|
2000
|
|
|
Kanpoko arrazoiei dagokienez, lau aldiz biderkatzen diren interes moten igoera, lehengaien prezioen igoera eta kapitalen kanporatzea aipatu behar dira. Besteak beste, 1973ko eta 1979ko petrolioaren igoerek ere lau eta
|
bi
aldiz handiagoa hurrenez hurren zerikusi handia izan zuten. Horren guztiaren ondorioz, garapen bidean zeuden herrialdeek ez zuten beste irtenbiderik, dena geraraztea edo geroz eta kanpo zor handiagoan sartzea.
|
|
|
Eta han egiten nuen aizkoran, lanak eraginda. Apustua jarri genuenean, berriz,
|
bi
aldiz etorri zen Urrestilako Keixeta aizkolaria gure etxera, ni entrenatzera.
|
|
|
Duela ez asko, dena uztekotan egon nintzen baina orain animatu eta dena irabazi nahi dut. Urrezko Aizkora
|
bi
aldiz erreskadan irabazi ondoren, hor daude Euskadiko Txapelketa, Urrezko kopa... Datorren hilean berriz erakustaldiekin hasiko naiz, Larratxon, Beasainen, Hendaian...
|
|
|
Ama minbiziak eraman zigunetik gutxi joaten nintzen aita ikustera, egia esanda, eta gutxiagotan
|
bi
aldiz aste berean. Hori dela-eta, asteburuko bigarren bisitari naturaltasun itxura eman nahi izan banion ere, berehala sumatu zidan aitak zerbait arraroa.
|
|
|
Sega larreak dira haran hondoko beste elementu garrantzitsu batzuk. Lurzoru sakonetan garatzen diren larre horiek urtean
|
bi
aldiz moztu ohi dira, eta kasurik onenean, hiru aldiz. Askotan, sega eta larratzea konbinatzen dira; abereek larratzen dituzten heinean, beren hondakinekin ongarriztatzen dituzte larreak.
|
|
|
" Hori bakarrik falta zitzaiguan, familian bertze protestant bat izaitea!" Banekien nik, bai, nor zuen aitak gogoan, noiz eta hitz haiek xuxendu baitzizkidan; banekien, bai, jaun Esteban Etxegoienen gogaide egin nahi ninduela, familiako lehen luthertar eta ustez bakarrarena, zeinak, noiz eta jakin baitzuen ezen guztia galdua zegoela eta gaztelau tropek inguraturik zegoela, bere burua koldarki hil baitzuen, etsaiari buru egin beharrean, nola egin baitzioten bere bi anaiek, Pedrok eta Eusebiok, Amaiurren eta Noainen ezin balentkiago guduztatu zirenean, aitona Nikolasi behin baino gehiagotan eta aitari berari ere nehoizka aditu izan nionez. Eta halatan zen gure etxeko ardi beltz hura
|
bi
aldiz maradikatua: lehenik, protestant izan zelako, eta, bigarrenik, bere buruaz bertze egin zuelako, oilobusti halakoak...!
|
|
|
|
Bi
aldiz hasi nintzen skribatzen, eta bietan utzi behar izan nuen: batean, zeren papererat tinta tanta bat erori baitzitzaidan; bertzean, zeren letra ez baitzitzaidan nahi bezain berezia eta diferenta atera; hirugarrenari, berriz, anitzez ere itxura hobeko iritzi izan nion, eta, hura ontzat emanik, zure etxeko ate azpitik sartu nuen... orduan ere kontrakarrean zeuden bi indar nabaritzen nituela neure baitan.
|
|
|
...ndatzaile izan zen, Europa osoan sonatua izan zen auzian, eta nola hargatik gogotik sufritu behar izan zuen, halako tailuz, non etxean preso eduki baitzuten denbora batez, errege Filipe II.aren manuz; nola Erromak, ondoren, Toledoko artzapezpikuaren kasua bere gain hartu zuen, eta nola Mar tinek, halatan, Erromarat joan behar izan zuen, non aita saindu Pio V.ak kardinal izendatu nahi izan baitzuen
|
bi
aldiz, nahiz eta bere xedea ez zuen bete ahal izan, errege Filipe II.ak hatsarretik beretik eragotzi ziolako, zeren lau akusazino baitzituen doktore nafarraren kontra: lehena, ez zuela onartzen Espainiak Nafa rroa bereganatu izana; bigarrena, Martinek erraiten zuela ezen erregek gorrotatzen zuela eta hargatik ez zuela haren Gorteetan kargurik; hirugarrena, nafarra zela eta Albre ten aldeko familia bateko kide eta partaide; laugarrena, Franziaren laguna zela eta Frantziako kulturakoa; eta kontatu zenidan, finean, nola Mar tinek ospitale batez dotatu eta hornitu zuen bere jaioterria, Barasoain, hil ondoren.
|
|
|
" Imajina ezazue ezen mutila infernurat doan mementuan inurri bat ateratzen dela Urbiaindik Iruñarat —erran zigun, elizako itzalen artean bere iduri berez handia are handiagoa egiten zela, ipuineko jigant baten eredurat—; edo, hobeki, imajina ezazue ezen inurriak badakiela igerian, eta Urbiaindik mundu berrirantz abiatzen dela, Indietarat, orain oinez, orain igeri... Eta joan eta etorri egiten dela, etorri eta joan, behin,
|
bi
aldiz, mila aldiz... Hori ote da eternitatea, eta hortxe akabatuko ote da haurraren oinazea?
|
|
|
—Ez dakit zuk diozuna frogatua dagoen, baina, hala badago ere, hutsen bat behar du froga horrek. Zeren Aristotelesek erran baitzuen ezen
|
bi
aldiz astunagoa zena bi aldiz fitezago erortzen zela, eta zeren matematikak, zentzuak bezalaxe, logikaren arau guztiak betetzen baititu. Zuk erraiten duzuna, ordea, zentzuz kontrakoa da...
|
|
|
—Ez dakit zuk diozuna frogatua dagoen, baina, hala badago ere, hutsen bat behar du froga horrek. Zeren Aristotelesek erran baitzuen ezen bi aldiz astunagoa zena
|
bi
aldiz fitezago erortzen zela, eta zeren matematikak, zentzuak bezalaxe, logikaren arau guztiak betetzen baititu. Zuk erraiten duzuna, ordea, zentzuz kontrakoa da...
|
|
|
Eta, halarik ere, bere irri harekin ikusten genuen beti, edo bere irri iduriko harekin, hobeki, zeren eta irri hura ez baitzen arraitasunarena, baina nigarrarena eta tristurarena, penarik penagarrienarena eta hortz haginen karraskotsena; eta trufarik krudelenaren irria zen, azpian eta bere maskarapean oinaze neurriz gaineko hura gordetzen zuelako, bizi bizia... Eta hura hala zen eta halatan egiten zigun oinaze oinazetsuak, finean, Mattinen betartetik
|
bi
aldiz irri. Baina, zergatik krudeltasunaren gaineko krudeltasun hura, jaun André...?
|
|
|
‘Ez dago Jainkorik’", anaiaren iduri eta figura hura gogoan! Izan ere, jaun André, anaia hil ote zitzaion ezjakin ustezko hari ere, zauri bat gaizturik eta gaizkoaturik, halako moldez, non krudeltasun hura gehiegizkoa egin baitzitzaion, zeren oinaze oinazetsuak anaiaren betartetik egiten baitzion
|
bi
aldiz irri?
|
|
|
Eta erraiten ziguten, konparazione, ezen pentsu lizunak geure baitarik urrundu behar genituela, baina zenbatenaz urruntzenago nahi izaiten nituen, hainbatenaz errotzenago zitzaizkidan eta hainbatenaz inguratzenago ninduten, zeren hura zen alfer lana, etxeko abereen eta kabaleen gisakoa, noiz eta buztanaz, hankaz edo gorputzaren bertze edozein mugimenduz eta higiduraz euliak eta mandeuliak uxatzen baitabiltza, guztiz alferrik, zeren euliak, mandeuliak eta bertze intsektu guztiak, uxatu orduko itzultzen baitira lehengo lekurat, eta zeren geratzen baitira, halatan, haien larrurat eta haien baitarat gero eta atxikiago eta josiago. Izan ere, pentsatzen duenak ezen ez duela pentsatu behar, pentsatzen baitu hondarrean
|
bi
aldiz: pentsatzen du, lehenik, pentsatzen duelako eta naturaleza halakoa delako, eta pentsatzen du, bigarrenik, naturaleza behartu eta bortxatu nahi izaiteagatik, zeren naturaleza behartzen duena naturalezak berak behartzen baitu, finean.
|
|
|
Eta Mattin zen eguna, eta Mattin zen gaua, eta gauak gero eta usuago irensten zuen eguna. Zeren atake haiek, hatsarrean bi astetan behin edo izaiten bazituen ere, maizago eta usuago egin baitzitzaizkion apurka, astean behin edo astean
|
bi
aldiz. Eta haren ilunaldiek iluntzen ninduten ni ere eta goibeltzen.
|
|
|
Maiz adituko zenuen zuk ere, jaun André, ezen etorkizunaren beldurra dela gure anitz gaitzen iturri, eta gero eta sinetsiago nago ezen hala dela, batik bat etorkizun hori beltz azaltzen zaigunean. Zeren, gaiztasun eta zailtasun korapilatsu batzuen aitzinean, emaiten baitiogu su imajinazinoari, eta, handik harat, imajinatzen dugularik ezen gaitz dena
|
bi
aldiz gaitzago izan daitekeela, hiru aldiz gaitzago eta ehun aldiz gaitzago, egiten dugularik hondar ale batetik mendi handi bat, eta ikusten dugularik, finean, geure burua urkabean, korapilo haietarik batetik dilindan, orduan, bada, larritzen, izutzen eta asaldatzen gara, zuri zena ere beltz dakusagu, bildots bat zegoen lekuan otso bat, egiten dugu geure baitan mila pentsu eta gogoeta, mila dorr... Eta behin eritzen gara eta berriro eritzen gara, eta erialdi bakoitzean hondatzen eta higatzen zaigu gorputza, urritzen eta murrizten zaizkigu indarrak eta kemenak, ahultzen eta flakatzen gara, galtzen dute humoreek beren berritzeko eta suspertzeko ahala, aitzinatzen zaigu heriotza, eta hala egiten dugu azkenean fin gaitza, behar baino lehenago eta legokigukeena baino fitezago.
|
|
|
20 Gizona irakurriz egiten da jakintsu, baina ez
|
bi
aldiz irakurriz, etengabe baizen.
|
|
|
Homo fit sapiens bis non, sed saepe legendo.20 Eta, hartaz ari zinela, bertze komentario hura egin zenigun: " Liburu bat
|
bi
aldiz irakurtzen duenak bi liburu irakurtzen ditu", zeren ez baitzen berdin liburu bat irakurtzea bazkal aitzinean edo bazkal ondoren, eri egonik edo osasuntsu... eta zeren eguraldiak ere bere eragina izan baitzezakeen, halako moldez, non orzkarbiak, bertzerik gabe, arrai eta alegera jar baikintzakeen, eta lainoak triste, oraingo arraitasunak eta geroko tristeziak, bakoitzak bere oinatzak et... Eta, noiz eta ideia hura aditu bainizun, atsegin izan nuen, baina etxerako bidean, haatik, galdegite bat etorri zitzaidan:
|
|
|
" Eta liburu hori Biblia balitz, zer...? Zeren nik,
|
bi
aldiz irakurriz gero, bi Biblia irakur baditzaket, zer ez litzateke gertatuko baldin bi gizon diferentek irakurriko balute...?" Eta oharkabean otu zitzaidan: " Luthertarra duk, osaba Joanikot bezala...!
|
|
|
" Zezenak harrapatzen eta hiltzen bahau, ez haiz anitzez urrunago joanen", erran zion dukeak, guztiak irriz uzten zituela. Eta iritsi zen hil edo biziko mementua eta, noiz eta toreatzailea torilaren parean paratu baitzen, zeinatu zen behin Paco Corrales,
|
bi
aldiz, hiru aldiz... zangoa lurrerat belaunikatu eta lantza eskuan hertsatu aitzin. Eta isiltasun osoa egin zen, turutotsak hautsi zuena...
|
|
|
Eta, egun batean, xakeari buruzko historia harrigarri hura kontatu zigun: nola gizon batek joko hura asmatu, erregeganat joan, eta nola honek erran zion ezen eska ziezaiola nahi zuena, asmakuntzaren ordain; eta eskatu zizkion asmatzaileak taulako lehen koadroagatik bi gari bihi, hurrengoagatik lau, eta hurrengoagatik zortzi, bakoitzean
|
bi
aldiz gehiago... eta erran zion ezen segi zezala gisa hartan koadroz koadro, hirurogeita laugarrenerat arte, eta hirurogeita laugarren eta azken koadroak jakinaraziko ziola berari eman beharreko ordaina; eta kontatu zigun nola hatsarrean erregek irri egin zion, baina baita harri eta zur geratu zela ere, hondarrean, emaitza ikusi zuenean, zeren erresuma osoan ez baitzuen, ezta urrunetik ere, hainb... Eta jartzen gintuen aitonak problema haren erresoluzionean... eta, kalkuluak egin ondoren, kontatzen hasten ginen numero luze hura, eta milioien, bilioien eta trilioien artean galtzen ginen, zeren numero hark infinitutik hurbil behar baitzuen, eta infinitua ez zegoen nehola ere atzemaiterik.
|
|
|
—Han Italian behin eta
|
bi
aldiz izan ninduan galtzaile. Eta oso gaizki ibili ninduan denbora batean, pobre eta errumes, hik ongi dakian bezala.
|
|
|
Eta anaiaren bertze hitz haiek bertze su bat piztu zidaten. Eta, nola suak ez duen sua iraungitzen, baina bizkortzen eta biziagotzen, hala sentitu nintzen, ondorez,
|
bi
aldiz suturik. Ordea, nola ezin itzal bainezakeen su hura ukabilez, desiraren alorretarik bideratu eta irion nuen neure su hura.
|
|
|
—Ez nago nehola ere akort! Zeren poesia ona bada, eta musika ona bada, emaitza
|
bi
aldiz hobea izanen da... Bat gehi bat, berdin bi!
|
|
|
—Jaun Julián de Arévalo y Mombeltrán nauzue, Avilako arevalotarren leinukoa, jaun Pedro de Arévaloren ondokoa: gizon ezin printzipalago harena, zeina izan baitzen mairuen kontrako borroketan mairuen izurria eta ondikoa, Calatañazorko gerlan kapitain
|
bi
aldiz zauritua, zaldunen artean zalduna... —eta segitu zuen honat ekarriko ez ditudan bertze mila titulurekin, eta hartu zuen gero, nekeak hartaraturik, jakina, atseden; eta, erabiltzen zuelarik atseden hura mihia kanporat ateratzeko eta ezpain lehorren hezatzeko, eni beha paraturik, eratxiki zuen—:
|
|
|
Eta don Luziok bertze ipuin luze bat kontatu zidan, zeinetik aski bainuke kontatzea nola Axularrek eskatu zion sakristauari, ipuinaren azken aldean, hil zezala mezerdian, ogia eta arnoa sagaratzeko mementuan, zeren Sarako erretoreak baitzekien orduko, halatan baizik ezin beregana zezakeela bere itzala, eta nola Axularrek eskatu eta solizitatu behar izan zion behin,
|
bi
aldiz eta hiru aldiz, sakristauak, finean, amore eman zezan eta hartarat ausart zedin.
|
|
|
...ezin izan zuela pena hura bere baitarik erauz, ni preso eraman nindutenetik... eta gaixoa apetitua galtzen hasi zela eta egun osoak kantuan emaiten zituela, nitaz oroiturik, halako suertez, non egun batean buru buruan sartu baitzitzaion ezen presondegiaren inguruneraino joan behar zuela, nik kantatzen entzun niezaion... eta hartarakotz lagundu ziola bere neba Gunbek... eta biak joan zirela behin,
|
bi
aldiz eta hiru aldiz... baina handik gutira eritu eta azkenean hil zela, orduan ere kantari.
|
|
|
‘Hobeki pentsatu dut, eta uste dut nahiago dudala egunorozko ogia, egunorozko miseria baino’ Zer min eman zidaten haren hitzek, zeren zaldizainak promes egin baitzidan egun guti batzuk lehenago ezen zernahi egiteko prest zegoela, baita untzia hartu eta Espainiarat ihes egiteko ere, mila sakrifizio eta bertze hainbat buruhausteren artean, baldin zirkunstantziek hartarat bulkatzen bagintuzten! Ordea, ikusten duzu zertan geratu zen haren hitza eta haren promesa, eta asma dezakezu, halaber, nolakoa izan zitekeen ene dezepzinoa... halako moldez, non deliberatu bainuen ezen zuhurragoa izan behar nuela handik aitzina eta ezin gal nezakeela neure burua gizon bategatik... zeren pertsona bat behin eror baitaiteke traba edo behaztopa baten aitzinean, eror daiteke
|
bi
aldiz, baina ez hiru, eta ni hirugarrenerako bidean nintzen jada".
|
|
|
—Bada, horixe eginen diagu. Izan ere, ikerlarioi plazent zaiguk ideien eta teorien kontrastatzea, honako tesien edo harako antitesien frogatzea behin eta
|
bi
aldiz, zeren zientzia maite duenak berez izan behar baitu begiluze eta ikusnahi. Eta jondone Tomas apostolua diagu etsenplu eta jarraibide:
|
|
|
Eta nik gauza haiek guztiak nituen buruan, eta orduan, neure etorkizun beltzari ate bat zabaldu nahi banio bezala eta neure senak eta neure bizi-nahiak ere hartaraturik, pentsatu ere gabe
|
bi
aldiz, erran nuen:
|
|
|
Eta are gehiago mindu ninduen jendearen jokamoldeak, zeren urliak irri egiten baitzion osaba Joanikoti, sandiak irain, eta berendiak hatza luzatzen zion, mairu herriko mairu beltza baino mairuago eta beltzago balitz bezala eta, ondorez,
|
bi
aldiz herese. Eta haiek guztiek osaba akusatzen eta kondenatzen zuten, eta nik akusatzen eta kondenatzen nituen haiek guztiak, eta akusatu eta kondenatu ez ezik, behin eta berriz maradikatu ere nituen, zeren biktimen biktima izan zen Kristoren izenean guztiak borrero bihurtuak baitziren orduko, bago erorirat egurkari guztiek laster...
|
|
|
Eta irakurri zuen komisarioak sententzia, osaba Joanikotek burumakur aditzen zuen bitartean; aitzinatu zen borreroa osabaganat; kendu zizkion txanoa eta longaina, gerritik gora biluzik uzten zuela; altxatu zuen zigorra... ebaki zuen zigorrak airea behin,
|
bi
aldiz, hiru aldiz... hamar aldiz... eta bertze hainbatetan maradikatu nituen nik inkisidorea eta inksizioneko familiarrak, maradikatu nituen aita Bartolome eta neure ama, eta maradikatu nituen, finean, ikusle guztiak, eta haien kontzientzia guztiak, zeren iduritu baitzitzaidan ezen festa itsusi eta lazgarri hartan on eta hobengabe ziruditenak gaizto zirela eta hobendun, eta gaizto eta hobendun ba...
|
|
|
Eta osaba hala zegoela, eta ni hari beha nengoela, begiak malkotan, gizon emakume odol gose haiek guztiak maradikatu nituen berriro behin,
|
bi
aldiz, mila aldiz... harik eta jendartetik emazteki bat aitzinatu zen arte: osabaganat zihoan lasterka eta hatsangaka, erdi nigarrez, eta, hura ikusi nuelarik, gibeletik iltki nintzen ni ere.
|
|
|
Eta horregatik harritzen nintzen, zeren eta, anitzetan, Urbiaindik iragan itzal bat bezala agertzen baitzitzaidan Italian ezagutu nuen gizona, eta iragan itzalak iragan egiten dira, nekez egiten dute
|
bi
aldiz leku beretik.
|
|
|
Ezagutu ditut kleriko katoliko onak, orobat protestantak, eta ezagutu ditut, halaber, kleriko gaixtoak, baita diruzaleak ere... ahantzi gabe zure ahotik aditu nuen kasua: Zuberoako kalvindar harena, Mathalasen denboran ezagutu zenuena, zeinaz erran baitzenidan ezen, ministroa ez ezik, prestamista ere zela, hain abariziosa eta hain eskulaburra, non koberatzen baitzien bere bezeroei, interesetan, %10a, Kalvinek ezarri zuen %5eko mugaren gainetik... neurri harekin frogatu nahi balu bezala ezen Kalvin bera baino
|
bi
aldiz kalbindarragoa zela. Eta herriska hartako apeza ere ez zitzaigun hagitzez hobea gertatu...
|
|
|
ene tragedia propiala—, eta komedia iduriko hark nihaur ninduen aktore nagusi, eta lagunak ikusle, untzi gaineko eszenarioan. Eta, bezperako eta egun hartako esperientziak kontuan harturik, oker handirik gabe erran nezake ezen oren guti batzuen buruan
|
bi
aldiz galdu nuela birjintasuna: gorputzarena ez ezik arimarena ere.
|
|
|
Gauzak gaizki bazihoazkion, Ttipik lehengo astean erran bezala, ederki isildu zuen, dena kalitate, informatika eta kontabilitate. Haren mugikor gorriak
|
bi
aldiz jo zuen tarte horretan. Delako galdera —" gogorxko atzokoa, ezta?" — zerbitzariari kafeak eta erretzeko papera eskatu ondoxean pausatu zuen.
|
|
|
Bertzerik zen zangoen gainean lau solairuko ataka gainditu beharra; Zabalguneko gure etxe erosoko igogailuaren aisetasunera emana, ezin horretara ohitu, ez ilunpean ez argipean. Eskaileretan goiti
|
bi
aldiz pausatu behar izan nuen, arnasestuka, hatsari lotu ahal izateko.
|
|
|
—Sutan nengoan, oporrak
|
bi
aldiz izorratuta, izebak lehenbizi eta lapurrek gero. Izeba gaixoaz ez ninduan mendekatzen ahal, aski lan izan eta etxera bizirik ekartzen.
|
|
|
Zerbitzariaren begiak, beren onetara gabe, saltoka ari ziren, noiz Anaren titi oparoetara noiz xilko beltxarandura, betzuloetatik atera beharrean.
|
Bi
aldiz errepikatu behar izan nion galdera.
|
|
|
Henrik, Henrik.
|
Bi
aldiz ahoskatu dut.
|
|
|
|
Bi
aldiz elurretan galdu nizkinan hireak
|
|
|
|
Bi
aldiz elurretan galdu, hireetan eneak
|
|
|
|
Bi
aldiz elurretan galdu nizkinan hireak
|
|
|
|
Bi
aldiz elurretan galdu, hireetan eneak.
|
|
|
Jazoera baten ezaugarria da hura behin bakarrik gertatzea. " Bat ezin da ibai berean
|
bi
aldiz gelditu". 126
|
|
|
Zortzi ume ginen etxean, eta ez da harritzekoa itolarria izatea.
|
Bi
aldiz ihes egin nuen etxetik, eta guardia zibilek ekarri ninduten ostera, Nafarroatik, Faltzestik aldi haietako batean behintzat. Azkenik, 1951ko abenduan alde egin nuen Donostiara, hogei urterekin.
|
|
|
|
bi
aldiz aipatuak edo ikasiak
|
|
2001
|
|
|
Ikastaroak eman nahi dituztenek erabakitzen dute bi fundazio hauetako zeinengana jo nahi duten diru laguntza eskatzeko. Horren ondorioz, gertatu izan da ikastaro berberari
|
bi
aldiz eta bi bide ezberdinetatik diru laguntza eman izana.
|
|
|
Independentzia Gudan frantsesek
|
bi
aldiz okupatu zuten, baina Gerra Karlistek eragin handiagoa izan zuten, liberalen gune izanik karlistek hainbat aldiz setiatu zutelako. Hauek amaitzean, Bilboko industrializazio izugarria dator (industria astuna), bere izaera erabat aldatuz:
|
|
|
Varanasi historia bera baino zaharragoa da, tradizioa baino zaharragoa, baita legenda baino zaharragoa ere, eta hau guztia batera baino
|
bi
aldiz zaharragoa dirudi». Mark Twainek 1896an idatzitako hitz hauek irakurtzean, batek baino gehiagok Varanasin zibilizazio zahar baten arrasto hilen lasaitasuna esperoko du.
|
|
|
Baina Amerikan mendiak eta lurrak handiagoak dira. Han behiak urtean
|
bi
aldiz biltzen ditugu, zaldiz. Eta ardiak, berriz, motoan, errazagoa baita.
|
|
|
L. GARMENDIA: Erne egon behar izaten dugu, gure mugimendu bakoitza
|
bi
aldiz pentsatu behar da: lepondoan azkura izan eta eskua lepondora eramateagatik jendea algaraka hasten da!
|
|
|
Langabezia tasa altuagoa da beti emakumeen artean gizonezkoen artean baino. 2000 urtean
|
bi
aldiz handiagoa zen, gutxienez. Ezberdintasun horrek, Espainiako Estatuan baino handiagoa, parekatzeko joera izan du:
|
|
|
OFF Oreinak larrean egoten dira urte osoan, hesitutako etxalde zabaletan. Usaimenaz eta hots sistema berezi batez baliaturik, jabeek urtean
|
bi
aldiz biltzen dituzte oreinak. Duela mende askotatik hona egiten den errituala da:
|
|
|
Areago, eraikina komunitateko aseguruak suteen kontra aseguraturik egotea ohiko kontua denez, erostunak azkenean
|
bi
aldiz ordainduko luke kontzeptu bera eta bakarra.
|
|
|
Funtsezko kontua du hori kontsumitzaileak, ezbehar bera bi aseguruk estaltzen baldin badute, bietako batek bakarrik ordainduko duelako: arauaren espirituari jarraiki, hartzaileak ezin jaso lezake aseguratutako ondasunaren balioa
|
bi
aldiz.
|
|
|
Ideia hori era guztietako polizei aplikatu beharra dago: hutsegite mekanikoa edo istripua gertatzen bada, ibilgailuaren aseguruak konponketa egiteko behar den denbora guztian hartzaileak kortesiako automobila baliatzeko aukera izango duela ontzat ematen badu aseguruak, estaldura hori ez da zertan beste inongo polizatan jasotzerik, prestazioaz behin bakarrik izango baikara onuradun eta, beste aldetik, kontzeptu bera
|
bi
aldiz ordainduko genuke, hala gertatuko balitz.
|
|
|
Ohiko egoeran baino
|
bi
aldiz handiagoak dira proteina premiak.
|
|
|
Hainbatetan, birritan berotutako barazkiak jan dituzten haurren azala urdinxka bihurtu izan da, oxigeno garraioan izan duelako eragina
|
bi
aldiz berotze horrek; koadroa ikusgarri jazotzen den arren, ez da larria, tratamendu egokia aplikatuz gero.
|
|
|
Arroz nahiz bestelako zerealekin nahasita, haragiaren ordezko izango dira; era horretan astean
|
bi
aldiz ere har daitezke.
|
|
|
EEBBetan egindako ikerketek beste datu garrantzitsu bat ere eman dute: saunari sarri joaten diren emakumeen haurrek
|
bi
aldiz arrisku handiagoa dute bizkarrezur bifidoa izateko, umetokia larregi berotzearen ondorioz.
|
|
|
Sauna bainua hartzeak txandaka berotzea eta hoztea esan nahi du,
|
bi
aldiz gutxienez.
|
|
|
Gehikuntzan, esan gabe doa, gizonezkoak izan du eragin behinena: duela pare bat urte baino
|
bi
aldiz gizaseme gehiago sartzen da gaur ebakuntza gelan.
|
|
|
Itxura polita erdietsi nahi bada,
|
bi
aldiz eman behar zaio berniza zurari, gutxienez.
|
|
|
Telefonoa hartzen du, zenbaki batzuk zanpatu eta berehala eskegitzen du.
|
Bi
aldiz egiten du. JOXEPA eta IMANOL LEIREri begira.
|
|
|
Ahulezia koiunturetan, Ximenotarren dinastiako kideek Kordobaren nagusitasuna aldarrikatzen zuten, eta menpekotasun aitorpen horren truke, kalifak Iruñeko erregeen subirotasuna onartzen zuen. Abdar Rahman III.ak
|
bi
aldiz lortu zituen horrelako aitorpenak (934ean eta 958an). Beste zenbaitetan, zirkunstantziek alde jokatzen zutenean, Leongo erregeekinaliantza bilatuz edo barneko istiluez baliaturik, iruindarrek jarreraerasokorragoa agertzen zuten musulmanen aurrean. Noizean behin eraso ekimenakarrakastatsuak ziren:
|
|
|
Batetik, agiri idatzien bitartez argi dagoelizen artean hierarkia edo mailaketa zegoela; kasurako, Abadiñok, Mungiak, Ziortzak edo Axpek barruti baten kontrola edukiko zuten, baita eliza txikiagoen kontrolaere. Bestalde indusketek erakusten dutenez, eliza konplexuagoak ere bazeuden; adibidez, Mutrikuko Astigarribiako San Andres (ikus supra), 10,5 m x 8,75 m kooinplantarekin, aurrekoak baino
|
bi
aldiz handiagoa da, tamainaz behintzat.
|
|
|
Baina Bram Stoker en nobelako gauza bakar bat hautatu banu, Drakula-k Jonathan Harker i
|
bi
aldiz egiten dion gonbiteko hitzekin gelditukonintzateke ni:
|
|
|
OMEren iturriek azaldu dutenez, sendagai batzuk ekoizpen kostuan salduko balira ere, garestiegiak izango lirateke Hirugarren Munduko populazioentzat, eta horrek osasun publikoaren arazoa dramatiko bihurtzen du herrialde horientzat. Hirugarren Munduan, batez besteko per capita errenta herrialde garatuetan baino
|
bi
aldiz txikiagoa izan daiteke. Horri gehitu behar zaio AEBn, adibidez, botiken bi heren gizarte segurantzak ordaintzen dituela, eta herrialde pobreetan, berriz, herritarrek ordaintzen dituztela, beren poltsikoen %50 edo %90 Gainera, herrialde garatuetan gobernuek botiken gehieneko prezioak finkatzen dituzte askotan, eta herrialde pobreetan, berriz, kontrol horiek ez dira askotan izaten.
|
|
|
Estatuko Loteria eta Apustu guztien biztanleko gastua 28.730 pezetakoa izan zen 2000 urtean, aurreko hamarkadan baino ia
|
bi
aldiz handiagoa, espainiar bakoitzak 15.722 pezeta jokatu zituenean, erakunde nazional horren azken txostenaren arabera. Txosten horrek adierazten du iaz Espainian jokatutako diru guztia 1,14 bilioi dela.
|
|
|
Zurarentzako desugertzaile kimikoa Ate, leiho edo altzari bat desugertzeko prozesurik errazena desugertzaile kimiko bat erabiltzea da. Lan hori egiteko, nahikoa da produktu desugertzailearen geruza lodi bat ematea, brotxa batekin, zainaren noranzkoan,
|
bi
aldiz leku beretik pasatu gabe, geruza zikin bat sortzen baita, produktua behar bezala zabaltzea eragozten duena. Aplikatu ondoren, produktu desugertzaileak hamar eta hamabost minutu artean jardun behar du.
|
|
|
Lau edo sei aste barru haurrak bidaia saria ordaintzeko eman duen baino
|
bi
aldiz gehiago irabazi du. Irabaziok talde antolatzailearen eskuetara joango dira.
|
|
|
Eta ondorio harrigarria atera zuen, horregatik,
|
bi
aldiz esan zuen horregatik, udazkenak duela urtaroetan antz gehien ametsarekin.
|
|
|
A(
|
bi
aldiz pentsatu gabe): Plastiko bat bota du lurrera!
|
|
|
Baita gure artean ere, bestetan bezainbat. Nik bederen horien ordezkariekin topo egin dut
|
bi
aldiz, gutien uste nuen lekuan.
|
|
|
11 Juan de Irazusta, lehenago ere
|
bi
aldiz aipatua. Hala ere, Irazustaren liburua ez da 1739koa, 1742koa baizik.
|
|
|
Laguntza apur batekin askoz gehiago egin zitekeen. Eusko Jaurlaritzako ateak
|
bi
aldiz jo ditut nire egitasmo bat azaltzearren. Herrip rosa hori nola ugaldu, alegia.
|
|
|
Egunero
|
bi
aldiz egiten du bidaia bera eguzkiak
|
|
|
Ezkerra hartu nuen ostera ere. Pasabideak angelu zuzen bat egin zuen eskuinerantz, gero beste bat ezkerrerantz, eta gero berriz eskuin, eta gero berriz ezker,
|
bi
aldiz, hirutan banatu baino lehen. Norabidearen zentzua erabat galdua nuen ordurako, labirinto batean nengoela ulertu nuen.
|
|
|
Nahiko nahasita zegoela zirudien, honelako zerbait galdetu zuenean: " Orduan, Heraklitok esan bazuen gizon bat ezin dela bainatu
|
bi
aldiz ibai berean, baina, beste aldetik, hemen entzun dugun bezala, baldin eta egia bada, baita ere, edozein gizon bainatu dela Ganges ibaian, igerian ez badaki ere –igerian ez badaki ere azpimarratu zuen berriz, halako tonu enigmatikoarekin–, esan nahi al du honek, hau da, ulertu lirateke metafora hauek Arkimedesen printzipioaren aplikazio zuzena diren aldetik?".
|
|
|
Harrisonen mitinera baino lehen
|
bi
aldiz aldatu nintzen taxiz, metro eta autobus batzuk hartu nituen, itzulinguruka ibili nintzen hainbat saihesbidetatik, zenbait egunkaritako orrien atzean ezkutatu nintzen, etxe bateko ate nagusitik sartu nintzen, gero atzeko atetik ateratzeko, ileordeak, postizoak, gabardinak eta bestelako mozorroak erabili nituen, eta, oro har, profesioaren eskuliburu denek agintzen dituzten guztiak bete nituen...
|
|
|
Goragale eta zorabioaren arteko sentsazio zehaztugabe batez etxeko eskailerak binaka jaitsi eta kotxea hartu nuen. Martxan zegoela
|
bi
aldiz pentsatu nuen abiatzea, komisaldegian zer izango nuen zain bai bainekien ederki asko; hala ere, eta itxurazko arrazoirik aurkitu gabe, nire eginbeharra horixe zela erabaki eta abiatu egin nintzen.
|
|
|
– Hara abokatu izar jauna! Kasu madarikatu honetan sartu nintzenetik egurtu, atxilotu, mehatxatu eta
|
bi
aldiz tirokatu naute; bi lagun hil dira eta beste batzuk arrisku bizian egon litezke. Ez dut deus ere galtzeko, neure bizia izan ezik.
|
|
2002
|
|
|
Araban bisitatuko dugun lehen herria errepidean
|
bi
aldiz ezkerrera egin ostean pare bat kilometrora iritsiko garen Kontrasta da (91 km.), antzina Araba eta Nafarroa arteko bidegurutze garrantzitsua. Ondorioz, herria harresiz inguratu zen (gaur egun etxeek aprobetxatutako hormak dira) eta bere Jasokundeko Andra Mari eliza handiosoak gotorleku itxura hartu zuen.
|
|
|
Jaun eta andereak, zozo zozo, onartu. Hartu dute ezpata, eta zorroztu ere bai
|
bi
aldiz, jauntxoak kalitate froga ez baitu itsumustuan pasatzen. Eta heldu da ordainsaria eskatzeko unea.
|
|
|
Gipuzkoako Zizurkilen sortua, hemen bertsolari gisa fama handia egina, Argentinara jo behar izan zuen bizimodua ateratzera.
|
Bi
aldiz itzuli zen. Hirugarren aldiz joaterakoan, Pasaiako portuan zituen despedidan Txirrita, Gaztelu Gorriya eta Urnietako Arregi, bertsotan.
|
|
|
Gainera, aitortu behar dut, oso hizlari ona izan zela. Duela hogeita bost edo hogeita hamar bat urte Cela oso bestelakoa zen garaian, beraz
|
bi
aldiz entzuteko aukera izan nuen (berak bi hiri ezberdinetan egindako hitzaldi banatan) eta aitortu behar dut oso ona iruditu zitzaidala. Orain berriz, duela pare bat hilabete ikusi nuen telebistan egon zioten elkarrizketa luze batean eta negargura ematen zuen hamaika aldiz errepikatutako klitxe penagarriak behin eta berriz adierazten.
|
|
|
Bost edo. Resurreccion Maria Azkue saria,
|
bi
aldiz; Tene Mujika, behin, eta Ordiziako Kimetz lehiaketa, beste bitan.
|
|
|
Ideia batetik hasiko nintzateke, gero zuek esango didazuen zer pentsatzen duzuen honetaz. Pezonagak
|
bi
aldiz aipatu du Franco hil ondorengo trantsizioa, eta nire ustez hor daude ez bakarrik Erriberako baizik eta Euskal Herri osoko arazo asko ulertzeko gakoak.
|
|
|
Jendea biltzea zaila da, baina alor guztietan gertatzen da hori. Lehen urtean
|
bi
aldiz entzungo zituzten bertsolariak. Orain telebista eta irratia direla, astean lau aldiz.
|
|
|
Astelehenetik larunbata bitartean aritzen dira lanean, eta eguerdiko ordu eta erdiko etena bakarrik izaten dute egun osoan. Egunean
|
bi
aldiz soilik joan daitezke komunera, eta kontrolatu egiten diete denbora. Egun bateko soldata, hots, 43 kolono edo 4 euro, kentzen diote hiru minututik gora pasatzen dituenari.
|
|
|
Iparraldean irabazi duenik badago alabaina: baionesek,
|
bi
aldiz. Bizkaitarrak eta arabarrak ere irabazle izan dira.
|
|
|
Eta guk hor segitzen dugu, 120.000 botoen bueltan. EAJk biltzen duen demokrazia kristaua batetik, eta Sozialista Abertzaleen inguruan biltzen den sozialismo atipikoa bestetik Otegik joan den egunean berea" sozialismo marxista" dela esan zuen
|
bi
aldiz, bien artean bada espazio sozialdemokrata bat. Hor ere gerta daiteke konberjentziak izatea, ezker sozialdemokrata sendo bat egoteko, Europa osoan bezala.
|
|
|
Eta ez bakarrik jateari dagokionez, baita hura zaintzerakoan, hari buruzko legeak egitean eta ekoiztean ere. Eta arrantzale edo artzainen bizitza nolakoa izan den, gaur ez delako abentura bat egunero
|
bi
aldiz jatea, baina orain dela gutxi arte, bai.
|
|
|
Par. Alta, hirur eta
|
bi
aldiz, eta bi eta hirur aldiz direnean, ez othe dira noraezean birritan hirur eta hirur bider bia?
|
|
|
Eta idiak egiten ez duena, nik... Alegia,
|
bi
aldiz harri berean oztopo. Kaiku ote nintzen, Asunen amonak esaten zuen bezala?
|
|
|
Igaz,
|
bi
aldiz eri egon baitnintzan, sendagilleak, bietan, nungo ura edan nuen galdetu zidaten.
|
|
|
Arrautzez, ogiz edo irinetan bildu eta frijitutako elikagaiak gehienez ere astean
|
bi
aldiz hartzea litzateke.
|
|
|
Gainerako probak egin aurretik eta ondoren ere (beraz,
|
bi
aldiz) eginiko arrabolaren proba hori gainditu ez zuen lagin bakarra Eurocolchón izan zen, (12 mm.
|