|
2008
|
|
|
Horiek dira elikadura ohitura berrien ezkutuko arrisku batzuk. Dieta mediterraneotik urruntzea Espainiako gizartearen maila sozioekonomikoak aukera ematen die familia gehienei mota guztietako elikagaietara iristeko,
|
baina
azken hamarkadetan gertatzen ari diren aldaketa sozialak haurrek jaten dutena ahalik eta gutxien kontrolatzeko arrazoietako bat dira. Gaur egungo elikadura ohituren itzalpean daude bitaminatan eta mineraletan aberatsak diren janarien kopuru txikiak, eta horiei lotutako urritasunak eta gaixotasunak sor ditzakete.
|
|
|
24 urterekin Eusko Legebiltzarreko biltzarkide izan zen HBko zerrendan.
|
Baina
azken hamarkadan ezker abertzaleko kargu garrantzitsurik ez du izan, eta lanbidez komertziala da.
|
|
2010
|
|
|
Inolako aldaketarik gertatuko ez balitz hasiera mailetan, orain baino ondotxoz eredu gehiagoko irakaskuntza izango litzateke hemendik hamar urtera. Ondoko irudi multzotik ezin da estrapolazio itsurik atera,
|
baina
azken hamarkadaren azalpen kontrastibo horrek dinamika nagusiaren nondik norakoaz jabetzeko argibide zehatza eskaintzen du.
|
|
|
|
Baina
azken hamarkada hauetan Mendebaldeko herrialde batzuetan gertatutako desindustrializazio prozesuaren testuinguruan, gure herrialde askotan industriaren kulturatik zerbitzuen kulturara igarotzen ari zela uste izan dugu. Eta; neurri handi batean, horixe bera da ziur asko industri egitura sendoei eusteko zailtasun berezia (Saunders, 1987).
|
|
|
Biztanleen dieten osaera ezagutzea eta eskualdeen eta herritar taldeen arabera bereiztea beharrezkoa da zerbitzuak eta beharrak eskaintzeko. Estatistikako Institutu Nazionalak eguneroko bizitzako ohitura dietetikoak biltzen dituzten osasun azterketak egiten ditu aldizka,
|
baina
azken hamarkadan argi geratu da ez dagoela elikadurari soilik erreparatzen dion azterketa zehatzik. Kontsumo eredua aldatzen eta elikadura eredu berri bat definitzen hasi da Biltzen diren datuak beharrezkoak dira, halaber, elikaduraren eta elikagaien segurtasunaren arloetan ikerketa eta kontrol jarduerak egiteko.
|
|
2012
|
|
|
Zenbait kasutan, eskola euskaraz abiatzearen ondorioz, besteak beste, eusteaz gain, zertxobait gora ere egin du urte batzuetan.
|
Baina
azken hamarkadan, eta bereziki 2001etik 2006ra, nabarmenki aldatu dira gauzak. Ordura arte urtetan eta urtetan nahiko modu egonkorrean euskaldun dentsitate ia erabatekoz mantendu izan diren herri askotxo behera etorri dira, bai euskaldunen dentsitate horretan, bai etxeko erabileran.
|
|
|
gramineoen familiako landare bat da, eta elikagaiak egiteko gehien erabiltzen den zerealetako bat. Bere laborantza antzinakoenetako bat da, 9.000 urte baino gehiago ditu,
|
baina
azken hamarkada hauetara arte zientzialariak ez dira saiatu zientziaren bilakaera zereal horretan aplikatzen; izan ere, zereal horren laborantza mundu osoko pertsona askoren elikaduraren oinarria da.
|
|
2014
|
|
|
Zeren eta urbanizazio prozesu azkarrek herrien kultura errotik aldatzen dutela aspaldi esana dute soziolinguista adituek5 Egia da euskararen herria ez dela" inolaz ere herri isolatu bat izan, baizik eta beti jakin izan duela aro berriei egokitzen nortasuna galdu gabe" (Etxegoien, 2001: 64),
|
baina
azken hamarkadotako globalizazioaren suburbanizazioeta metropolizazio fenomenoak erabat berriak direla ere onartu eta eraginkorki aurre egin genieke, ahozkotasunerako, oro har, eta, euskal hiztunontzako, bereziki, oldar ezezagun bezain definitiboa ekarri dezaketelako.
|
|
|
Psikologia arloan, ordea, minorizazioaren gaia gutxi ikertu da,
|
baina
azken hamarkadan ohiturak, oro har, eta hizkuntza ohiturak bereziki, psikologia zientziaren azterketa gai izan dira. Herrialde Katalanetan eta Euskal Herrian, esaterako, hizkuntza ohituren gaineko ikerketa eta interbentzioak bi talde linguistikotan egin dira, euskaldunean eta kataluniarrean," hiztun minorizatuen hizkuntza ohiturak hobetzeko" asmoz (Suay eta Sanginés, 2005).
|
|
2015
|
|
|
Baliteke 70eko edo 80ko hamarkadetan informazioa bilatzeko teknika izatea,
|
baina
azken hamarkadan oso agerikoa da nahi duten informazioa torturatu aurretik ere badutela. Torturaren gaia urte luzez aztertu ondoren, ez dut uste hori denik helburu garrantzitsuena.
|
|
|
• Hurrengo bi multzoek (%60 %70 eta %50 %60) euskaldunen ehunekoan gora egin dute epealdi osoa kontuan hartuta,
|
baina
azken hamarkadan beherako joera apala hartu dute horiek ere.
|
|
|
Estatuaren zatiketa. Orain arte boterea estatu zentraletik kontrolatzen zen,
|
baina
azken hamarkadetan gertatzen ari den zatiketaren ondorioz, autoritatezentro berriak sortu dira gizartean. Zenbait analistaren arabera, zatiketa hau gutxienez lau esparrutan antzeman daiteke.
|
|
|
Partida gogorra zinez, ederra: 7 berdinketa izan dira (31tan berdin ziren oraino bi bikoteak),
|
bainan
azken hamarkadan nagusitu dira Mathieu Ospital eta Harismendy, eta 40 eta 33 irabazi Olçomendy eta Oçafrainen kontra. Partidak oren bat eta laurden iraun du, bi bikoteak bata bestearen bete, bainan irabazle bat behar...
|
|
2016
|
|
|
• Tarte horretan txikitu egin da apur bat gazteen portzentajea eta hazi zaharrena,
|
baina
azken hamarkadan gorako joera hartu du berriz.
|
|
|
Lehenik, azpimarratu nahi nuke azken hamarkadan biztanleriak izan duen hazkundea: 2013tik 2014ra soilik %0, 04koa izan da,
|
baina
azken hamarkadakoa ia ia %20koa.
|
|
|
Lehenik, azpimarratu nahi nuke azken hamarkadan biztanleriak izan duen hazkundea: 2013tik 2014ra soilik %0, 04koa izan da,
|
baina
azken hamarkadakoa ia ia %20koa.
|
|
|
Horiek erabiltzearen ondorio negatiboak, eta, oro har, erregai fosilenak, energiaren zentzuzko erabilerari buruz kontzientziatu genituzke. 8 Planeta plastikoa Plastikoak aplikazio ugari ditu eguneroko bizitzan,
|
baina
azken hamarkadetan gehiegi erabiltzen bada, eragin handia izaten ari da ingurumenean, osasunean eta ekonomian. ‘Planeta plastico’ dokumentalak bere ondorioak erakusten ditu, eta kontsumitzaileak kontzientziatzen saiatzen da, erabilera murritz dezaten.
|
|
|
% 10 baino ez dira diagnostikatzen 50 urtetik gora, eta gehienak seminomak dira. Ez dira ondo ezagutzen testikuluko minbizia eragin dezaketen arrazoiak,
|
baina
azken hamarkadetan herrialde industrializatuetan izan duten gorakadak pentsarazten du arrazoi horiek ingurumenekoak direla, oso adin goiztiarretan eragiten dutenak, eta, gainera, gizonen ugalkortasuna gutxitzea eragiten dutenak. Izan ere, testikuluetako minbiziaren intzidentzia populazio baten ugalketa osasunaren adierazle gisa hartzen da zenbait esparrutan.
|
|
|
Partida gustagarria orokorki. Luzaz, Elgart eta Benesse nagusi ziren 28/ 20
|
baina
azken hamarkada hastean, Benessen joa pixka bat ahuldu da eta 35/ 35 berdin. Lambert-en sakeek eta De Ezcurraren jokoak egin dute diferentzia azken tantoetan, garaipena eta finalerako txartela segurtatuz irabazleei.
|
|
2017
|
|
|
Corpus Christi herriaren inguruan beste ezaugarri nagusietako bat, bide bazterretaraino heltzen den basoa da. Garai batean oihana zela adierazi du Leiciagak,
|
baina
azken hamarkadetan, pinuz josi dituztela ehunka hektarea: " Oihana suntsitzen ari dira, egurraren salmentarekin dirua egiteko".
|
|
2018
|
|
|
Eta Euskal Herrian zer? Denborak erranen du,
|
baina
azken hamarkadako musikari jarraituz, beti ere" Espainian baino hobeto". Nola hala, gure gobernuek urteetan pilatutako zorra kitatzen jarraitzen dute.
|
|
|
Hizkuntza nazionalismoaren diskurtsoak diosku elebakartasuna dela hizkuntza izaera ohikoena,
|
baina
azken hamarkadetan aldarrikatzen dena eleaniztasunaren paradigma da, hori omen delako norbanakoei zein Estatuari gehienbat dagokien hizkuntza egoera:
|
|
|
Klasikoki, herrialde garatuetako helduen arazotzat hartu izan da,
|
baina
azken hamarkadetan gainpisua eta obesitatea umeetan eta garatze bidean diren herrialdeetan (errenta baxu edo ertaina dutenetan) bereziki hedatu da (1, 3). Metaanalisi baten arabera, 2000tik egun arte gorputz masaren indizearen (GMI) igotzeko joerak goi lautada itxura hartu du herrialde garatuetan, pandemiaren hedapena geldituz (2).
|
|
|
Globalizazioa, oro har, kapitalismoaren mundializazioaren bizkortze fasearekin gertatzen da, Sobietar Batasunaren gainbeherarekin datorrena.
|
Baina
azken hamarkadan, potentzia berrien susperraldiarekin, prozesu horrek norabide aldaketa jasan du, munduaren unipolartasunetik, multipolartasunera pasatuz.
|
|
|
Argazki koloretsua ateratzeko moduan azaldu ziren guztiak ere, mozorrotuta eta inauterietako jaiekin gozatzeko prest.Esti Mujika kultura zinegotziak adierazi zuenez, “Seguru Andoaingo eta Euskal Herriko etxe gehienetan hasiak daudela honezkero mozorro eta osagarriak prestatzen, inauteriak iristearekin batera, kalera atera eta ondo pasatzeko asmoz. Ohitura zaharra da gurean mozorro festa; dakizuenez, debekatua izan zen gure herriko historiaren momenturik ilunenetako batean,
|
baina
azken hamarkadetan berreskuratuz eta ohitura indartuz joan gara”.Egitaraua datozen egunetan Andoaingo etxeetan banatuko da. Bertan ekitaldiei buruzko xehetasun guztiak jakitera emango badira ere, aurrerapen bat eskaini zuen Mujikak. Urtarrilaren 27an (larunbata): Axeri dantzarien Puska Biltzea, Sorabillako auzoan barrena.
|
|
|
Euskaldun berri horiek toki eta giro ezberdinetan ikasi dute euskara,
|
baina
azken hamarkadetan bat nagusitzen da beste guztien gainetik: eskola.
|
|
|
Duela gutxira arte, Finlandia ez da izan etorkin ugari jaso dituen herrialdea,
|
baina
azken hamarkadan nabarmen hazi da Europa hegoaldeko, Afrikako eta Asiako herrialdeetatik etorritako etorkinen fenomenoa. Eskoletara iristen direnean, haur horientzat lehentasunezkoa da finlandiera ikastea, eta programa eta irakasle berezituekin lan egiten dute, urte betez, hizkuntza menderatu arte.
|
|
2019
|
|
|
Izan ere, gaur egunean oraindik eskema hori askotan aipatzen da gure herriaren osaeraz hitz egitean. Hala izan da mende askoan zehar,
|
baina
azken hamarkada hauetan eskema hori aldatzen ari da.
|
|
|
Ameriketako jatorrizko herrien erresistentzia kolonizazioaren garaitik dator, eta zure azken liburuaren izenburuak berak horretaz dihardu [La Resistencia, (Erresistentzia)],
|
baina
azken hamarkadetako testuinguruan kokatu nahiko nuke eta, gainera, europar baten begiradatik. XX. mendearen bigarren erdian jaiotakoek, bi baga nagusi antzeman ditugu azken hamarkadotan.
|
|
|
Lau hitz izan ziren bakarrik,
|
baina
azken hamarkadetako anestesiatik atera ninduten. Anestesia baten efektua amaitu zitzaidan.
|
|
|
Elikadura funtsezkoa da gure osasuna zaintzeko. Ideia hori aspalditik existitzen da,
|
baina
azken hamarkadetan intuizio izateari utzi eta ziurtasun bihurtu da. Gaur egun, emakumeen% 46,8k, gizonen% 62,5ek eta Espainiako haurren% 28,7k gehiegizko pisua edo obesitatea dute.
|
|
2020
|
|
|
Aspaldi batean dengbêjek bidaiatu egiten zuten haien bertsoak jauntxoen etxeetan abestu eta horrela haien ogibidetik bizi ahal izateko.
|
Baina
azken hamarkadetan dengbêjek bestelako lanak egin behar izan dituzte haien familien beharrak asetzeko.
|
|
|
Azken hamarkadan pentsiodunek 3,5 puntuko galera izan dute erosteko ahalmenean, nagusiki krisiaren gogorrenean pentsioak izoztu zituztelako –2010etik 2012ra– eta 2013an indarrean sartu zelako eguneratze indizearen %0, 25eko igoera minimoa (10 irudia). Egia da bi urtez, 2014an eta 2015ean, biztanleria aktibo gehienak ez bezala, pentsiodunek erosahalmena irabazi zutela inflazioa %0, 25 baino apalagoa izan zelako,
|
baina
azken hamarkadaren saldoa negatiboa izan da pentsiodunentzat.
|
|
2021
|
|
|
hiru espermatozoidek edo gehiagok obulu desberdinak ernaltzen dituzte, bikiekin gertatzen den bezala. Naturan, kasu horiek oso arraroak dira,
|
baina
azken hamarkadetan asko ugaritu dira, lagundutako ernalketa tekniken ondorioz. Hori dela eta, gaur egun neurriak hartzen dira kopuru horiek murrizteko.
|
|
|
Intentsoa izan da, gogorra. Urteetan besteen azalean ikusi dugu,
|
baina
azken hamarkadan, konponbidearen hamarkada izan behar zuen horretan, guri egokitu zaigu hau dena jasatea.
|
|
|
Historian zehar pertsonaren eta osasun langile harremanaren oinarria ezagutza zientifikoteknologikoaren hobekuntza izan da,
|
baina
azken hamarkadetan bioetikak izan duen bilakaera eta irabazi duen garrantzia ikusita, harremanaren oinarri izan lukeela ondorioztatu dute aditu askok. Era berean, Tauber ek baieztatzen du medikuntza funtsean etika dela.
|
|
2022
|
|
|
Era berean, Madrilgo Unibertsitate Konplutentsearen azterketa Omega gantz azidoek ahoko patogenoen aurrean bakterioen aurka izan dezaketen jarduera erakusten du. Elikagai bat funtzionala izatea eragiten duten osagaiak beti egon dira naturan,
|
baina
azken hamarkadetan hasi dira ikertzaileak horiek identifikatzen eta gure organismoari ematen dizkioten onura zehatzak zehazten. Horregatik, substantzia onuragarri horiek berez dituzten elikagaiak aprobetxa ditzakegu, hau da, elikagai naturalak, beti elikagai funtzionalen kontzeptuan sartzen diren elikagai aberastu edo eraldatuak erabili beharrik gabe.
|
|
|
Bidenek erabaki du polemika hori ez elikatzea. Izan ere, Washingtonek, legez, Taiwani armak eman behar dizkio bere burua defenda dezan,
|
baina
azken hamarkadetan indarrean izan den «anbiguotasun estrategiko bat» mantenduz.
|
|
|
Kritika gogorrak jasan zituzten, baina, 50 urte geroago, aipatu zituzten hainbat ondorio iragarri izanaren meritua aitortu behar zaie. Hazkundeak jarraitu du, bai,
|
baina
azken hamarkadetan gero eta maizago datoz, arrazoi batengatik edo bestearengatik, krisi sozioekonomikoak eta politikoak.
|
|
|
Lehen bien aldean, Iranen eta batez ere Siriaren menpeko lurralde kurduek toki txikiagoa izan dute prentsan berriki arte.
|
Baina
azken hamarkadan hori guztia irauli egin da, eta Rojava, Kurdistan mendebaldea, utopiaren sinonimo bihurtu da. Ekialde Hurbileko gatazka, zatiketa eta ezinikusi etniko, erlijioso edo politikoen gainetik, demokrazia erradikalari, udalgintzari, nortasun, erlijio eta hizkuntza bakoitzari begirunea dion egitasmo bat da, emakumearen ahalduntzean arreta berezia jartzen duena.
|
|
|
Pixkanaka, itzuli dira ur erradiaktiboak bere bidera.
|
Baina
azken hamarkadetan Richter eskalan 5 gradutik gora erregistratu den bederatzigarren lurrikara izan da, seigarren handiena. Handi handiena, guztietan, Sant Esteve udalerrian gertatu zena, Ekialdeko Pirinioetako departamenduan, alegia Ipar Katalunian:
|
|
2023
|
|
|
Azkenean, hori da Macronen gobernuaren postura: Israelen hots, AEBren gibelean itsuki lerrokatu,
|
baina
azken hamarkadetan Frantziari lotu ohi zitzaion kokapen politikoari bizkarra erabat erakutsi gabe.
|
|
|
Era aktibo hori hamaika gauza izaten ahal baitira.
|
Baina
azken hamarkadetan musika eskolen burbuila bat eratu eta egonkortu da. Eta honek funtzionario mentalitatea ekarri edo garatu du hainbatengan.
|
|
|
AEBetako decoupling aren ordez, «de risking» izango da hitz gakoa. Hau da, arriskuak gutxitzea,
|
baina
azken hamarkadetan eraiki diren ekoizpen kateak hautsi gabe. «Hasieran, soilik Txinarekiko menpekotasun handiena dugun inportazioekin gertatuko da.
|
|
|
Gaur egun munduko ikatz erabiltzailerik handienetan hirugarrenak dira AEBak, Txinaren eta Indiaren ondoren. 200 gigawatt eko potentzia dauka instalatuta ikatz zentraletan,
|
baina
azken hamarkadan ez du zentral berririk eraiki.
|