldetako zerbitzu publikoetan, herri langileen profesionaltasunarekin eta kalitatearekin inolako loturarik ez duena?
|
|
|
Erantzun bat datorkigu burura:
|
bi
hizkuntza ofizialen berdinkidetasuna eta parekotasuna hizkuntza hegemonikoaren nagusitasunaren talaiatik ukatzearen ondorioa dirudi euskararen ezagutza profesionaltasunaren zakutik kanpora uztea. Esan dezagun garbi:
|
|
|
Esan dezagun garbi:
|
bi
hizkuntza ofizial dituen gizarte bateko zerbitzu publikoetan, herritarrei zerbitzua ematerakoan, merezimendu profesionaltzat hartu behar da bi hizkuntza ofizialen ezagutza, ezbairik gabe hartu ere.
|
|
|
Esan dezagun garbi: bi hizkuntza ofizial dituen gizarte bateko zerbitzu publikoetan, herritarrei zerbitzua ematerakoan, merezimendu profesionaltzat hartu behar da
|
bi
hizkuntza ofizialen ezagutza, ezbairik gabe hartu ere.
|
|
|
Herri administrazioen egitekoa da euskararen erabilerarako aukerak sortzea eta erabilera pixkanaka eta tokian tokiko errealitate soziolinguistikoaren araberako neurrian bermatzeko mekanismoak bideratzea. Honetan ere jarrera sustatzaileak hartu behar dituzte nahitaez administrazioek,
|
bi
hizkuntza ofizialen berdinkidetasuna lortzeko ezinbestekoa baita pendulua beti ere hizkuntza hegemonikoaren alde jartzen duten inertziei aurre egitea. Gainera, eta hau ere ez da arrazoi makala, administrazioko lanpostu bat eskuratzerakoan euskararen ezagutzarik ez egiaztatu izanagatik kanpoan geratu diren herritarrekiko, ez litzateke zuzena izango gero lanpostuan euskararen beharrik ez izatea.
|
|
|
Herritarrei aitortzen zaizkien hizkuntza eskubideak herritarrek baliatu ahal izan ditzaten betebeharrak ezarri ohi zaizkie herri aginteei eta administrazioei. Hortaz, esparru publikoan bete beharreko obligazioak betetzeko helburuarekin hartu behar diren neurriak hartzea, esate baterako,
|
bi
hizkuntza ofizial dituzten erkidegoetako herri administrazioetan lanean jarduteko bi hizkuntza ofizialen ezagutza eskatzea edo kontuan hartzea, ezin liteke hertsadura ez bidezkotzat hartu, beharrezkoa eta zilegi den hertsaduratzat baizik.
|
|
|
Herritarrei aitortzen zaizkien hizkuntza eskubideak herritarrek baliatu ahal izan ditzaten betebeharrak ezarri ohi zaizkie herri aginteei eta administrazioei. Hortaz, esparru publikoan bete beharreko obligazioak betetzeko helburuarekin hartu behar diren neurriak hartzea, esate baterako, bi hizkuntza ofizial dituzten erkidegoetako herri administrazioetan lanean jarduteko
|
bi
hizkuntza ofizialen ezagutza eskatzea edo kontuan hartzea, ezin liteke hertsadura ez bidezkotzat hartu, beharrezkoa eta zilegi den hertsaduratzat baizik.
|
|
2010
|
|
|
Jatorriz euskalduna ez izan arren, euskaraz ondo moldatzen den irakaslea behar dugu, gainontzean ez du irakaskuntzan zeregin handirik izango". Elizaldek gaineratu du irakasle eskolan ikasten dutenek
|
bi
hizkuntza ofizialetan gaituak izan behar dutela. Egun, Donostiako Irakasle Eskolan euskara hutsezko eskaintza besterik ez dago, eta Bizkaian eta Araban ere planteamendua birmoldatu dute, ahalik eta ikasle gehienek irakaskuntza ikasketak elebidun izanez amai ditzaten.
|
|
|
1982ko Euskararen erabilpena arauzkotzeko oinarrizko legeak dio hitzez hitz: " Jaurlaritzak, ikaslegoari nahitaezko ikastaldiak bukatzerakoan
|
bi
hizkuntza ofizialak erabiltzeko adina ezagutuko ditueneko segurantza emateko xedezko neurriak hartu eta euskara giroa bermatuko du, barne nahiz kanpo ekintzapidetan".
|
|
|
Urtez urte eredua guraso gehiagok aukeratzen dute eta azken ikasturte honetan gurasoen %71ak aukeratu du eredua bere 3 urteko seme alabentzat. Inguruari begiratzen badiogu Katalunian ere
|
bi
hizkuntza ofizial izanik betidanik Hezkuntza guzti guztia ereduan izan dute.
|
|
|
Eskolentzako laguntza zerbitzu modura sortu ziren barnetegiak; ikasleek nahitaezko ikastaldiak amaitzerako
|
bi
hizkuntza ofizialak ezagutu beharraren testuinguruan.
|
|
|
• Ofizialtasuna.
|
Bi
hizkuntza ofizial izatea abantaila da %77arentzat. (5.5 atala, 69 or.)
|
|
|
|
Bi
hizkuntza ofizial izatea abantaila da %77arentzat.
|
|
|
Norbanakoaren urritasuntzat hartuko da, eta, halere, inork —ez irakasleek, ez ikasleek, ez erakundeak— du ikasketaedo erakunde jardueren hizkuntza aldatu horregatik. Printzipio horiei jarraiki, bai ikasleek, bai eta irakasleek ere, eskubidea izango dute
|
bi
hizkuntza ofizialetako zein erabili nahi duten erabakitzeko, hau da, katalana edo ingelesa. Azken horiek, betiere, dagokien zentroak edo erakundeak berak emandako jarraibideen edo onarpenaren mende egongo dira.
|
|
|
Goi mailako hezkuntzako erakundea da UPF; zortzi sail ditu, hamalau titulu, graduatutako eta graduatu gabeko tokiko 8.000 ikasle, 600 langile akademiko, eta administrazioko 400 langile. 2000 urteaz geroztik, UPFren barne araudiak xedatzen du katalana izango dela unibertsitateko hizkuntza nagusia,
|
bi
hizkuntza ofizial (katalana eta gaztelania) dauden testuinguru honetan; eta, beraz, irakasle guztiek izan behar dutela hori ulertzeko gai. Katalana erabiltzen da erakundeeta administrazio kudeaketan.
|
|
|
Barne araudiak xedatzen du katalana izango dela unibertsitateko hizkuntza nagusia,
|
bi
hizkuntza ofizial (katalana eta gaztelania) dauden testuinguru honetan; eta, beraz, irakasle guztiek izan behar dutela hori ulertzeko gai. Katalana erabiltzen da erakundeeta administraziokudeaketan.
|
|
|
beraiek bezala euskaraz bizi nahi duten herritarrek. kontua da nahitaezkoa dela hori bizikidetzarako, eta askotarikoen arteko adostasun sendorik gabe jai duela euskarak. urtean, eusko legebiltzarrean ordezkaritza nagusia zuten talde abertzale eta ez abertzale gehienen adostasunez onartu zen 10/ 1982 oinarrizko legea, euskararen erabilpena" arautzen" duena. lege hark euskara babesteari begira hainbat obligazio ezarri zizkien herri aginteei, eta euskara erabiltzeari begira hainbat eskubide aitortu herritarrei. hura izan zen oinarria, oinarri ezin sendoagoa, printzipio demokratikoetan zurkaiztua zegoelako eta adostasun politikoak babestua zegoelako. adostasun hartatik kanpora geratu ziren pp eta hb. adostasun hari pitzadurarik eta murrizketarik gabe eutsi litzaioke, eta areagotu, adostasun hura zabaltzea eta sendotzea baita erronka berriei erantzuteko ezinbestez behar dena. gainera, pentsa liteke adostasun politikoa sendotzeak adostasun soziala areagotzeko balioko lukeela. adostasunak solaskideen ikuspuntuei ere lekua egitea eskatzen du. adostasun puntuak beti izan ohi dira batzuek nahiko luketena baino gehiago eta bestetzuek nahiko luketena baino gutxiago. kontua da nahitaezkoa dela hori bizikidetzarako, eta askotarikoen arteko adostasun sendorik gabe jai duela euskarak. bigarrena: hizkuntza politika eraginkorra, zilegia eta sustatzailea. oinarrizko legearen itzalean araubide juridiko zehatza eta euskara sustatzeko politika zabala ezarri ziren abian, hezkuntzaren alorrean, hedabideetan, administrazioan, zerbitzu publikoetan, aisialdian, lan munduan eta abarretan
|
bi
hizkuntza ofizialetan ahulenari —euskarari— behar zuen tokia eta eginkizuna ematearren. horretan behar da jarraitu, geldialdirik eta atzerapausorik gabe. arazo berriei irtenbide berriak aurkituz, eraginkortasunez beti, eta ahantzi gabe zein den gainditu beharreko desoreka (euskarak gaztelaniarekiko duena), zein den anomalia (gizartearen zati bat elebakarra izatea), eta hori guztia baret... aurrekoarekin loturik, gizartearen eta herritarren borondatea. aro demokratikoan daramatzagun hiru hamarkada hauetan, euskal gizarteak eta herritarrek —erakunde, elkarte eta abarretan antolatutako eragile sozialek eta norbanakoek— behin eta berriz berretsi eta sendotu dute euskararekiko estimua eta nahia. euskal gizarteak elebitasunaren aldeko apustu garbia egin du eta euskara biziberritzeko ahalegin sozio-politikoa babestu eta eragin du. laugarrena:
|