|
2000
|
|
|
Hori beste gauza bat da, eta hor bai, hor behar da eztabaida bat,
|
baina
ez euskaraz euskalkietan idatzi denean horretarako eredurik ez dagoelako. Beharbada, urte luzeetan beste bide batzuetatik ibili ondoren, ostera atzera begiratzerakoan ereduei begiratzen jakin ez delako edo.
|
|
|
Beharbada fonetismora hurbildu gara, distantzia handia dagoelako 40 urtetik gorako jendearekin, horiek eskolatuta daudelako
|
baina
ez euskaraz. Herri aldizkarietan joera izan da esaten direnetara ahalik eta gehien hurbiltzea horrela errazago irakurtzen dutelako, baina hori ez da horrela.
|
|
|
Zeren potentzialki kapazitatea egon badago. Dena dela, helburua da euskara indartzea,
|
baina
ez euskara erakustea ez dakienari, ezpada dakienak erabiltzea baino. Eta, bertoko euskara bada hobeto".
|
|
2001
|
|
|
Labur esateko, Altube jaunak finkatutako legeak, euskarak gorde behar lituzkeenak izango dira agian,
|
baina
ez euskarak gorde edo gorde  tzen dituenak. Ez dira, gehienez ere, euskararenak, zenbait dialektorenak baizik.
|
|
2003
|
|
|
Bai, eta pozarren. Egia esan, Mikel Seminarioan ikasle izan neban,
|
baina
ez euskera gaietan. Nik Mikel Seminario Txikian aurkitu neban:
|
|
|
Ondorengo hilabeteetako polemikan, Txelis Alvarez, UEUko Filosofia sailburuak Euskaltzaindiak Espainiako erregeari egindako bisita maiseatu zuen, «orin eta ezpai izpirik gabe, badakigu zein ezpaletakoak zareten. Gauzak denontzat aldatu baitira.(?) Baina hemendik aurrera gaitake gehiago engaina bere sasi neultrasunarekin»7 Euskara batuaren arauemaile moduan errespetatzen zuen Euskaltzaindia Alvarezek,
|
baina
ez euskara normalizatzeko bide gidari moduan. Aurrerago ikusiko dugunez, eztabaida horiek izan zuten eragina UEUren eta Euskaltzaindiaren arteko harremanetan.
|
|
|
1982ko otsailean eraturiko Euskararen Aholku Batzordea izan zen egoeraren ispilu. Eusko Jaurlaritzak izendatutako 17 lagunen artean Euskaltzaindiko, Deustu ko Unibertsitateko eta EHUko eta beste zenbait taldetako ordezkariak zeuden,
|
baina
ez euskararen susperraldian toki garrantzitsua betetzen ari ziren erakundeetakoak (UZEI, Elhuyar edo UEU, kasurako). Jaurlaritzaren asmo nagusia euskararen inguruan zeuden joera desberdinen arteko oreka lortzea zen, bereziki euskara batuaren alde eta euskalkien alde ari zirenen artekoa (EAJren barruan bizi bizi zegoen eztabaida), nahiz eta garbi eduki hizkuntzaren batasunak ez zuela atzera egiterik31 Aipatutako taldeak baztertzeak haserre handia sortu zuen euskalgintzako sektore askotan32, eta emandako erantzun batzuek kritika arrazoitua gainditu zuten33 Giro mikaztuaren eragina Larraonaraino iritsi zen, ez baitzen erakundeetako ordezkaririk hurbildu bertara, aurreko urtean bezala.
|
|
2004
|
|
|
euskaldun berriaren lana estimatzekoa da, baina, yakintsuna eskualdun berria balinbada nihondik (yakin dezala nahi duena), ez da mintzatuko menditarren trebetasunarekin?. Kontzeptuok balio soziolinguistikoa izango dute,
|
baina
ez euskararen kalitatearen aldetik, euskaldun berria zorionez hiztun zuzen eta naturala izatera iritsi daitekeelako eta euskaldun zaharra zoritxarrez hiztun trakestua bilakatu daitekeelako?. 498
|
|
2006
|
|
|
Miren Azkarate Jaurlaritzaren Kultur sailburua da, eta hortik begira idazten du hitzaurrea. Hiru probintzia biltzen dituen botere politiko autonomikoaren ikuspuntutik
|
baina
ez euskararen hizkuntza komunitatearen ikuspuntutik; botere nagusiak baimendu duen kontsentsu politiko mugatutik eta ez euskararen orekatik. Horregatik, euskarari buruz duen diskurtsoa sailburu ofizioa betetzean agertzen duen motibazioa+ ezagutza+ erabilera diglosikoa da:
|
|
|
Iruzkin pare bat egingo dut atzera, begien bistakoa azpimarratzeko bada ere: a) Erdal ereduan oreka modu bat ikusten da,
|
baina
ez euskarazkoan. Euskal edizioan testu ez unibertsitarioak hartzen du lehoiaren zatia:
|
|
2008
|
|
|
" Gero eta herritar gehiago dira guraso nafarrak ez dituztenak. Horiek, oro har, irrikaz daude gure gizartean sartzeko,
|
baina
ez euskara ikasteko, guk adina kontsumitzeko baizik. Nazionalismoek ez diote etorkinen aferari erantzuten ordea, ez Espainiakoak ez euskal nazionalismoak.
|
|
|
Gauzak gehiago ere okertu ziren. Azkuek eta Oleagak egindako eskaintzari militarrek halako batean erantzun zioten,
|
baina
ez euskarazko publikazioak zentsurapean ateratzea ahalbidetzeko: azaro amaieran Tomás Peirek sinaturiko eskutitzean («Jefe de Estado Mayor de la 1.ª Brigada de la 12.ª División»), Azkueri eskatzen zitzaion jada argitaratuta zeuden euskarazko dozena bat liburu aztertzeko (zerrenda bidaltzen zioten) ea kontzeptu separatistarik ote zuten ikusteko379.
|
|
2010
|
|
|
Gulliverren ondotik etorriko zen ingelesezko irlandar antzerkiaren saga oparoa, Bernard Shaw, Oscar Wilde, Samuel Beckett (Wilder eta Becketten zenbait antzerki lan, 50eko eta 60ko hamarkadetan Donostiako talde amateurrek jokatu ohi zuten errepertoriokoak ziren,
|
baina
ez euskaraz, ondikotz). James Joyceren zerbait irakurria bai, baina Ulysses eleberriari heltzearen erronkan gerotik gerorakoan nenbilen oraindik; W.
|
|
2011
|
|
|
Euskarazko eta euskararen erreferentzia bihur daitezen ahalegindu luke nerabeen euskararen erabileran eragin nahi duen edozein plangintzak. Arrasaten euskalgintzan dabiltzanek taldeok nerabeen artean duten indarraz baliatu lukete, izan ere, nerabe askoren erreferenteak badira dagoeneko,
|
baina
ez euskararen erabileran. Beraz, horiek euskalduntzea litzateke helburua eta honako ekintza hauek horretan lagunduko luketelakoan nago:
|
|
|
Alde horretatik, Euskara Batua 1968tik aurrera Akademiak eraikitako estandarrari jarritako izena da108, eta beraz, ez da zuzena 1968 urtea baino lehen Euskara Batuari buruz hitz egitea (ikertzaile askoren lanetan ikusi dugunez), hots, Euskara Batua, euskararen gainean eraikitako estandar baten izen propioa delako. Urte horren aurretik euskaltzaleak euskararen batasunaz mintzatzen ziren,
|
baina
ez Euskara Batuaz.
|
|
|
Euskararen indarberritze ahalegina klabe politikoan eta erabat baztertzailean garatu nahi dutenen mezuak besarkatuz, horien aurrean amore emanez, euskara denona eta denontzat izan dadin azken urteetan egindako ahalegina zapuzten ari da Auzmendi, bere egitekoari uko eginez. Trukean sektore horien isiltasuna erosi edo kritikak apalduko ditu, gertatzen ari denaren aurrean atzo arte horren oldarkor azaldu direnak beste aldera begiratzea lortuko du...
|
baina
ez euskararen normalizazioan pauso sendorik ematerik.
|
|
|
Zerrenda luza daiteke guztiek bere txokotxoa eskatzen baitzuten Paradisuaren erdian: irlandera, ingelesa, hungariera, bretoiera, poloniera...,
|
baina
ez euskara, Larramendik eta bere jarraitzaileek euren ezjakintasuneanuste zuten moduan (Eco, 1994):
|
|
2012
|
|
|
Batetik, ikan erdialdeko euskararen ezaugarri da, baina badirudi hiztunak bertako ezaugarritzat hartzen duela. Bestetik, ikan berria da,
|
baina
ez euskara batuaren eraginez sortua. Gure ustea da Goizuetan zaharrek baino gehiago erabiltzen dutela gazteek.
|
|
2013
|
|
|
(Sarrionandia, 2010, 491). Izan ere, burdina eta Euskal Herria lotzen dituzten pasarteak ugari dira gaztelaniazko literaturan,
|
baina
ez euskarazkoan. Litekeena da Larramendik lehenengo gaztelaniaz idatzi izana euskaraeta gero itzuli izana latin eta euskarara.
|
|
|
Horretan ere Larramendiren lehentasuna monarkiaren formazio diskurtsibo inperialari erantzutea litzateke, euskaraz egin zitekeena erakustea(, la poesía de que es capaz? dio Artean) edota Ziburuko Etxeberri bezalako elizgizonek egindako poesia deboziozkoa aldarrikatzea,
|
baina
ez euskaraz ohikoa zen herri poesiaren berri ematea. Ez da hortaz harritzekoa XVIII. mendearen amaieran Herderrek bigarren Larramendi baten irrika erakutsi izana, McPhersonek Eskozian egindakoa euskaldunen artean egingo lukeena (ikus Altzibar, 1986, 20; Apalategi, 2013, 59), Larramendi lehenak ez bezala.
|
|
|
Euskal Herritik kanpo hainbeste urte pasatu eta gero, nire euskara maila kaskarra da eta, gainera, hemen gaztelerak balore handia dauka. Senarrak ere gazteleraz badaki,
|
baina
ez euskaraz. Garrantzitsua iruditzen zitzaidan biok genekien hizkuntzan egitea horregatik erabaki genuen gazteleraz egitea.
|
|
|
Salbu dugu. Kutsadura milaka euskal herritarrengana ailegatu da,
|
baina
ez euskarara. Nik espainieraz irakurri behar izan dut.
|
|
2014
|
|
|
Hau da, Iruñeko Udalak urratzen du Euskararen Ordenantzaren 11 artikulua: «Iruñeko Udalaren argitalpenak eta haren menpeko erakundeenak eginen dira, interes orokorrekoak eta hiritar guztientzat direnean, baita interes turistikoa edo hiriarendako izaera enblematiko edo sinbolikoa dutenean ere».Badakigu UPNko agintariek argudiatuko dutela Iruñeko Udalaren liburuak interesgarriak direla,
|
baina
ez euskaraz argitaratzeko moduko interes orokorrekoak. Hau da, garrantzitsuak erdaraz argitaratzeko baina ez euskaraz argitaratzeko.
|
|
|
«Iruñeko Udalaren argitalpenak eta haren menpeko erakundeenak eginen dira, interes orokorrekoak eta hiritar guztientzat direnean, baita interes turistikoa edo hiriarendako izaera enblematiko edo sinbolikoa dutenean ere».Badakigu UPNko agintariek argudiatuko dutela Iruñeko Udalaren liburuak interesgarriak direla, baina ez euskaraz argitaratzeko moduko interes orokorrekoak. Hau da, garrantzitsuak erdaraz argitaratzeko
|
baina
ez euskaraz argitaratzeko. Hiritar baten eskaerari isiltasun administratiboa eman ondoren, Nafarroako Administrazio Auzitegiak erabaki du ea euskaraz argitaratzeko modukoak diren.
|
|
|
EGA prestatzeko taldean ikaskide japoniar bat izan nuen, Takeshi, eta euskaraz hitz egiten du! Indarra jartzen dugu beste hizkuntza batzuk ikasten,
|
baina
ez euskara, zaila dela argudiatuta. Gezurra!
|
|
2015
|
|
|
Haurrak euskaraz edozein erregistro eta testu generotan aritzen trebatu behar direla eta idatzizkoari adina garrantzi edo gehiago eman behar zaiola ahozkoari. " Lehendabizi konturatu behar dira euskara beste edozein hizkuntza bezain erabilgarria dela eta etortzekotan, ondoren etorriko da kontzientziazioa;
|
baina
ez euskaraz egiten ez badute altxor bat galduko dutela esanez, baizik eta euskaraz eginda zenbat irabaziko duten sentiarazita. Beti positiboan".
|
|
|
1986an bertan ahaztu ezinezko beste mugarri batekin egiten dugu topo, urte horretan jada 12 orenetan emititzen baitzuten egunero, euskara hutsean...
|
baina
ez euskara batuan. Lucien Etxezaharretak hautu horren zergatia argitu digu:
|
|
2016
|
|
|
4 EUSTATen definizioen arabera, ia euskaldunak gai dira euskara ulertzeko,
|
baina
ez euskaraz egiteko.
|
|
2017
|
|
|
Horregatik, alde batetik, elebitasuna aberasgarria dela aditzen da, hezkuntz sistemak bermatu behar duela Ingelesa edo Frantsesaren irakaskuntza, baina, bestetik, ez duela zertan gauza bera egin Euskararekin, ezin zaiolako inori hizkuntza bat behartu, inposatu. Lanpostu baterako Ingelesez edo Frantsesez jakitea eska daiteke,
|
baina
ez Euskara, ezagutzen ez dutenak diskriminatzen omen direlako.
|
|
|
Hemen eta orain, sistemak biztanleak hiztun oso bihurtzea ahalbideratzen, errazten eta behartzen du,
|
baina
ez Euskaran, erdaran baizik: (Euskara/ erdara) A/ BA, A/ AB, B/ AB, 0/ AB.
|
|
2018
|
|
|
euskaldunen %30ek erosi dituzte euskarazko diskoak azken urtean, gehienek, bat edo bi?. Hamar euskaldunetik batek (%11) erosi ditu diskoak,
|
baina
ez euskarazkorik. Gehienek, %60k, ez dute diskorik batere erosi.
|
|
|
Erriberan, ordura arte behintzat, enplegu publikorako ez zen sekula puntuatu euskaraz jakitea, ez UPNrekin, ez Gobernu berriarekin. Postu batzuetarako alemanez, ingelesez eta frantsesez jakitea baloratzen zen,
|
baina
ez euskaraz jakitea. Azaroaren 30ean bertan, Euskarari buruzko 103/ 2017 Foru Dekretu berria onetsi zen.
|
|
|
Salatzen al dute, gure agintariak eta enplegatu publiko gehienak arin mintzo direla erdaraz
|
baina
ez euskaraz? (eta hala ere berdin jasotzen dutela soldata?).
|
|
|
Larramendiren euskara izeneko poema dela eta, zera nioen: " burdina eta Euskal Herria lotzen dituzten pasarteak ugari dira gaztelaniazko literaturan,
|
baina
ez euskarazkoan" (Bijuesca, 2013, 595). Usteak ustel oraingoan ere, burdinari buruzko aipamenak nik orduan uste baino ugariagoak baitira XVII XVIII. mendeetako Euskal Herri penintsularreko (edo hobe atlantikoko, amaieran ikusiko denez) poesia idatzi edo" jasoan".
|
|
2019
|
|
|
Koldo Mitxelenak idatzi zuen: " Altube jaunak finkatutako legeak, euskarak gorde behar lituzkeenak izango dira agian,
|
baina
ez euskarak gorde eta gordetzen dituenak. Ez dira, gehienez ere, euskararenak, zenbait dialektorenak baizik.
|
|
|
Politika interesez bultza daiteke euskara batua,
|
baina
ez euskara maitez, ez euskaldun errealak maitez. Euskara batua ezin du berea sentitu euskaldunak, ez delako berea.
|
|
2020
|
|
|
" No is no"," No es no"," Non c' est non". Laburra, zorrotza eta ongi pentsatua,
|
baina
ez euskaraz pentsatua. Eta euskarara ekartzeko orduan zalantzak badira, orain arte ez da forma adostu batera iritsi eta denetarik entzuten da.
|
|
|
" No is no"," No es no"," Non c' est non". Laburra, zorrotza eta ongi pentsatua,
|
baina
ez euskaraz pentsatua"
|
|
|
Dimisioa Euskaltzaindian,
|
baina
ez euskara batua osatzeko eta indartzeko ahaleginean. Gorago aipatu dugun obra aztertu besterik ez dago, atzemateko nolako ekarpenak egin dituen Txillardegik morfosintaxiaz, fonologiaz, semantikaz, hitanoaz, dialektologian edo toponimian.
|
|
2021
|
|
|
ados/ akort/ konforme izan/ egon, alderatu/ erkatu, bat etorri, ezkondu/ uztartu, zalantzak/ arazoak izan, zerikusia izan... Txilintxo ados zegoen kapelan bidaiatzearekin, norbaitek kapela eskuan eramanez gero (Gabiria); Bat nator helburu horrekin, jakin,
|
baina
ez euskara jaso hori esparru guzti guztietara zabaldu nahi izatearekin (Zuazo); Horrek [Jonek horrela jokatzeak] ez du zerikusirik izan guk erabakia hain azkar hartzearekin. Osagarri diren tzearekin perpausak ez dira kontrolatuak.
|
|
|
Hori da joera nagusia, baina ez bakarra: Anitzek laudatzen du errege haren kolpe hura, baina gutik segitzen (Axular); Eta zeren anitz baita Euskal Herrian irakurtzen dakienik,
|
baina
ez euskara baizen bertze hizkuntzarik aditzen (Materre); Ezen anitz datza infernuan nik baino gutiago eta gutitanago merezi duenik (J. Haranburu).
|
|
|
Eta katalanezko testuak, berriz diona da, «la convivéncia entre les comunitats lingüistiques i els parlants de les diverses llengües de l´Estat espanyol». Agerikoa da hizkuntzen arloan eskubideduna, hau da, hizkuntza eskubidearen nor edo jabea, edo subjektua dena, hau da, hiztuna aipatu egiten dela testu galego eta katalanean
|
baina
ez euskarazkoan. Zergatik?
|
|
2022
|
|
|
Gerraurrean, beraz, ‘Universidad Vasca’ ren aldeko mugimenduak erakunde unibertsitarioa eskatzen zuen,
|
baina
ez euskarazko irakaskuntzarik. Bakanen batek erakunde berrian euskara ikasteko eskolak egon behar zirela aipatzen zuen.
|
|
2023
|
|
|
Ahozkotasuna, bai, baina erdarazko telebistatik jasotzen zuten bizitasuna eta batez ere modernotasuna omen zena, ez euskarazko programetatik. Orain, ordea, bukatu samartu dira kritikak,
|
baina
ez euskarazko eskaintza ugaritu edo hobetu delako, baizik belaunaldi berriek gero eta telebista gutxiago ikusten dutelako. Telebistaren presentzia gure bizitza domestikoan ez da, alor askotan, orain arte bezalakoa.
|
|
|
“Urte luzez gure zilborrari bakarrik begiratu diogu, baina munduan badira beste milaka hizkuntza gutxitu. Euskararen alde egin behar dugu,
|
baina
ez euskararen alde bakarrik; borroka komunitarioa eta globala da”.
|
|
|
Eta gauza bera esan daiteke hitanoari buruz. Bata zein bestea euskal hiztun petoen artean manten daitezke,
|
baina
ez euskara ikasi berri dutenekin edo ikasten ari direnekin. Biztanleriaren gehienak euskaraz egiten duenean berreskuratu dira erraz.
|