|
2000
|
|
|
Aurretikorik ez dugu ezagutzen, ulergarri ez diren irudiera edo marra batzuk baizik. Eta duela
|
bi
mila urte Pomponius Mela-k Chorographia zeritzan III. liburuko 15 partean aipatzen zuen: vardulli (Araba eta Gipuzkoa, dirudienez) herrialdeetan, ingurukoengandik bereizirik, ibaiek beraien izen jatorrak zituztela hizkuntza adierazi ezinezko batean.
|
|
|
Euskal Herriaren historia eta gaurko egoera Herri konkistatua garen aldetik begiratubehar direla deritzot. Azken
|
bi
mila urteotan zehar, biribil hitz egiteko, Euskal Herriosoa ez bada, gure Herriko lurralderen bat bederen, ia eten gabe konkistapean izan da.Beraz, konkista egoera jasan beharra, aspalditik da gure Herriko ezaugarria. Jakinadenez, konkista horiek gure Herriarekin bukatzea lortu ez badute ere, Auñamendiko bialdeetan zabaldu zen lurraldeetan mugak murriztea.
|
|
2001
|
|
|
|
BI
MILA URTETIK GORAKO HISTORIA GORABEHERATSUA.
|
|
|
Alberjinia Asiatik ekarritakoa dugu. Txina eta Indian duela
|
bi
mila urte jaten zuten eta kiskalitako bere puskez hortzak garbitzen. Arabiar marinelek Erdi Aroan eraman omen zuten Espainiara, nondik pixkanaka Europa osora hedatu zen.
|
|
|
Gorpua ia erabat erre denean, brahmanek hondakinak eta errautsa bildu eta, orain
|
bi
mila urte sanskritoz moldatutako otoitzak murmurikatzen dituztela, ibaian zabalduko dituzte.
|
|
|
Nire ustez lehen esan dudanak baino ondore larriagoak ditu beste gauza batek; lehen esan dut, eta ez dut gauza berririk esan, mundu guztiak baitaki, euskara erabili den eskualdea, guk dakigun garaian, esan dezagun azkeneko
|
bi
mila urte honetan, aski meharra eta laburra izan dela. Esan dugu gainera eskualde horretan bizi zen eta hizkuntza hori erabili zuen jende multzoa ere ez zela ugariegia.
|
|
|
Euskadi, eta berriz ere Euskadi diot, Euskal Herria ez esateagatik, eta inork inoiz nire gauzak irakurri edo entzun baldin baditu, badaki nik beti Euskal Herria sartzen dudala, eta ez Euskadi, baina hemen nahitaez Euskadi edo Euskadiren antzeko zerbait sartu behar da eta ez Euskal Herria, nahasketa sortuko ez baldin bada. Guk dakigun garaian, azken
|
bi
mila urte honetan, lehen esan dudan bezala, Euskadiko eremua osorik hartzen baldin badugu, eskualde hori ez da inoiz, bi mila urte horietatik gora nik ez dakit zer gertatzen zen, osoro eta zeharo euskalduna izan.
|
|
|
Euskadi, eta berriz ere Euskadi diot, Euskal Herria ez esateagatik, eta inork inoiz nire gauzak irakurri edo entzun baldin baditu, badaki nik beti Euskal Herria sartzen dudala, eta ez Euskadi, baina hemen nahitaez Euskadi edo Euskadiren antzeko zerbait sartu behar da eta ez Euskal Herria, nahasketa sortuko ez baldin bada. Guk dakigun garaian, azken bi mila urte honetan, lehen esan dudan bezala, Euskadiko eremua osorik hartzen baldin badugu, eskualde hori ez da inoiz?
|
bi
mila urte horietatik gora nik ez dakit zer gertatzen zen, osoro eta zeharo euskalduna izan.
|
|
|
Halaz ere, lehen esan bezala, egia da Pirinioetan alde batera eta bestera euskara edo euskararen antzeko zerbait Araneraino egiten zela; egia ere da beste aldetik Burgos ingururaino euskara egiten zela eta Ebroren hego aldera, noski. Baina, halaz guztiz ere, gero Euskal Herri edo Euskadi bezala gelditu den hori ez da osorik euskalduna izan azken
|
bi
mila urteotan.
|
|
|
" Euskara jakiteaz gainera, erdararen bat ikasia genuenez gero, gu izaten ginen, eta gu izaten gara orain ere, besterekin erdaraz mintzatzen garenak". Eta aurrerago, Euskal Herriak azken
|
bi
mila urtetan izandako balizko euskalduntasunaz ari delarik: "... horko erdaldunek bazuten laguntza bat horko euskaldunek ez zutena eta lehen esan dugun arrazoiagatik, alegia beti ahulagoak amore ematen diolako indartsuagoari, euskaldunok  izan gara beti amore eman diegunak erdaldunei eta ez alderantziz".
|
|
|
Ez noski gure euskara Homeroren grekoa bezain zaharra delako. Gure euskara, baita Etxeparerena ere, hura baino
|
bi
mila urte baino gehiagoz gazteagoa da, Homero, inoiz jaio bada. Etxepare baino bi mila urtez lehenago jaio zen bezala.
|
|
|
Gure euskara, baita Etxeparerena ere, hura baino bi mila urte baino gehiagoz gazteagoa da, Homero, inoiz jaio bada? Etxepare baino
|
bi
mila urtez lehenago jaio zen bezala. Ez da neke kontua ateratzen.
|
|
|
Argi baitago hizkuntzen arteko harremanak betidanikoak direla, eta sekula ez dela egiazko bakardaderik izan, guztizkoa behintzat. Diogun ere, gaztelu hurbilgaitzean baino areago pasabideko lurraldean mintzatua denez, beste edozeinek hainbat harreman izan duela gureak
|
bi
mila urteotan zehar bederen. Hor dago diodanaren lekuko, egiaztatzen zailagoak ez ekartzearren, latin eta erromantzeen eragina, alderdi guztietan nabari, hiztegi eta ebakiduratik joskeraraino.
|
|
|
Ezaguturiko materia bere osagarri elementaletan erreduzitzeko tendentzia historian zeharreko konstante bat izan da. Dagoeneko duela
|
bi
mila urte filosofo grekoek jarrera honen oinarriak ipini zituzten munduko konplexutasuna azaldu nahian, bere osagarri elementaletan erre duzi tu zutenean. Kristo aurretiko seigarren mendean Tales-ek proposatu zuen gauza guztien oinarrizko elementua ura zela; ondo rengo pentsalariek mundua lau elementu lurtarrezosaturik zegoela proposatu zuten:
|
|
|
Gehiago oraindik, Frommek ez du onartzen gizakiaren berezko joera egiarantz; beste joera batzuen ondoriotzat ematen du egiaren bila15 jardutea. Eta ez dio askatasuna ematen gizakiari gizaki delako16, Senekak17 —adibidez— ia duela
|
bi
mila urte baietsi zuenaren kontra jardunez. Niretzat, ordea, zientzialarien eta filosofoen lanak maitajardun bikainak dira, gizakiaren muina osatzen dutenak, nahiz eta ez izan ‘eman’, nahiz eta ez izan beste ‘inori’ begira eginak.
|
|
2002
|
|
|
Ilusioak, alde batetik, eta egiten genuen hartan sinesteak, bestetik, gainditzen zituen oztopo guztiak, eta Everest bera sokarik gabe ere azpitik goiti igotzeko gai sentitzen ginen. Garai hartan(" denbora hartan" entzuten genuen meza nagusian, baina" denbora" deitzen badut badirudi orain dela
|
bi
mila urte gertatukoaz ari naizela eta hori ere soberaxko da), orain bezala, ederki saltzen ziren hiztegiak, gramatika osoak edo zatikakoak, eta aditzen koloretako paradigmak, baina, egun, gauzak aldatu dira pixka bat. Egun, erosleak aukerak egiten ditu, zuk badakizu hori, eta ez dizut hemen esan beharrik.
|
|
2003
|
|
|
Baina, horrezaz ganera, fededunok, ikuspegi zabalagoa ta begirada sakonagoa dogu jaiotan; guk, isilik eta guztiz harrriturik, misterio handi bat adoratzen dogu: Jaungoikoak bere Seme bakarra bialdu dauala mundura, 4 Bizkaia Irratiak alkarrizketa, Gabonetan, 2000 urtean. eta bere Seme hori Ama Birjinearen bitartez sortu eta jaio jakula Belenen, orain dala
|
bi
mila urte. Urtero ospatzen dogu hau, baina aurton aparteko indarraz, amaitzear dogun Urte Santuan.
|
|
|
Gaur, Bariku Santuz, Kristori begi begira (orain
|
bi
mila urte hil zanari; oraintxe berton geure ondoan neke minetan dagoanari), geure ezaren eta ezinaren leza sakonetik, geure itxaropenak adoreturik, geure fede argi ilunaren pozetan, behin eta barriro esan daigun Eleiza Amagaz:
|
|
|
Azken
|
bi
mila urteetan, Jangtse hamarkada bakoitzean behin egin du gainezka batez beste.
|
|
|
Laurogeita hamarreko hamarkadan 1.200 buru erregistratu ziren iberiar katamotzen artean eta, biztanleria dagoeneko horren erdira murriztu delarik, azken
|
bi
mila urteetan basakatuetan desagertuko den lehenengo espeziea izango da.
|
|
|
... Zoaz! Irri egiten dut; badu
|
bi
mila urte ez zaretela elkarrekin egon eta dagoeneko zuk, Nizias, Elpidesen desagertzea deitoratzen duzu. Peloponizako gerla denbora luzean ez zinen hain sentimentala, ontsa oroitzen baldin banaiz!
|
|
|
Komisarioa bilakatzeko anbizioa nuelako bakarrik? Jesus lasai zegoela zioen, ez zuen hautatzearen beharrik ukan,
|
bi
mila urteotan matela batean zaflakoa biltzean, bestea eskainiz bigarren pelata sail baten erdiesteko, ez nintzen sartu ondorioen  beldur nintzelako aitortzen ziola bere buruari. Jendetzak" emaguzu betiereko bakea" marmaratu zuenean, gehitu zuen, ez zela historia honen funtsa kuraiaren eta lazakeria soilaren artean trenkatzen ahal.
|
|
2004
|
|
|
Von Schenbachek Grialari eta Lantzari buruzko poema epiko bat ondu zuen XII. mendean. Ikusten duzunez, Gauzaki Mistikoen inguruko kontuek Europako historiaren azken
|
bi
mila urteak kutsatu dituzte. Eta antzinako kondairek, esoterismoak eta Alemaniako historiak liluraturiko gizona izanik, Wagnerrek ezin izan zion eutsi Lantzaren sorginkeriari.
|
|
|
–Baina Lantza hori benetan existitzen da? –galdetu nuen– Ia
|
bi
mila urte igaro dira Jesukristo hil zutenetik. Aski sinesgaitza da arma horrek gure garaia arte irautea.
|
|
2005
|
|
|
Gezurra badirudi ere, hitzok Kristo baino
|
bi
mila urte lehenagokoak dira: Khakheperresenb izeneko eskribau batek idatzi zituen Egipton.
|
|
|
Mendeak iraun ondoan, Mesopotamia, Egipto edo Greziako zibilizazio miresgarriak, larrazkeneko haize zirimolak orbela bezain errazki eramanak izan diren bezala. Aldiz,
|
bi
mila urteren buruan beti hor dago Jesusen Berri Ona, erroak gero eta barnago. Eihartzeko partez, gure haitzak gero eta hedadura handiagoa hartzen ari du gaur egun oraino.
|
|
|
|
Bi
mila urthe baino zaharragokoak.
|
|
|
Lehentasuna balinbadaukate edertasunean, lehentasuna daukate zahartasunean, azken neurtitzeko zenbakiak adierazten duen bezala:
|
Bi
mila urthe... eta gehiago ere: Bi mila urthe baino zaharragokoak.
|
|
|
Bi mila urthe... eta gehiago ere:
|
Bi
mila urthe baino zaharragokoak.
|
|
2006
|
|
|
Salvatorek ez daki irakurtzen, baina kasik latinez mintzo dela esan genezake. Kroniken arabera, erromatarrek erresistentzia handia aurkitu zuten irlako eskualde honetan duela
|
bi
mila urte, hortik Barbaggia izena, legioak eraso eta gero, kobazuloetan ezkutatzen ziren «barbaro»en omenez. Historiak aurrera egin ahala, inperioko hizkuntza nagusitu zen, eta paradoxa bada ere, gaur egun «barbaro» haien ondorengoek hitz egiten dute latinarekin antz handiena duen hizkuntza erromanikoa.
|
|
|
Duela
|
bi
mila urte ingurukoak dira Euskal Herriari eta euskaldunei buruz ezagutzen ditugun lehenengo testigantza idatziak. Erromako geografo eta historialariek idatzi zituzten.
|
|
|
zeharkatu zutenak.
|
Bi
mila urtean zehar sakabanatu ziren
|
|
|
Tira, ez da nola esango nizuke? â, burdinazko iltze moderno bat: brontzezkoa da, zeharo jana.Ba, brontzezko iltze horrek
|
bi
mila urtetik gora ditu. Urrezkoxafla hegoaldera begira zegoen, eta egun osoan islatzenzuen faraoiaren handitasuna.OUT:
|
|
|
[11] Orain dela
|
bi
mila urte Atenasen eta Erroman gustuko zuten Homero bera Parisen eta Londresen miresten dute artean. Izan diren giro, gobernu, erlijioeta hizkuntza aldaketak ez dira gai izan haren loria iluntzeko.
|
|
|
Teknologia eta berrikuntzaren goren puntuan gaudela uste dugu eta! –, baina gurea zaharra irudituko zaien bezala bi mila urte barru biziko direnei. B gozatu zen pentsatuz, une batez, Platonek edo Aristotelesek, haiek ere, gaurkotasunaren eta berritasunaren paradigmatzat edukiko zituztela euren buruak, guk gureak ditugun bezainbeste; eta
|
bi
mila urte barrukoek ere guri errukiz eta konmiserazioz begiratuko digutela, gure panoplia teknologiko zaharkituaren, gure uste barregarrien, gure kezka ulertezinen berri izatean, guk orain greziar zaharrei begiratzen diegun bezala medikuntzan izainak erabiltzen zituztela jakitean, edo beren erretorikari buruzko kezken berri dakigunean, esaterako.
|
|
|
Gure ustez zaharra, haiei ez zitzaielako zaharra irudituko, geroni gurea zaharra iruditzen ez zaigun bezala –aitzitik! Teknologia eta berrikuntzaren goren puntuan gaudela uste dugu eta! –, baina gurea zaharra irudituko zaien bezala
|
bi
mila urte barru biziko direnei. B gozatu zen pentsatuz, une batez, Platonek edo Aristotelesek, haiek ere, gaurkotasunaren eta berritasunaren paradigmatzat edukiko zituztela euren buruak, guk gureak ditugun bezainbeste; eta bi mila urte barrukoek ere guri errukiz eta konmiserazioz begiratuko digutela, gure panoplia teknologiko zaharkituaren, gure uste barregarrien, gure kezka ulertezinen berri izatean, guk orain greziar zaharrei begiratzen diegun bezala medikuntzan izainak erabiltzen zituztela jakitean, edo beren erretorikari buruzko kezken berri dakigunean, esaterako.
|
|
2007
|
|
|
Lurralde aberatsegian bizitzea Wayuutarren kalterako izan da. Duela
|
bi
mila urte Amazoniara eta Antilletara zabaldu ziren Arawak herrietako bat izanik, Wayuutarrak ehiza, arrantza eta baratzetatik bizi ziren, europarrak iritsi eta Guajirako basamortu inguruetara bultza zituzten arte.
|
|
|
Kretan duela bost mila urte margotutako batzuetan eta ia lau mila urteko edalontzi batean ageri da. Duela
|
bi
mila urte Dioscorides sendagile ezagunak lili hau Iunoren esnea erortzen zen tokian jaiotzen zela zioen. Biblian aipatzen den Siriako arrosa azuzena hauxe ez ote den ere esaten da.
|
|
|
Merke edo garesti, artearen berezko balioak ez du axola hemen. Gurutziltzatutako gizona,
|
bi
mila urte iraun duen artelana, ez zen txanponez ordaindu: mailu bat eta hiru iltze nahiko izan ziren, borrero kreatibo samar bat eta jendearen interesa.
|
|
|
itzultzea euskaraz oso egoki: doi doi Volksgeist, beraz, baina latinez eta orain
|
bi
mila urte! –Génie?
|
|
|
Tokatu zait Xarriton-i entzun izatea, kanpotarrei erakusten ziela, «herriaren izpirituari» itzultzea euskaraz oso egoki: doi doi Volksgeist, beraz, baina latinez eta orain
|
bi
mila urte! «Génie» artikuluan irakurtzen diogu Voltaire-ri Hiztegi Filoso
|
|
2008
|
|
|
XX. mendeak ekarri zuen aldaketa St Kildara.
|
Bi
mila urtetako bizimodua orduantxe eten zen. Abeltzaintzatik eta txorien lumatzetik bizi izan ziren irlakoak mendeetan zehar.
|
|
|
Rhin Ibaiaren alpetar aldian latinetik hartuta ko mailegu asko ez ziren inoiz idatzian sartu(, no entraron nunca en la lengua escri ta? [1997]),
|
bi
mila urte eguneroko hizketan iraun arren(, a pesar de que ha perdura do casi dos mil años en la lengua cotidiana no literaria? [1997]).
|
|
|
Euskararen historia luzean,
|
bi
mila urte ingurukoa da guk, ondo edo txarto, ezagutzen dugun denbora tartea, eta bi mila urteko denbora tarte horretan, euskara beti agertu da zerbaiten gabezian, beti agertu da inoren menpean. Baina bi mila urteko denbora tarte horretan, gabeziak betetzeko nahia, eta gainerako hizkuntzen maila berean jartzeko gogoa ere aspalditik eta sarri agertu dira.
|
|
|
|
Bi
mila urte igaro eta gero ere, badira arazoak. Aurreko hamarkadetatik eskarmentua hartu dugu, Euskaltzaindia 1994tik hona ematen ari den arau eta gomendioak kontuan hartzen dira batzuetan, eta testu landuak eta onak badira, baina ez da beti horrela:
|
|
|
35 Joanes Leizarragak, adibidez, 1571an bera Beraskoizko semea zela zioskun. Orain dela
|
bi
mila urte Barcino, > Burdigala, > Massilia> eta Neapolis> deitzen ziren hiri haiek, denboraren poderioz gaur Bartzelona, > rdele, > Marseilla> eta Napoli> bilakatu zaizkigula onarturik ere, egia aitortuz, nik ez dazagut mundu zabalean, laurehun urte lehenagoko idazle batek bere herria aipatzeko zerabilen izena, gaur egun horrenbeste aldarazi... Eta forma bereko izenez ari naiz, ez Sankt> Peterburg>/ > Petrograd>/ > Leningrad> edo Leopoldville>/ > Leopoldstad>/ > Kinshasa, Euskal> Herria>/ > Euzkadi> bezalako itzulpen eta aldaketez.
|
|
|
Aristotelesek uste zuen negua hurbiltzean enarak padura eta lokaztietan lurperatzen zirela, zapoen eta sakelen antzera, udaberria itzuli arte hibernatzeko; eta Aristoteles esana, nork zalantzan jarri.
|
Bi
mila urte inguru igaroko ziren lurperatutako enarak hil egiten zirela frogatu zen arte. Orain badakigu uda honetan gure teilatupeetan habiak egin dituzten enarak milaka kilometro hegoalderago, Afrika tropikalean daudela edo hara bidean.
|
|
2009
|
|
|
Bide bakoitzak, etxe bakoitzak, harri bakoitzak, denek deitzen naute, eta hango bihotzaren taupadak sentitzen ditut. Gaineko aldean eliza eta plaza, beherean etxe multzo bat karrika zuzen eta hertsi baten luzaeran biribilduak, Amikuzeko herri polit bat muino tontor baten gainean datza, sai area bat bailitzan, eta
|
bi
mila urteren bizitza konta lezaketen harrien baitan dago bere historia. Baita ere geroa, memoria labur bada ere, mende eta mendeen eraginak ez dira ezkutatzen, geroa ere hor dagoela erakusten baizik.
|
|
|
Azkenik, euskal kulturan, azken
|
bi
mila urteetan, sikiera, garrantzi berezia eduki duen animaliaren gainean batutakoak agertuko ditugu. Akar baltza gorta barruetan eduki izan dute Jataben, gainerako piztiak gaixoetatik babesteko.
|
|
|
–garbitasun gurari bat/ daukat arima betean:/ Gorputz au itzi lurrean eta/ arima galdu airean? (E, 145 zenb.; ik. batez ere 123 zenb.). Dena den,
|
bi
mila urtean literatura europarrak eskema horiekin ondo lan egin ahal izan du (guri gustatzen ez bazaizkigu ere) eta Gandiagarentzat ere ez dira eragozpen izan irudi ederrak sortzeko:
|
|
|
Baina?
|
bi
mila urtean ez da Jainko berri bat asmatu!?, salatuko zukeen Nietzsche batek. Zer gertatu da, bada?
|
|
|
(29: 46) Henry Ford (Ford-ek behar du) baino
|
bi
mila urte lehenago, erromatarrek
|
|
|
hurrengo
|
bi
mila urtetan!
|
|
|
diseinua ez dela sekula hobetu.
|
Bi
mila urte baino gehiago
|
|
|
Yunnan go ibai haranak izan dira euren bizileku
|
bi
mila urtez...
|
|
|
Gizakia gizona zenetik, arrautzak jan ditu. Duela
|
bi
mila urte baino gehiago, grekoek eta erromatarrek gutiziatzat hartzen zuten, eta benetakoa izan behar du, mendeetan zehar ehunka milioi pertsonak egunero kontsumitzeko erronkari aurre egin diolako, herri elikaduraren paradigma bihurtu arte. Hainbesteko arrakasta ez da harritzekoa:
|
|
|
Getaria,
|
bi
mila urte eta gehiago
|
|
|
Ildo horretan, ederra iruditu zait ekainaren 28an bere blogean eta BERRIA egunkarian argitaratu duen iritzi artikulua: Getaria,
|
bi
mila urte eta gehiago. Oro har, duela 800 urte Gaztelak hiri izaera eman baino hamabi mende lehenago ere Getaria izan bazela nabarmentzen du artikuluan:
|
|
|
Beharbada hemen maila batean edo bestean erabiltzen ziren hizkuntzetan euskara maiteena, bihotzekoena, kuttunena zen, edo nahi baduzue, etxekoena; baina etxetik irten ahala eta beste beharretara eratzen ginenean, hasten ginen berehala beste hizkuntzaren bat erabiltzen, honetarako edo hartarako. (...) Euskadiko eremua osorik hartzen baldin badugu, eskualde hori ez da inoiz?
|
bi
mila urte horietatik gora nik ez dakit zer gertatzen zen, osoro eta zeharo euskalduna izan,(...) eskualde horretan guztian ez zen euskaraz soilik egiten:
|
|
|
(...) Egia ere da Burgos ingururaino euskara egiten zela eta Ebroren hego aldera, noski. Baina Euskal Herri edo Euskadi bezala gelditu den hori ez da osorik euskalduna izan azken
|
bi
mila urteotan.
|
|
|
hona hemen ugaztun bat, argi dago" deskubritu" den egia guztiz antropomorfikoa dela, eta ez daukala puntu bakar bat ere gauzen egiari dagokiona. Zientziak eta filosofiak (gizakiak, azken finean)
|
bi
mila urtetan egin dutena daukagu hemen esaldi eder batean deskribatuta. Baina, egiaren auzira bueltatuz, nola ahaztu du gizakiak egiaren jatorria?
|
|
|
Kristautasunak zein filosofiak,
|
bi
mila urtez, ageriko munduaren eta benetako munduaren arteko bereizketa egin izan dute. Benetako mundua, dualismo horretan, Ideia edo zerua da; eta ageriko mundua, kontingentziarena, Ideien munduaren kopia da (Platon).
|
|
2010
|
|
|
Maiek uste zuten bazekitela, duela
|
bi
mila urte. Newtonek uste zuen
|
|
|
izan da
|
bi
mila urte baino gehiagoan. Etengabe ari da
|
|
|
Erroma dekadentean bezala, herritarrek gero eta estimulu sendoagoak behar dituzte bizitza hutsalak betetzeko, sentsazioen bidez sorgortuta egoteko. Indarkeria ikuskizun aparta da duela
|
bi
mila urte bezala, eta urrezko aroan dagoela dirudi, zine, telebista eta bideo jolasei eskerrak, rol jokoak ez aipatzearren. Gustuak, ordea, bilakatu dira, altruismoz mozorrotutako bortizkeriatik sadismo hutsera, eta hortik indarkeria zentzugabe eta nartzisista hutsera.
|
|
|
Horrela, etikan, duela
|
bi
mila urte bezala, egun norberaren errealizazioa da iparrorratza: egizu zeure burua.
|
|
|
Gizakia gizona denetik, adibidez, arrautzak jan ditu eta ia planeta osoan jan du. Duela
|
bi
mila urte baino gehiago, greziarrek eta erromatarrek jada uste zuten ehunka milioi lagunentzako jakia dela gaur egun ere, nahiz eta duela zenbait hamarkadatik herri elikaduraren paradigmetako bat bihurtu, gutxienez herrialde garatuetan. Eta ez da harritzekoa:
|
|
|
azken
|
bi
mila urteak
|
|
|
ez lidake ainbeste eragingo; baiña lesukristo gure launa gizon danez olako guraso likits batengandik etorria izatea, itsuskeri zaida. Eta batere zuzenago ez dana, giza-mota beti obe aldatzen ari baldin ba’da,
|
bi
milla urte auetan bateretxo aldatua ditekue, obetua diteke. Beraz, zu ta ni lesukristo gure launa baiño gizonez gizonago ote gera?
|
|
|
Une hartan, adibidez, hilak lurperatzeko trikuharriak erabiltzen hasi ziren. Dirudienez, penintsulako hegoaldetik etorri zen teknika eta moda hau; edozein kasutan ere,
|
bi
mila urtez (3.200 urteen artean K. a.) erabili ziren.
|
|
|
Euskara eta fula Europa mendebaldean eta Afrika iparraldean antzinatean hitz egiten ziren hizkuntza familiaren arrastoak lirateke. Berbereak heldu aurrekoak, gure aroa baino
|
bi
mila urte lehenago heldu zirelako, ustez, hauek Afrika iparraldera, geroagoko arabiar uholdearen aitzindari. Hala ere, ahaideak lirateke familia kamito semitikoan, familia" afroasiatikoan" gaur egun deitzen denez, familia honek izango lituzkeen bost adarretatik bat:
|
|
|
" Euskara, uste denez irla da, edota zehatzago esan, genetikaz bereizia; ahaiko genetikoaren teoria, teoriari ipintzen zaizkion erreparoak gorabehera, eta bere frogabideak, edozein hizkuntzalarik onartzen baititu bere jardunean.Atgi baitago hizkuntzen arteko harremanak betidanikoak direla, eta sekula ez dela egiazko bakardaderik izan, guztizkoa behintzat. Diogun ere, gaztelu hurbilgaitzean baino areagopasabideko lurraldean mintzatua denez, beste edozeinek hainbat harreman izan dituela gureak beste
|
bi
mila urteotan zehar bederen". 761
|
|
|
"
|
Bi
mila urthe huntan Uskaldunak dira, Frantziaren eta Espainaren artian, zazpi probintzia, zortzi ehun mila arimatako herri txipi bat: Uskaldun izena, bere legiak eta libertate ederra kuntserbi beitutie bi mila urthez, arma bardinez.
|
|
|
" Bi mila urthe huntan Uskaldunak dira, Frantziaren eta Espainaren artian, zazpi probintzia, zortzi ehun mila arimatako herri txipi bat: Uskaldun izena, bere legiak eta libertate ederra kuntserbi beitutie
|
bi
mila urthez, arma bardinez. Frantziako eta Espainako nazione krudelen ororen kuntre". 881
|
|
2011
|
|
|
Geroztik elizak jende otzana maite du, esanekoa, lapur hura bezala, eta kondenatzen du jende errebeldea, bihurria, askea. Eta
|
bi
mila urtetan, elizak errepikatu du Jesusen portaera: hitz ederrak esan, baina mendekua landu.
|
|
|
(22:56)
|
Bi
mila urte baino gehiago igaro dira, enperadoreak ahaztuta daudejada; baina Txina indarrean dago oraindik, menderaezin. Gaurko mundura moldatzen jakin du.
|
|
|
Elizaren tradizioak bide luzea egin du azken
|
bi
mila urteotan zehar; antzina hasita ohikoa izan da elizgizonek eta taldebizitza egiten zuten monje eta gainerakoek taldekako otoitzerako salmoak erabiltzea. Egia esan, oso nekez bizi ahal izango genituzke kristau ospakizunak bat batean salmoak albora utziz.
|
|
|
“Munduko biztanleriaren egoera 2011” txostenean, gaur egungo datuak eta hurrengo hamarkadetako hazkunde estimazioak islatzen ditu: Duela
|
bi
mila urte 300 milioi pertsona zeuden eta orain laurehun, 1.600 milioi. 1950ean hasi zen hazten.
|
|
|
engainu zitala.
|
Bi
mila urte daramatza gezurrezko jainkoaren zerbitzura, kartzelari moduan, belaunaldiz belaunaldi gizakiari itxaropen faltsuak ematen. Baina denbora agortzen ari zaio.
|
|
|
–Gure Anaitasuna ez zen atzo gauean sortu; aitzitik, bizi bizirik egon da azken
|
bi
mila urte hauetan, Mezularia noiz itzuliko zain. Eliza Jesusen mezua desitxuratzen ahalegindu zen hasiera hasieratik, baina ez zuen zeharo lortu.
|
|
|
Alabaina, Ipar Ameriketako euskal artzainen aldizkarian abade batek botatakoa dakar hizpidera segidan Atxagak (2003: 65); alegia," Obaba bezalako leku ez printzipaletan behintzat gutxiago aldatu zirela gauzak Jesusen jaiotzatik telebista azaldu arte
|
bi
mila urteetan telebistaz geroko berrogeita hamarretan baino, horregatik ezagutu ahal izan zituela berak bere haurtzaroko herrixkan Ponpeiako freskoetan azaltzen ziren ume jolas berberak".
|
|
|
Azken 2000 urteotan, Euskal Herriaz euskaraz ez ezik beste hizkuntza batzuetan pentsatzen zutenek eman ohi dute interpretazioa, izana eta izena ere. Baina, bestalde, Euskal Herrian, euskaldunen esparruan, hiztun desberdinen esparrua izan delako azken mila eta
|
bi
mila urteotan, ohikotzat hartu behar ditugu beste izendapenak, geureak ere badirelako. Guztiok guztiona ezagutu behar dugu eta gero bakoitzak gune eta giro bakoitzean jakin behar du izanari izen egokiena sartzen.
|
|
|
Sokrates/ Platonek eten bat adierazten du antzinaro grekoan: tragediaren heriotza eta metafisikaren hastapena, hots, gizaki teorikoarena, razionalista, biziodolik gabea,
|
bi
mila urtean mundua hustuz eta zerua betez joango dena, gaurko egunean lur jo arte. Sokrates/ Platon gizatasun jatorraren endekapenaren hasiera da, kristautasunean burutu den gainbehera.
|
|
|
(herri grekoaren oinordekoa). Eta behiala herri grekoak oinarriak ipini zituen bezala mendebalearentzat
|
bi
mila urterako, orain herri alemana etorkizuneko gizadi guztiarentzat oinarriak ipintzen ari da (jarauntsi grekoa, metafisikoa, irauliz eta jarraituz), ibilaldi bidegaldu luzearen ostean, Daseinak, azkenik, Jainkoa hilda, kristautasun hil hurrenaren espiritua hastandurik, etc., berriro bere etxera aurki dezan. Politika nazional-sozialistak orain bizi garen teknifikazio planetarioaren menpeko mundutik, deserrotzatik," sorterrira [aberrira] itzultzea" bideratu behar dio gizadiari.
|
|
|
Antigoaleko hilobi bat arakatzen ari zirela, orain dela hogeita hamar bat urte atera omen zuten lurpetik. Handarren dinastiako garaian egindakoa da; beraz, aurki beteko ditu
|
bi
mila urte.
|
|
|
" Ura eta sua ez dira bateragarriak irakur liteke Tongxuan Zhenjing izeneko liburuanbaina, eltzea bitarteko, zaporeak nahasteko eta uztartzeko erabil litezke". Azalpen honek
|
bi
mila urtetik gora ditu, eta Lao maisuaren jarraitzaile batek idatzi zuen. Wen du izena.
|
|
|
Etsaiaren erasoari aurre egiteko jaso zuten txinatarrek harresi luze eta handi hura, orain dela
|
bi
mila urte inguru. Iparraldeko mugatik hurbil dago, eta bost mila kilometrotik gora dauzka, baina babes gotorragorik ere baliatu dute, mendez mende, erresuma zaintzeko.
|
|
|
|
Bi
mila urte geroago beste horrenbeste gertatu zen beste elurte batean. Ezezagun batzuek akabatu zuten gizon bat Sorogaingo ibarreko borda batean.
|
|
2012
|
|
|
Orain dela
|
bi
mila urte baino gehiago, Sun Tzu txinatar idazleak hala idatzi zuen Gerraren artea izeneko liburuan: Zure etsaia eta zeure burua ezagutzen badituzu, ehunka bataila irabaz ditzakezu.
|
|
|
Ordura arteko itzultzaileek ikuspegi enpiriko batetik egiten zituzten itzulpenen analisiak, nor bere esperientzia hutsean oinarrituz. Hori dela eta, hain zuzen ere, George Steiner-ek itzulpenaren teoria, praktika eta historia sailkatzeko egindako banaketa asimetrikoan, aro berean sartzen dira ia
|
bi
mila urtetan zehar beren gogoetak agertu dituzten itzultzaileak, hasi Zizeron eta Horaziorengandik (K. a. I. mendea), eta Hölderlin ek 1804an Sofoklesen itzulpenei egindako iruzkinetaraino (Steiner 1975: 236).
|
|
|
– Gure euskara, baita Detxeparerena ere, hura baino
|
bi
mila urte gehiagoz gazteagoa da, Homero, inoiz jaio bada. Detxepare baino bi mila urtez lehenago jaio zen bezala.
|
|
|
Gure euskara, baita Detxeparerena ere, hura baino bi mila urte gehiagoz gazteagoa da, Homero, inoiz jaio bada? Detxepare baino
|
bi
mila urtez lehenago jaio zen bezala. (LIB I:
|
|
|
Adibide horretan ikus dezakegunez, E1 oinarrizko enuntziatuak. Homero Etxepare baino
|
bi
mila urtez lehenago jaio zelako, suposizioa dakar.
|
|
|
– Gure euskara, baita Detxeparerena ere, hura baino
|
bi
mila urte gehiagoz gazteagoa da, Homero, inoiz jaio bada. Detxepare baino bi mila urtez lehenago jaio zen bezala.
|
|
|
Gure euskara, baita Detxeparerena ere, hura baino bi mila urte gehiagoz gazteagoa da, Homero, inoiz jaio bada? Detxepare baino
|
bi
mila urtez lehenago jaio zen bezala. (LIB I:
|
|
|
Lehoiak 15 urte baino gutxiagoan iraungi daitezke Irudia: Jerry Proudlock Duela
|
bi
mila urte, lehoia Afrikako eta Asiako kontinentean hedatzen zen, baita Europan ere, non Grezian eta Erroman ehizatu ahal izan baitzen desagertu arte. Duela 200 urte, kalkulatzen da 1.200.000 lehoi zeudela egoera basatian mundu osoan.
|
|
|
Duela
|
bi
mila urte agure jakintsu eta ospetsu batek, Zizeron erromatar handiak, idatzita utzi zizkigun bere ustez gizakiak normalki egin ohi dituen hutsegite handi eta larrienak. Sei ziren hanka sartze horiek eta, nahiz eta bi mila urte joan diren, begi bistakoa da egun ere gizakiok berdin berdin jarraitzen dugula huts larri horiek egiten.
|
|
|
Duela bi mila urte agure jakintsu eta ospetsu batek, Zizeron erromatar handiak, idatzita utzi zizkigun bere ustez gizakiak normalki egin ohi dituen hutsegite handi eta larrienak. Sei ziren hanka sartze horiek eta, nahiz eta
|
bi
mila urte joan diren, begi bistakoa da egun ere gizakiok berdin berdin jarraitzen dugula huts larri horiek egiten. Hona hemen zeintzuk diren sei hutsegite horiek:
|
|
|
– Erromako Inperioaren garaitik dago argi, pentsa, orain dela
|
bi
mila urte.
|
|
|
Ordokian, erabil errazak eta emaitza nasaiekoak izanez. Hortako duk ere naski, ixtoriak dionaz, hoinbeste jendetze lehiatu, duelako
|
bi
mila urteotan, lur alde hunen eskuperatzera. Saintongetiarrak gaituk bainan, frantses xapelaren pean.
|