|
2001
|
|
|
Hitzaldira sartzen ari nintzela, informatiboetakoak etorri zitzaizkidan; nik hitzaldia zeri buruzkoa zen azaldu, eta esaten didate: " Beno, orain esazu gauza bera
|
baina
erdaraz". Baina zergatik?
|
|
|
Erdararen zerbitzari izatea nork bere hizkuntza aberasteko eta hornitzeko izango baldin bada, ez deritzat gaizki.
|
Baina
erdararen mendean ibili, haren agindupeko izan, gure hizkuntza bakantzeko eta murrizteko...?
|
|
|
Bata, politikaren tentazioa da, oso gogoko ez dudan Valmasedar baten esanari banagokio, Â politika ez baita ahalguztiduna, alde batetik, eta irakaskuntza ere politika baita, bestetik. Bestea, euskaraz adieraz daitekeena(
|
baina
erdaraz ez hain errazki), erdal euskaldunena da edo, nahiago bada, erdaldun euskaltzaleena.
|
|
2002
|
|
|
Eta hemen eguneroko gauzak aipatu ditut, bazterrean utzirik umeak euskaraz gehien erabiltzen dituen hitzak, hezkuntzako liburuetan ageri direnak, hain zuzen ere. Horregatik ez da pasarazten neurri handi batean hizkuntza gurasoengandik umeengana, lehenago gertatzen zen bezala, haiek euskaraz hazi baitziren eta erdaraz hezi, baina oraingoak, gehienetan, euskaraz hezten baitira,
|
baina
erdaraz hazi.
|
|
2003
|
|
|
Gure osabea baserriko semea zan, Iurretako Gaztañatza auzoan jaio ta hazia, eta euskerea geuk lez ekian. Haren andreak, Etxebarriko alabea izanik, euskera jakin baekian,
|
baina
erderaz erreztasun gehiago eukan, eta etxean, bai senarragaz eta bai lau seme alabakaz, erderea baino ez eban erabilten. Nire 4 lehengusuak, ni baino 5 urte zaharragoak, euskerea ia ulertu be ez eben egiten.
|
|
|
Inguru koherente baten beharra ere badugu guk, besteek izan lezaketenaren modukoa gutxienez. Agentziaren produkzio lerro nagusia euskaraz izango da; baina gainerako erdaratan ere ekoitzi du, gure buruaz (euskaldunez)
|
baina
erdaraz: erdal komunitateek euskal komunitatearen berri izateko.
|
|
|
Euskaldun batzuei halako zerbait gertatzen zaie erdaldunarekin giza eta gizarte harremanak garatzerakoan, zeren harekiko harremanak garatu nahi baldin badituzte beren ezaugarrietako bat edo batzuk baztertu eta bestearenak hartu behar baitituzte eskuetan; egia esan, bestearen hizkuntza ere badakite eta horregatik ez zaie hain bortitza egiten erdaraz min  tzatzea.
|
Baina
erdara dakite, jakin, erdaldunek euskararik ez dakite eta! Komunitate bi ez dira izango, horrela nahi baldin baduzu; baina orduan estatus desberdineko komunitate kideei buruz hitz egin litzateke.
|
|
2004
|
|
|
Aurrerapauso ikaragarria egin dugu. Beste muturrean, berriz, edozein herri txikitako neska mutilak euskaraz biziko dira,
|
baina
erdara ere menderatzen dute, eta hirugarren hizkuntza batekin harreman gero eta errazagoa dute. Hori lorpen handia da gure aldetik.
|
|
|
Ba dago hiztegirik bai, baina euskerazko hitzek erderaz zer esan nahi duten eta erderazko hitzek euskeraz zer, diotenak bakarrik; ez dago, ordea, euskaldunik eta euskeraz, euskalduna zer den esplikatzen dizuen hiztegirik.
|
Bainan
erderazkoa, frantzesa edo espainola edo inglesa, hartu eta, euskalduna?
|
|
2005
|
|
|
|
Baina
erdaraz bizi den gizarteak ere behar ditu bere komunikabideak. Abertzaleek uko egin behar ote liokete haientzat erdaraz jarduteari?
|
|
|
Herritarrei informazioa helarazteari dagokionez, elebitasuna da Getxoko Udalak jarraitzen duen irizpidea.
|
Baina
erderaren aldean euskara gutxiengoan dagoela ikusita, salbuespenak badaudela argitu du Landak," normalizazio bidean pausu gehiago ematea eta gure hizkuntza positiboki diskriminatzea beharrezkoa ikusten delako". Hori bai, aipatu neurriak" guztiz legezkoak" direla nabarmendu du udal arduradunak.
|
|
|
Ikusgarri honetan, desafio andana bat bazen, eta horien artean, antzerkia euskaraz ematea,
|
baina
erdarazko ulermen gako batzuekin. Zergatik hori?
|
|
|
Gero animatu ziren Mikel, Peru eta Andrea. Eta batzuk erdaraz hasi ziren orduan, eta andereñoa berehala" euskaraz!",
|
baina
erdaraz hasten ziren beraiei ere ahaztu zaielako pixka bat, niri bezala. Eta horregatik nik ez nuen ezer kontatu nahi.
|
|
2007
|
|
|
|
Baina
erdarazko partikula horien ordaintzat semaforo batzuk erabiltzen ditugu euskaraz, hurrenez hurren t (z) ean (t (z) erakoan...) eta ostean (ondoren...), zeintzuek ez daukaten esangura kausalik, ezpabere, denborazko hutsa. Gaur egun, hedabideak lekuko, gaztelaniazko semaforook, gehienetan, gordin gordin imitatzen dira euskaraz (zelako forma erdaraz, halakoa euskaraz), kontuan hartu barik zelako testuinguruan dauden (zeinak erabakitzen duen zer esangura duen semaforodun sekuentziak).
|
|
2008
|
|
|
7 Erdaldunek erdaraz... eta elebidunek bietara,
|
baina
erdaraz euskaraz baino dezente gehiago
|
|
|
Ez dakit, ez dot zehatz gogoan irratian entzunda ala kantupapeletan ikasitakoak ziran, biak akaso,
|
baina
erderazko istorio batzuk entzun eta ikasi be egin genduzan; maitasun gaiak eta krimen latzak zituen argudio eta modu errezitatu ezagunean kantatzen ziran: " En el valle de Ramales, provincia de Santander, ha ocurrido un caso, el más terrible y cruel".
|
|
|
eta, azpikoak? aspaldi luzetik izan dira Euskal Herrian,
|
baina
erdaretara jotzea izan da, gainekoek?,, azpikoengandik, bereiztearren, sarrien hartu duten joka bidea2.
|
|
|
Zeren Lekuonak dioen bezala, Gasteizko seminarioan, ofizialki, euskal kulturaren inguruan garatutako jarduera bakarrak zera ziren: euskarazko poesia errezitalditxo bat ekitaldi publikoetan, eta kurtsoko diskurtso inauguraletan euskal gaidun(
|
baina
erdaraz emandako) hitzaldi pare bat irakasle partikular batzuen eskutik. Puntu326 Azkuek esan bezala, alde handia zegoen Gasteizko seminarioan esaten zenaren eta egiten zenaren artean:
|
|
|
Euskal Herriko egoera soziolinguistikoa modu orokorrean aztertzea ez da modurik zientifikoena. Izan ere, eremuen eta lurraldeen arabera alde handiak daude, eta leku batean muturreko egoera soziolinguistikoa euskararen alde jasotzen bada eta beste batean kontrakoa jasotzen bada, alegia muturreko egoera bat
|
baina
erdararen alde, datuak batzen ditugunean eta batez bestekoak egiterakoan, datuak nahasten dira eta media bat lortzen da, adierazgarria ez den media bat ordea.
|
|
|
...ralengatik4, pertsonek min psikologikoa, emozionala eta beharbada fisikoa jasateko duten ahalmena gutxitzen ari da (edo erasan iturriak ugariagoak izaten ari dira), eta ondorioz stimuli ezkor ahalik eta gutxien jasaten saiatzen gara, disonantzia kognitiboak ugarituz5 Lehen aipatu dudan adibidea berriz hartuta, euskaltzale izateak emozio baikor bat suposatzen badu niretzako, horrela pentsatuko dut;
|
baina
erdaraz egitea neutroa bada edo positiboa, erdaraz egingo dut, disonantzia onartuz. Aldiz, positiboa edo neutroa euskaraz egitea bada, euskaraz egingo dut.
|
|
|
ekintza, jarrera eta usteen arteko kohesiorik ez dago. Euskaltzalea
|
baina
erdaraz aritzen naiz. Kasu askotan kohesioa lortzeko azpi uste eta jarrera batzuk sortzen dira, kasuan kasu.
|
|
2009
|
|
|
Orobat, lehentasuna eman nahi izan zaie euskaldunak izan
|
baina
erdaraz hitz egiteko ohitura duten gurasoei.
|
|
|
Xede talde horren baitan, era berean, helburu berezituak aurreikusi ziren gurasoon hizkuntza tipologiaren arabera, uste izan da ezberdina izan zitekeela bakoitzaren esku hartzea guraso biak euskaldunak izan, bietako bat bakarrik izan edo biak erdaldunak izanda. Orobat, lehentasuna eman nahi izan zaie euskaldunak izan
|
baina
erdaraz hitz egiteko ohitura duten gurasoei.
|
|
|
fenomeno bat ez da ahaztu behar: Seminariora haurraren lexiko txikiaz sartu eta urteetan hizkuntzaren iturri bizitik etenda bizi izan denak (agian euskara osoki ahaztu gabe,
|
baina
erdaraz biziz), gero bere baliabideak aberasteko eta, euskara ikasteko?, eskuarteko hiztegiez eta momentuko testuez baliatu behar izaten du, herriko euskara bizian ezin murgilduz (eta areago literatura klasikoa eskura ez badu).
|
|
|
Euskara iraultza liberalaren aurkako tresna moduan erabiltzen hasi ziren. Euskararen apologia egin zuen zenbaitek,
|
baina
erdaraz.
|
|
2010
|
|
|
Hau dela eta, anekdota ederra konta daiteke. Hasieran 25 Pake Urte jarri zuten gorri, berde eta zuri koloreak nagusi ziren iragarki handi haietan (harrigarria koloreena, bai),
|
baina
erdaraz bakarrik zekienak, 25 años oso barneratua zuenez, 25 (años) pa que hurte irakurtzen zuen. Berehala aldatu zituzten iragarki horiek eta hortik goiti 25 urte pake esaldiarekin agertu ziren.
|
|
|
euskaraz osotoro bizi ahal izatea. Badirudi pentsatzen eta esaten ez dena dela,"
|
baina
erdaraz badakigu denok eta!" Horrexegatik, hain zuzen ere, udal honetatik espero genezakeena da euskararen aldeko diskriminazioa egite nabaria, politikoki zein sozialki nola kulturalki.Bai horixe! Aurrera ari gara" euskararekin bat" egiten.
|
|
|
Bai, horrelako zer edo zer esaten dute
|
baina
erdaraz eta errima kontsonantean.
|
|
|
Esanen nuke hirugarren aukera dela gaur egun leitzar gazteek gehien baliatzen dutena. Euskaraz egiten dute, oro har,
|
baina
erdaratik jaten dute gurasoek ez bezala hitz egiteko eta beren hizkera eta estetika linguistiko propioa taxutzeko. Hor aurkitzen dute, euskarari uko egin gabe, hizkerak eman behar dien estetika.
|
|
|
Egoera konplexu baten seinale, zalantzarik gabe, irudi horiekin alde eta molde bateko zein besteko irakurketak egin baititzakegu. Euskara osasuntsu dago Leitzan,
|
baina
erdara ere bai. Eta, jakina, gauzak beste era batean esatea xinpatikoagoa eta politikoki zuzenagoa izan ohi den arren, lehian ari dira biak, espazioen lehian.
|
|
|
Euskararen berreskurapenak euskaraz biziko eta ariko diren gune geografiko eta sozial euskaldunak behar ditu. Herri euskaldunek badute, Euskara osasuntsu dago Leitzan,
|
baina
erdara ere bai. Eta, jakina, gauzak beste era batean esatea xinpatikoagoa eta politikoki zuzenagoa izan ohi den arren, lehian ari dira biak, espazioen lehian.
|
|
|
Ez gara, kasu honetan, euskaraz egin ahal izateko probabilitateez ari. Aipatu nahi dugun egoera honetan solaskide guztiak euskaldunak dira, alegia, euskaraz egiteko eta ulertuak izateko aukera bermatua daukate,
|
baina
erdaraz egiten dute. Sarritan gertatzen baita, herri euskaldunean bizi edo hura bisitatzen duen edonork aisa ikus dezakeen moduan.
|
|
|
euskararen gaitasun mailari eustea zaila gertatzeraino. egoera horretan aurkitzen dugu Iruñerriko gazteen euskararen erabileraren paradoxa lirudikeena: euskaraz dakiten gazteen ehunekoa etengabe hazi den bitartean (egun %27, 2 euskaldun eta %12, 7 ia euskaldun. nafarroako gobernua 2006), euskararen erabilera gainbehera etorri da (%2, 5etik 1,8ra. kasares 2007). gure gazteen adierazpenak irakurrita, beren adinkideekin euskaldunez osaturiko harreman sare erdaldunak eratu dituzte. hau da,, ikaskide eta lagun euskaldunak dituzte
|
baina
erdaraz aritzeko ohitura ezarrita dute. erabilera eskas horren jabe dira eta euskara gehiagotan erabiltzeko ahalegin, esfortzu eta saiakerak aipatzen dituzte. zenbait adierazpenetan jarrera kritiko horri frustrazio, etsipen edota erruduntasuna dario. hala eta guztiz ere, gure gazteak motibatuta daude eta euskararen erabileraz kontzientzia kritikoa dute. euskaraz irakatsiko duten maisu maistragaia...
|
|
|
3 (2) urtetako haur erdaldunak. Haur elebidunak,
|
baina
erdara nagusi dutenak.
|
|
|
Euskaldunak euskaraz egin zezakeen etxeko eremu pribatuan, edo Euskal Herriko bazterren batean funtzio folkloriko edo arkeologikoarekin.
|
Baina
erdaraz egin zen eremu publiko politikoan," askatasunaren"," berdintasunaren" eta" fraternitatearen" mesedean.
|
|
2011
|
|
|
Lana hobeki egin behar zela baizik. «Filmak bikoiztu egin dira, bai,
|
baina
erdaraz ere inork ikusiko ez lituzkeenak».Izan ere, hori da zinema aretoetan euskara normalizatzeko klabe nagusia: kalitatea.
|
|
|
Horretan oso eskrupulosoa izan behar dut dena den; legeak horrela dio. Portzentajeak ez dira 50 eta 50 izango,
|
baina
erdaraz egiten denak lekua izan behar du".
|
|
|
Editorial denek erderara jotzen dute, euskal gaiak erabiliz, nahi bada.
|
Baina
erderaz. Joera zabaldua da.
|
|
|
Bistan da, merkatu sinbolikoan logika batzuk ditugu, ez bakarra: euskaltzaleentzat eta euskara positibotzat jotzen duten guztientzat euskal izen batek ez du kalterik egiten, alderantziz, erakargarri izan daiteke;
|
baina
erdarazko izen batek ere eragin positibo izan dezake, esaterako, ingelesezko izenek balio sinboliko jakinak dituzte (modernitatea, teknologia, berrikuntza edota kalitatea) edo txinera ona da Txinako kulturari lotutako gauzak izendatzeko. Horrez gain, kontuan hartu behar dugu merkatu ekonomikoak eta merkatu sinbolikoak maila edo eskala ezberdinekoak izan daitezkeela:
|
|
|
31.EUSKARA BIHOTZEAN
|
BAINA
ERDARA EZPAINETAN
|
|
|
|
Baina
erdaraz esaten denez, el que hizo la ley hizo la trampa, eta Lugatek esaten duenez, euskaldunak erraz konpontzen ziren alde batetik bestera konbertsak zirela eta merkataritza legala eta paraleloa egiten [40]: " Il s, agit d, une véritable clause d, impunité à laquelle les Basques sont très attachés".
|
|
2012
|
|
|
Euskaraz SEO eginez gero, bilaketako zerrendan beste euskarazko edukien aurretik ipini dira,
|
baina
erdaretan gai globalen gaineko eduki gehiago daudenez, esteka gehiago eta sailkapen hobea izatea gertatzen da askotan. " Hori gertatu arren horrek ez du esan nahi euskaraz ezin denik SEO egin".
|
|
|
Izan ere, euskara erdara beste edo gehiago erabiltzen dutenak, hau da, euskararen erabilera intentsiboa egiten dutenak %20 dira EAEn, %9, 6 Iparraldean eta %5, 5 Nafarroan. Horiez gain, euskara erabiltzen dutenak,
|
baina
erdara baino gutxiago, %7, 3 dira EAEn, %7, 1 Iparraldean eta %1, 9 Nafarroan.
|
|
|
%8, 1ek euskara erabiltzen du,
|
baina
erdara baino gutxiago.
|
|
|
Izan ere, euskara erdara beste edo gehiago erabiltzen dutenak, hau da, euskararen erabilera intentsiboa egiten dutenak %20 dira EAEn, %9, 6 Iparraldean eta %5, 5 Nafarroan. Horiez gain, euskara erabiltzen dutenak,
|
baina
erdara baino gutxiago, %7, 3 dira EAEn, %7, 1 Iparraldean eta %1, 9 Nafarroan.
|
|
|
Hizkuntza erabilerari dagokionez, berriz, EAEko 16 urte edo gehiagoko biztanleen %28, 9k euskara erabiltzen du neurri batean edo bestean: %20k euskararen erabilera trinkoa egiten du, hau da, euskara erdara beste edo gehiago erabiltzen du eguneroko jardunean; %8, 9k euskara erabiltzen du,
|
baina
erdara baino gutxiago; eta gainerako guztiek (%71, 1ek) erdara erabiltzen dute beti edo ia beti (hauen artean %8, 3k, oso gutxitan bada ere, euskara ere erabiltzen dute). Azken 20 urteotako bilakaera aztertuz gero, euskararen erabilerak gora egin du apurkaapurka EAEn (batez beste 4 puntu).
|
|
|
Izan ere, euskara erdara beste edo gehiago erabiltzen dutenak, hau da, euskararen erabilera trinkoa egiten dutenak, %39 dira Gipuzkoan, %12, 8 Bizkaian eta %4, 3 Araban. Horietaz gain, euskara erabiltzen dutenak,
|
baina
erdara baino gutxiago, %11, 3 dira Gipuzkoan, %7, 7 Bizkaian eta %8, 3 Araban. Euskarak erabilera eremu guztietan egin du gora, baina batez ere eremu formalean, bereziki udal eta osasun zerbitzuetan, eta eremu formaletik kanpo, lagunartean.
|
|
|
Gazteek Azpeitiko euskararen inguruan duten ikuspegia" kantitate aldetik baikorragoa da, kalitate aldetik baino". Orokorrean, gazteak euskaraz bizi direla zioen Arangurenek,"
|
baina
erdararen eragina nabarmentzen da". Hala ere, trangresioa euskararen bidez lortzen dutela zioen.
|
|
|
azken 20 urteetan batez beste lau puntu igo da euskararen erabilera. 2011n, inkestatuen %20k euskara erdara beste edo gehiago erabiltzen du, eta %8, 9k euskara erabiltzen du
|
baina
erdara baino gutxiago. Kale neurketen datuak ikusi dira argitaratzen direnean, ea datu horiek baieztatzen diren.
|
|
2013
|
|
|
Euskaraz irakurtzeko zailtasuna argudiatzen duenik bada, baina benetako arrazoia ohitura (falta) dela uste dute liburuzainek. " Euskaraz publikatzen dena erakargarria ez dela ere entzun izan dut,
|
baina
erdaraz irakurtzen duenak zabor pila bat irakurtzen du eta tarteka bitxikeriaren bat aurkituko du. Aitzakiak dira, ohitura bagenu euskaraz irakurriko genukeelako liburua, eta gero epaituko genuke txarra iruditu zaigun edo ez", ondorioztatu du Gonzalezek.
|
|
|
• Sua bihotzean
|
baina
erdara ezpainetan.
|
|
2014
|
|
|
Bakoitzak bere esparru eta publiko berezia zeukan: ikastoletako haurrak eta gaztetxoak, txikitandiko euskaldun helduak
|
baina
erdaraz eskolatuak eta euskara ez zekiten euskal herritarrak. Guztiek testu-liburuak eta euskal materialak behar zituzten.
|
|
2015
|
|
|
• Elementuetako bat aldatzen dugu, sinesmenen arteko erlazioa tinkoagoa izan dadin. Esaterako, ni euskalduna naiz, eta euskararekiko jarrera positiboa dut,
|
baina
erdaraz bizi naiz. Nire inguruan euskaldun aktiboak topatzen baditut, nire sinesmenean eragina edukitzen du, eta, agian, nire portaera ere aldatu egingo da, eta nik ere euskaraz egingo dut.
|
|
|
Gogoan daukat, nire parrokoa, don Pedro Aboitiz, 1916an abade egindakoa, bera gernikarra, sakristinean alde batetik bestera ibilten berbaz egoala don Felipe Uribegaz. Biak euskaldunak zirean,
|
baina
erderaz egiten eben. Entzun neutsen hauxe esaldiau:
|
|
|
Jesus Urkiza eta Virgi. kantu gregorianoak; euskeraz be bai zeozer. Koralekoek, lantzean behin, teatroa egiten eben eskoletan,
|
baina
erderaz, ze liburuak erderaz ziran. Erropak Miserikordian alokatzen ebezan.
|
|
|
Dagoeneko esana dut erdara hutsez ikasi genuela guk. Beasaingo fraideetan azken urteetan euskaldunak gela batean bilduta,
|
baina
erdaraz; euskara ere ematen ziguten ikasgai gisa, ez dakit askorik ikasiko genuen baina, ez programarik ez antzekorik egonda; Tolosako Eskolapioetan, berriz, euskaldunak eta erdaldunak nahasian geunden eta, lehen urtean, ez zen euskararik ikasgai gisa ere; bigarrenean bai, astean pare bat orduz edo, denok batera, hitz egiten bazekitenak eta ezer ez zekitenak nahas mahasean, eta berezitasun bateki... euskara batua ez baina gipuzkera zen irakasten zigutena, Oñatibiaren metodo hatxerik gabeko batekin; andereño tradizionalista moduko bat etortzen zitzaigun hasieran, baina gero ez dakit haurdun geratu zen edo zer, haren ordez mutil zarauztar hippy bat azaldu zitzaigun, hippya eta gipuzkeraren aldekoa, bitxia bada ere; uste dut Oñatibiaren beraren familiakoa zela.
|
|
|
arrotza egiten zaigu besteen euskara. Leku urrunetako euskaldunak elkartu izan diren aukera apurretan, euskaraz hasi ohi da jarduna,
|
baina
erdaraz jarraitu da, euskaraz ulertzeko arazoak sortu eta berehala. Soldadutza gertatu da alderdi urrunetako euskaldunen bilgunea, eta hauxe zioen Esteribarko nafar batek 1989an (in Euskaltzaindia 1999:
|
|
|
Bazen, beraz, euskara normaltasunez erabiltzeko gogo eta asmorik, berau ghettora baztertu edota folklorekeriara kondenatu barik; hala ere, astekariak bazeukan Euskara izeneko sail finko bat,
|
baina
erdara unibertso/ euskara azpikategoria parametroak indartu nahian baino, beste gurari bati jaramon eginez osatu zuten sail hori; ezen lehenengo zenbakian (IX) irakurri ahal izan genuenez,, eskola txiki, bihurtu gura baitzuten Euskara izeneko atala:
|
|
|
Dakigunez, kontzientzia hori argiagoa izan da euskaraz: izen bakarra izan dugu, Euskal Herria;
|
baina
erdaraz, berriz, lurraldeen antolamendu juridiko eta politikoak gailendu dira. Euskarak, euskaldun kontzientzia sor zezakeen arren, ez du berez herrialde antolamendurik sortzen, diskurtso politikoa behar du horretarako, eta halakoa Modernitatearen legitimazio moduekin etorri zen.
|
|
2016
|
|
|
— Etxeko hizkuntza: euskara nagusiki
|
baina
erdara daukatenek ere laginean egon behar zuten.
|
|
|
Alde batera utzi ditugu hor elebidun hartzaileak batetik, eta euskaraz baino sarriago erdaraz egiten duten hiztunak bestetik. Beste era batera esanik, eta berriro ere V. Inkesta Soziolinguistikora joaz (50 or)," elebidunak bakarrik kontuan hartuz, %59, 4k euskara erdara beste edo gehiago erabiltzen du, %23, 9k euskara erabiltzen du,
|
baina
erdara baino gutxiago, eta gainerako %16, 6k ez du inoiz edo ia inoiz euskara erabiltzen". Euskaraz egiten jakitetik euskaraz egitera badago beraz aldea.
|
|
|
" Euskararen erabileren bilakaera ere orokorrean baikorra da, azken 20 urteotan batez beste 4 puntu igo da euskararen erabilera. 2011n inkestatuen %20k euskara erdara beste edo gehiago erabiltzen du eta %8, 9k euskara erabiltzen du
|
baina
erdara baino gutxiago. Kale neurketen datuak ikusi dira argitaratzen direnean, ea datu horiek baieztatzen diren.
|
|
|
%4k erabiltzen dute euskara erdara adina edo gehiago? 1991n %0, 5 ziren?. Beste %8, 3k ere egiten dute euskaraz,
|
baina
erdaraz baino gutxiago. Datuak txikiak izan arren, Aizpuruak eta Ortiz de Landaluzek nabarmendu dute «geldialdirik edo beherakadarik» ez dela nabaritzen Araban.
|
|
|
Gazteekin ere hori gertatzen da: euskaraz badakite gehien gehienek,
|
baina
erdaraz hobeto aritzen dira asko. «Euskaraz hobeto moldatu ezean, zer dela-eta egingo dute euskaraz belaunaldi gazteek?».
|
|
|
Euskara bihotzean,
|
baina
erdara ezpainetan (1) Ezina, ekinez egina! (2) Geroa, alferraren leloa (5) Gezurrak, hanka motzak (2) Gogoko lekuan aldaparik ez (2) Egintzak lo eta jango duk mehe (1) Hobe da ezer, ezer ez baino (1) Hor konpon Maria Anton (9) Jan eta edan eta bakea eman (1) Jan eta lo, beti potolo (1) Kalean uso, etxean otso (8) Lan lasterra, lan alferra (3) Lapur handiak baino errazagoa da lapur txikiak harrapatzea (1) Nirea nire eta zurea gure (1) Nolako aita, halako semea (1) (G) Osasuna, munduko ondasuna (1) San Blas, ito arte arnas (1) Sudur luzeak urrutitik usaintzen du (1) Txapela buruan eta ibili munduan (1) (G) Urrutiko intxaurrak hamalau, gerturatu eta lau (3) Usteak erdi ustel (2) Zenbat buru hainbat aburu (2) Zer egingo dugu?
|
|
|
Horrek ez du esan nahiko zuzenean euskaraz erantzungo digutenik. Halakoak oraindik ere gutxiengo izango dira zoritxarrez,
|
baina
erdaraz erantzunda ere, guk aukera dugu euskaraz jarraitzeko, elkarrizketa asimetriko elebidunean, eta jada soilik geure borondatearen baitan geratzen da guk euskaraz jarraitzea, edota bestela erabateko sumisioan amore eman eta erdarara pasatu, eta espainola indartzen jarraitu, nor eta gu!, gure solaskideak ondo kostata lortu dituen ulermen gaitasunak mespretxatuz, eta bide batez mezu subliminal ... Ez dugu nahi zu gure (euskal) klubekoa izan zaitezen?
|
|
2017
|
|
|
Hori bai, seme alabak ereduan matrikulatu ditugu, baina guraso gutxik, oso gutxik, hartu du euskaltegirako bidea seme alabekin batera euskalduntze bidea egiteko. Utzikeria nagusitu zaigu397 Euskara maitagarria zaigu,
|
baina
erdarak bizi gaitu398.
|
|
|
Ez gara, kasu honetan, euskaraz egin ahal izateko probabilitateez ari. Aipatu nahi dugun egoera honetan solaskide guztiak euskaldunak dira, alegia, euskaraz egiteko eta ulertuak izateko aukera bermatua daukate,
|
baina
erdaraz egiten dute?. Dabid Anaut Peña,. Argiak eta itzalak euskararen lurraldean.
|
|
|
[?] Udalerri euskaldunak gaur egun ez dira hain euskaldunak: etxeetan ere erdarak pisu handia du, euskaraz %72k daki,
|
baina
erdaraz dakitenak ez dira hori baino gutxiago?. Iñaki Iurrebaso, Argia,.
|
|
|
Bazeuden pertsona batzuk euskaraz zekitenak
|
baina
erdaraz hitz egin behar geniena, frankistak zirelako. Zoramena zen.
|
|
|
“Bazeuden pertsona batzuk euskaraz zekitenak
|
baina
erderaz hitz egin behar geniena, frankistak zirelako”
|
|
|
(Euskara/ erdara) A/ BA, A/ AB, B/ AB, 0/ AB. Euskaran ez
|
baina
erdaran hiztun oso denak nekez segitzen du bertakoa mantentzen, ez baitio" balio" erdarak bezala; ezin du erabili egoera guztietan, ez dakielako edo ez diotelako uzten (12). Ondorioz:
|
|
|
Batuari nazio mailako eginkizuna dagokio,
|
baina
erdarek betetzen dute maila hori. Ondorioz, batua hurrengo mailara" jaisten" da, euskalkiei dagokien tokira alegia; hemen herri hizkerekin topo eginez, integratzaile beharrean, aurkari bihurtzen da.
|
|
2018
|
|
|
V I. Inkesta Soziolinguistikoaren arabera, 16 urte edo gehiagoko euskal herritarren %16, 5ek euskararen erabilera trinkoa egiten dute, hau da, euskara erdara beste edo gehiago erabiltzen dute eguneroko jardunean. Aldi berean, %9, 2k euskara darabilte,
|
baina
erdara baino gutxiago. Gainerako guztiek (%74, 3) erdara erabiltzen dute beti edo ia beti.
|
|
|
Lurraldeei dagokienez, euskara erdara beste edo gehiago erabiltzen dutenak, hau da, euskararen erabilera trinkoa egiten dutenak %20, 5 dira EAEn, %6, 6 Nafarroan eta %8, 1 Iparraldean. Horietaz gain, euskara erabiltzen dutenak,
|
baina
erdara baino gutxiago, %10, 1 dira EAEn, %5, 6 Nafarroan eta %10, 2 Iparraldean.
|
|
|
Eta bere senetik eta esperientziatik aurkitutako bidea proposatu digu Aitorrek: " Gutxi gorabehera ingelesarekin dugun egoerara heltzea,
|
baina
erdararekin. Hau da, ulertu bai, baina erabat menperatu ez".
|
|
|
Batuak emana digu euskaldun oso izateko tresna, baina norabide bakarreko elebitasunak, berriz, erdaldun oso eta eroso bilakatzen gaitu, euriak blaitzen gaituen bezain aise zintzo jokatzen ari garen geure buruarekin: ea ez ote diogun gehiegi eskatu eskolari, lagunarteko hizkera eta gazte argota sortzeko gai balitz bezala, esaterako, nahiz eta EiTB ez jarri horren zerbitzuan; ea ez ote dugun geure burua ezinago euskalduntzat jo,
|
baina
erdarak lehenetsita kultura idatziko esparruetarako, eta, okerragoa dena, gure ezak eta ezinak batuari egotzita, estandarra egitea lantegi kolektibo bat ez balitz bezala... Maileguan hartzeko modukoa da Joxe Austin Arrieta Ugartetxeak aspaldi, 1997ko apirilaren 4ko Euskaldunon Egunkaria n, plazaratu zuen irudi hau, gaur gaurkoa guztiz:
|
|
|
17. Bertsotan, adibidez,
|
baina
erdaratik euskarara pasatzen direla, Gerbasek gitarrarekin Abadiñon abesten zituen" Tengopueblos enteros/ Malaga aldean..." edo Simon Gandariasek Boisen argitaratutako" We arepleniy in here/ Euskadin eginak.".
|
|
|
Joanes Iriartekoa ezaguna genuen
|
baina
erdaraz. Joanes (aunitzetan Fanes edo Fanix ahoskeran) Pernando Amezketarraren antzekoa da, erran nahi baita irri istorio, ipuin eta zernahi kontakizunetako sujet nagusia:
|
|
|
Euskalduna ele gutiko jendea dela topiko zabaldua da, beharba
|
baina
erdaran, zatekeen; Kixketenean arratsalde hartan isilune guti izan zen. Maria Abaurregaineko giroaz mintzatu zen, ezinbertzeko gaiaz:
|
|
2019
|
|
|
Bere funtzionamenduari buruzko ohartxo batzuk egingo ditugu hemen, artikulua ahalik eta praktikoena izateko. arnasgune beteetan euskaraz egiten da, eta kitto. hori eskatzen du gizarte arauak. horrek segurtasuna ematen dio hiztunari: bizitzaren edozein kasutan, gizarte arauak aurreneko hitza euskaraz egitea eskatzen dio, inori buruko minik eman gabe. erasana dagoen arnasguneetan, aldiz, gizartearauak euskaraz egitea eskatzen du nagusiki,
|
baina
erdara sartu da. modu horretan, hiztunak badaki zenbait kasutan edo zenbait pertsonarekin erdaraz egin duela, arnasgunean bertan. arnasgune betean zegoen segurtasun handiak segurtasun ezari utzi dio lekua hainbat
|
|
|
Ezezagunarekin aurreneko hitza ez bada euskaraz egiten, arnasgunea erasana dagoela eta gizarte araua aldatzeko bidean dagoela pentsa daiteke beraz. egoeratan, bereziki ezezagunekin egiten diren elkarrizketak hasterakoan. ezezagunarekin aurreneko hitza ez bada euskaraz egiten, arnasgunea erasana dagoela eta gizarte araua aldatzeko bidean dagoela pentsa daiteke beraz. gizarte arauari dagokionez ondoko banaketa egin daiteke beraz: a) arnasgune betea> euskaraz egitea da gizarte araua> hiztunak segurtasuna du. b) arnasgune erasana> euskaraz egitea da araua
|
baina
erdara sartu da hainbat kasutan eta ezezagunekin ez dago arau finkorik> segurtasun eza sortzen da hiztunarengan gizarte arau orokorra euskaraz bada ere, ondoko aldagaien arabera erdara bihur daiteke arau:
|
|
|
Ez daukat daturik, sentsazioak eta usteak dira,
|
baina
erdaretan irakurritako liburuez ari garenean, jatorrizkoak bezala aipatzen dizkiogu elkarri itzulpenak ere. Euskarazkoez ari garelarik, bakanetan aipatzen dugu itzulpenik.
|
|
|
Etxe barruko euskara familiarren alde dotoreena ari naiz entzuten. Ozen irakurtzen ditut pasarte batzuk, eta ozen entzutean, gela itxi bateko usain astuna barreiatzen du nire ahotsak, garai batean bezain hurbil hasi naiz sentitzen Joyceren nobelan ageri den giro erlijiosoaren aire trinko ezaguna,
|
baina
erdarazko irakurraldia egin nuenean baino are presenteago, biziago, itogarriago.
|
|
2020
|
|
|
Lehenbizi, parte zaharrean afaltzeko asmoa genuen, aiztogile kaleko taberna ezagun baten zenbaki esanguratsua du euskaldunontzat, eta eskatu genuen euskaraz,
|
baina
erdaraz emandako eskaintzak ez gintuen gogobete, eta zabalguneko beste batera joan ginen. Bagenekien nora gindoazen, eta ez gintuen batere harritu, baina afaltzen ari ginela gutako batek galdetu zuen:
|
|
|
kazetaritza ikasi nuen. Eta esango didazue gaztelaniaz idatzi zuelako izan daitekeela,
|
baina
erdaretan idatzi eta sortu duten beste askoren berri jaso izan dugu.
|
|
|
Ezin dut geure burua ulertu. Euskaraz egiten den ia ezerk ez digu balio,
|
baina
erdaraz ikusten duguna zaborragoa da euskaraz ikusi nahi ez duguna baino. Karibera ikurrin potrozorri baten bila joan diren euskaldunak gaztelaniaz ikustea demasa iruditzen zaigu.
|
|
2022
|
|
|
Gramatikaz egitura zuzena dela, dudarik ez dago,
|
baina
erdaraz pentsatua eta euskarara ekarria, neure kautan. Euskaldun garenok, geurez ari garenean, errazago esango genuke [adnominala+ izena] egitura batera:
|
|
|
" Lagun talde asko, igual denok dakite euskaraz hitz egiten
|
baina
erdaraz hasten dira eta erdaraz jarraitu... denok badakizue euskaraz, nahiz eta hasieran ez atera ez zaudetelako ohituta, ba ahalegindu, ezta?" E8
|
|
|
Nik erdara, beste askoren antzera, bape ez nekien. Maisua arratiarra zen, artaburua baino baserritarragoa,
|
baina
erdara besterik ez zeban egiten. Ea, nik zer ikasiko neban, eta nire moduan beste askok?
|
|
|
Kointzidentzia hori gutxi balitz, biak urte berean agertu ziren, ingelesez, 1997an.
|
Baina
erdaraz Singhena lau urte lehenago, eta El enigma de Fermat izenburuaz.
|
|
|
Gure zapalkuntza historikoa kontuan, eta gure hizkuntza eta nazioaren mendekotasuna, euskara bai
|
baina
erdara ere bai ariturik, biak maila berean baleude bezala, euskarak mendeetako bazterketa eta gutxiespena pairatu ez balu bezala, eta autonomia lorturik biek eskuak libre balituzte bezala, gizartearen askotarikotasuna maiz gure hizkuntzaren egoera kaskarraren zurigarri dela, eta erdara edo euskara erabili euskaldun izateko berdin balitz bezala jokaturik eta aldarrikaturik, euskaldun gisa bizirik ...
|
|
|
Horrela iritsi zaigu elebitasuna, urte askoan goitik behera irentsarazi dizkiguten konplexuz betetako erabakien artean. Izan ere, Franco hil baina lur azal azalean lurperatu zutenean hasi ziren euskara onartzen pixkanaka, Euskal Erdian ofizialtasuna iritsi zen gero,
|
baina
erdarazko baliokidea ere ondoan behar zuen beti, badaezpada, inor baztertuta edo irainduta ez sentitzeko. Aurrena bide seinaleak sartu zizkiguten begietatik:
|
|
|
Hustasuna metafora gisa euskaran erabiltzen ez den
|
baina
erdaretan erabiltzen diren kasuak egongo direnez, egokia da alderaketa orokorra egitea. Garate (1998) bildumak euskal esaera zaharrek beste hizkuntzetan dituzten paraleloak jasotzen ditu; corpus gisa bilduma hau harturik, euskal esaeren% 0,7k huts terminoa dauka.
|
|
2023
|
|
|
Zehatzago esanda, euskarazko programak baztertu eta erdarazko hainbat programaren eraginaz jarduteko. Ahozkotasuna, bai,
|
baina
erdarazko telebistatik jasotzen zuten bizitasuna eta batez ere modernotasuna omen zena, ez euskarazko programetatik. Orain, ordea, bukatu samartu dira kritikak, baina ez euskarazko eskaintza ugaritu edo hobetu delako, baizik belaunaldi berriek gero eta telebista gutxiago ikusten dutelako.
|
|
|
[Ni: Eta gaur egun eroso sentitzen zara bi hizkuntzekin (euskara eta gaztelania)?] Bai,
|
baina
erdara (gaztelania) zailago egiten zait. Berdin ikasi nuen, baina beranduago.
|
|
|
Bertako kultura ote, ala ekialde hurbiletik etorria? Euskarazko Wikipedia bigarren hipotesiaren alde lerratzen da —agian euskal etnia ere funtsean ekialdetik etorritakoek sortu zuten genetisten hipotesia gogoan—,
|
baina
erdarazko iturri onetan ez da eztabaida itxitzat ematen.
|
|
|
Interesa badago.
|
Baina
erdarara jotzeko joera izugarria da. Euskaldunen artean ere, askotan aski da haserretzea erdarara jotzeko.
|
|
|
Herri Batasuna zegoen alkatetzan, eta euskaldunak ziren, nahiz eta erdaldunak ere baziren tartean. Alderdi guztietan zeuden euskaldunak, alderdi sozialistan salbu,
|
baina
erdaraz bizi zen etxe hura: bilerak, langileen arteko harremana, idatziak… Erdaraz sortzen zen dena.
|