|
2000
|
|
|
Sebastian Loidisaletxe. Haren anaia bat ere Belauntzako bentan zegoen, eta
|
bi
anaia horiek askotan izaten ziren Berrobin eta haiekin hasi nintzen tabernetan kantuan.
|
|
|
Amaren aldetik, aldiz, nazionalistak dira. Ama horren
|
bi
anaia hil ziren, gainera, gerrakoan: bata, Lemoako haitzetan hiltzen da gudari.
|
|
|
Baina gogoan izan behar dugu, hezkuntzaren aldetik, feudalismo garai hartan familiak eta jatorriak zerikusi handiagoa zutela jaioterriak baino. Horregatik,
|
bi
anaiok Dominikoen ordenan sartzean, Vitoria hautatu zuten deituratzat, jatorriaren lotura jarraitzeko asmoz, noski.
|
|
|
Baina itzul nadin aitaren erran hartarat: ...ea!" Banekien nik, bai, nor zuen aitak gogoan, noiz eta hitz haiek xuxendu baitzizkidan; banekien, bai, jaun Esteban Etxegoienen gogaide egin nahi ninduela, familiako lehen luthertar eta ustez bakarrarena, zeinak, noiz eta jakin baitzuen ezen guztia galdua zegoela eta gaztelau tropek inguraturik zegoela, bere burua koldarki hil baitzuen, etsaiari buru egin beharrean, nola egin baitzioten bere
|
bi
anaiek, Pedrok eta Eusebiok, Amaiurren eta Noainen ezin balentkiago guduztatu zirenean, aitona Nikolasi behin baino gehiagotan eta aitari berari ere nehoizka aditu izan nionez. Eta halatan zen gure etxeko ardi beltz hura bi aldiz maradikatua:
|
|
|
Baina denbora batean amets bat baino hagitzez gehiago izan zuan... Edo ez al dakik ezen jaun Esteban Etxegoien —gure etxeko ardi beltza— eta haren
|
bi
anaiak —jaun Eusebio Etxegoein eta jaun Pedro Etxegoien— ezin anaikiroago konpondu zirela, hura protestant zen arren eta bertze biak katoliko, ezkutuan eta isil gordean ibili behar izan gabe?"
|
|
|
Eta Estebanek ez zian nahi, uste zuelako bere heriotza aski izan zitekeela auziaren erabakitzeko, jauregia gaztelau soldaduek setiaturik zegoenez gero, itxuraz, bere erranetarat zituèn hirurogei bat soldadu agramondarrak alferrik sakrifikatzerat utzi gabe... menerat zituen zortzi beaumondar preso laxatzen zituela, aldi berean. Eta, bide hartarik bere deliberamendu hura aitzina zeramala, bere buruaz bertze egin zian, ezpata bihotzean sarturik, eta pentsaturik ezen zeruan bilduko zela bere
|
bi
anaienganat —Eusebioganat eta Pedroganat—, zeinak, bera ez bezala, katolikoak baitziren, baldin bere bi anaia haiek hilik bazeutzan, Noaingo guduaren ondotik...
|
|
|
Eta Estebanek ez zian nahi, uste zuelako bere heriotza aski izan zitekeela auziaren erabakitzeko, jauregia gaztelau soldaduek setiaturik zegoenez gero, itxuraz, bere erranetarat zituèn hirurogei bat soldadu agramondarrak alferrik sakrifikatzerat utzi gabe... menerat zituen zortzi beaumondar preso laxatzen zituela, aldi berean. Eta, bide hartarik bere deliberamendu hura aitzina zeramala, bere buruaz bertze egin zian, ezpata bihotzean sarturik, eta pentsaturik ezen zeruan bilduko zela bere bi anaienganat —Eusebioganat eta Pedroganat—, zeinak, bera ez bezala, katolikoak baitziren, baldin bere
|
bi
anaia haiek hilik bazeutzan, Noaingo guduaren ondotik...
|
|
|
Erretorika eta oratoria emaiten zigunean, mihiaren trebatzeko eta geure arrazoinen aitzinatzeko, anaia eta biok eztabaidan ipintzen gintuen jaun Mar celek, erabiltzen eta manaiatzen zituela, hartarakotz, edo Fedro edo Esoporen fabularen bat, bi animalia edo bi pertsonaia antagonikoren solasa biltzen zuena —txirrita eta inurriarena, konparazione— eta guk harrointzat hartu behar izaiten genuena, nork bere arrazoinak defenda zitzan bertzearen aitzinean, jakinik ezen emanaldi haiek bigarren parte bat zutela, zeren lehenengoan txirrita iduri egin zuenak inurri iduri egin behar baitzuen bigarrenean, eta inurri iduri egin zuenak txirrita iduri. Baina, hartan hasi aitzin, jaun Marcelek oroitarazten zigun ezen
|
biok
anaiak ginela, eta, nork berea atxiki behar zuen arren, ez genuela koleratu behar, eta bai dibertitu... eta behartzen ere gintuen kortesiazko salutantziaren egiterat, hala hastean nola akabatzean, adierazi nahi baligu bezala ezen gure arteko solas haiek jostetatik gehiago zutela zinezko polemikatik baino.
|
|
|
Inoiz pentsatuko ez nuena jende frankoren errana zen aspaldi horretan: gero eta antz handiagoa omen genuen
|
bi
anaiek elkarrekin.
|
|
|
Dabidek berak kontatu zidan hori guztia eta, egun batez, aita asaldatua nola joan zi  tzaion, burumakur eta errukarri,
|
bi
anaien arteko harreman horren berri ematera. Baina berria ematearekin aski ez, eta Karmelo jakitun jartzeko Karmelori tiro egiteko eskatu zion, zehatzago esanik, harreman hura bertan behera uzteko (lotsagatik, Josebari ezer ez esatea exijitu zion).
|
|
|
Amaren aita geratu zen Ordizian. Amona, ama, izeba, izebaren seme txikia eta gu
|
bi
anaia –gutako hirugarrena, arreba alegia, gerraostean jaio zen–, beraz, sei lagun abiatu ginen Tolosara autobusean. Gurpil mazizoak zeuzkaten autobus haiek, inguruetako herrietatik Ordiziako azokara baserritarrak eta eramaten ibiltzen zirenak.
|
|
2001
|
|
|
Bertsolaritza hemengo tradiziozko eta ahozko kultura da eta hip hopa beste toki batzuetan sortu den bertsolaritzaren pareko kultura eta komunikazio modu modernoa da, modernoa gaur egun sortu den aldetik. Orduan uste dut
|
biak
anaiak direla. Baliteke baita ere hibridoa sortzea bien artean.
|
|
|
Gure herrian elkarrizketarako dugun beharraz eta hura izateko daukagun zailtasunaz dihardu. Ezadostasun politikoengatik haserretuta dauden
|
bi
anaia dira antzezlaneko protagonista nagusiak: Iñaki, enpresa bateko gerentea, eta Koldo, kartzelan bi urte egon beharrean aurkitu zen gizona.
|
|
|
«Bai. Saio asko gainera neguan egin ditugu
|
bi
anaiok, abuztuan uretan edozein sartzen dela uste genuen eta».
|
|
|
42 kilometro luzeran, 2 eguneko lana, abuztuan, ura bost gradutan eta haizearen eraginez ia itsasoan bezalako olatuak. Ezinegona bizidun batek piztu zieten
|
bi
anaiei eta beraiekin joan zen taldeari: munstroak.
|
|
|
Nire zakurrek Txiki eta Txoko izena dute eta euskara bakarrik dakite, ez dute ingelesezko hitz bat ere ulertzen. Gainera baditut
|
bi
anaia inguruan bizi direnak, eta haiekin ere beti euskaraz egiten dut. Eta Amerikan bizi garen euskaldunok elkarrekin harremana gordetzen dugu, esaterako, urtean behin euskal festa eginaz.
|
|
|
Juan San Martin (EAEko Ararteko, Europako Ombudsman Erakundeko buru, euskaltzainburuorde eta urgazle...) Argizaiola Sariarekin omenduko dute larunbatean San Agustin Kultur Gunean opsatuko den ekitaldian. Azokan egingo diren ekitaldiek, berriz, Astarloa anaien lanarekin izango dute zerikusia; Durangoko
|
bi
anaiok euskararen alde, etxean eta atzerrian egindako lanaz eta euskarak bizi duen egoeraz gogoeta bultzatuko dute egun hauetan. Bestalde, Bitoriano Gandiagari omenaldia eskaini zion Gerediaga Elkarteak abenduaren 1ean.
|
|
|
Kaltuta ondoko ibaian
|
bi
anaiak lanean ziharduten. Zaharrenak l5 urte zituen; gazteak bost.
|
|
|
Sambalpur en gizon batek bere etxeko sei lagun garbitu zituen: emaztea, aita, ama, arreba eta
|
bi
anaia. Gero zomorroentzako pozoia jan eta bera ere hil egin zen.
|
|
|
Hiritik bueltan zetozen
|
bi
anaia arrebak, tipi tapa, oinez, familiarekin batera, izurritetik ihes. Zazpi urte Txomin txikik, zazpi gehiago arrebak.
|
|
2002
|
|
|
Perkusioaren alorrekoa izanik, txalapartak bazuen, noski, beste soinuekin nahasteko berezko dohainik, baina bere ibilera oso desberdina izango zen Artzetarrak izan ez balira; ez balute izan,
|
bi
anaiak, Rikardo Arregiren hileta egunean erakutsitako fedea eta gogoa. Beraiek aldatu zuten txalaparta tokiz, beraiek kokatu zuten beste adierazpen sistema batean; beraiekin bete zen tradizio esanguratsuaren lelo nagusia:
|
|
|
Ama alargun batek eta bere lau seme alabek osatutako familia dugu bertako protagonista. Familia hori nahikoa sakabanaturik dago, batik bat
|
bi
anaia zaharrenen haserrea dela-eta. Bata enpresa bateko gerentea eta politikoki kontserbadorea da, eta bestea, espetxean egona den ezker abertzaleko politikoa.
|
|
|
Garbi zeukan azken ofizioa zela berea, horrek ez zuela etorkizunik. Ama ere baserritarra zen, baina
|
bi
anaia kaputxinoak zituen eta osaba jesuita. Gure amak ere irakurri asko egiten zuen.
|
|
|
|
Bi
anaia zaharrenak fraide joan ziren, osaba ere bai, izeba moja genuen... Etxeko giroa oso erlijiosoa zen.
|
|
|
Erdi Aroan kokatua den arren, ez zuen eleberri historikoa izan nahi. Hainbat arrazoi direla medio familia ingurunetik bereiz bizi diren
|
bi
anaiaren historiaren inguruan garatzen da haria. Beren bizitzan zenbait hiri ezagutu zituzten, adibidez Iruñea, Tutera edo Toledo, baina batez ere Lizarra, Erdi Aroan euskaldunak, frantsesak, gaztelarrak, juduak, musulmanak, ijitoak eta beste etnia zein kultura askotako jendea elkarrekin bizi zen hiri liluragarria.
|
|
|
Horrenbestez Kartagotik igorri zituzten Fileno izeneko
|
bi
anaiak bidea azkar egiten lehiatu ziren. Zirenearrak astiroago ibili ziren.
|
|
|
Samuel Benthamen ekarpena Panoptikoan ezarriko zen makineria asmatzea izan zen, oinez ibiltzeko gurpil handia, esate baterako, presoei batetik zeregin mesedegarria eta, bestetik, beharrezko ariketa eskainiko zizkiena.
|
Bi
anaiek makina horien modeloak eraikitzeko lantegi bihurtu zuten beren etxearen zati bat. Eraikuntza Panoptikoa testuinguru industrialari lotuta asmatu bazen ere, Jeremy Benthamek horrek espetxe gisan zuen indarrean jartzen jarraitu zuen arreta, eta britainiar gobernua honen diseinuan interesatzeko kanpaina luzea izango zenari ekin zion.
|
|
2003
|
|
|
Duela hamar bat urte ETBk eman zuen Elgoibarko hiesaren inguruko programa bat, eta hura ikusitakoan erabat hunkitua geratu nintzen. Geroztik gertatu izan dira makina bat gauza hiesa dela-eta, baita Altzan ere adibidez, gogoan ditut nire etxearen aurrez aurre bizi ziren
|
bi
anaia, zoritxarrez hiesak jota joan zirenak. Beraz, beti izan dut hiesaren kezka nire barruan, eta halako batean, futbolaren inguruko liburua idazten ari nintzela (umorezkoa, lehen idatzi nuen" Kalamidadeen liburua" ren ildotik zihoan) barruan nuen kezka hori esnatu eta istorio hau nagusitu zitzaidan.
|
|
|
Frantziako Iraultza hastean, Lapurdiko foruak alferrik babestu ondoren, euskal departamendu baten alde agertu ziren Uztaritzeko Garat
|
bi
anaiak. Haiekin ados zeuden gure beste hamar deputatuak, iparraldeko hiru lurraldeetatik bakoitzak lau ordezkari baitzituen Estatu Orokorretan:
|
|
|
Bizkaian berean zuen izan, lehenbizian,
|
bi
anaien deiak arrakastarik handiena, gero oihartzuna heldu zitzaien gipuzkoarrei eta urrunago nafartarrei, Lapurdiko edo Zuberoako istudiante batzuei, bai eta Ameriketako bertsolariei. Hona, adibidez, Azpeitiko bestetan, 1894an, Adema Zaldubiri egin omenaldian, senpertar kalonje xaharrak, karia horretara, ontu zuen errepika:
|
|
|
hastapenean Frantziako iraultzaren buru agertu ziren legelari, abokat, apez eta apezpikuen artean bazen jende onik. Ez ote ditugu askotan herritarrek goretsi, Salbat Monhok berak bezala, Uztaritzeko Garat
|
bi
anaiak?
|
|
|
Zilegi izanen zait ere salatzea Batista Ehulatei, gure aitatxi zena, ni sortu aitzin zendua, bere
|
bi
anaia ehuleak aspaldian Buenos Airesera joanak zituelarik, 1870ean deitu zuela Frantziak, eta hango gerlan ikasi zuela berak zekien frantsesezko kantu bakarra:
|
|
|
Garai berean, hain zuzen, espainol eta amerikar nazionalismo eta inperialismo zahar eta berrien arteko gatazka markatzen zuelarik 1898ko gerlak alde batetik, ohartzen gara beste aldetik,. Jainkoa eta Lege Zaharraren? izenean, Luis eta Sabino Arana Goiri
|
bi
anaia bizkaitarrek sortzen zutela lehen euskal alderdi abertzalea.
|
|
|
Denek badakigu nola bururatu zen gau hartan Erroman hasi elkarrizketa hura eta geroztik zer izan ziren, hogei bat urtez, Baionako apezpiku zenak Hiriart Urruty André eta Jean
|
bi
anaia apez euskaltzale zenduekin ibili urratsak. Beste komentariorik gabe, honetan bego gaurko solasa!
|
|
|
Zuhaitz gehienen presentzia sendoaren eta landare loredunen fintasun eta koloretsuaren artean
|
bi
anaiak daude, zuhaixkak. Hala hasiberriek nola lorezaintzako adituenek zuhaixkak alde batera uzteko joera dute.
|
|
|
Baina
|
bi
anaiek borrokan segitzen dute. Aitorrek sorbaldan jarri du Gabi, eta" patata zakue!
|
|
|
|
Bi
anaiek lurrean bukatu dute. Aitor eserita dago, hankak zabalduta, eta hanken artean, bizkarra bere bularraren kontra jarrita, Gabi eseri etzan da, arnasestuka eta pozik.
|
|
|
|
Bi
anaiek alde egin dute. Joxek eta Manuk tarte batez entzun dute motorraren  harrabotsa, nola aienatzen zen ezari ezarian urrutian.
|
|
|
|
Bi
anaiak motoaren gainean eserita daude, badiara begira. Beren oinetan, amildegi baten bukaeran, itsasoa ikusi entzuten dute, arroken kontra xuabe xuabe lehertzen.
|
|
|
Ba amona, gurasuak,
|
bi
anaiak, ahizpa eta ni, eta behiak, oiluak, konejuak, ardi ba  tzuk, txakurrak, katuak eta euli pilo bat.
|
|
|
rena ere, baina oro har...
|
bi
anaiak, bikiak dudarik gabe, eta, dudarik gabe ere, buru normal batean kabitzen dena erdibana; ahiz  pa, ipuinetako amaordearen alaba, itsusia bai behintzat, gaiztoa?, ez nekien artean; gurasoak, intzestu ezkontza eginak, ze igual igualak ziren, sendoak, boronoak, bekozkoak; eta amona!, La bruja piruja! txiki txikia, begiak  zimur arteko zulo sakonetan, beltzez guztiz, eta azken irribarrea, berrogeita zazpian.
|
|
|
|
Bi
anaiak eta sorginak (Urtxintxa 4 urte). (b).
|
|
2004
|
|
|
Ez nuen ezer jakin nahi!
|
Bi
anaia ditut apaiz, baina ez zait granorik inporta! Ondo konpontzen gara.
|
|
|
bi ahizpa eta neba bat, hirurak bera baino gazteagoak. Aitak lau arreba eta
|
bi
anaia; bera anai arrebetatik erdikoa zen.
|
|
|
Bai,
|
bi
anaia ditut.
|
|
|
Libratzeko hiru arrazoi izaten ziren: inutil total izatea, expedido por el Ayuntamiento edo errekluta berriaren aurretik bere
|
bi
anaia borrokan izatea. Bestalde aberatsak diruarekin zerbitzua egiteaz libre geratzen ziren13.
|
|
|
—Hortzaundirik ez dago hor, behintzat —gaineratu zuen berak pentsakor. Artean ahaztu gabea zeukan festa egunekoa eta,
|
bi
anaia haiek han segitzera, adarrak erakutsiko zizkien.
|
|
|
Ez dakit zenbat gauza ikus daitezkeen batera, ez dakit zenbat ikusi nituen nik basotik jaitsi eta errota aurrean gelditu nintzenean; dakidana da gauza haiek guztiak ahaztu egin zitzaizkidala kolpetik, eta nire begiratua antiajuen kristal berdeari erantsita bezala gelditu zela. Ez nuen besterik ikusten, soilik antiajuen kristal berdea, eta errotaren teilatuko
|
bi
anaia hortzaundi haiek ez zuten, nahiz oihuka ari, nire arretarik lortzen. Bat batean, Antiaju Berdek bere ezpain meheak mugitu zituen.
|
|
|
Eta, alde batera, hori izan zen nire suertea. Zeren, harridura zela eta, askatu egin baitzitzaizkidan begiak antiajuen kristal berdetik, eta hartara
|
bi
anaia hortzaundi haiek ikusi ahal izan bainituen niregana korrika.
|
|
2005
|
|
|
«Neure anaia artisau oso ona da, teknika oso ondo menperatzen du, eta lana horrela antolatzen dugu, nik sortu eta berak egin» dio Jose Pablok Arriagak. Enpresan hiru ari dira, aipatutako
|
bi
anaiak eta Josu Arrilaga lankidea. Arriagaren altzari batzuek eskulturak dira, ideia bat transmititzen dutelako eta bakarra egiten dutelako.
|
|
|
|
Bi
anaiak eta sorginak (Urtxintxa 4 urte). (b).
|
|
|
Zuhaitz gandorretan arratsalderoko dantza hasi dute abarrek, elkar astintzen.
|
Bi
anaiek paretaren kontra jarri dute bizkarra.
|
|
|
Behin, ohiko buelta eginda, bide zaharretik ari ziren
|
bi
anaiak, burlekin nabarmentzen zen horietako batek kontrako bidea zekarrela ikusi zutenean. Martin baino helduagoa zen, gazte harroa berez.
|
|
|
Lasto fardelak ukuiluan jartzen ari dira
|
bi
anaiak. Asun gora joan da.
|
|
2006
|
|
|
Bertze batek dio pizten zuten txondorraren keak eta sugarrak infernua ziruditela eta hortik datorkiola izena. Herriz herri kantari ibiltzen ziren
|
bi
anaia protagonista dituen istorioa ere bada. Horren arabera, errota inguruan egiten ziren akelarreetako partaideek amildegitik behiti bota zuten anaia zaharrena, pertsona bat hiltzeko zeukaten erritua hausteagatik.
|
|
|
|
Bi
anaiek (Karlos eta Karlomanek, alegia) beren aitaren oinordeko bezala erresuma banatu zutenean, Akitaniako probintzia, zozketan Karlos erregeari tokatu zitzaiona, bietan zaharrenari ezin izan zen denbora luzean lasai mantendu, bizirik irauten bait zuten oraindik iragan gerraren oroitzapenak. Zeren eta Hunoldo izeneko bat, tronua amesten bait zuen, probintziarrak asaldatzen aritu bait zen, matxinada berriak prestatzeko.
|
|
|
Tribuaren ikur adierazle gisa arrano zuria hartu zuten, gaur egun ere Poloniaren ikur den arranoa. Beste
|
bi
anaiek aurrera egin zuten, nork bere aldetik: Czechek hegoaldera, eta han sortu zuen txekiarren herrialdea; Rusek, hirugarrenak, ekialdera, Errusia eta Bielorrusiako lurraldeetara.
|
|
|
Joseph eta Abraham Belgikan jaioak ziren –Anberesen, seguru asko–, baina aitarekin Amsterdamera etorri eta han finkatu eta bertakotu ziren, Anberesen baino indartsuagoa baitzen Amsterdamen harribitxien langintza, eta han sendotu baitzen aitak sortutako konpainia. XX. mendearen hasiera hartan, hegoaldetik iparraldera zihoan ibai bat bezalakoa zen Hegoafrikatik Amsterdamera eta Amsterdametik mundura banatzen zen diamantezko erreka distiratsua, eta
|
bi
anaien lantegitik igarotzen zen harribitxizko erreka hartako ur asko.
|
|
|
Hark erakutsi zizkion saloi dotoreetako sedukzio arauak eta sexu jolaserako lehen urratsak. Dotore eta aberatsaz gain, ederrak eta gazteak ziren
|
bi
anaiak, eta miresmena sortzen zuten handikien festetan. Zaharrenak, Nikolaik, emakumezale amorratu eta bihotz lapur gaiztoaren ospea zeukan.
|
|
|
Bi emakumeak hil eta gero, Giacomori tokatu zitzaion txanda.
|
Bi
anaietako zaharrenak auhenka eta negar zotinka oihukatu zuen Bernardo anaia gazteak ez zuela inolako zerikusirik izan aitaren heriotzan.
|
|
|
Hala ere, arazoa ez zen, itxuraz, konpontzen hain erraza, eta
|
bi
anaiek denbora luzez aritu behar izan zuten lanean, eskuratu nahi zuten luma haren lehen eredu elbarri bat lortu aurretik. Luma berriaren lehen urratsa lortzearen zurrunbilo horretan zebilen oraindik László József Bíró jauna –asmakuntzari gauzatze itxurosoa eman nahian, alegia–, 1938 urtean patentea lortu zuenean bere prototipoarentzat.
|
|
|
1943 urteko ekainaren 10ean Biró anaiek bolaluma berri batentzako patentea atera zuten –bitarte horretan George anaia kimikariak tinta egokiago bat asmatua baitzuen bolaluman erabiltzeko, bolak errazago zabal zezakeena eta tutuaren barruan lehortzen ez zena– eta urte berean sortu zen Argentinan luma berriak egiteko enpresa bat.
|
Bi
anaien ekarpena asmakizunaren patentea besterik ez zen. Dirua beste hainbat bazkidek jarri behar izan zuten.
|
|
|
" cantor", ala" no cantor".
|
Bi
anaia ziren: Fernando bera eta Martin.
|
|
|
Nobedadea zen eta, bestalde, niri atsegina gertatzen zitzaidan, goxo sartzen zitzaidan musika.
|
Bi
anaiak hasi ginen, Karlos eta biok. Baina hura fraide joan zen hamaika urterekin eta ni, aldiz, hantxe geratu nintzen herrian, bederatzi urterekin, bandan jotzen.
|
|
|
Etxean egiten zen gogoeta ez zitzaidan eraman erraza. " Hire
|
bi
anaia zaharrenak eta osaba, han, lau pareta artean, eta hi horrela!". Oso ume goiztiarra nintzen, nonbait.
|
|
|
Hamalau urte zituela joan zen Imanol Urbieta Arantzazura. Haur jolastiak arnasbiderik gutxi etxean, eta ordurako fraidegai ziren
|
bi
anaia zaharren eredua jarraitu beharra. Edo etxekoen gogoa konplitu beharra.
|
|
|
Gabonak zirela eta egun batzuk pasatu nituen han.
|
Bi
anaia zaharrenak ere han neuzkan. Horrek esplikatzen du gerokoa, Arantzazukoa.
|
|
|
Ipuinak (Ikaslearen karpeta 2 Urtxintxa 4 urte). 6
|
Bi
anaiak eta sorginak.
|
|
2007
|
|
|
Baina HLA B27 daukaten milioika pertsonetatik %20ak baizik ez du gaixotasuna garatuko, edo gutxiagok agian. Zerk eragiten du, beraz, HLA B27 daukaten
|
bi
anaiatatik batek espondilitisa edukitzea eta besteak ez. Erantzun bat Ebringerrek eman du.
|
|
|
Maxeleneko
|
bi
anaiak an gurekin zan itz egiten.
|
|
|
Uruguaien gertatzen gera gu
|
bi
anaiak aspaldin.
|
|
|
Gustora asko kantatu gendun gu
|
bi
anaian artian.
|
|
|
Gustora asko kantatu gendun gu
|
bi
anaien artian.
|
|
|
Uruguaien gertatzen gera gu
|
bi
anaiok aspaldin.
|
|
|
3 Hausnarketari ere uzten diote txokoa
|
bi
anaiek, batez ere bizitzako unerik erabakigarrienaren inguruan: Uruguaira emigratzeko erabakia hartu izanaren inguruan, alegia.
|
|
|
4 Bukatzeko, euskara eta euskalzaletasuna ere etengabe azpimarratzen diren gaiak ditugu. Ameriketara heldu orduko, lehendabiziko bertsoetatik" gure izkuntza zarrari" atxikimendua erakusten diote
|
bi
anaiek, Ignaziok Argiñarenak ez gera izango bertsoetan aldarrikatzen duen moduan:
|
|
|
Harro sentitzen da Ignazio, beraz," Uruguaien gertatzen gera/ gu
|
bi
anaiok aspaldin./ Bañan alare gure euskera/ itz eiten degu berdin" aitortzen duenean. Izan ere, euskara ez galtzearen aldeko apustua edo erregua egiten duenean," aspaldin dala sortue" gogoratzen digu," Españik eta Franziak ere/ edade ori eztue".
|
|
|
Horrez gain, 1980ko hamarkadatik aurrera ikusten denez, gero eta tratu estuagoak zituzten
|
bi
anaiek Uruguaiko euskaldunen erakundeekin; esaterako, Montevideoko Euskal Erria euskal etxean lagunekin biltzen zirenean, eta batez ere 1993ko Mar del Platako Euskal Astera joan zirenean. Euskal Herriko senideekiko harremanek ere zer edo zer eragingo zuten bilakaera horretan, bi iloba bertsolariekin izan zuten bertso trukean ageri den bezala.
|
|
|
Ez batzuek, ez besteek ez zuten ikusten etorkizun garbirik gerraosteko Nafarroan. Amerikak, aldiz, bazuen
|
bi
anaientzat aurreko belaunaldietan izan zuen erakargarritasuna; ez ziren, ez, Uruguaira emigratu zuten lehen errazkindarrak izango; lehenagotik ere, gurasoen ahotik entzuna zuten moduan, beste herrikide batzuek ere bide berari ekin zioten; esaterako, Fermina Peteati, 1909tik Salto hiri inguruan bizi zena.
|
|
|
Gu
|
bi
anaiok eon gera gazte guztien artera. Gaztetuta etorri gera.
|
|
|
Horrela adierazi zuen Ignazio Argiñarenak bere asmoa Uruguaira heldu eta oso denbora gutxiren buruan (1950 urtean) idatzi zuen" Bertso berriak jartzera nua" konposizioan.
|
Bi
anaion helburuetako bat, batez ere Nafarroara zuzentzen dituzten bertsoetan, beraien bizimodu berriaren inguruko albisteak bidaltzea da. Argi asko ikus daitekeenez, bertso hauek oso funtzio garrantzitsua bete zuten familiako bi adarren arteko harremanetan, distantziak eragindako inkomunikazioari aurre egiteko modua izan zelako.
|
|
|
|
Bi
anaiak zuten aukerarik handiena Inka berri bihurtzeko: Washkar zegoen, batetik, Hegoaldeko buruzagigaia, nolazpait esateko; eta Ataw Wallpa, bestetik, Iparraldekoa, Cuzco (Qosqo) hiriburuan.
|
|
|
profesoreak, oso gaizki ordainduak, gosea eta miseria gorrian bizi ohi zirela268; estudianteak, etorki apalenetakoak ekonomikoki; idazleak, judu herrariak, tipo erdi zoro, erdi abentureroak269 Goethe-k (berak Mezenas bat lortuko du!), Schiller-ek, mingoski salatu dute behin eta berriro goi klaseen utzikeria hizkuntza eta literatura alemanarekiko270; eta beste hainbestetan harrotu dira, hala ere hizkuntza eta literatura alemanak. Augustorik eta Medicirik gabe, eta Erret Akademia arauemailerik ere gabe?, intelektual herritar ezeukien ahaleginaz bakarrik duelako bere burua modernizatu eta goi mailaraino altxatu271. Gure nazioko estatu gora eskolatuek literaturarik batere ez dute, herriak ordea, gizaseme arruntak badu bat?, idazten du A. W. Schlegel-ek 1802an272 Oraindik 1854an, horrezkero bai, ideia hauen politizazioa zentzu nazionalistan martxan dagoenean?, J. Grimm-ek
|
bi
anaien hiztegi aleman handiaren hitzaurrean honela salatzen du/ harrotzen da: Frantzian, Espainian, etab., hizkuntza horien hiztegiak subentzio publikoei eskerrak egin diren bitartean, hiztegi alemana aitzitik gauzatu ahal izan da eskerrak, herriaren jaidurari bere ama hizkuntzarenganako?, eta argitaratu ahal izan da eskerrak, herriaren partaidetza beroari? 273 Herriko jende xume burgo eta landatarra da hizkuntza eta literatura alemanari eusten diona.
|
|
|
Taldearekin lotura estu estua daukate. ...
|
Bi
anaiak besteekin dauden ikustera etorri gara, baina ezustean oso gauza berezia aurkitu dugu: orain ez dabiltza batetik bestera arineketan; ehizarako gertatzen ari dira.
|
|
|
Alberto Lekerika, bere
|
bi
anaiekin batera, Gernikako Piper ekoizlerik garrantzitsuenetako bat da. Lezaman daukan ustiategian, Gernikako piperra ekoizteko, guztira hamabi mila metro karratu ditu.
|
|
|
Behin batez baziren
|
bi
anaia, bat ergela eta bertze bat enuzentina. Bazuten ama xahar xahar bat.
|
|
|
Behin batez baziren
|
bi
anaia, bat ergela eta bertze bat enuzentina. Bazuten ama xahar xahar bat.
|
|
|
Urteko lagunarteko bazkaria egin zuten ostiral santuz Granada jatetxean, Basarriren jaiotetxean. Yurreba
|
bi
anaiak, Joxe Lizaso, Imanol Lazkano eta andrea eta beste zenbait bertsozale bildu ziren.
|
|
|
". Ez bagine gu,
|
bi
anaiak, bere eskuetatik lotuak izan, badut beldurra ama lurraren barnean sartuko zen. " Ez milesker" erran ondoan, aintzinean zuen inguma bat iruditzen zitzaion emazte hura agurtu zuen eta etxerateko bidea tuntik atera gabe egin ginuen, sekulan ez baitut jakin zer pentsamendu modutan kurritzen zen bere gogoa.
|
|
|
|
Bi
anaiek betan milesker erran zuten eta hurrupaka hasi ziren jaten.
|
|
|
Bideko harrietan kasu emanez ez lerratzeko,
|
bi
anaiak zoatzin eskuak sakeletan, mantela handi bat soinean, konkorturik, burua apal kaparen barnean, haizearen mihi hotzak lekatzen zeiola aurpegia.
|
|
2008
|
|
|
|
Bi
anaien istorioa da. " Normala" den anaia gazteak kontatzen ditu bere anaia sindromedunaren gertakariak.
|
|
|
Psikosia nagusitu zen Parisen. Poliziak zabaldu zuen terroristak Abdallahren
|
bi
anaia zirela. Hurrengo urtean iritsi zen Abdallahren kondena.
|
|
|
Azkenekoan berriz,
|
bi
anaiek hartuko dute narratzaile lana. Bat ateoa izango da," argia, etxeko azkarrena".
|
|
|
Arratsaldean Markinara goaz eskapularioan sartzera. Amagaz joango gara hiru arreba eta
|
bi
anaia gazteok. Bekoerrotako behorra, Rubia, eroango dogu, haranzkoan fraileei labore apur bat eroateko eta bueltan errekaduak ekarteko.
|
|
|
" Lekeitiora asto gainean, astotzara banatan joan ei ginan
|
bi
anaia gazteenok eta besteren bat hankarkulu".
|
|
|
Handik Santanderrera. Destino ona lortu eban beretzat eta baita haren atzetik joan ziran beste
|
bi
anaientzako be: Basterreche komandantearen zerbitzari edo errepostero izan zan eta suerte bera izan eben hurrengo biek be, segidakoak ziran eta.
|
|
|
Lehenengo horrezaz ez naz ondo gogoratzen, hiru urte be ez nebazan izango eta. Asto ganean, astotzara banatan joan ei ginan
|
bi
anaia gazteenok eta besteren bat hankarkulu; aita bizikletan eta ganontzekoak oinez. Lekeitiora heldu eta Clareteneko argazki aretora baino lehen Mikelaren dendan sartu ginan, Mirenek esan deustanez, eta halakoetan izaten diran autuak:
|
|
|
Konpainia oso bat izatera iritsi ginan etxean bertan. Gogoan daukat
|
bi
anaiok, oraindik umemoko, geure artean erabilten genduan autua, egunen baten geuk be egin beharreko zerbitzuaz:
|
|
|
Aitaren irudikatze hartan orbetarrek belaunaldiz belaunaldi jarraitutako usadioak bazuen zeresanik. Nazarioren aitak eta osaba Bixentek ere ez zuten besterik egin, hura baserriaz arduratzen zela eta hau sutegiaz?, Nazarioren eta Ismaelen gustuak bestelakoak ziren arren, Ismaelek atseginago baitzuen baserria, eta Nazariok sutegia. Baina aitak bere asmoak bazituen ere,
|
bi
anaiek trukatu egiten zituzten beren lanak tarteka, halako eran, non ez baitzen harritzekoa Nazario sutegian ikustea, osaba Bixenteren agindupean, edo astoak, mandoak eta zaldiak ferratzen, edo inguruko baserritarren burdinazko lanabes zartatuak konpontzen: halakoak ziren sutegiari lotutako kontuak inguru haietan, halakoak ikusi zituen osaba Bixentek betidanik?
|