|
2001
|
|
|
Koldo Gorostiaga EHko europarlamentariak eta Gorka Knorr EAko europarlamentari ohiak argi daukate Hizkuntzen Urteak zerikusi gutxi daukala euskara bezalako hizkuntza gutxituekin. " Ekimena Europako Kontseilutik dator eta aurreikusi zuen hizkuntza gutxituen presentzia, baina Europar Batasuneko erabaki gunetik beto zuzena jarri zuten" dio Gorostiagak, eta azken idatziari ezetza azaltzen du:" Hainbat gauza onargarri zeuden proposamenean,
|
baina
hizkuntza gutxituen arrastorik ez. Plenoaren bezperan eztabaida izan genuen, esan ziguten gure emendakinak ez zirela onartuko, talde popularrak eta sozialistak borondate zehatza zeukaten, ez zuten konturatu gabe egin".
|
|
2002
|
|
|
Nahiak nahi, errealitatea hor dagoela gogorarazi dio Xabier Aizpuruak, datu, ikerketa eta interpretazio askoren jabetzatik, Euskal Herriko hizkuntz errealitatea gutxik moduan ezagutzen duela erakutsiz. Iñaki Martinez de Luna EHUko irakaslea baikor agertu da datuen aurrean,
|
baina
hizkuntz gutxitu guztiek duten desagertzeko arriskua garbi utziz; horrexegatik, bere ustez, tentsio puntua mantentzea ezinbestekoa da.
|
|
2006
|
|
|
EAk berriz, legea agortuta dagoela esatea gehiegi dela iritzi dio. PSE EEak eredua agortua dela onartu zuen,
|
baina
hizkuntza gutxitu baten pozoi nagusia inposizioa dela azpimarratu zuen. PPk aldiz, akatsak konpontzeko prest zegoela esan zuen, baina ez herri elebakar eta baztertzailea lortzeko.
|
|
2010
|
|
|
Egia esan, eredu honek oso hausnarketa interesgarrira eramaten gaitu,
|
baina
hizkuntza gutxituekiko jarrera baikorregi batetik eginda dagoela iruditzen zaigu. Hain zuzen, hiru eragozpen mota ikusten ditugu goragoko eredua egin ahal izateko erabili diren hipotesien multzoan:
|
|
2011
|
|
|
historia sozial, politiko eta ekonomiko bat dago.
|
Baina
hizkuntza gutxitu guztien atzean genozidio bat edo gerra bat dago, egoera horretara eraman duena?. Patxi Juaristi,. Hizkuntza gutxitu guztien atzean genozidio bat dago?, Egunkaria,.
|
|
|
Hainbat datu orokor ere eman dugu hasieran, eta argi geratzen da hezkuntzaren esparruan errespetua lortu duten eta eskolak garatzen eta bultzatzen dituen hizkuntzak ez direla asko munduan zehar. Hurrengo atal honetan ere hezkuntzaren eremuan aztertuko dugu hizkuntza gutxituen egoera,
|
baina
hizkuntza gutxituak zein programa edo eredutan txertatu diren aztertuko dugu, adibide eta guzti emanez. Ikusiko dugunez, eredu guztietan ez dira hizkuntza gutxituak berdin tratatzen, inondik ere.
|
|
|
Aipatu ditugun hizkuntzaren irakaskuntzari dagozkion alderdi horietan guztietan aldaera estandarra izan ohi da irakaskuntza eta ikaskuntza edukia, alegia, ikasleek menderatu beharreko hizkuntza formak, egiturak eta erabilerak aldaera estandarrarenak izan ohi dira.
|
Baina
hizkuntza gutxitu asko eta askok ez dauka aldaera estandarrik, alegia, hezkuntza sistemaren bidez komunitatean hedatu beharreko aldaera komunik. Ondo gogoan izan behar da hizkuntza estandarraren kontzeptua Mendebaldeko gizarteetakoa dela, hizkuntza idatziarekin lotu izan dena, gainera (Martí et al., 2005).
|
|
2012
|
|
|
Era berean, badakigu ingurune sozial eta politikoak baldintzatu egiten dituela hiztunak, hizkuntzari buruz dituzten ezagutzak adierazteko orduan, bai eta erabilera kalkulatzeko orduan ere (Bourhis eta Sachdev 1984). Egia da era guztietako portaerekin gertatzen dela hori,
|
baina
hizkuntza gutxituen erabilera adieraztean distortsioa handiagoa izan daiteke, nik eskala desbideratuaren fenomenoa deritzodanaren ondorioz. Era guztietako gutxiengoen presentziari buruz ematen diren iritzietan ikus daiteke fenomeno hori emakumeak, sexueta arrazagutxiengoak, edota hizkuntza gutxituetako hiztunak. Eremu publiko batean, ikuspuntu objektibo batetik begiratuta, gutxiengoen ehuneko txiki bat dagoenean, askotan ehuneko hori benetan zena baino handiagoa gogoratzen da gero.
|
|
2013
|
|
|
Ikasleekin egindako talde eztabaidetan ikusi ahal izan dugunez, maila indibidualeko faktoreen artean familiaren jatorria eta etxean jasotzen den input a izan dira ikasle nahiz irakasleek gehien nabarmendu dituztenak. Gure ikerketa eleanitza den testuinguru batetan
|
baina
hizkuntza gutxituaren arnas-gune batetan gauzatu da. Oro har, gure ikasleen kasuan familiaren jatorria edo etxean jasotzen duten input a euskalduna da, eta testuinguru soziolinguistikoa ere oso euskalduna da, beraz, ikerketa honetan ez dira horiek ikasleen euskarazko jardunean gaztelania txertatzea bultzatzen dieten faktore nagusiak.
|
|
2018
|
|
|
Frisiarrek ez dute beren hizkuntza hil ala biziko egoeran ikusi, ez dago frisieraren aldeko mugimendu sutsurik ez kontzientziazio sakonik.
|
Baina
hizkuntza gutxitu guztiek bezala, biziraupena jokoan du frisierak: neurririk hartu ezean kolokan izan dezake etorkizuna.
|
|
2020
|
|
|
Lanaren egiturari dagokionez, bi atal nagusitan banatuta dago. Lehenengo atalean, azterketa gauzatzeko eduki teorikoak jorratuko ditugu, euskarazko hedabideen garapena kontestu zabalago baten barruan kokatuz,
|
baina
hizkuntza gutxitua den heinean, haien berezitasunak ere jorratuz. Ondoren, solasari berari erreparatuko diogu, solasaren analisiaren ikuspegitik jorratuta eta haren egitura mekanikoaren antolamendu testual eta diskurtsiboa landuz.
|
|
2022
|
|
|
— Gizarte eleaniztun batean bizi gara, beraz, teknologiarekin harremanetan jarri behar dugu geure hizkuntzan, modu naturalean. Hizkuntza teknologiak hizkuntza nagusietarako garatzen ari dira,
|
baina
hizkuntza gutxituen kasuan, eta bereziki euskararen kasuan, guk egin behar dugu ahalegin hori sortzen ari den teknologiara egokitzeko.
|