|
2000
|
|
|
Egileak dioenez," betidanik anaiak izan diren
|
bi
herri horiek elkartu nahian" burutu du lan hau. Horretarako historian zehar gai honi buruz idatzi duten idazleen bilduma egin du, Juan Bautista de Erro y Azpirozetik, Sebastian Febrel eta Francisco Garcia Berlanga bitarte.
|
|
|
Hortaz, oraingo honetan Bizkaiko
|
bi
herrietan girotu du eleberria: Urtuella eta Udarbe.
|
|
|
" Udarbe dugu tradizioa eta euskaltasuna adierazten dituen nekazal herria. Urtuellaren ardatza, berriz, meatzean dago, industrializazioan eta baita ideia berrietan ere." (Egan 48) Antza denez, gertu dauden
|
bi
herri hauen arteko urruntasuna deskribatzeko asmoz, bi mundu erabat ezberdin deskribatu dizkigu.
|
|
|
batetik, Udarben hasten dena (Jaxinto gazteak On Ernestoren jauntxokeriari aurre egitea erabakitzen duenean), eta, bestetik, Urtuellan hasiera ematen zaiona (Jaxinto, Juxto anaiaren eraginagatik eta On Ernestorengandik ihes egitearren Urtuellara lan bila joaten denean). Jaxinto eta Juxto anaia udarbetarrak izango dira irakurleari
|
bi
herrien elkar topatzea ahalbideratuko diotenak. (Egan 48)
|
|
|
Gizarte harremanak direla medio, alde batetik edo bestetik agertzearen beldurraeta ausardia. Alarde bera
|
bi
herri horien biztanleek ezagutu izana, eta nolako jarreraezberdina etorkizunari begira... Ez alardeetan soilik, horien erruagatik egunerokoondorengo bizitzan ere baizik.
|
|
|
Ukipen egoera bakoitzak, ordea, ezaugarri bereziak ditu. Ukipenean daudenakez dira bi komunikazio sistema soilik,
|
bi
herri eta bakoitzaren indarra baizik. Alta, ukipen egoeran herrien arteko indar asimetriak zuzen zuzenean eragiten du hizkuntzabakoitzaren, osasunean?, asimetria larria den kasuetan heriotza eragiteraino4.
|
|
|
Goiena da hori, Deba Garai edo Goieneko komunikabideen kooperatiba berria (kooperatibaren egitura hartu baitu ekimenak). Eskualdeko
|
bi
herri telebistak bailarako Goiena TB proiektuan elkartu dira dagoeneko, eta herri guztietan zehar zabalduko dira orain telebista berri horren uhinak.
|
|
|
Almanakak Legazpiko seme euskaltzalea zen Gerhard Bahrren oroipena dakarkigu bere jaiotzaren mendeurrena betetzen deneko garai honetan.
|
Biek
herri honek sendatu barik dituen zaurien gainean bota dute nahigabearen gatza.
|
|
|
Zelatunera bakoitza alde banatatik heldu izana ez zen kasualitatea. Zarauztik bide zetorren Txiki, Nuarbetik Otaegi, eta Zelatun, azken batean,
|
bi
herrien erdi-bidean zegoen gutxi gorabehera.
|
|
2001
|
|
|
Hurrengo herria Plentzia da, Barrikatik banatzen duen ibaia inguratu eta zeharkatu ostean harrapatuko dugun herri turistiko gogoragarria. Plentzia zeharkatuz Gorlizen sartuko gara (etxe multzo bakarra osatzen dutela esan dezakegu),
|
bi
herriek konpartitzen duten eta beren erakarpen turistikorik garrantzitsuena den Hondartzaren ingurutik. Hondartzaren azken muturretik hain zuzen (aldapan metro batzuk gora egin eta ezkerrera), Gorlizko Itsasargiraino eta inguruko Uztrikoetxe lur mutur ikusgarriraino eramango gaituen oinezko bidea hasten da, biziki gomendatzen duguna; besteak beste, Barrikako mirariak kontrako aldetik mirestea ahalbidetuko gaituelako.
|
|
|
Miguelek esan digunez «arrauna ere kirol komertziala bilakatu da eta honek, gauzak asko aldatu ditu. Hasieran
|
bi
herri ziren. Egun, ordea, bi marka komertzial daude.
|
|
|
Nafarroako Bianaldean, Muez eta Soroslada herritxoen artean jasotzen den mendixkaren gainean, leku nahiko ezkutatu eta ezezagunean, basilika ederra eta monumentu natural are ederrago batzuk altxatzen dira. Horrela,
|
bi
herriak dominatzen dituen mendian" galdurik", euskal herritar askorentzat erabat ezezagun, bisitatzea biziki gomendatzen dugun San Gregorio izeneko osotasun arkitektoniko natural hau kokatzen da.
|
|
|
joaldunak, zaldikoak, ziripot, sorginak... Horrelako jaietan
|
bi
herrietakoak elkartzen gara eta karrikak betetzen ditugu gure giroarekin. Herrietan, txandaka, txokolate janarekin amaitzen ditugu ospakizunak.
|
|
|
Greziarren eta erromatarren garaian,
|
bi
herriek txerria jaten zuten gehien. Erromatarrek, “botuluak” edo “boteluak” bezalako hestebeteak ikusten zituzten, gaur egun Galizia, Asturias eta Leongo botilek ordezka ditzaketenak.
|
|
|
Artoaren existentziaren ebidentziarik zaharrena, 7.000 urte ingurukoa, Tehuacán ibarrean (Mexiko) aurkitu dute arkeologoek, baina litekeena da Amerikako bigarren mailako beste zentro batzuk egotea. Zereal hori funtsezko artikulua zen maien eta azteken zibilizazioetan, eta zeregin garrantzitsua izan zuen erlijio sinesmenetan, jaietan eta elikaduran;
|
bi
herriek ere esaten zuten haragia eta odola artoz osatuta zeudela. Artorik zaharrenaren biziraupena eta haren hedapena gizakiei zor zaie, haziak bildu eta gero landatzeko.
|
|
2002
|
|
|
Gaur, euskal jatorriko komunitatea herrialde horretako zabalenetakoa da; 5.000.000 euskal argentinar daudela esaten da. Duela bizpahiru belaunaldi izan zen diasporarik indartsuena eta oraindik loturak estuak dira
|
bi
herrien artean. Orain Euskal Herritik eskasiaz ihesi joan zirenen biloba edo seme alabetako batzuk itzultzea erabaki dute.
|
|
|
Nerabezaroaz geroztik, berriz, Leitzan bizi zara. «Trapuan pupua» liburuan petxero eta hidalgo kontuak aipatzen dituzu
|
bi
herriak nahastuz. Petxero ote dugu Patziku?
|
|
|
Bi bide zeuden. Bi bide eta
|
bi
herri. Bide gurutzean mugarri bat ere bazegoelako.
|
|
|
Urruña eta Biriaturen arteko mugarria hain zuzen ere.
|
Bi
herri, beraz. Eta bi bide.
|
|
|
Hots, 100 lagunetik ia 23k euskara erabili ohi du kalean. Datu hau EKBk 1993 eta 1997an egindako Kale Neurketekin alderatzen badugu,
|
bi
herriotako erdigunean EKBk zona horretara mugatu zuen bere ikerketa euskararen erabilera azken urteetan bere horretan mantendu dela ohartuko gara. 1993an %17, 2koa zen, 97an %26, 3koa eta 2001ean %26, 2koa.
|
|
|
Aipatu lekuez gain, bada Kilometroak 2002 honetan jende ugari erakarriko duen beste gune bat, 5.a, alegia. Urretxuko Gernikako Arbola eta Urretxu eta Zumarraga batzen dituen Areizaga Kalebarren plazetan dago kokaturik, eta
|
bi
herrien erdigunean egotean, egun osoan zehar jendez lepo izango da. Urretxuko Iparragirre plazaren eta Zumarragako Euskadi enparantzaren artean dago aipatu gunea, eta bere azpitik Urola ibaia pasatzen da.
|
|
|
Bere ur emariak Legazpi atzean utzi ostean Urretxu eta Zumarraga bustitzen ditu, horiek igarotzean Azkoitiranzko bidea hartuz. Urolak banatzen ditu Kilometroak festa jasoko duten
|
bi
herriak. Alde batera Zumarraga eta bestera Urretxu.
|
|
|
Horrelaxe izan da, 1969ko ekainean Bartzelona eta Mataró (bitxia bada ere, trenak ere
|
bi
herri horiek lotu zituen estreinakoz Estatu espainiarrean) elkartu zituen lehenbiziko autopista zabaldu zen hartatik.
|
|
|
Urte askotan eta askotan, hizkuntza klasikoak (latina eta grekoa) erdi eta goi mailetako ikasketen oinarrizko ikasgai izan ziren, eta hizkuntza horiekin batera ezagutzen eta aztertzen ziren
|
bi
herri horietako literaturak eta mitologiak. Ikasketa guztietan, baita zientzietakoetan ere, bi hizkuntza horiek eta, orokorrean, kultura klasiko osoak pisu handia izaten zuten; zer esanik ez, letra?
|
|
|
Bien arteko lurra hareatsua zen, dena itxura berekoa; ez zegoen bien arteko muga zehaztuko zuen ibairik ez mendirik. Eta arazo horrek gerra gogor eta luze batean sartu zituen
|
bi
herriak.
|
|
|
Bi aldeetako legioek eta baita gudaontziteriek ere sarri barreiatu eta ihes egin beharra izan ondoren, eta elkarri nahiko kalte egin eta gero, bai garaileak eta bai garaituak ahituta zirelarik, hirugarren batek eraso egin ziezaiekeelako beldurrez, honela itundu ziren bakeune batean: egun jakin batean ordezkari batzuk aterako ziren bakoitza bere hiritik eta alde bietakoak elkar zitezen lekuan han izango zen
|
bi
herrien arteko muga.
|
|
|
Hain gerra handiaren beldurraren aurrean aborigenen atxikimendua bereganatzearren eta guztiek lege bera bakarrik ez ezik izen bera ere izan zezaten, «latindar» izena eman zien
|
bi
herriei Eneasek. Eta geroztik ez ziren aborigenak troiarrak baino gutxiago izan Eneas erregearenganako estimua eta fideltasunari dagokionean.
|
|
|
Eta geroztik ez ziren aborigenak troiarrak baino gutxiago izan Eneas erregearenganako estimua eta fideltasunari dagokionean. Eta horrela egunean baino egunean adiskideago ziren
|
bi
herrien atxikimenduaren uste onarekin. Etruriak bere izenaren entzutea Italia osoan zehar Alpeetatik Siziliako itsasarteraino lurrez bakarrik ez ezik itsasoz ere hedatzeko adina indar zuen arren, halere gerra harresiaren arrimutik atzera bota ahal izanda ere, gudazelaira atera zituen erasotzeko moduan bere tropak.
|
|
|
Osasun Ministerioak ikerketa bat ireki du Kataluniako
|
bi
herritan gaixotasun horren zenbait kasu argitzeko
|
|
|
Horietako bakoitzean ura edateko ur bihurtzeko instalazio automatiko bat dago. Uraren jatorria
|
bi
herrietako berbera zenez, bata kutsatuta zegoelako eta bestea ez zegoelako, Kataluniako osasun agintariek Santa Maria edateko uraren araztegira bideratu dituzte susmoak. Froga argiagorik ezean, Kataluniako Generalitatearen iturrien arabera, plantaren kontrol automatikoan akatsen bat egotea da sinesgarriena.
|
|
|
Santa Mariako eta Sant Esteveko ur horniduraren kontzesioa oraindik behin behinekoa da.
|
Bi
herrietako enpresek baimen hutsak dituzte legezko baimenen zain. Bestalde, enpresa horiek ureztatzaile komunitateen babesean sortu ziren, eta uren jabetza ia Erdi Arotik eman zen.
|
|
|
Aurrerantzerako Iraurgi Lantzenek turismo alorrari lotutako zenbait asmo ditu, hauen artean elkarlanean
|
bi
herrietako turismo ajenteekin biltzen eta lanean hasteko asmotan da. Gainera, gaur egun Loiolan Turismo bulego bat jartzea aztertzen ari dira," uste dugu aurki izango dugula bulego hau martxan".
|
|
|
Bi udaletxetako eta Iraurgi Lantzeneko arduradunen esanetan, Ohiturak eta festak liburuxkan
|
bi
herriek biltzen dituzten zenbait ezaugarri jaso nahi izan dira, hau da: hizkuntza, kultura gastronomia eta folklorea.
|
|
2003
|
|
|
XVIII. mendean Konbentzioko Gerra pairatu zuten eta baita Gerra Karlista ere, 1835eko urtarrilaren 1ean Zumalakarregik Urretxu hartu zuenean. XIX mendeak
|
bi
herri hauei ekarri zien trenak XX. mendean emango zen industrializazio prozesua hasi zuen. Gerra Zibilaren ondoren, industrializazioaren gorena ezagutu zuten, Esteban Orbegozo enpresarekin.
|
|
|
Gerra Zibilaren ondoren, industrializazioaren gorena ezagutu zuten, Esteban Orbegozo enpresarekin. Kanpotik hainbat langile erakarri zen eta
|
bi
herrietako biztanleria aldatu eta hazi egin zen.
|
|
|
Bestalde, José Vicente Lacasa CHE erakundeko lehendakariak azaldu zuen alerta Ebroko Burgelura, Fuentes del Ebrora, Pina del Pinara eta Gelsara hedatu dela. Uholdearen gailurra azken
|
bi
herrietara hurbilduko dela aurreikusi da.
|
|
|
Baina, ikusiz segidan
|
bi
herrien eta bi bizimoldeen arteko pasaia eginen zuen hegazkin madarikatuan igon behar zirela, fite fite Conny eta Peter-ek beren zakuetatik opari bana atera zuten eta Oya ri agindu zioten bakarrik izanen zelarik idekitzeko. Neska gaixoak ez zuen momentu txar horretan hitz bat atera ahal izan nigarrek eta bihotz hunkidurak abotsaren bidea hesten bazioten bezala.
|
|
2004
|
|
|
Nafarroako lo lekuen artean garrantzi handikoa da, azken urteetan 150 bat miru erroldatu baitituzte. Gaurkoan, beraz,
|
bi
herri hauen artean antolatu dugu ibilbidea.
|
|
|
Hamabost ipuin zeharo ezberdin eskaintzen ditu Biktor Abad Agirrek Ttarttalo argitaletxearen eskutik kaleratu duen Asi no me vales liburuan. Emakume baten bihotza bereganatzeko gizon zirraragarria izaten ikasten duen potoloarena; izurrite bati aurre egiteko orduan klarinete joleek izan zuten rola; beren artean batuko dituen ezeri uko egitea erabaki duten elkarren ondoko
|
bi
herrien istorioa; itsasoz bestaldera doazen merkatal hegazkinen gainean inork agertzen ez duen egia; zailtasunak gainditzen laguntzen zuen ermandadearen mendeku beldurgarria; laringektomia ebakuntza egin zioten gizonak izan zuen aldaketa; bere amodioa defendatzeko mundu guztiari gezurrak esatea erabakitzen duen bikotearena...
|
|
|
|
Bi
herriak oso erdaldunduak dira. Kalean bertako hizkerarik ez da entzuten, baserritarrek bakarrik gorde dute.
|
|
|
Jakin jende askok daki, kopurua nahiko altua da (%45), baina erabilera oso bestelakoa da, %22koa. Erdalduntze prozesu handia gertatu da
|
bi
herrietan, baita Legazpin eta inguruetan ere. Kalitatea ere galdu egiten du erdaldundu ahala.
|
|
|
Azkoitiar Pedro Irizarrek Zegamako hizkeran sartu zituen ondoren, aditzaren morfologian zuten antzekotasuna aitzaki. Koldo Zuazoren arabera
|
bi
herri hauetako hizkerak Goierriko hizkera eta Urolaldekoa lotuko lituzke.
|
|
|
Ipuliño eta Sanlorentzo mendiak nabarmen azaltzen dira ipar aldera, izotzalde eta eguzkialde bailarak zeintzuk diren ere begi bistakoa da baina bitxia da Berastegi eta Gaztelu herrien arteko mugan dagoen mendiari berastegiarrek Arramendi deitzea eta gazteluarrek Arburu.
|
Bi
herri hauek eta Orexa elkartzen diren lekuari Irumugarrieta deitzen diote Euskal Herrian noski, beste toki asko dago izen berberarekin.
|
|
|
Bitoriano Gandiaga, poeta indioa, arroztuaren osin beltzetik ari zaigu deiadarka, Oteizaren apostoluak baino ozenago eta saminduago: ?
|
Bi
herri bizi gara hemen, Baskongadasetan: Espainiarekin batuta edo bateratsu doan sail bat, eta hil nahi ez duen edo bereari eutsi nahi dion sailtxoa.
|
|
|
Bitasunaren dinamika asimetrian funtsaturik egotea da horren arrazoia, eta bost axola jarrera inkestetan jendeak zer aitortzen duen jakitea. Ele eta kultura bitasunaren dinamika egiazki bi identitate horien ezpalekoa izateko,
|
bi
herrien antolamendu nazionalak ezaugarri simetrikoak dituen botere harremanetan oinarriturik egon behar baitu. Nahitaez, halakoxea izan behar du bi komunitateen arteko botere orekak.
|
|
|
Baztanen mugak oso zabalak dira, iparraldean Lapurdirekin (Sara, Ainhoa, Ezpeleta...), ekialdean Nafarroa Beherearekin (Urepele, Aldude, Baigorri...), hegoaldean beste nafar eskualde batzuekin (Erro eta Ultzama haranarekin) eta mendebaldean beste batzuekin (Etxalar, Bertizarana eta Malerrekarekin). Baztango iparraldean, berezitasun bat dago, Frantzia eta Baztango alde txiki baten artean, Urdazubi eta Zugarramurdi herri nafarrak daude eta
|
bi
herri hauek Baztanetik independenteak izan arren, haranarekin harreman handiak izaten dituzte. Urdazubin, Dantxarinea izena duen muga postu garrantzitsua dago, Baionatik gertu.
|
|
|
Hartutako neurri berriarekin, Santa Mónicak bat egin du Solana Beachekin eta San Clementerekin. San Diegoren iparraldean dauden
|
bi
herri horiek ere “zigarrorik gabeko” seinalea sartu dute hondartzetan. Gainera, Los Angelesko Udaleko zinegotzi Jack Weissek adierazi du Santa Monicaren legea hiriari dagozkion 16 kilometro hareatzetara zabaltzeko asmoa duela.
|
|
|
Udalaren eta Gipuzkoako Foru Aldundiaren arteko gestioen ostean, zerbitzu publiko bereziak jartzea adostu dute. Honela, neurri batean bada ere, elgetarrek denbora luzean garraio publikoarekin izan dituzten arazoak konpondu nahi dituzte, euren joan etorriak egiteko modua erraztuz Izan ere,
|
bi
herri hauetara jende asko joaten da egunero eta zerbitzuak oso urriak ziren.
|
|
|
Itzubaltzeta/ Erromon arratsaldeko ordu
|
bietan
herri bazkaria egingo dute trikitilariek eta albokariek girotuta; 18:45ean kalejira eta ondoren, jaiari amaiera emateko, txokolatada antolatu dute 19:45ean.
|
|
|
Aitona hil ondoren, Azkoitira joan ginen; han urte mordoxka bat egin, eta berriz ere Azpeitira bueltan. Amona gaixotzean, berriro Azkoitira
|
Bi
herri horien artean egin dut bizitza. Bietan beti etxeko sentitu naiz, eta gustura egon naiz.
|
|
|
Ideia hildo hortan berean,
|
bi
herrik bi mintzaira liferente dituztenean, ez dago beren artean egiazko batasunik; ez baitago funtsezko kidetasunik, ez pentsakeraz eta ez alkarrekiko sentikeraz. Ez dago; eta ezin diteke ez izan eta ez sor.
|
|
|
Eta kaltegarri izan ziran. Macpherson eta Mistral
|
bi
herriren hilletari dira. Gure artean horrelakorik ere izan dugu; eta aipatu beharrik ez dago...
|
|
|
Emandako herri zerrenda hortantxe,
|
bi
herri mota, bi mintzaira mailla ikus ditezke berehala.
|
|
|
Kaletarren artean, ikasien artean, dirudunen artean, iñor ez.
|
Bi
herri bizi ziran alkarren ondoan: atzerritarrak nagusi, bertakoak morroi.
|
|
|
Zein er kide eta bateratsu, eta zein desberdin bi horiek! Lehen so batez, Hondarribia eta Ondarroa begi bistara ekarri dizkit Akarregik eta
|
bi
herrion itsasotasuna eta mugatasuna azpimarratu. Izan ere, itsasoz, lurraldez, euskalkiz... biak dira herri irekiak, euren barruari begira, eta, aldi berean, kanpokoari begira bizi direnak.
|
|
|
askatasun pertsonal eta indibiduala ren zentzu errotua dugula, kolektibitate baten partaide izatearen sentimendu muturrekoarekin konbinatua. Norbanakoa eta taldea, biak ala
|
biak
herri baten identitate zantzu gisa elkarlotuta. Eta ezaugarri horiek etengabe azalarazten dira gure eguneroko bizimoduan:
|
|
2005
|
|
|
Ez dut ulertzen EAJren lehentasun erabatekoa izatea
|
bi
herri lan itzel horiek, eta ez eskatu izana esaterako babesa hemengo gobernuaren aurrekontuentzat. Herritarroi dagokigunez, niri behintzat badatozkit hamaika truke txanpon urgenteagoak:
|
|
|
60 urteren buruan bide bera hartzen ari garelarik ez ote liteke besten esperientziei begirada bat eman behar? Boulard dudakor zen ordukotzat, apez bakar batek ez zezakeela
|
bi
herritako lana baino gehiago egin! 169
|
|
|
Beste gauza bat da Contrebia hirian gertatutakoa. Badirudi bertan
|
bi
herrien asimilizazioa baketsua izan zela, eta zeltei beraien hizkuntza errespetatu zitzaiela, baina Contrebia hiri iberiarra bihurtu zen, eta iberiarrak hiriko nagusi izanik arlo juridikoa beraien esku egongo zen (eta Brontzeen egileak beraiek dira).
|
|
|
Bidasotar batek, eskualdetik at dagoenean eta nongoa den galdetzen zaionean, gehienetan badaki zein izango den bestearen erantzuna Irun edo Hondarribikoadela esan ostean. Izan ere, azken urte hauetan
|
bi
herri horiek ezagunak egin badira, zoritxarrez. Alardeen auziaren ondorioz izan da.
|
|
|
Jarrera hau defendatzeko, tradizionalistek argudiatu zuten
|
bi
herri hauetanemakumeen parte hartzearen aurkako jarreraren nagusitasuna eta gehiengoa ezzela kontuan hartu eta EHUk eginiko txosten historikoa akats eta gezurrez beterikzegoela. Lehenengo aspektuari dagokionez, epaiak argi uzten du oinarrizko eskubideak ez daudela gehiengoaren legearen menpe.
|
|
|
Hala ere, azpimarratu beharra dago,
|
bi
herrietan, dena delako arrazoiagatik, kaleratutako epaiak ugariak izan direnez eta epaiok kaleratu dituzten instantziajudizialak ezberdinak (hala nola, zigor arloko eta administrazioarekiko auzietakoepaitegiak), lan honetan bereziki aztertuko direla orain arte kaleratutako lau epaigarrantzitsuenak, bi garai edo etaparen barnean kokatuz: lehenengoa, Alardea publikoa zeneko garaian, hau da, Irun eta Hondarribiko Alardeak herri bietako udalaren laguntzaz eta finantziazioaren bitartez antolatzen zirenekoa, eta bigarrena, herribietako jaietako ospakizun nagusia den Alardea, bi udalen utzikeria interesatuatarteko, esku pribatuetan bahiturik utzi zenekoa (nahiz eta Irungo kasuan, 2003.urteaz geroztik, Alarde pribatuaz gain Alarde ofiziala edo publikoa ere ospatzenden ekainaren 30ean, 1998 urtean gertatu bezala).
|
|
|
Alardeak publikotasunarekin duen konexioa agerian jartzea. Konexio hau agerian uzteaksuposatu zuen
|
bi
herrietako udalek, Alardearen antolaketan parte hartzen zutelakoeta erakunde publikoak direnez gero legeari derrigorrezko begirunea eta errespetuazor diotelako, etorkizunean antolatu beharreko Alardeetan emakumeek gizonezkoekin batera eta berdintasunezko egoeran parte hartzeko eskaerei bizkarra emanezin izatea.
|
|
|
(. Betiko? hemendik aurrera) diskurtso aldaketa auzitegien aurrean eta
|
bi
herrietako gizartearen aurrean.
|
|
|
Bi epaietan erabat frogatua geratuko da bi udalen inplikazioa Alardeen antolakuntzan; eta bereziki honako bi elementu hauen bitartez frogatuta geratuko dakonexio hori: batetik, bi Alardeen finantziazioa, Irungo Udalaren kasuan San Martzialeko Alardearen Ordenantzan espresuki jasota zegoena eta Hondarribikokasuan, udalak formalki horrelako ordenantzarik onartu ez bazuen ere, ohiturazhala gertatzen zela frogatuko delako; eta bestetik,
|
bi
herrietan Alardearen Junta bataurkitzen dugulako, hau da, udal organo bat, zeinaren eginkizun nagusia Alardeaantolatzea den; Hondarribiko Udalaren kasuan, gainera, udal arautegi batek xedatzen edo erregulatzen zuen Junta horren funtzionamendua.
|
|
|
a. Hiritarren gehiengoaren borondatea:
|
bi
herrietako hiritarren ustezko gehiengoa emakumeek berdintasun egoera batean Alardean parte hartzeko aukerarenaurka dagoela dioen argudioa. Ohitura edo tradizioaren argudioaren arabera, ohituraberak eskatzen du emakumearen presentziak bi Alardeetan mugatua izan beharduela, kantinera izatera mugatuz.
|
|
|
Horrela, aldaketarako lehen urrats bezala, bi udalek Alardea antolatzeari ukoegingo diote.
|
Bi
herrietako jaietako ekitaldi nagusiaren antolaketa esku pribatuetanutziko dute, elkarte pribatuei betidanik publikoa izan den Alardea bahitzeko aukeraemanez eta, horrela, herriaren ondasun kulturala pribatizatuz. Guztiona den ondarekulturala pribatizatzen utziko dute bi udalek eta era berean diskriminazioa herrikokaleetan lege bihurtzen.
|
|
|
Irungo kasuan aurreko alkatearekin eta Hondarribiko alkatearekin gaur egun, elementu hau agerikoa da. Horrela, urtetanzehar erakutsitako jarrerak eta Alardearekiko ikuspuntuak prestigioa etaburuzagitza papera sendotu egin dute
|
bi
herriotan. Ezaugarri hauek ondoerakusten dutenez, Alardearen auzia alkateen prestigioa eta buruzagitzarenfuntzioa sendotzeko oso tresna baliagarria izan da, Irunen zein Hondarribian.
|
|
|
Alardeak dira identitatea zehazten duten zeinu garrantzitsuenetariko eta bakarrenetariko bat Irunen zein Hondarribian. Testuinguru honetan,
|
bi
herri hauen identitatearen eraikuntza hobeto ulertu ahal izateko, aspektusozialen inguruan zertzelada batzuk ematea oso interesgarria suertatzen da.
|
|
|
segurtasuna, lotura sozialak, tradizioa, identitatea, etab. Elementu hauek dirajokoan daudenak gaur egun. Alardea hain garrantzitsua izanik eta zeinu identitariobakarrenetariko bat eta nortasunaren neurgailua izanik, zilegi al da biztanleriarenerdia baztertzea? Zilegi al da
|
bi
herrien nortasuna gizonezkoen esku gelditzea etaemakumearen papera ikusle pasibo izatera mugatzea. Erantzuna ezetza da lerrohauek idazten dituenarentzat.
|
|
|
Bestalde, bere editorialen argudioen ardatza tradizionalistenekin bat egiteak ez du horren babesa agerrarazi beharrik. Ikusi bezala, Alardetradizionalari Irun eta Hondarribiko biztanle gehienek dioten atxikimendua azpimarratzera jotzen du errotatibak, eta, nahiz eta zilegitasuna bi alderdiei aitortu, gatazka konpontzeko ardura
|
bi
herriei beste inori ez dagokiola adierazten du, tradizionalistekin bat eginik. Komunikabide gehienek bezala, El Diario Vascok ukoegiten dio alderdi bietako baten alde egiteari, seguru asko bi alderdietan daudenosaketa sozialaren heterogeneotasunari eta ideologia aniztasunari nahiz etekinaklortzeko presioari erreparatuz.
|
|
|
Erkidegoen arabera, Gaztela eta Leon izan da ezbeharrek gehien zigortu dutena urteko lehen hilabeteetan, eta eraikuntzaren sektorean 14 hildako izan dira. Burgosko istripuan hildako hamarrei beste lau ezbehar gehitu zaizkie, Leongo
|
bi
herritan eta Ávilan eta Zamoran gertatuak. Ezbehar gehien izan dituen hurrengo erkidegoa Andaluzia da, 11 langile hil baitira; ondoren, Valentziako Erkidegoa, bost; Euskal Autonomia Erkidegoa, Gaztela Mantxa eta Katalunia, hiru langile; Extremadura, Madril eta Errioxa, bi; eta, azkenik, Aragoi, Balearrak, Kantabria, Galizia eta Nafarroa, guztiak hildako batekin.
|
|
|
Extremadurako
|
bi
herritan hainbat urtez ikasi ondoren, Extremadurako Unibertsitateko (UEx) biologo talde batek jakin du Anagyris foetida leguminosoa landare ornitofiloko Europako lehen kasua dela. Horrek esan nahi du batez ere hegaztiek polinizatzen dutela.
|
|
|
Hor jaio nintzen eta hemeretzi urte arte hortxe bizi izan nintzen. Beste
|
bi
herri ere badira markatu nautenak, baina ez Elgoibarrek moduan. Azpeitiak eta Bilbok.
|
|
|
Aramaio eta Arrasate: historiak lotutako
|
bi
herri/ Aramaio y Arrasate: dos pueblos unidos por la historia.
|
|
|
Amak ez baitzuen deus esan, pentsatu nuen" gizonez gizon" hitz egin behar zidala, ez ote nuen neska jatorren bat bildu behar galdetzeko edo hala moduzko agindua emana izanen zion amak. Horixe, edo menturaz ama ahalketzen zuen arrebaren konturen bat komentatu behar zidan, ez zuen alabarekin harreman gozoa ukan inoiz eta pisu bat hartua zuten Marinak eta
|
biek
herrian bertan, eskandalutxoa garai laiotz haietan. Tabernara gindoazela galdera txarrantxaduna egin zidan," Ezagun batzuek galdetzen zidatek noizean behin semeaz, zertan egiten duen lan...
|
|
2006
|
|
|
Oletako zenbait euskaldunek ere ez daki Legutianon euskaldunak daudena. Ondoan daude
|
bi
herriak, Oleta eta Legutiano, alegia, baina elkarren berri ez balute bezala da, euskarari dagokion kontu horretan behintzat». Hipotesia ere egina dute Carrerak eta Garciak:
|
|
|
Horregatik, Lagek euskaldunen eta katalanen arteko topalekua irudikatu zuen;
|
bi
herrien kulturan eta turismoan oinarritutako ekintzak, jardunaldiak eta guneak izango zituen tokia. Duela hiru urte, proiektua Generalitatean aurkeztu zuen eta erakunde horren babesa ziurtatu ostean, jendea eta baliabideak lortzeari ekin zion.
|
|
|
Azkenik, Espai Comerç gunearekin merkataritza
|
bi
herriek komunean duten puntu garrantzitsuetako bat dela nabarmendu nahi dute. Ekaina hasieran, adibidez, cava azoka egingo da Donostian eta festa horren baitan, Kataluniako produktu gastronomikoei, artisautzari nahiz turismoari garrantzia emango zaie.
|
|
|
Aurten, Mireia Lluch, Ernest Lluch zenaren alaba, hautatu dute ohorezko bazkide, aitaren filosofiaren omenez. «Topalekua kulturen arteko zubia da eta Ernest
|
bi
herrien arteko zubia izan zen». Bazkideez gain, Espairen Lagun edo Amics egiten diren erakundeen enpresak, komunikabideak, alderdi politikoak eta bestelako elkarteak tartean eta babesleen laguntza jasotzen du proiektuak.
|
|
|
Arrazoiak arrazoi, nabaria da
|
bi
herrien artean lotura sendoa dagoela eta Espai Catalunyak bitartekari lana egin nahi du. Leku guztietara iristeko asmoa dutela eta Euskal Herriko gainerako hiriburuetan antzeko ekimenak egiten laguntzeko prest daudela ziurtatu du Lagek, baina lehenengo erronka Gipuzkoako proiektua ondo lotzea eta finkatzea da.
|
|
|
Aldealseñor han dago, ordea, eta ni Yanguaseko bidegurutzean, eta badakit sartaldera abiatzen banaiz Taniñe eta Aldealcardo joko ditudala, eta biak hutsik daudela.
|
Bi
herri horien arteko bidaia ere hutsaren barrena egiten da, baina hutsaren mutur batetik bestera. Aldealcardon sasoi bateko herriaren hezurdura baino ez dago, eta sastraka du haragi bakarra.
|
|
|
Badena dena da Patxi Zabaletak XX. mendeaz idatzi trilogiaren bigarren partea da. Eleberriaren eszenatokiak Nafarroako
|
bi
herri, bata mendialdean bestea Erriberan, gertakariek Gerraren lehendabiziko urte erdia hartzen dute. Nafarroan, gerra fronterik izan ez zuen herrialdea, hiru mila eraildako, maiz, politikarekin zerikusirik ez zuten arrazoiak tarteko.
|
|
|
Errioxako monasterioak,, botoen? dokumentuaren harira, auziak izan zituen, alde batetik, Kalagorriko apezpikutza eta Naiarako Santa María la Realekin; eta, beste alde batetik, bai Nafarroako bai Gaztelako ia kontzeju eta eliz ororekin eta Aragoiko
|
bi
herrirekin.
|
|
|
Agiria kronologikoki kokatzeko gakoa Borja eta Tarazonako guneen aipuan dago, bi populaziook XII. mendean iruindar monarkiaren esku izan baitziren.
|
Bi
herri horietako erregetzat Gartzia Santxez iruindarra aipatzen du Antonio Ubieto k, horrela,, botoen, testu faltsuaren egileak bere garaiko egoera X. mendera aurreratua agertzen zigun, bi mendeko anakronismoa gauzatuz.
|
|
|
Erratuta ageri dira
|
bi
herri: Inzura eta Kontrasta, alegia, trukatuta ageri dira (Inzura Araban eta Kontrasta Nafarroan, eta alderantziz behar luke).
|
|
|
Agintari mogolek gorde zuten lau mende luzez, baina mogolen izarra lausotu eta 1730 urtean Persiako Sha Nadirrek erresuma bereganatu zuenean, erresumako bi ikur nagusiak –paumaren tronua eta Koh i noor harribitxia– bereganatzeko irrika izugarria izan zuen. Menderatu berria zen Mogol Handiaren hareneko emakume batek fabore truke esan zion Sha Nadirri –isilpean, sekretu guztiak bezala– Mogol Handiak non gordetzen zuen diamantea, eta Mogol Handia eta Sha Nadir baketze ituna egitera elkartu zirenean, Persiako gerlariak esan zion menderatutako mogolari ohikoa zela turbanteak trukatzea
|
bi
herrien arteko adiskidetasuna eta elkartasuna betiko zirela adierazteko. Bi agintariek keinu hori herriaren aurrean eginez gero, adiskidetasuna nabari geratuko zela mendekoentzat.
|
|
|
|
Bi
herrien arteko talka
|
|
|
Nora ere goazen, nondik gatozen galdetzen digute. Halaxe gertatu zaigu lagun
|
biri
herriko denda nagusian. Denda denetarikoak saltzen dituzten neurri ertaineko" begira, hauta, bil eta irteeran ordain" horietakoa da.
|
|
2007
|
|
|
Pilotariak izan ziren Sestaoko pilotalekura lehenengo iritsi zirenak. Hasierako isiltasuna, autobusetan iritsi ziren
|
bi
herrietako zaleek laster hautsi zuten. Kadeteetako partidaren atarian, pilotalekuak partida handietako giroa zuen, bonbo eta guzti.Presioak eraginda edo, Mikel Loidik eta Gotzon Urkijok “urduri” hasi zuten kadeteetako partida.
|
|
|
Bai. Oso giro abertzalea zegon
|
bi
herrietan, abertzaleak oso kontzentratuta zeuden han. Era askotako laguntza jasotzen genuen handik eta hemendik, baina Bizkaian ez zen izango Bermeo eta Ondarroa bezalakorik.
|
|
|
Bertan bizi dira 2.400 bat bizilagun eta Zizurkil Goian, berriz, 500 bat herritarrek dute etxea. Bi gune,
|
bi
herri, bi bizimodu. Elbarrenan kale giroa, Zizurkil Goian nekazal ingurua.
|
|
|
Hauxe da bi mugimendu hauen artean dagoen bigarren berezitasunik nabarmenena. Zerikusi zuzena du,
|
bi
herri horietan, bideratzen ari ziren prozesu politikoekin. Ezin dugu ahaztu Espainiako trantsizioaren ondoren, Herrialde Katalanetan mobilizazio soziala murriztu egin zela eta estatutu marko berriak narkotiko baten egitekoa bete zuela.
|
|
|
historiak biografia historikoa eskaini zuen euskaraz; literaturak, aldiz, eleberri biografikoa, gaztelaniaz, aurki zeuon eskuetan edukitzeko parada izango duzuena. Argitalpen honetan lehenengoa baino ez dago1 Ignazio Arginareñaren bizitzan bi hizkuntza,
|
bi
herri, bi kultura elkartu zirenez, Ameriketako euskaldunen aztarnen bila gabiltzanok ere, horrela ibiltzen gara, bi munduetako euskaldunen arteko zubiak eraikitzen.
|
|
|
nondik datorren, bi iturri bereiz daiteke: epika eta herriko ipuinak,
|
biak
herriaren ahoak sortuak suposatu direnak. Batetik, iturri hau batez ere ingelesa da?, literatura germaniar eta zeltiko (omen) zaharren testu berrien argirapenak ugari bezain arrakastatsuak izan ziren XVIII. mendearen azken herenean:
|
|
|
Caro Baroja-k ere
|
bi
Herri Psikologia molde bereizten du, eta bat hauxe da. Soka horretako autore ezagunena legez Fouillée frantsesa aipatu eta gero, darrai:
|
|
|
Ez dago esan beharrik hortaz gizartearen kultura, kultura nazionala dela, kultura eredu hegemonikoa oraindik ere horixe bera dela, globalizazioak globalizazio. Kultura horren esparru erreferentzietan bizi gara, eta, zentzu horretan, Hendaiako herritarraren nazio kultura Irungo herritarren nazio kulturatik erabat urrundago,
|
bi
herrion arteko tartea kilometro batekoa ez izan arren. Globalizazioaren arohonetan ere berdin berdin:
|
|
|
Emaitza onak lortu ziren arren, txertoa eraginkorra izatea funtsezkoa da, adin tarte kaltetuenetako bat baita. Saiakera ‘The Lancet’ aldizkariaren edizio elektronikoan argitaratu zen, Pedro Alonso buru zela, eta Manhiçako eta inguruko
|
bi
herritako (Mozambike) 214 haurrekin egin zen. Haurren erdiek txertoaren hiru dosi hartu zituzten bizitzako 10, 14 eta 18 asteetan, eta emaitzak kontrol talde batekin alderatu ziren.
|
|
|
9.5 milioi euro kostako duen proiektuarekin Elizondo eta Iruritatik pasatzen duen trafikoa arindu nahi dute. Gaur egun 4500 dira egunero
|
bi
herri hauek zeharkatzen dituzten ibilgailuak, horietariko %5 kamioiak direlarik. Herri Lan Sailetik jakinarazi dutenez, lanak urte hondarrean kontratuko dituzte, eta dena ongi joanez gero saihesbideak 2009ko udarako prest egon luke.
|
|
|
Maiatzaren 22an eskualdeko
|
bi
herrietan antzerkiaz gozatzeko modua izanen dute. Donamarian, Panta Rhei producciones taldearen Txaribari lana euskaraz ikusteko modua izanen da frontoian, 17: 30etan.
|