|
2006
|
|
|
• Udako Euskal Unibertsitatean (UEU), berez unibertsitate mailako titulaziorik ez da ematen,
|
baina
bai zenbait kreditu osagarri lortzeko gorago aipatutako unibertsitateetako titulazioetako baliagarriak diren ikastaroak, unibertsitate mailakoak kontsideratzen direlako, baita soziolinguistikarekin lotzen direnak ere. Duen antolaketa malguarengatik, urtero (edo ia urtero) irakaskuntza mota ezberdinak eskain ditzakete, edo ikastaroen aztergaiak aldatu; zenbait ikastaro beste erakunde batzuekin batera elkarlanean eskaintzen dituzte, gizartean sumatzen diren premiazko beharrei erantzun nahian.
|
|
|
ikerkuntza, materialak sortzea, adituen inplikazioa, adituen arteko guneak irekitzea (informatika teknologiak aprobetxatuz), INGUMA datu basea eguneratzea, eta abar. Hauek denak garrantzitsuak dira,
|
baina
zenbakia irakaskuntzari buruzkoa denez, artikulu guztietan ez dira jaso irakaskuntzatik kanpo egiten diren horiek, eskatu ez zitzaielako. Hala ere, merezi du jasotzen diren aipamenak kontuan hartzeak, aberatsak diren neurrian.
|
|
|
Bien arteko ezberdintasunak nabariak dira, adibidez: arruntean gehiago espero zitekeen soziolinguistika arloa modu aberatsagoan (irakasgai gehiagorekin) eta normalagoan (irakasgai derrigorrezkoekin) aurkitzea,
|
baina
alderantziz gertatzen da gure testuinguruan, salbuespenak salbuespen, MUrekin gertatzen den bezala.
|
|
|
Hauen artean ere ezberdintasun handiak daude: a) UPV/EHUn, unibertsitate nagusiena (handiena, titulazio gehien duena, zabalduena hiru campusetan, eta abar) eta publikoa izanik, bertan aurkitzea espero zitekeen soziolinguistika arloa� ren presentzia nagusiena,
|
baina
hain justu alderantziz gertatzen da; b) pribatu arrunten artean ere: zaharrena den unibertsitatean (DU) dago eskaintzarik txikiena, eta berria den unibertsitatean berriz (MU) eskaintza nahiko aberatsa aurkitzen da; c) pribatu bereziak dira (UEU, HIZNET) aberatsenak, nahiz eta bereziak izan eta ez arruntak, euskalgintzako erakunde sozialen artean araututakoak, nahiko paradoxikoa dirudiena gure euskal testuingurutik kanpo.
|
|
|
bi hizkuntzen arteko ukipenaren aztergaia, hain zuzen, soziolinguistika eta antzeko arloak (psikolinguistika, hizkuntzaren gizarte psikologia, hizkuntzaren psikopedagogia, „.) landuz. Egia da irakaskuntzan bi hizkuntza eredu irekita dituela, euskarazkoa eta erdarazkoa, baita euskarazko materialak sortzen ekiten duela ere;
|
baina
nahikoa al da hori. Soziolinguistikari ez al litzaioke eman leku egokiagorik?
|
|
|
2) MU unibertsitatea ere nahiko paradoxiko azaltzen da,
|
baina
kontrako zentzuan oraingoan: nahiz eta unibertsitate txikia eta berria izan, eta pribatua, soziolinguistikari leku aberatsa ematen dio.
|
|
|
Artikuluetan jaso diren ebaluaketak ere, gehienbat UPV/EHUren egoeraren aurkezpenetan, nahiko bat datoz hitzaurre honetan esaten ditugunekin. Hala bada ere, gerora begira zer espero daitekeen ikustea, eta zer lortu nahi den ikustea ere, epe motzean eta luzean, da garrantzitsuena,
|
baina
hau beste baterako utziko dut.
|
|
|
unibertsitateko irakaskuntza arruntaz gain, euskal testuinguruan irakaskuntza berezia ere badagoelako (agian, euskal testuinguruan egoera extraordinarioagoan edo anormalagoan gaudelako, soziolinguistikoki, kataluniar testuinguruan daudena baino). Kataluniar testuinguruan soziolinguistika gehienbat Filologia titulazioarekin lotzen da,
|
baina
euskal testuinguruan baita, eta agian gehiago, Soziologia titulazioarekin ere. c) Erdi antzekoa eta erdi ezberdina da derrigorrezko bigarren hezkuntzan soziolinguistikaren irakasgaia sartzea: kataluniar te jadanik hasita daude, eta euskal te eztabaida behintzat jadanik irekia dago, dikatzen ari den euskal kurrikulumaren barruan sartuz.
|
|
|
Oso argi antzeman daiteke aurreneko urte horretan euskaldungoan multzo horrek zuen pisua, tontor itxura hartzen duen lerromakur hori; era berean oso argi beha daiteke ere nola multzo horrek bereari eutsiz, batetik, eragin erlatiboa galdu duen gazteenen mesederako eta, bestetik, desagertze zorian dagoen zaharrenen multzoa irentsia izateko. Azken honek, zaharrenen multzoak, oraindik oso proportzio esanguratsua agertzen du,
|
baina
, tamalez, adinaren poderioz ez du gizartean behar adinako eraginik. Agian euskaltzaleok aurkitu genuke bide bat hiztun horiek hizkuntz berreskurapen prozesuan eraginkorragoak izan daitezen.
|
|
|
Demagun 1981eko 16 urte bitarteko 33.293 euskaldunak (V. Taula) handik bost urtetara, 1986an, V. Taulako beheko lerroan 20 urte zituztelarik 42.950 zirela eta, beste bost urte geroxeago, V. Taulako hurrengo errenkadan, 25 urte bitartekoan 42.699 euskaldun zeudela. Horrek adieraziko luke mordo horretan 1981 delako epean euskaldunen kopurua 8657 hiztunetan handitzen dela,
|
baina
1986 epealdian 251 galdu. Hobeto ikusteko honako taula hau eratu dugu:
|
|
|
Ondorengo bost urteetan (86) helduei dagokienez, aldaketa kualitatibo sakona soma daiteke. Aurrenik aitor dezagun bost urte hauetan euskaldungoa ere hazi dela, 28.583 hiztun gehiago hain zuzen,
|
baina
hazkunde horren banaketa bestelakoa dela da. Helduen artean, 1986an 16 eta 64 urte zituztenen artean, galerak dira nagusi.
|
|
|
Nola ote 1986ko 20 eta 64 urte bitarteko 288.860 euskaldunetatik% 5’08a 1991 urterako galtzea? Behin eta birritan aztertu ditugu gure datuak prozeduran oker geundelakoan
|
baina
ezdugu akatsikaurkitu, badirudi horrela dela. Ikergai interesgarria.
|
|
|
Nazioarte mailakoa onena omen, etajakina, gurea ez da nazioartekoa. Horra hor kasurako Guggenheim sonatua, horra hor kultura salgai, zein labeletakoa
|
baina
–
|
|
|
|
Baina
zertarako erabil daiteke horrela bildutako informazioa. Batzuen esanetan hizkuntz politikarako funtsezkoa da.
|
|
|
euskaraz ondo ulertu, hitz egin, irakurri eta idazten duten pertsonak. Euskaldun partzialki alfabetatuak: euskaraz ondo ulertu eta hitz egin,
|
baina
nekez irakurri eta idazten duten pertsonak. Euskaldun alfabetatugabeak: euskaraz ondo ulertu eta hitz egin, baina ez irakurtzen eta ez idazten ez dakiten pertsonak.
|
|
|
euskaraz ondo ulertu eta hitz egin, baina nekez irakurri eta idazten duten pertsonak. Euskaldun alfabetatugabeak: euskaraz ondo ulertu eta hitz egin,
|
baina
ez irakurtzen eta ez idazten ez dakiten pertsonak.
|
|
|
Zazpi hiztun kategoria horiek Zentsu eta Udal Erroldetako ezaguerari buruzko galderetatik zuzenean eratorriak dira. Aztertuz gero eman daitezkeen erantzunen konbinatoria hutsa dela antzeman daiteke,
|
baina
81 kategoria posibleetatik (gehienak esanahigabekoak) bakarrik zazpi onetsi dira. Hori da, hain zuzen ere, bildutako informazioarekin egiten den lehenbiziko galbahea, zer gertatzen da esandako zazpi kategoria horien arabera erantzuten ez dutenekin?
|
|
|
Gure ustez kategoria horren esanahia politikoa baino ez da. Zeozer adieraztekotan hizkuntzaren mugimenduak adieraz ditzake
|
baina
maila berean galerak eta irabaziak abadagunearen arabera.
|
|
|
Tipologia estatistikoari atxikiturik, behingoz badugu behintzat gutxienezko hiztunen sailkapena, 39 hain zuzen ere,
|
baina
ez da hemen amaitzen, orain hiztun mota horiek udalerri jakin batean nola banatzen diren aztertzen badugu, orduan udalerrien sailkapen bat (edo hamaika) egin dezakegu.
|
|
|
Horrela batez beste, euskaldunak gero eta gazteagoak izatea zantzu positibotzat hartu behar dugu.
|
Baina
, jakina, bata gaztetzeak bestea zahartzea dakar ukipen egoera zio. Dena den gertaera hori, III. Taulan beha daitekeena, puztuta dago ia euskaldunak, beti gazteak, erdaldungotik atereak izanik, azken hiztun talde horri batezbesteko adina nabarmenki igo arazten diotelako.
|
|
|
Dagoeneko hazkuntzaren osagai nagusiak isolatu ditugu
|
baina
oraindik ere gehiago xehe dezakegu, alderdi batetik, gazteenen hazkuntzan, berezko hazkuntza eta hezkuntzari egotz dakiokeena bereiztuz eta helduen euskalduntzeak ekarritako hazkuntzan, irabaziak eta galerak bereiztuz. Oro har, ondorengoak lirateke isolatutako euskaldungoaren hazkuntzaren osagaiak:
|
|
|
Ez da zehatza esatea lehen baino hainbeste hiztun gehiago dagoenik. Hiztunak, euskaldunak zehazki, jatorrizkoak (berezko hazkuntza), eskolak ekarrita, bere kasa edo euskaltegietan euskaldunduak,... izan daitezke
|
baina
euskaldunak, gainontzeko edozein hiztun bezala, hil daitezke (berezko galera), Euskal Herritik aldegin edo, eta gure egoeran eta hori bakarrik euskaldunei gerta dakieke, euskara ahaztu eta euskaldun izateari utzi. Ondorioz berreuskalduntzea bi norabidetako prozesua da.
|
|
|
Berreuskalduntzea bi norabidetako prozesua da, hiztunak irabazi eta galdu egiten dira. Euskaldunak jatorrizkoak, eskolak euskaldunduta edo beranduago bere kasa edo euskaltegietan ikasitakoak,
|
baina
euskaldunak, beste hiztunak bezala, hil, Euskal Herritik alde egin, edo, hiztun normalizatuek ez bezala, euskara ahaztu eta euskaldunak izateari utz diezaiokete.
|
|
|
Aitor dezagun bada legea eskuetan hartuta oraindik gauza asko lortzeke dagoela.
|
Baina
ez dago indarrik legeak ezartzen duena betearazteko, hori legea dagoenean jakina; horrexegatik herri mugimendua ezinbestekoa da.
|
|
|
Badirudi zonalde euskaldunetan eta euskararen aldekoa denean balio dezakeela, aitzitik, gainontzeko kasuetan ez. Azkenik D, benetako eredu euskalduntzailearen, eta honen baliokideak diren ereduen hazkuntza oso aberasgarria da,
|
baina
etengabekoa izanik ere oso motela dela iruditzen zaigu.
|
|
|
Hori da, gure aburuz, Kataluniako ereduarekiko funtsezko ezberdintasuna; han, indarrean dagoen diseinua dela eta katalaneraren berreskurapena prozesu jarraikorra da ezinbestean; biziagoa edo motelagoa izan daiteke
|
baina
antolatutako hezkuntza diseinuak ez du atzera jotzeko aukerarik uzten, katalanizazioa ezinbestekoa da.
|
|
|
Beraz, nahiz eta merkatu ofizial bat egon, inguraldeko merkatuak daude non hizkuntza arauen araberako jazaepena eta hastura nagusi diren.
|
Baina
, kasu gehienetan, hizkuntza formala ez ongi menperatzeak arazoak sortzen ditu eta gabezia bat gisa bizi da. Bourdieu ek erakusten du nola hizkuntza ezsegurtasuna sentitzen den, hizkuntza legitimoaren kodeak ez direlarik ongi menperatzen.
|
|
|
antropologia, historia, emakumearen eta kulturaren inguruko ikerketak, literatura, bibliografia eta lexikografia. Soziolinguistika ez da berez Mintegian lantzen den arloa, ez delako hango irakasleren baten intereseko gaia,
|
baina
beti daude pozik ikerlari bisitariak hartzeko eta modu horren bidez badago aukera hango liburutegi eta giro akademiko ezin hobeaz aprobetxatu eta bertan lanak burutzeko.
|
|
|
Euskal Soziolinguistika hartzen duten ikasleak normalean iparamerikarrak dira eta ameriketako euskaldunak ezagutzen dituztelako edota euskal kultura eta hizkuntzaren berezitasunez jakin mina dutelako ematen dute izena irakasgai horretan. Batzuk Renon bizi dira
|
baina
beste batzuk Nevadako beste herriren batean edo Nevadatik kanpo ere bai. Ikaslea nahi duenean hasten da lanean eta urtebete dauka irakasgaiaren betebehar guztiak egiteko:
|
|
|
Bigarren aukera nazioartean euskal soziolinguistikari buruzko ikerketa eta lanen berri eman ahal izatea da. Ingelesez idatzitako liburuak (Amorrortu 2003) euskal soziolinguistikaren ikuspegi orokorra eskaintzen du, ingelesdunari begira,
|
baina
euskaldunentzat ere baliagarria izan daiteke, atzerrian euskal soziolinguistikari buruz aztertutakoaren berri ere ematen baita. Beraz, irakasgaiaz aparte euskal soziolinguistikaren nazioarteko
|
|
2007
|
|
|
Honekin ez dugu inondik inora esan nahi bestelako arlo batzuk ez direla garrantzitsuak edo eta estrategikoak.
|
Baina
, bestelako arlo batzuk (eskola, unibertsitatea...) ondo barneratuta dauden inpresioa izaten dugu sarri, eta ez, aldiz, HEAren arlo hau. HEAren estrategikotasuna behin eta berriz azpimarratu beharreko gaia da, duda barik.
|
|
|
Euskalduntzen metodo hura, Jalgi Hadi, AEKren horma irudiak... Nork uka diezaieke urteetan edukitako arrakasta eta balioa?
|
Baina
, lelo zaharrari atxikita," ahal denik eta euskaldun gehien, ahal denik eta denbora laburrenean", helduak euskalduntzeko metodologian egin ditugun aurrerapenak amestu ere ez genituen egiten neu hasi nintzeneko urteetan. Gaur, komunikazioa da ardatza eta hori da garrantzitsuena, baina gainera, hizkuntza osotasunean hartuta, ikasleak badu bere interesguneen arabera, beharren arabera eta norberaren ahalmenen arabera jokatzeko eta erabiltzeko aukera.
|
|
|
Baina, lelo zaharrari atxikita," ahal denik eta euskaldun gehien, ahal denik eta denbora laburrenean", helduak euskalduntzeko metodologian egin ditugun aurrerapenak amestu ere ez genituen egiten neu hasi nintzeneko urteetan. Gaur, komunikazioa da ardatza eta hori da garrantzitsuena,
|
baina
gainera, hizkuntza osotasunean hartuta, ikasleak badu bere interesguneen arabera, beharren arabera eta norberaren ahalmenen arabera jokatzeko eta erabiltzeko aukera. Eta horrek egunerokotasunean ere emaitzak ekartzen ditu.
|
|
|
Eta horrek egunerokotasunean ere emaitzak ekartzen ditu. Jakin badakigu guk nahi baino gehiagotan datorrela ikaslea tituluaren behar soilagatik, ez euskara benetan ikasteko eta erabili ahal izateko,
|
baina
, zorionez, gaurko irakasteko modu honek, titulua ateratzeko baino ez bada ere, ikasleak komunikatu behar horretan jartzen du indarra. Ikasiko badu, euskaraz du.
|
|
|
Horrek lagundu egin digu, eta lagundu digu denean, sektoreko batasunean bertan ere lagundu digu-eta; eta hori, zintzoki aipatu beharreko zerbait da. Beste batzuek ez dute inolako pausorik eman,
|
baina
eman dutenen lana aipatu beharrekoa da.
|
|
|
Badaude, baita, euskaltegitik plazara ateratzeko planak ere. Eta batez ere, eta ez HEArekin lotuta bakarrik,
|
baina
bai oso lotuta, hor dago erabilera planak bultzatzearen erronka. Euskaltegietan egiten dugun hori kaleratzea eta kalean egotea lortu behar dugu, horrek gure ikasleei indarra emango baitie euskaraz mintzatzeko.
|
|
|
Azken batean, etorkizuna ez dugula samurra.
|
Baina
honako hau ere esan beharra dago: gaur baino hobeto sekula ez garela egon.
|
|
|
Gure eginkizun nagusia helduen euskalduntze eta alfabetatzea da. Orotara, 64 euskaltegi homologatu ari gara lanean EAEn,
|
baina
gure eragin esparrua ehunka herri eta auzotara heltzen da. 1.000tik gora irakaslek osatzen dugu Helduen Euskalduntze eta Alfabetatzearen Sektorea, guztiak HABEk homologatuak.
|
|
|
Gure eginkizun nagusia helduen euskalduntze eta alfabetatzea da. Orotara, 64 euskaltegi homologatu ari gara lanean EAEn,
|
baina
gure eragin esparrua ehunka herri eta auzotara heltzen da. 1.000tik gora irakaslek osatzen dugu Helduen Euskalduntze eta Alfabetatzearen Sektorea, guztiak HABEk homologatuak.
|
|
|
Behin gaur egungo argazkia erakutsi ondoren, HEA alfabetatzea indartsu dagoela esan daiteke inolako zalantza barik.
|
Baina
baikortasunak ez gaitu itsutu behar, aurrera begira jarri behar gara, orain arte ondo egindakoetatik ikasi eta hobetu behar direnak hobekuntza bidean jarriz. Goazen, bada, etorkizunari begira gure erronkak zeintzuk diren aipatzera.
|
|
|
Eginkizun hau ez dagokigu bakarrik euskaltegioi,
|
baina
gure arlo honetan, ezin diogu muzin egin gure erantzukizunari. Guregana hurbiltzen den ikasleari ezagutzaren eta erabileraren artean dagoen jauzian laguntza eman behar diogu gure esku dagoen guztia eginez.
|
|
|
Epe ertain eta luzera begira planifikatzen ikasi behar dugu.
|
Baina
, hau guztia ez dago gure esku bakarrik. Izan ere, administrazioek Euskararen Normalizazioan zer asmo duten jakitea ezinbesteko da.
|
|
|
Behin euskaltegi batean lanean hasita, ibilbide profesionala bertan garatzeko bideak jarri behar dira. Horretarako lan baldintzak hobetu behar direla oso argi dago,
|
baina
horrekin batera formazioan, irakaskuntzako materialetan, baliabide teknologikoetan eta beste arlo batzuetan asko inbertitu behar da. Azken finean, giza baliabideen asebetetasuna gora egiten duen neurrian lortuko dugu behin behinekotasunetik behin betikora pasatzera.
|
|
|
• Ikasle kopuruetatik, ikasle euskaldunduetara; emaitzetaz hitz egiten ari naiz, argi eta garbi. Euskaltegietatik igaro diren ikasleak milaka dira, horietatik askok EGA atera arte ibili dira euskaltegian, beste asko, erdi bidean geratu dira
|
baina
euskaraz bizitzeko adina ikasi dute. Beste askok, ordea, hasi bai baina gero bertan behera utzi dute ikas prozesua.
|
|
|
Euskaltegietatik igaro diren ikasleak milaka dira, horietatik askok EGA atera arte ibili dira euskaltegian, beste asko, erdi bidean geratu dira baina euskaraz bizitzeko adina ikasi dute. Beste askok, ordea, hasi bai
|
baina
gero bertan behera utzi dute ikas prozesua. Honetaz guztiaz hausnartu beharra daukagu.
|
|
|
EGA ez da azken helburua eta tarteko mailak behar dira. Azken hiru urteetan, tarteko mailak egiaztatzeko bideak jarri dira,
|
baina
asko dago hobetzeko, mailak homologatzea adibidez.
|
|
|
Seguru naiz, euskara ikasteko eta erabiltzeko aitzakiarik ez dagoela. Euskara ikasteko arrazoiak asko dira, bakoitzak bat izango du,
|
baina
zalantza izpirik gabe, euskara ikasi, erabili eta euskaldun izateak merezi du.❚
|
|
|
Euskaltegietatik igaro diren ikasleak milaka dira, horietatik askok EGA atera arte ibili dira euskaltegian, beste asko, erdi bidean geratu dira
|
baina
euskaraz bizitzeko adina ikasi dute. Beste askok, ordea, hasi bai baina gero bertan behera utzi dute ikas prozesua.
|
|
|
Euskaltegietatik igaro diren ikasleak milaka dira, horietatik askok EGA atera arte ibili dira euskaltegian, beste asko, erdi bidean geratu dira baina euskaraz bizitzeko adina ikasi dute. Beste askok, ordea, hasi bai
|
baina
gero bertan behera utzi dute ikas prozesua.
|
|
|
EGA ez da azken helburua eta tarteko mailak behar dira. Azken hiru urteetan, tarteko mailak egiaztatzeko bideak jarri dira,
|
baina
asko dago hobetzeko, mailak homologatzea adibidez.
|
|
|
Beraz, alde nabarmena eman da, batez ere, 1995 ikasturtetik 200203ra bitartean, arauzko udal euskaltegi izan gabeko eskaintza publikoak desagertu egin baitira (HABEk diruz ez laguntzean), eta euskaltegi pribatu guztiak homologatu edo desagertu egin dira.
|
Baina
euskaltegi libre horietako gehienak AEK koak izaki, 1996an abian jarri zen irakasleen homologazio prozesuarekin batera, euskaltegien homologazioa ere gauzatu zen, horretarako eskualde mailako egiturak sortuz, hala behar zenean.
|
|
|
Beraz, alde nabarmena eman da, batez ere, 199596 ikasturtetik 2002 bitartean, arauzko udal euskaltegi izan gabeko eskaintza publikoak desagertu egin baitira (HABEk diruz ez laguntzean), eta euskaltegi pribatu guztiak homologatu edo desagertu egin dira.
|
Baina
euskaltegi libre horietako gehienak AEK koak izaki, 1996an abian jarri zen irakasleen homologazioprozesuarekin batera, euskaltegien homologazioa ere gauzatu zen, horretarako eskualde mailako egiturak sortuz, hala behar zenean.
|
|
|
Erreferentziazko azken bi ikasturteetan, ikasle bakoitzaren hasieraeta amaiera egunak zehazten direnez, gai honen jarraipen zehatza egin daiteke.
|
Baina
ez horrela 1995, eta horregatik ez da datu hau zehazten.
|
|
|
erabileraren ingurukoak, ikasle ohiekin egindako hainbat esperientzia, euskaltegietan txoko ezberdinetan erabilera anitzeko proiektuak. Halako asko garatu da urteetan barrena,
|
baina
hauetako asko ere bertan behera geratu da, baliabide faltagatik gehienetan. Irakasle talde oso aktiboa izan dugu eta badugu, baina zaila da horrelako ekimenak denboran luze mantentzea, baliabide urriengatik.
|
|
|
Halako asko garatu da urteetan barrena, baina hauetako asko ere bertan behera geratu da, baliabide faltagatik gehienetan. Irakasle talde oso aktiboa izan dugu eta badugu,
|
baina
zaila da horrelako ekimenak denboran luze mantentzea, baliabide urriengatik.
|
|
|
Gure lana helduei euskara irakastea da gehienean.
|
Baina
egun ditugun baldintza kaskarretan bistan da Nafarroan hausnarketa bateratu batetik abiatuta neurriak hartu beharrean garela eta euskalgintzaren indar bateratuak baino ezin ekarriko duela aldaketa hori.
|
|
|
NAFARROAKO AEK, BIDEAN AURRERA EGIN DUGU
|
BAINA
EZ DA NAHIKOA
|
|
|
" labur"
|
baina
zailtasun handiko honetan, ezin ahaztuko ditugu bidean izandako milaka oztopo (judizial, politiko eta beste...). Oztopo horiek guztiak gainditzeko ezinbestekoa izan da Euskal Herri mailako erakunde bateko parte izateak eman digun sostengua eta bermea.
|
|
|
Gero eta mugikortasunerako joera gehiago dugu eta pixkanaka egia da zenbait eremutan euskaltegi handiak dauden guneetara hurbildu nahi duen jendea ere ugari dela. Joerak joera, urte batetik bestera oraindik ere aldaketa handiak dira, herri batean urte batean euskara taldea egon
|
baina
hurrengo urtean taldea osatzeko jende nahikorik ez, eta halakoak maiz errepikatzen baitira.
|
|
|
|
Baina
Vascuencearen legeak eremu ez euskaldun definitzen duenaz mintzo bagara, Iruñerritik hegoaldera alegia, gauza are okerrago bilakatzen da. Euskara ikastea motibazio handiz egin beharreko lana da.
|
|
|
EUSKALDUNTZEKO JENDE ASKO
|
BAINA
EUSKALTEGIAN GERO ETA GUTXIAGO
|
|
|
Euskaltegian euskara ikasi
|
baina
erabiltzeko aukera gutxi duten horiei begira, bada hiru urte, Mintzakide proiektua martxan jarri zela Topagunea eta beste hainbat talderekin batean. Euskaraz aritzeko ohitura duen jendea gutxitan aritzen den hauekin harremanetan jarriz proiektu honen bidez.
|
|
|
Sartze kanpaina ikusgarriek, Korrikako lehengo edizioek eta AEKantuz bezalako musika emanaldiek denbora gutxi barne bikoiztu zituzten ikasle kopuruak.
|
Baina
kantuak dioen bezala: " ez da hain fazila" eta abandona azkarra etorri zen segidan.
|
|
|
Ondorio orokorra izan zen Euskal Herrian, oro har, aldeko jarrera dagoela euskararen aurrean
|
baina
hizkuntzaren alde egoteak ez duela ziurtatzen hizkuntzaren alde egitea. Ezin ziurta daiteke, esaterako, jarrera aldekoa duenak euskaltegi batean matrikula egingo duenik.
|
|
|
Ezin ziurta daiteke, esaterako, jarrera aldekoa duenak euskaltegi batean matrikula egingo duenik. Euskara ikasleek ere aldeko jarrera dute euskararen aurrean
|
baina
, lehengoaren haritik, alde egoteak ez du, halabeharrez, lorpen emaitza jasoagorik ekartzen.
|
|
|
Programa horren bidez, koadrila naturaletako lagunak elkarren artean euskaraz hitz egiteko ohitura hartuz joan daitezen lortu nahi da.
|
Baina
egitasmoa hedatuz doa eta administrazioko langileen artean ere hasia dira lehenengo urratsak egiten (Unanue, 2006).
|
|
|
Bistan da hori.
|
Baina
, euskalduntze alfabetatzearen alorra etengabe ari da aldatzen. Ikasleriaren tipologia, esaterako:
|
|
|
azterlan bilduma sendo batek, ikerketa lerro sendo batzuek, erabaki asko hartzen lagunduko ligukete.
|
Baina
, ikerketen alorra ahulune dugu oraindik, apurka apurka indarra hartzen ari bada ere, gero ikusiko dugunez. Eta badaude ahulezia horretarako hainbat arrazoi.
|
|
|
azterlan bilduma sendo batek, ikerketa lerro sendo batzuek, erabaki asko hartzen lagunduko ligukete.
|
Baina
, ikerketen alorra ahulune dugu oraindik, apurka apurka indarra hartzen ari bada ere, gero ikusiko dugunez. Eta badaude ahulezia horretarako hainbat arrazoi. nez, ikastaroak, hizkuntza eta kultur gaien ingurukoak baita noizbehinkako aldizkariren bat plazaratzea ere proposatu zuten.
|
|
|
Txostenean bertan adierazten denez, datu horiek AEK erakundean euskara ikasten ari ziren ikasleenak ziren soilik.
|
Baina
, ibili zen ikasle gehiagorik garai hartan euskara ikasten, Euskarazaleak elkarteak eginiko ikastaldietan, EUTGn euskara ikasle zituen garai hartan EUTGk (Zalbide, 1977), IPESen, Lankide Aurrezkiak antolaturiko ikastaldietan, ikastoletako haurren gurasoentzako saioetan, Donostiako Udalaren Escuela de Declamación Vasca Euskal Iztundea delakoaren eskoletan, Lazkaoko eskolan eta abarretan.
|
|
|
Ikasgeletatik ikasle asko pasatzen dira, helburu, izaera, kezka, gaitasun, soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain eta sentsibilitate ezberdinekin.
|
Baina
ez dugu nabaritzen hauek euskararen normalizazioan duten eragina egiten den esfortzuaren adinekoa denik. Euskaltegietatik irteten diren hiztunek ez dute hizkuntza normaltasunez erabiltzeko aukerarik eta, ondorioz, euskaldun moduan jarduteko ere ez.
|
|
|
Horren ondorioa da herritar asko ez direla motibaturik edo euskara ikastera bultzaturik sentitzen eta, kontuak kontu, euskaraz aritzeko gaitasuna dugunok% 33 baino ez gara.
|
Baina
aurrera egin beharra dago. Euskaltegitik inoiz pasatu ez diren herritar elebakarrak asko dira, baina gainera, gaur egun Euskal Herriko euskaltegietan dauzkagun ikasle asko eta askoren motibazioa eskasa da.
|
|
|
Baina aurrera egin beharra dago. Euskaltegitik inoiz pasatu ez diren herritar elebakarrak asko dira,
|
baina
gainera, gaur egun Euskal Herriko euskaltegietan dauzkagun ikasle asko eta askoren motibazioa eskasa da. Hau da, euskaltegietara joaten diren ikasle gehienak titulu ofizialen bat lortzeko joaten dira.
|
|
|
Zentzu honetan, euskal hiztunen komunitatearen jarrera ona funtsezkoa izango da. Atzerritar batek euskara ikasten duenean, txalotu eta lagundu egiten diogu,
|
baina
euskaldun berriarekin ez dugu berdin jokatzen.
|
|
|
Perfila lortzeko azterketek
|
baina
, arazo larri bat daukate: tranpa egin ahal zaie.
|
|
|
Gainera, urteak dira zenbait azterketa ez direla aldatu. EGA azterketa sortu zenetik urte asko joan dira,
|
baina
oinarrian azterketak berdin jarraitzen du. Funtsean, ariketa berdinak dira (oraingoa laburragoa), itemen zailtasun maila eta zenbait ebaluazio irizpide aldatuta.
|
|
|
Horretaz gain, erizain batentzat, suhiltzaile batentzat eta Haur Hezkuntzan arituko den irakasle gai batentzat gauza berdinak lantzen ditugu, azterketa ereduek halaxe eskatzen dutelako. Haur Hezkuntzakoak alkateari makina bat gutun idatziko dizkio,
|
baina
ez du ipuin bakar bat kontatuko. Ez dugu kontuan hartzen ikasleak hizkuntza zein testuingurutan eta zertarako erabiliko duen, baizik eta zein ariketa mota menperatu behar dituen.
|
|
|
Haur Hezkuntzakoak alkateari makina bat gutun idatziko dizkio,
|
baina
ez du ipuin bakar bat kontatuko. Ez dugu kontuan hartzen ikasleak hizkuntza zein testuingurutan eta zertarako erabiliko duen, baizik eta zein ariketa mota menperatu behar dituen.
|
|
|
Gurea, noski, egoera larrian dagoela esan dezakegu. Globalizazioaren garaian txikiak larri ibiliko dira,
|
baina
bidea antolatu eta baliabideak jartzen baditugu, urrats garrantzitsua emateko moduan egongo gara.
|
|
|
Dakigunez, plangintzak, ezberdinak dira aplikazio esparru, helburu, iraupen, dimentsio eta abarri dagokienean,
|
baina
guzti guztiek dituzte plangintzaren eragileak eta parte hartzaile edo jasoleak. Zentzu horretan, geure erabilera plan ezberdinetan parte hartzaileak izango diren langile, guraso, gazte edo aisialdiko monitoreak, beraien plangintza ezagutzeaz gain, horren aldeko jarrera izatea funtsezkoa izango da, subjektu aktibo izan eta eragile garrantzitsu bihurtzeko.
|
|
|
Plangintzen sozializazioa eragin litzateke eta horien aldeko kontzientzia piztu. Plangintzak garatu eta aurrera atera ahal izatea edozein enpresaren edota gizarte osoaren nagusitasunaren adierazle da zalantzarik gabe,
|
baina
horretarako gizarteak nolabaiteko ezagutza edo heziketa behar du. Gure gizartearen zati izugarri handi batek, ez luke inondik inora gaindituko euskararen biziberritzearen inguruko galdetegirik errazena ere.
|
|
|
Gure gizartearen zati izugarri handi batek, ez luke inondik inora gaindituko euskararen biziberritzearen inguruko galdetegirik errazena ere. Gure ikasle direnek ez dakite ezer askorik hizkuntz politikaz,
|
baina
are gutxiago sekula euskaraz ikasi ez dutenek. Komunikabideetan euskarari buruzko berriak oso urriak dira, eta gainera aztertzekoa litzateke zer nolako tratamendua ematen zaion gaiari.
|
|
|
Ikasleak plangintzaren protagonistak izan behar dira, plangintzaren objektuak batetik,
|
baina
subjektu bihurtu ditugunak. Jakin badakigu ikasleek duten motibazio instrumental hori, ondo bideratuz gero, ona ere izan daitekeela.
|
|
|
Euskalduntze alfabetatzea plangintza ezberdinetako tresna izan behar da; oso garrantzitsua,
|
baina
beste atalen osagarri. Ikastaroak plangintzetan txertatu behar dira.
|
|
|
Honek ikasleari epe motzerako helburuak ezartzea eragingo dio. Helburu eskuragarriak izango direnez, lorpenak txikiak
|
baina
garrantzitsuak izango dira eta ikasteko motibazioari eusten lagunduko diote. Gainera, ikasleak bere ibilbidearen inguruko hausnarketa egingo du, aurrerago ikusiko dugunez, portfoliaren edo guk asma ditzakegun auto ebaluaziorako tresnen laguntzaz.
|
|
|
" euskaltegien autonomian, zentro nahiz irakasleen programazioetan, ikasleen partaidetzan, mailaketan, metodologian, ebaluazioan..." Esan dezakegu, aplikazioan asmatuz gero, orain arteko egoerari iraulketa sakona emateko gutxieneko irizpide batzuk ematen zaizkigula, orain arteko euskalduntze alfabetatzearen eragina handitzeko eta bere eragin esparrua zabaltzeko.
|
Baina
horretarako, derrigorrean ebaluazio sistema egokitu litzateke.
|
|
|
Hala ere, argi uzten du euskaltegia ez dela ingurune euskalduna emateko ardura duen bakarra, paper garrantzitsua jokatu behar badu ere.
|
Baina
argi dago, kurrikuluan esaten denez, ingurune ez euskaldunetan euskaltegiak eskaini behar diola ikasleari euskaraz aritzeko aukera. Horretarako ikasleari inguru berriak eskaintzeaz gain, bere ingurua ere euskalduntzen ahalegindu behar gara eta, aldi berean, ikaslearengan euskara erabiltzeko motibazioa piztu.
|
|
|
Horretarako ikasleari inguru berriak eskaintzeaz gain, bere ingurua ere euskalduntzen ahalegindu behar gara eta, aldi berean, ikaslearengan euskara erabiltzeko motibazioa piztu. Euskaltegian euskara maila egokia ematen lagundu behar zaio ikasleari,
|
baina
aldi berean, bere ingurunean eragin behar da. Horretarako planifikazio orokorrago bat behar beharrezkoa izango da, ikaslea prozesu horretako protagonista bihurtuz eta euskaltegia bera inplikatuz, sustatzaile lana egin dezan.
|
|
|
Horretarako, ariketa kontrolatuak arauen azalpenekin tartekatu dira.
|
Baina
argi dago hau ez dela nahikoa egoera errealetan erabili ahal izateko. Ikasleari egoera errealetan erabili ahal izateko aukerak eskaini behar zaizkio.
|
|
|
Bere trebetasunak erabiliz, komunikazio gaitasuna garatzeko modua bilatzera bultzatu behar dugu. Honek ez du esan nahi ariketak eta egitura eta elementu linguistikoen irakaspena baztertu behar ditugunik,
|
baina
ezagutza formaletik ezagutza instrumentalerako urratsa eman beharra dago.
|
|
|
Orain artean, unitate didaktikoz osatutako ikas prozesua burutu izan da.
|
Baina
argi dago arauen metatze hutsa ez dela nahikoa hizkuntzaren erabilera egokia bermatzeko. Sistema analitikoan bloke naturalak eskaintzen zaizkio.
|
|
|
linguistikoak, testualak, soziopragmatikoak, eta estrategikoak. Hauek ikasle bakoitzak bere funtzioak betetzeko dituen beharren arabera landu genituzke, hau da, bere testuinguruak esango digu zeintzuk diren ikasleak dituen gaitasun linguistiko premiazkoenak, testuinguruan izan ohi den erabilerara moldatzeko landu behar dituen abileziak, zeintzuk testu mota erabili behar dituen... Adibidez, Haur Hezkuntzako irakasleak ipuinak edo haur hizkera landu ditu,
|
baina
saltzailea produktuen katalogoak sortzen eta aurkezpenak egiten trebatu da. Kurrikulu honetan horien arabera antolatu dira edukiak, helburuak eta ebaluazio irizpideak.
|
|
|
Finean, EPK delakoa euskaltegi bakoitzak egin beharrean, kurrikuluaren aplikazioak arlo ezberdinetako plangintzen beharretara bideraHorretarako ikasleari inguru berriak eskaintzeaz gain, bere ingurua ere euskalduntzen ahalegindu behar gara eta, aldi berean, ikaslearengan euskara erabiltzeko motibazioa piztu. Euskaltegian euskara maila egokia ematen lagundu behar zaio ikasleari,
|
baina
aldi berean, bere ingurunean eragin behar da.
|
|
|
Bere bidearen adierazlerik garbiena, eskuratzen duen gaitasun komunikatiboa izango da eta, ondorioz, plangintzaren barruan bete ditzakeen funtzio berriak. tzea litzateke egokiena. Zalantzarik gabe, herriak oso gune garrantzitsuak dira euskalduntze prozesuan,
|
baina
gizarte egitura eta ikasleen motibazioei erreparatzea besterik ez dago konturatzeko dibertsifikazio kurrikularra behar beharrezkoa dela eraginkorrak izateko.
|
|
|
Zalantzarik gabe, Frantzian ingelesa ikasten duenaren egoera eta Euskal Herrian euskara ikasten dutenena ez dira berdinak.
|
Baina
, hala ere, baditu geurera oso aplikagarriak diren alderdi asko, eta batez ere, hizkuntza ikasten duenaren beharrak eta baldintzak antzematen lagun diezaguke. Azpimarragarria da Erreferentzia hitza, hau da, egoera ezberdinetara (hizkuntzaren egoera, bitartekoak, ikaslearen baldintzak eta abar) egokitu beharreko tresna da.
|
|
|
Ingurune eta jarduera jakinetan zeregin (ataza) batzuk bete behar baititu.
|
Baina
bere eragile izate horretan elementu askok hartzen dute parte, denak ere elkarri lotuta: hizketa ekintzak hizkuntzaren jardueretan gauzatzen dira.
|
|
|
Gizarte esparru guztietan sustatu behar da euskaren erabilera, hala legez arautu daitekeen horietan nola erabilera askeko guneetan. Biak dira garrantzizkoak
|
baina
orain arte gure ustez erabilera askeko guneetan egin beharreko lanari ez zaio duen garrantzia aitortu.
|
|
|
Urtetik urtera egitasmoen eta partaideen kopurua hazten joan da, modu progresiboan.
|
Baina
azken urteotan izan dute hazkunde nabarmenena egitasmoek (azken hiru urteetan egitasmo eta partaide kopuruak bikoiztu egin dira). Datu hauek argi adierazten digute jendearen gustuko programak direla hauek, motibazio ezberdinetatik abiatuta mintzapraktika egitasmoetara gero eta gehiago hurbiltzen baitira.
|
|
|
Hizkuntzaren erabileran eragiteaz ari garenean, hainbat ikerketa eta adituren iritzi izaten ditugu aintzat eta horietan oinarritu ohi ditugu gure programak. Batzuetan modu kontzientean egin da hori, beste batzuetan intuizioz,
|
baina
horrek ere balio du, intuizioa inguruaren behaketan oinarritua egoten baita gehienetan eta bertatik jasotzen baititugu egitasmoak sortzeko adierazle egokienak.
|
|
|
Urtetik urtera egitasmoen eta partaideen kopurua hazten joan da, modu progresiboan.
|
Baina
azken urteotan izan dute hazkunde nabarmenena egitasmoek (azken hiru urteetan egitasmo eta partaide kopuruak bikoiztu egin dira). Datu hauek argi adierazten digute jendearen gustuko programak direla hauek, motibazio ezberdinetatik abiatuta mintzapraktika egitasmoetara gero eta gehiago hurbiltzen baitira. tesian hizkuntzaren ikas prozesuan parte hartzen duten hiru elementuak ezagutza, motibazioa eta erabilera direla azaltzen da.
|