|
2000
|
|
|
Bai horrek ETAren jarduna eteten lagunduko lukeelako,
|
baina
batez ere indar abertzaleek herri honen etorkizunari kontsentsuzko bideetatik hel diezaioten garaia delako. Bigarren arrazoia da pisuzkoena, baina horrekin, gainera, jarduera armatua alboratzea lortuko balitz, are bultzagarriago.
|
|
|
Hitzaurrea berriz, Jose Luis Orella Deustuko Unibertsitateko katedradunak eta EHUko titularrak egin du.Aipatzen dituen berdintasunen artean izpiritu demokratikoa, erakundeak (hemengo eliz aurreetan inspiratu zirela dio), odola (O mota eta Rh faktorea), ile horia, jaiak eta kirolak (pilota, sokatira, aizkolariak, entzierroa, zezensuzkoa), paisajea, eta abar nabarmentzen ditu.
|
Baina
batez ere herri, mendi eta ibaien toponimo ugarietan oinarritzen da Ruiz Vega: Urbion, Larralde, Celaya, Garray, Garagueta, Chabarri, Aranzana, Ormaza, Erice edo Iruecha, adibidez.
|
|
|
Egoera honetan bertsolaritza izan zen goreneko mailara igo zen fenomeno sozio-kulturala, eta horrek zenbait errezelo sortu zuen kultur alorreko zenbait sektoretan. Kritikak egon ziren bertsolaritzak egiten zituen ekarpenekiko,
|
baina
batez ere okupatzen zuen espazioarekiko jarrera ezkorra izan zen. Nire ustez 90eko hamarkadan bertsolaritzak izan zuen dimentsio soziala puztuta egon zen.
|
|
|
Beste batzuetan ukitu hori deskribapenetan edo egon daiteke.
|
Baina
batez ere kezkan dago: XX. mendeko arte eta abanguardia plastikoek hautsi dute literaturak hautsi ez duena.
|
|
|
konkistatzailearena eta konkistatuarena. Azterketa bi aurpegi horien dialektikatik egin behar da;
|
baina
batez ere konkistatuaren ikuspegitik begiratuko dugu, konkistatzaileak. Estatuak, goraipatuegiten baitu bere konkista, nahiz eta krimen ikaragarria izan.
|
|
|
Halere, esan dit, zerbait egin duzu. Eta tabernariak zuritoak ateratzen zizkigun tarte motz horretan lau zertzelada txiki eman dizkiot, mutil batekin eta neska batekin enrollatu naizela,
|
baina
batez ere mutilarekin. " Nire antza zuenarekin, ezta?", galdetu dit.
|
|
|
Eta harekin batera beste herrialde askotako doinuak.
|
Baina
batez ere Irlandakoak, iragan urteko udan pasatutako hilabete inguruak utzi zion zapore onaren fruitu ziren disko eta zintak. Bai, lurralde hark liluraturik utzi zuen Eider, eta miresmen horren lekuko ziren The Chieftains, De Dannan, Van Morrison, Mary Black, Christy Moore eta Davy Spillane, beste askoren artean.
|
|
|
Eta igual hirira joaten ere jakingo zutelako.
|
Baina
batez ere, eta hau zen garrantzitsuena, herriko zulotik ateratzen zekitelako.
|
|
|
|
Baina
batez ere etxeko atarian jesarrita dagoen gizonak eman dit atentzioa, zeren, lur berde esmeralda aurretik, itsaso koloreanitza atzetik, eta zeru beruna goitik, bera da paisaiaren oreka, bera eta bere arropa beltzak, eta bere pentsamendu gaelikoak. Aipatutako beste hiru elementuak hain dira neurrigabeak, hain amaigabeak, hain infinitu eta absurduak, ezen bere aulkitxoan jarrita lasai pentsatzen ari den gizon hori baita paisaia zoragarri hau orekatzen duena, paisaia hau existitzearen arrazoia.
|
|
|
Batzuetan, autobidean azeleragailua sakatu eta 130, 140, 150 hartu izan ditut kasik egokiagoa da nituen esatea, harik eta bat batean ertzainei antzeman, eta bat batean balazta  tzen nuen arte. Eta Dabidek, ertzain sartu aurretik,
|
baina
batez ere gero, nire bizitzan poliziarena egin izan duela iruditzen zait, eta harekin galga sakatzen bizi izan naizela. Biok bidaiatu behar bagenuen, autoa beti berak gidatuko zuen, oporretan berak erabakiko zuen nora joan, zineman berak hautatuko zein film ikusi..., eta ni beti ados, ustez eta nik nahi nuena ere horixe zela.
|
|
|
Han nengoela, Gasteizko katedralean ikusi nituen zikoinez oroitu naiz.
|
Baina
batez ere han nengoelako, eta nengoen gisan nengoelako, apaiz bat hurbildu zait eta, ez bat eta ez bi, galdegin dit ea zer dudan hain burumakur egoteko, ea aitortza edo bestelako laguntzarik behar dudan. Nik, inortxori ere esplikazioak emateko gogorik izan ez, eta, irriño bat egiteko indarrak nolabait bildurik, ezezkoa egin diot buruaz (hain zuzen ere bakarrik, isilik eta ilunpetan egon nahi nuen):
|
|
|
Eta eraku  tsion heure buruari bera gabe bizi haitekeela.
|
Baina
batez ere, zaindu heure burua, kontu egin hire gorputzari eta hire autoestimuari. Eta gero, azken batean eskerrak eman behar banitu bezala, eransten zidan:
|
|
|
Beldurrak hilik, komunean ezkutatu zen, eta han geratu zen harik eta lapurrek alde egin zutela ziurtatu zuen arte. Orduan niri deitu zidan, kirioak airean zituela,
|
baina
batez ere lotsaren lotsaz zer esan, nola esan ez zekiela. Nire aholkuen kontrara, gertakariak bere alde azaldu nahi hartan eta lana behar bezala egin zuela adieraztearren, nahitara zauri bat eragin zion bere buruari.
|
|
|
Billek, sentitu ez ezik, eraman ere, urrunera eraman du, eta hanka sartu du, baina berriro diot: bere hutsa mundu osoaren aurrean onartu behar izan du, eta ez nire aurrean bakarrik, nork eta munduko herri asko botoi bat sakatuz birrindu eta porroka dezakeen pertsonak, eta pertsona horrexek barkamena eskatu dizue,
|
baina
batez ere, berriro diotsuet, niri eskatu dit. Eta zuei ere, herri tribunaleko kide guztioi, zuen kontzientziak pixka bat aztertu, eta barka dezazuela eskatzen dizuet.
|
|
|
Poema horretan neke handirik gabe atzematen ditugu Lizardiren eraginak poesiaren pertsonifikazioan eta aditz trinkoen erabileran, berbarako,
|
baina
batez ere poetak begiak lauso, malkotan edukitzeak, dakarkigu Lizardi akordura. Bai, sentimentalkeria hori ere Lizardiri zor dio gure poesiak, eta poeta berez malkontzi hutsa delako usteak baluke arrazoirik Salbatore Mitxelenaren formula eder hura irakurrita," zeinen ederra den olerkaritza/ biotzak min duenean!".
|
|
|
Norabide jakinik gabe, noraino helduko edo noiz itzuliko nintzen jakin gabe, bidez bide, joan eta joan, euskal txara, zelai, baso, mendi eta herrietan barrena, aspaldiko partez bizitzarekin aurrez aurre topo egiteko esperantzan. Albiste ahalik eta garrantzitsuenen inguruan bizitzeari utzi eta bestelako albiste batzuen bila jo nahi nuen, albiste askoz txikiago
|
baina
batez ere askoz neureagoen bila.
|
|
2001
|
|
|
Erakusketa iraunkorra hemendik aurrera 1850etik 1950era egindako lanez osatua egongo da.
|
Baina
batez ere, euskal margogintzak jasan duen garapena aztertuko da bertan. Honela, Zuloaga, Salaberri, Arteta eta beste hainbaten lanak ikusi ahal izango dira.
|
|
|
Honetaz guztiaz gain, Seaskakoek mintzaleku publiko bat antolatu dute eta beren mezua Iparraldeko hautetsi eta botere publiko guztiei ere bidali diete, dena ahalik eta jende gehien eta garrantzitsuenarengana iritsi asmoz. Azkenik, martxoaren 31n Ipar Euskal Herriko ikastola guztietan" ateak zabalik" delako eguna egin zuten, ikasleen gurasoentzat
|
baina
batez ere arrazoi bat ala beste medio orain arte beren seme alabak Ikastolan sartu ez dituzten gurasoei begira.
|
|
|
Harmaila ederra igo ostean, aurrealde monumental eta gorrixkadunak dorre handiosoa erakusten digu. Barruan, nabe bakar batez egituratua, sabai izardunek gurutzeria erraza dute ikusgai,
|
baina
batez ere gehien nabarmentzen dena erretaula nagusia da. Erretaula nagusi hau ederki landutako burdin hesi barroko baten ostean gordetzen da, eta bertan XIV. mendeko Kodeseko Ama Birjinaren irudi gotikoa azpimarratu behar dugu, Bibliako pasarteak erakusten dituzten bestelako margo batzuen artean; zehazki, Jaiotza, Jasokundea eta Igokundea.
|
|
|
300 metrora Iratiko etxoletako hondakinetara iritsiko gara. Hemen aparkatuz hondakin hauek eta pixka bat aurrerago baseliza bisita ditzakegu,
|
baina
batez ere, Irabiako urtegiari itzulia eman ahal izango diogu. Dagoeneko Iratiko bihotzean bertan gaude, eta edonora joan gaitezke, ikusiko dugun guztia eder ederra izango baita.
|
|
|
|
Baina
batez ere, adin honetan neskak eta mutilak Enid Blytonek idatzitako orrialdeetan murgildurik ikusiko ditugu eta Bostak, Los Siete Secretos edo Las mellizas pertsonaia intenporalekin; eta baita R.L.
|
|
|
Nik animalia guztiak
|
baina
batez ere zakurrak laztanlaztan ditut. Laster zakurrez liburu bat idatziko dut.
|
|
|
Lukutik baserrira bidean bazegoen aintzira bat. Egunean zehar,
|
baina
batez ere iluntze aldera, padura alde hura igel hotsez betetzen zen, igelek ibar guztira zabaltzen zuten euren kantuaren oihartzun berdotza, kroak kroak kroak, hala aldarrikatzen zuten euren bizialdia.
|
|
|
Honek ez du ikastoletara (baina baita horra ere!) mugatzen bere kritika: irakasle errudunik bada,
|
baina
batez ere edukietan dago gakoa: irakasten direnetan eta ezkutatzen direnetan.
|
|
|
Bat, metodologikoa, kontsentsuatzeko nahikoa ahalegin ez egina.
|
Baina
batez ere, Lizarra Garazi izeneko akordioa artean bizirik zegoela.
|
|
|
Tonua mezuaren zati integratzailea da. Hemen jaso ditudan materialetan ere bai,
|
baina
batez ere abertzaletasunaz irakurri dudan guztian, harritzekoa da tonua: zenbat mespretxu, irain, deskalifikazio, iseka eta burla.
|
|
|
Hortaz, hizkuntza guztiek ez dute berdin balio, diote.
|
Baina
batez ere, hizkuntza batek ez du ematen mundu ikuskerarik, ez nortasunik, ez identitaterik, ez identifikaziorik.
|
|
|
Hau areagotu egiten da gainera euskara bera hainbat eta hainbat esparrutan, hezkuntzan, lan munduan... urratsak ematen ari dela ikusten duenean.
|
Baina
batez ere, gizartearen gehiengoak euskararen aldeko eta euskararen normalizazioaren aldeko apustu garbia egiten duela jabetu direnean. Euskarak bizirik diraueno, eta areago, aurrerapausoak ematen dituen bitartean, herri autogestionatu bat sortzeko arriskua ikusten dute, eta beldur eta kezka horren ondorio dira erasook.
|
|
|
Harekin begiratzen genuen ilargian jenderik bizi ote zen edo gure ardiak zerrakura gainetik salto egin eta belartegitik atera ote ziren, eta herriko parrokiako erloju handiak zer ordu markatzen zuen! Berak beti eramaten zuen bizkarrean,
|
baina
batez ere hegaztiei begira egotea gustatzen zitzaion.
|
|
|
Ttiki ttikitatik elkarren ondoan ibiliak ginen. San Migel eliza zaharraren inguruan koadrila osoa, Nikolas, Jero, Eduardo, Petaka (berak ere ez zekien orduan Anastasio zuela izena)...
|
baina
batez ere ur bazterrean, Ruizen lantegiaren pareko arboldegian eta. Beti Eduardo buru, Nikolas anaiarekin, haiek baitziren zaharrenak.
|
|
2002
|
|
|
Tartalo ezaguna da Euskal Herrian, baina ez bertatik kanpo. Huescan eta Sorian ere pixka bat saltzen da,
|
baina
batez ere hemen. Hala ere, arroparen mundua konpetentziak eta norgehiagokak zuzentzen du eta handiak txikia zapaltzen du beti.
|
|
|
Abertzaletasunak oro har,
|
baina
batez ere ezker abertzaleak, hautsi ezina den indar batek bultzatzen dituen gizon eta emazte duinak ditu bere baitan. Gaur egun, alternatiba eraginkor eta seriosa gara.
|
|
|
Bilketa egin ondoren, arropa sailkatu eta aukeratu egiten da. Mota guztietako arropa heltzen da,
|
baina
batez ere egoera onean eta txukun dagoena. Berriro janzteko balio duen arropa, garbitu eta plantxatu ondoren, kalera ateratzeko prest dago.
|
|
|
Hainbat arrazoi direla medio familia ingurunetik bereiz bizi diren bi anaiaren historiaren inguruan garatzen da haria. Beren bizitzan zenbait hiri ezagutu zituzten, adibidez Iruñea, Tutera edo Toledo,
|
baina
batez ere Lizarra, Erdi Aroan euskaldunak, frantsesak, gaztelarrak, juduak, musulmanak, ijitoak eta beste etnia zein kultura askotako jendea elkarrekin bizi zen hiri liluragarria. Ahots narratiboen txandakatzea, eskultura, fresko edo grabatu erromanikoen deskribapen laburrak, erritmo narratibo bizia... horra liburu honen irakurketa atsegin egiten duten zenbait ezaugarri.
|
|
|
Egunero hasten delakon etengabeak dira garai hartan puri purian zebiltzan gai eta eztabaiden erreferentziak. Jorratutako gaien artean badaude arrazakeria, birjintasuna, feminismoa...
|
baina
batez ere abortuaz hitz egiten da. Eleberrian Les Temps Modernes aldizkariaz egiten den aipamena, edo protagonistaren izena, Gisèle, 1972an Bobignyko epaiketan parte hartu zuen emakumezko abokatu ospetsua gogora ekartzen diguna, istorio nagusia testuinguru jakin batean kokatzen saiatzen dira.
|
|
|
Ikusiko dugunez, Descartes, Bruno, Hobbes, Gassendi, Spinoza eta besteren irakurketek osatuko dute Joanesen formazio urteak.
|
Baina
batez ere, osaba Joanikot izango da protagonistaren pentsamendu eta jokamoldea hasierarik baldintzatuko dituena, berarekin partekatuko dituen Zientziaren Gela (86) edo Zientziaren Elizak (89) Joanesen joera protestantea markatuko baitute. Osaba iloben aldarri bihurtzen den" Ararat!" (89) oihuak, Galileoren beraren" E puor si muove!" (89) erantzun probokatzailea oroitarazten digu.
|
|
|
Gogoan ditugu, batez ere, zenbait idazle iparramerikar, R. Ellison eta bere The Invisible Man (1952),
|
baina
batez ere J. Baldwin, gizaki beltzak gizarte iparramerikarrean jasaten duen bazterkeria islatzen saiatu zen idazlea. If Beale Street Could Talk (1974) haren eleberri ezagunean, Baldwinek Fannyren istorioa kontatzen zigun, berak egin ez duen delituaz bidegabeki akusatzen duten gazte beltzaren istorioa.
|
|
|
Bestalde, taldea osatzen dutenen artean kultura unibertsal zabala duten kideak nagusi badira ere, gehienek ez zuten unibertsitate ikasketarik egin eta autodidaktak izan ziren. F. Krutwig, A. Irigoien, G. Aresti, J. San Martin, J. L. Alvarez Enparantza" Txillardegi", T. Peillen eta J. Mirande sartzen ziren talde hartan; haien asmoa zen euskal literatura eguneratzea, europar literaturen proposamen modernoak gureari txertatuz,
|
baina
batez ere euskal literatura morrontza politiko, erlijioso edo folklorikotik askatzea, azken finean funtzio estetikoa nagusi zedin literaturan.
|
|
|
Emakumeengan tabakismoak sortzen duen beste datu kezkagarri bat: gaitz koronarioak izateko arriskua handitu egiten da antisorgailuak hartzen dituen emakumeak erre egiten badu,
|
baina
batez ere biriketako tronboenbolismo arriskua handitzen da, erretzaileen artean 20 edo 40 aldiz handiagoa baita.
|
|
|
Produkziora bideratutako zerbitzuen artean, enpresentzako zerbitzuak diragarrantzi handienekoak, arrazoi kuantitatiboengatik ez ezik, beren izaera estrategikoagatik ere. Jarduera multzo honetan denetarik sartzen da,
|
baina
batez ere elementu komuna dute: enpresei zerbitzuak eskaintzea.
|
|
|
Irakurketa ozenari buruz gutxiago jardun genuen (gure ezjakintasunak baldintzatuta), baina azpimarratzekoa da ez zutela ahozko jardunarekin lotzen. Ez zeneuren gustukoa,
|
baina
batez ere ez zioten erabilgarritasunik ikusten.
|
|
|
Maila indibidualean, berea legez, gizakiak besteen kultura ere ezagutu behar du, eta errespetatu. Kulturak eta hizkuntzak ikastea zeregin garrantzitsua da denentzat,
|
baina
batez ere komunikazioan jardun gura duenarentzat.
|
|
|
Herrixka horretatik hurbil ezarri zuen Hanibalek kanpamendua, idorteaz kiskalitako lur haietan hauts hodeiak eramaten dituen bolturno haizeari atzea emanda. Horrela egitea erosoa zen kanpamenduarentzat berarentzat
|
baina
batez ere gero izango zitzaien mesedagarri, gudalerroak antola zitzatenean, eurek atzea emanda, haizeak bizkarretik bakarrik jota, harroturiko hautsarekin itsututako etsaiaren aurka borrokatuko baitzuten.
|
|
|
Baldintza genetikoak betetzen dituen enbrioia Shahana Hashmi umetokian ezarriko da, eta, haurra jaio ondoren, zilbor hesteko odola erabil daiteke anaiari transfusioa egiteko. Hashmi familiak beste lau seme alaba ditu,
|
baina
batek ere ezin dio eman Zain anaiari. Lehenbiziko aldia da bikote britainiar batek sormen artifizialeko metodoak erabil ditzakeena gaixotasunetik libre dagoen enbrioi bat aukeratzeko, eta, gainera, anaia sendatzeko ere balio dezakeena.
|
|
|
Gaur egun, kadmio gehiena pila elektrikoak egiteko erabiltzen da. Metal astun horrek organo eta sistema askori eragiten die,
|
baina
batez ere nefrotoxiko ahaltsu gisa agertzen da, eta, gainera, agente kartzinogeno ezaguna da. Landareetan aurkitzen da (tabakoaren landarea iturri ona da), baina batez ere giltzurrunetan eta gibeletan, eta zenbait itsas elikagaitan (zefalopodo olagarro eta kalamara askoren digestio traktuak kadmio maila handia du, nahiz eta, zorionez, zati hori atera eta bota egiten den).
|
|
|
Metal astun horrek organo eta sistema askori eragiten die, baina batez ere nefrotoxiko ahaltsu gisa agertzen da, eta, gainera, agente kartzinogeno ezaguna da. Landareetan aurkitzen da (tabakoaren landarea iturri ona da),
|
baina
batez ere giltzurrunetan eta gibeletan, eta zenbait itsas elikagaitan (zefalopodo olagarro eta kalamara askoren digestio traktuak kadmio maila handia du, nahiz eta, zorionez, zati hori atera eta bota egiten den). BERUNA Beruna merkurioarekin eta kadmioarekin eztabaidatzen da, metal arriskutsuenen rankingean lehena izateko ohore zalantzagarriarekin.
|
|
|
letxugak, azenarioak, espinakak, frutak, apioak eta porruak. Gero eta maizago ikusten dira gure merkatuetan,
|
baina
batez ere supermerkatuetan eta saltoki handietan. Izan ere, gaur egun landare mota asko ikus daitezke, poltsetan banatuak normalean, baita nahastu gabe ere, kontsumitzaileak gero bere gustura nahastu ahal izan dezan, zaporeak nahastea saihesteko; agian, ontziak aldatu lirateke, diseinatzerakoan.
|
|
|
Paputxin ere bai
|
baina
batez ere Patxi oso lagun nuen. Beti nirekin.
|
|
|
bere haurtzaroko egun zoriontsuak, jaiotetxean, aita Jaxinto eta ama Pantxikerekin, amona Doloresekin eta bere ahizpa gazte Karmelerekin, baina baita egun zoritxarrekoak ere, edozein gaitzen eraginpean egin zituenak bereziki, baita griperik arinenarekin ere, gaitzak sortzen zion egoera orokor tamalgarriaz gain, Erramun Ibargoien herriko medikuaren injekzioen beldur izaten zelako; auzoan igarotako eskolako egunak, eta mojen ikastetxekoak, nondik bota baitzuten, Formación del Espíritu Nacionaleko señoritari azio sonatu hura egin ziolako; estudioak bukatu ondoren lanean hasi zen lehen eguna, eraikuntza enpresa batean, idazkari gisa; bere harremanak mutilekin: Edurekin...
|
baina
batez ere Sergiorekin eta Emmanuelekin, Granadako Alpujarretan, harik eta zorabio batean sartu zen arte, drogaz drogarako ibilaldian murgildurik.
|
|
|
Central Park bisitatu, Askatasunaren Irudi eder bezain gezurrezkoa miretsi, Dorre Bikietara, Empire State Building izenekoari hiriko eraikinik altuenaren garaikurra kendu zioten eta berriro bisitatuko ez ditugun dorre itzeletara igo, Uptown go saltoki dotoreetan kuxkuxean ibili...
|
Baina
batez ere, Village, Chinatown edo Sohoko kaleetan barrena galtzean hartzen nuen nik plazerik handiena, mexikar jatetxeetan burritoak eta tekila dastatuz, edo bigarren eskuko disko dendetan, binilo metak arakatuz eta aspalditik bilatutako harribitxiren bat esku dardaratiez topatzean bihotzaren taupadak nola azkartzen ziren sentituz...
|
|
|
Eta zergatik ez dugu Lyonekin egin konparaketa, zergatik ez Parisekin?
|
Baina
batez ere, zergatik ez dugu Guggenheimekin egin, zergatik ez dugu unea aprobetxatu Euskal Herriariba rrura begiratzeko. Kulturak ere ez du sinesten dagoeneko herri honetan?
|
|
|
Komunitate islamiko batean pobreenen bazterketa soziala leuntzen duten elkartasun mekanismoak daude. Guztiek,
|
baina
batez ere aberatsenek, lagundu behar dietede rrigorrezko limosnaren bidez —zakat— gutxien dutenei. Gutxi batzuen aberastasuna neurriren batean musulman txiroenen alde jartzen den heinean soilik da legitimoa.
|
|
2003
|
|
|
|
Baina
batez ere gehien erakarri nauena, eta gehien lan egin dudana alorra, alor soziala da. Ia 30 urte badaramatzat eremu sozialean lanean.
|
|
|
Gorago aipatu dugun didaktikotasuna, idaztankeran ere ondo ezagun da: edonork erraz ulertzeko moduan erredaktaturik dago testua,
|
baina
batez ere gazteedota ikasle mundua gogoan duela, kapitulu osteko glosariotxoak ere on egiten dutenez.
|
|
|
Hala ere, pentsa daiteke, gozo gisa geratu dena, denbora luzean beharturik janda, nazkatzera ere iritsiko zirela. Gaur egun, era bariatuagoan presta daitekeen patatak kendu dio garrantzia XVIII. mende bukaeratik edo(
|
baina
batez ere XIX.etik).
|
|
|
Azkenik, mailasaredun artisau arrantzek ere kopuru zehaztugabe bat sortzen dute, baina kopuru hori esanguratsua izan daiteke tokiko populazioentzat, izurde handiak hiltzen baitira. Hori oso arazo garrantzitsua da ekonomikoa eta kontserbazioa hainbat eremutan,
|
baina
batez ere Balear Uharteetan eta Galizian. Berriro ere, istripu horiek izurdeak ustekabean harrapatzen direnean gertatzen dira, presa erraz baten bila hurbildu diren sareetan.
|
|
|
Bi botika horiek gemfibroziloarekin hartzen direnean, “hipogluzemia larria izateko arriskua” adierazten duen azterketa baten ondorioa da neurria. Orain arte, bost hipogluzemia kasu larri jakinarazi dira birpaglinida eta gemfibroziloa batera erabiltzen zituzten pazienteetan,
|
baina
bat ere ez Espainian. Osasun Sailak tratamendua doitzeko medikuarekin harremanetan jartzeko gomendatu die pazienteei.
|
|
|
1989an jarri zen abian, eta herrialdeko Barne Produktu Gordinaren (BPG) %1, 2 inbertitu zuen urtero pobreentzako zerbitzuetan. Sei urteko bizitzan, pobrezia %3 murriztu zuen,
|
baina
batez ere Alderdi Iraultzaile Instituzionala (PRI) mendean zuten udalerriei egin zien mesede. “Dirua gehien behar zutenei emango balitzaie, pobrezia %64 murriztuko litzateke Mexikon”, dio Bankuak.
|
|
|
Lorategi baten diseinua eta planifikazioa artea da. Materialak, espazioen banaketa edo solairu motak aukeratu behar dira,
|
baina
batez ere estiloa oso argi izan behar da. Klasikoak, erromantikoak, berritzaileak edo eklektikoak.
|
|
|
Abiadura moteldu egin behar da, baita gelditu ere, soilik erabiltzen diren bideen inguruetan eta haien elkarguneetan, herri barruan nahiz kanpoan, zirkulatuz bizikletetara hurbiltzean. Neurri horietako batzuk, hala nola zutabeetan zirkulatzea edo kaskoa derrigorrezkoa izatea, aurreko legeetan jasota zeuden,
|
baina
bat ere ez zen garatu orain arte. Zirkulazioari buruzko Erregelamendu Orokor berria 2003ko azaroaren 21eko Ministroen Kontseiluan onartu zen eta Estatuko Aldizkari Ofizialean argitaratu eta hilabetera jarriko da indarrean.
|
|
|
Horregatik ere hartu zuten disgustua.
|
Baina
batez ere disgustua hartu zuten ez zutelako alaba bulego batean nahi. Eta musikarik gabe.
|
|
|
Ez naiz oroitzen zer esan zuen baietz erantzun nionean, baina oraindik ikus dezaket gelatik irteten tristerik eta burumakur, ni neure penarekin utzita eta berak berea zeramala... Gabriel Arestik idatzia utzi zuen etarren amek asko sufritzen dutela semeak hiltzen dizkietenean,
|
baina
batez ere semeek hiltzen dutenean... " Arrosa zuri gorri idien apatsek zapaldua bezalakoak" direla andere errukarri horiek...
|
|
|
Nire gurasoentzat Joseba izan da nik ikastola uzteko arrazoia. Ainhoa eta zuek ere bai,
|
baina
batez ere Joseba. Nire gurasoek asko egin dute, asko saiatu dira Euskal Herrian txertatzeko, eta orain mukizu batek niri" española" deitzea, egia esan, oso fuertea da.
|
|
|
Haietako bakarren baten deiadar ozpindua ere heldu zitzaigun, nori eta guri hiltzaile hoska.
|
Baina
batez ere espresaren amaiera aldetik zetozkigun tiroek larritu ninduten, larritu nindutenez. Horregatik, estutasun hartan  arduratu ere ez nintzen egin aitaren erlojua nasara erori  zitzaidanean, arduratu ere ez estutasun hartan.
|
|
|
Ez da harri  tzekoa azkenean lehertu izana. Agonia denona izan da,
|
baina
batez ere harena. " Ez dik meritu handirik, ez", pentsatu du," arratsaldero mekanoa hartu eta garabi berbera egiteak.
|
|
|
Ene alde Aresti Bilboko poeta zenaren hitzak kanta ditzaket: " Etarren amek negar egiten dute beren semeak hiltzen dituztenean,
|
baina
batez ere beren semeek hiltzen dutenean". Ez ahal da argi?
|
|
|
Haragia eta espiritua hain dramatikoki kontrajartzean, ulergarria da kristautasunak birjintasuna eta kastitatea jotzea giza egoera guztietan garbiena. Hala izan zen San Pabloren garaitik,
|
baina
batez ere Kontrarreforma katolikoaren ondoren. Ama Birjinaren figura indartu eta, XVII. mendetik aurrera, kastitatearen bertutearen gaineko tratatuak ugaldu zituzten.
|
|
|
" Laijeetan bere, sarri beraariz imiñi oi ditubee neskatillaak mutillenen erdijan", elkarri oraka eta musuka ibiltzeko aukera  emanez, eta arrisku bera omen dago alaba edo otseina karobira edo lantegietara bidaliz gero.
|
Baina
batez ere dantzaldietan eta herriko jaietan gertatzen dira era guztietako bekatuak, laster ikusteko aukera izango dugun bezala.
|
|
|
Gurasoek hartu behar dute lehenik eta behin seme alaben kastitatea ondo gordetzeko ardura, beren ibilerak eta lagunarteak ondo zainduz.
|
Baina
batez ere alabak hezi behar dituzte" Jaungoicoaren bildur santuan" eta bertutean, inondik ere kalezaleak, dan  tzazaleak edo mutilzaleak atera ez daitezen.
|
|
|
Izan ere, 1760an, berez James Mcpherson eskoziarrak asmatu arren, Ossian bardo gaelikoarenak omen ziren poemen argitaratzeak herri txikien kulturarekiko interesa piztu zuen Europako zenbait intelektual kontrailustratuengan. Herder bera ere aritu izan zen euskaldunez,
|
baina
batez ere Humboldt hizkuntzalari prusiarra âeta Herder-en jarraitzaileaâ izan zen Euskal Herriaren irudi erromantikoaren zabaltzailea; berak egin zuen antzinako ohiturak eta hizkuntza misteriotsua gogotik gordetzen zituen herriaren erretratu sentikorra. Humboldtek sartu zituen, gainera, erromantikoen ideiak Euskal Herrian.
|
|
|
Aitortza orokorra egitea ezin egokiagoa zaie, bestalde, hamalau hamabost urte bete dituzten gazteei, ezkontzera doazen bikoteei, eta kereila eta auzitan sartuta dabiltzanei.
|
Baina
batez ere den dena lehenbailehen aitortu behar dutenak dira aurreko aitortzetan, lotsa edo beldurragatik âedo kontzientzi azterketa zabarragatikâ, heriozko bekaturen bat esan gabe utzi dutenak.
|
|
|
Inazio Astigarraga predikariaren berotasuna dela eta, Bergarako Akordioa gertatu eta berehalakoa dela pentsa daiteke, oraindik ez baitauka oso garbi hitzarmen horretako emaitza. Misiolariak garaipentzat har  tzen du foruak salbatu izana,
|
baina
batez ere erlijio kristaua gorde izana," gure Guraso santuac gandic arturico maiorazguia". Erlijioak eta elizgizonek pairatu duten jazarpena agerian geratzen da hitzotan; eta baita" euscal errian, eta euscaldunac" egindako jazarpena ere:
|
|
|
euskalduna, fisikoa nahiz mediatua. Gizarte diglosikoan murgildurik, den denak euskalduntzea amets liluragarria da, utopia eskuragarria, agian;
|
baina
batez ere epe laburrean eskuraezina. Bitartean, apurron jarduera elebakarra da biziraupen eta garapenaren ardatza; nahi baldin bada, aberri eleanitzean, baina jarduera elebakarra da aterabide bakarra guretzat, euskaldunontzat.
|
|
|
Industria bultzatzaile haien hamaikagarren oinord ekoa, hots, XX. mendearen erdian karguaz jabetu zen ekonomia ministroa, ohartu zen kultur ekoizpena errentagarriizan zitekeela, ez bakarrik hiritarren osaera mentalerako, baizik eta baita ondasun gisa ere publikoari saltzeko —bai etxeko publikoari saltzeko,
|
baina
batez ere kanpokoari, turistei. Orduan, kulturari," ondasun" (objektua) kulturalari," ondareari" eta kultur" p roduktuen" sustapenari ekonomiaren neurria ezarri zitzaion eta ez bakarrik errentagarritasunsozialarena.
|
|
|
Susaren iruzkin zerrenda ikustean, gauza bat suertatzen da deigarri: zenbat egile, zenbat liburu, zenbat iruzkingile,
|
baina
batez ere, zenbat prentsa idatzi ezberdin dagoen artikulu horiek guztiak argitaratuak izan ahal izateko! Horrek eman dit ezuste ona.°
|
|
|
Denak haraxe: euli eta bestelako,
|
baina
batez ere, euliak, bakoitza bere egokierako tenorean. Hala ere, usainak hasi baino lehenago agertzen dira beti lehenengo eskuadrako euliak.
|
|
|
Baietz zirudien, Lauaxetak eta atontzen zizkieten txango haren modukoei esker, besteak beste.
|
Baina
batez ere faxistek erakusten zuten krudelkeriari esker. Eta horren beste erakusgarririk balitz moduan, orduantxe jo zuten alarma adarra.
|
|
|
|
Baina
batez ere nire baitan bizi eta menpean ez dudan
|
|
2004
|
|
|
denok ere hizkuntzaren auzia modu existentzial batez gure gain hartzea, eta nik neuk jada ez dakit hori hain erraza ote den gaur egun, hainbat arrazoi direla medio, eta baita ere »eta hori da liburuaren tesi txikia» funtsean iruditzen zaidalako hizkuntza esperientzia, batez ere esperientzia estetikoa dela. Baita aipatu ditudan beste esperientziak ere,
|
baina
batez ere esperientzia estetikoa da.
|
|
|
Denok akusatzen gaitu, alegia," gutariko bakoitza". Pedagogiaz espantuka hitz egin eta baliabiderik ematen ez duen politikaria da bakoitza, gelan gertatzen ari dena zuzentzeko gauza izan ez den hezitzailea da bakoitza, semearen ubeldu moral eta fisikoak eztitzeko gai izan ez den gurasoa da bakoitza, bere burua amildu duena bera da bakoitza...
|
baina
batez ere tradizioaren izenean edo eguneroko epelean herrian eredu matxomerkea nagusitzen utzi duen oro da bakoitza.
|
|
|
Tradizioaren pisua handia da pilotan,
|
baina
batez ere, pilotariengan. Iñigo Simonek ziurtatzen du pilotariei halako gomendioak egin ohi dizkiela, baina bereziki eszeptikoak direla.
|
|
|
Mozorroak nahi ta nahi ez kendu gura izan dizkiete, gero, haiek.
|
Baina
bati ere ezin kendu izan diote. Berak nahi izan ezik ez da erraza, izan ere, bati mozorroa kentzea.
|
|
|
gatazka zipriztin handirik ez du sorrarazten euskaltasunean bizi nahiak euskaldunen aldetik. Euskaldunak, badakigu, langile porrokatuak gara, hitzekoak,
|
baina
batez ere ergelak. Ergel otzanak.
|
|
|
–Gainera gure hizkuntzaren egoera larriaren errua besteei, kanpokoei boteaz, aitzakia bat ematen diegu euskaldunei beren burua zuritzeko eta bertan goxo egiteko. Auzi honetan errua batez ere euskaldunena dela, euskara bazterreratua, marjinatua dagoela,
|
baina
batez ere euskaldunek marjinatua dagoela ikustaraztea da kinka larri hone tatik ateratzeko biderik zuzenena?. 103
|
|
|
Baina beherakada berriro etorri zen Kreditanstalt banku suitzarraren bankarrotarekin. Horrek, mundu osoan finantzen krisia ekarri zuen,
|
baina
batez ere AEBetan. Egoera aldaketa horrek Hoover beste diagnostiko bat egitera eraman zuen, Depresioaren arrazoiak AEBetako mugetatik at seinalatuz.
|
|
|
Ekonomia soziala mugimendu kooperatiboa sortzearekin hasi eta urte luzez garatuzeta gorpuztuz joan den esperientzia esanguratsua da. Garrantzizko indar ekonomikoa da munduko hainbat herrialdetan,
|
baina
batez ere, indar etiko eta eraldatzailehandia duen errealitatea da; ekonomia sozialaren balioak, printzipioak, praktikaketa emaitzak garrantzitsutzat eta oso baliagarritzat jo izan dituzte gizartearen hainbat esparruk.
|
|
|
Akordio honen bidez, minusbaliatuek epe laburrera kolektibo horri eta haren senideei gehien eragiten dieten gai juridikoetan espezializatutako abokatuengana jo ahal izango dute (hamar bat milioi espainiar guztira). “Pertsona ezinduek aholkularitza juridiko berezia jaso ahal izango dute edozein prozesutarako,
|
baina
batez ere gehien behar dutela ikusi dugunontzat”, azaldu du Miguel Cabra de Lunak, ONCE Fundaziokoak eta Cermi erakundeko aholkulari juridikoak. Espainian dauden praktika juridikoko 60 bat eskolen bidez, abokatuek sakon ezagutuko dute kolektibo horri gehien dagokion legeria.
|
|
|
Kotxetik irten eta alboetara begiratu zuen. Badaezpadan gortinetara begiratu zuen,
|
baina
bat ere ez zen mugitu. Gero maleteroa zabaldu zuen, maletero txiki txikia baitu Isotta Fraschiniak, eta agertu ziren lau kaio, lau burutxo ezer ulertu ezinda, maleterotik kanpora begira.
|
|
|
Pentsamendu hori eta beste ehun izan zituen. Eta zuhaitzetik zintzilikatutako gorpuekin gogoratu zen,
|
baina
batez ere izen bat sartu zitzaion buruan, eta Roman zen izen hori. Ordutik aurrera ez zen gehiago arduratu heriotzarekin, erbestearekin eta bizitzak ekarriko zizkion beste aldrebeskeria guztiekin.
|
|
|
|
Baina
batez ere ekintza gosea zen Del Valleren motibazio nagusia. Bizitzaren jokoan fier jokatzeko erabakita zegoen.
|
|
|
Bartzelonara iritsi nintzenean asko lagundu zidaten urte batzuk lehenago bertaratutako Errealeko futbolari ohiek: Bakerok, Txiki Begiristainek, Alonsok, Artolak,
|
baina
batez ere Urrutik. Urruti oso gizon sinpatikoa zen –zer pena ematen didan hartaz iraganean hitz egin behar izateak, auto istripu batean hil baitzen, zoritxarrez, orain dela urte pare bat! –, eta lagunak berehala egiteko dohaina zuen.
|
|
|
Zinemagintzak bere hizkuntza duelaulertu eta hizkuntza hori ikasi. Margolariek euren koadro etan esan nahi digutena ulertzen saiatu... mila gauza aipa daitezke
|
baina
batez ere ausardia eta kemena aipatuko nituzke. Jarduera garestia izanik, baliabide ekonomiko eskasekin, prozesu luze eta neketsua izaten delako.
|
|
|
Aurreraka jarri nintzen ostera, poliki poliki, begiaren zirrikituarekin hamasei otsoak zainduz. Belarri eta begidun segitzen zuten,
|
baina
batez ere ahodun. Ahoa gorria zuten, hortzak txuriak zituzten.
|
|
2005
|
|
|
Antzerki lan hau idatzi dut gauza askorengatik,
|
baina
batez ere kasualitateagatik. Berez Groau!
|
|
|
Irabaztera joateko ez da izan behar lotsarik. Txapelketaz kanpo geratzea zirkuitutik kanpo geratzeko arriskua delako ere bai,
|
baina
batez ere zerbait egin eta erakutsi nahi dugulako joaten gara txapelketara. Nigan eragin handia izan zuen anbizio artistikoak, lehen aldiz joan nintzenean.
|
|
|
22 Ez, denetarik dago,
|
baina
batez ere Getxoko eta Bilboko jendea etortzen da, lagun asko hurbiltzen da inguruetatik.
|
|
|
Ez ditugu inoiz maila berdinean ipini behar ekintza eta erreflexioa. Bakoitzak dauzka bere posibilitateak, bere mugak eta batez ere bere problemak dauzka,
|
baina
batez ere ekintzak dauzka problemak.
|
|
|
Aurreko biltzarretan bezala, artzaintzari zuzenean eta zeharka lotutako pertsonak batu ziren, jarduera zaharrenetariko bati buruz hitz egiteko eta esperientziak trukatzeko.
|
Baina
batez ere, artzain asko izan ziren, munduko bazter guztietatik etorriak.
|
|
|
Beste lurralde batzuekin alderatuta, Euskadik estatu osoko limousinik onenak ditu. Hori hala da hainbat arrazoirengatik;
|
baina
batez ere, euskal abeltzainek egindako lan gogorrarengatikâ? ¦
|
|
|
Gaztazale on batek huts egin ez lukeen lehiaketa dela eta, sekulako jaia egin zuten Lizarran. Irabazleak, berriz, denok izan ginen,
|
baina
batez ere Euskal Herriko artzainak eta gaztagileak.
|