|
2000
|
|
|
Penagarria da euskaldun askok Eguberriak kartzelan pasa beharra eta bai kristautasunaren aldetik, bai gizatasunaren aldetik, presoak etxera ekartzea gauza handia izango litzateke Euskal Herriarentzat.
|
Baina
hori dena hala izanik ere, esan behar da herri bezala asko aurreratu dugula. Garai batean ez genituen nortasunak ere gurekin ditugu:
|
|
|
Golfa, hondartza eta surfarengatik dugu ezaguna Zarautz.
|
Baina
horren atzean, bizi kalitate eta herri giro aparta izan ditu betidanik, nahiz eta etengabe hazten ari den. Bertaratzen den edonork, ume, gazte, heldu eta adinekoen artean euskara hitz eta pitz entzungo du, bizitza erabat euskaraz egitea posible dela ikusiz.
|
|
|
Kanpotik datozenak ere euskaldunak izan ohi dira, Azpeitia eta barnealdekoak gehienbat.
|
Baina
horrek ez du esan nahi, euskaraz ez dakien herriko norbaitek erdaraz ezin dezakeenik hitz egin, noski»
|
|
|
Eta jarrera bien arteko konparazioan, herri honetara bakea eta politika normalizatua ekartzeko ahaleginean ez da zalantzarik erakunde armatuaren alde. Ondorioa, atentatuak itzuli dira
|
baina
horrek ezin du aurreko hilabeteetan markatutako bidea ezkutatu.
|
|
|
Bai horrek ETAren jarduna eteten lagunduko lukeelako, baina batez ere indar abertzaleek herri honen etorkizunari kontsentsuzko bideetatik hel diezaioten garaia delako. Bigarren arrazoia da pisuzkoena,
|
baina
horrekin, gainera, jarduera armatua alboratzea lortuko balitz, are bultzagarriago. Orain arte nagusiki indar abertzaleen mugimenduek desblokeatu dituzte bideak eta aurrerantzean ere hala izango bide da.
|
|
|
Euskara batuak irautea nahi badugu, bizitasunez eta erraztasunez jantzi behar dugu eta hori euskalki guztietatik jaso behar du. Ez da erraza euskalkien lekua zein behar duen izan adostea
|
baina
horren inguruan, zaratarik atera barik, diskurtso bat eraikitzen joan behar dugu apurka. Horrez gain, ondo legoke idazle, euskaltzale eta abarren artean euskalkia batuan sartzeko kanpaina eta praktika bat bultzatzea.
|
|
|
|
Baina
hori nola egiten da euskalkia etxetik ateratzen ez baduzu. Neure buruari sarritan galdetzen diot jende aurrean nola hitz egin behar dudan eta uste dut askok izaten ditugula halako kezkak.
|
|
|
eta abarrekin. Euskalkietan egon daiteke forma asko jerga horretara eraman daitezkeenak,
|
baina
horretarako gazteak forma hauetara eraman behar dira. Ez da erraza baina hasi egin behar da.
|
|
|
Beharbada fonetismora hurbildu gara, distantzia handia dagoelako 40 urtetik gorako jendearekin, horiek eskolatuta daudelako baina ez euskaraz. Herri aldizkarietan joera izan da esaten direnetara ahalik eta gehien hurbiltzea horrela errazago irakurtzen dutelako,
|
baina
hori ez da horrela.
|
|
|
Gipuzkoako bati ez diot behin ere entzun telebistako saio bat ez duela ulertzen. Goiti jota izan daiteke oso teknikoa izatea,
|
baina
hori alfabetatzen eta ikasketa mailarekin lotzen da. Beste leku batzuetan, ostera, euskara hori ez dela ulertzen esaten da, eta batasunean lekurik izan ez duten muturrekin egin behar da ahalegina batez ere.
|
|
|
Umeek eta bertakoek ikusten badute badagoela bertakoa ikasteko interesik, horrek berak dakar bertakoaren prestijioa. Hitz batzuk ikasi, egituraren batzuk... gehiago bada hobeto,
|
baina
horrek gauzak asko erraztuko lituzke.
|
|
|
Erabat gutxitutako hizkuntza izanik, onarpenaren borroka basamortuan oihu egitearen antzekoa da. Aragoiko Autonomia Estatutuak erkidegoan dauden hizkuntza aldaerak zaindu beharra aipatzen du,
|
baina
horretara mugatzen da. Egun, ez dago inolako eredurik, errepide seinale edo antzekorik, aragoeraren berri ematen duenik.
|
|
|
Era berean, irakaskuntzan txertatzeko helburua ere hor daukate.
|
Baina
hori gauzatu bitartean, aragoeraren jatorrizko hiztunak hil egingo dira, eta gazteagoek, kontzientzia handiagoz behinik behin, hizkuntzaren alde jarraituko dute, diglosiak irensten ez baditu
|
|
|
Aurten telebistarik ez, baina besteak dauzkat, eta bai, ideiak eduki behar dituzu, eta batzutan ere datak agintzen badizu, pasa dezakezu aste osoa gai hau... ez, beste hau... baina gero entregatu egin behar duzu, eta dagoena esan. Ez da erraza,
|
baina
hori bai, askatasun handia ematen dizu ordutegi bat ez izateak, zure kasa lan egiteak, eta niretzat askatasuna balio handiko gauza da. Geratu zaitezke gauean goizeko 4ak arte idazten, edo, maizago egiten dudana, goizeko 6etan jeiki eta lanean jarri.
|
|
|
Orain arte bederen inork gutxik azaltzen du, publikoan zein pribatuan, non egon litekeen honen logika eta onura. Dauden azalpen ahaleginak, Euskal Herriak bizi duen gatazkara mugatzen dira ezaguna dena
|
baina
horrek ez du tankerako atentaturik esplikatzen.
|
|
|
Amak egunero bertsotara joateko agindu zizun,
|
baina
hori ez zen garai hartan normalena, ezta. Zer fama zuten orduan bertsolariek?
|
|
|
Lanari behin kantatu zenion: «ez dut esango lana/ denik osasuna/
|
baina
hori da pobreen/ aberastasuna»...
|
|
|
Bidegurutzea dugu hau (1,75 km) eta iturri albotik doan bidea jarraituko dugu. Gero, ezkerreko bidetik itzuliko gara,
|
baina
hori aurrerago ikusiko dugu. Ondoren, igaroko ditugun lurrak iratzediak dira eta garo meta edo iratze metaz josirik daude.
|
|
|
" Kataluniako hainbat kiderekin harremanak izan ditugu, proiektuak aztertu dira... baina gertatzen dena da hizkuntza mailan ez dagoela horrelakorik munduan, eta neurri batean dira bakarrik baliagarri beste esperientziak. Zer nahi dugun gutxi gorabehera badakigu,
|
baina
hori nola diseinatu, nola bideratu aztertzen ari gara" dio Mikel Arrizabalagak.
|
|
|
Liburuaren azala euskaldunentzako arrotz samarra da beharbada.
|
Baina
horretan ere normalizatzen ari gara euskaldunak. Saltoki handietara jotzen duzu eta gero eta liburu sorta handiagoak aurkitzen dituzu.
|
|
|
|
Baina
hori ez da okerrena. Antena akziodun nagusia den Telefonican sutan daude" Gran Hermano" ko eskubideak esku artetik ihes egiten utzi izanagatik.
|
|
|
Museoa (San Telmo museoa) zaindu gabea baino graziarik gabea da.
|
Baina
hori museo gehienetan gertatzen da. Tamalez, urte luzez kultura, zentzurik zabalenean, luxutzat ulertu da.
|
|
|
Kuban bizi izan zen garaiarekin hasi du idazleak kontakizuna; bertan euskaldun talde bat baliatuz nazien aurkako kontraespioitza taldea osatu zuen Hemingwayek. Habanan bizi izandako istorio bitxi horrek hartzen du liburuaren zati garrantzitsua,
|
baina
horrez gain, idazle amerikarrak euskaldunokin eta Euskal Herriarekin izandako harremana jorratzen du. Nobel saria irabazi aurretik makina bat aldiz izan zen Euskal Herrian eta hemengo koadrila ere osatu zuen.
|
|
|
Baliteke bizkaieraren alde jardundakoak gainontzeko sektore euskaltzaleetatik oso bereizita egon izana, elizaren inguruan antolatuta eta atzerakoi etiketa ere izan dute.
|
Baina
horren erreakzio edo, bizkaierazko zantzuak desagertarazi dira euskara batutik, ez Euskaltzaindia edo beste inoren aholku edo aginduz, ezpadaze" amaitu" ren ordez" bukatu" aukeratuta batuan diharduen bizkaitarrak," itzali"" amata" ren lekuan, eta gaizki eginez gauzak txarto egin beharrean.
|
|
|
|
Baina
hori ere Estatu Batuetan gertatu izan da, duela gutxi arte, behintzat; alegia, europar jatorriko jendea, Myflower belauntzian iritsitako britainiar protestanteen ondorengoak bakarrik egiazko" estatubatuar" tzat jotzea.
|
|
|
Kubatarrek ez dituzte beltzak begi onez ikusten, Miamin dauden kubatar gehienak zuriak dira-eta. Hispano City bihurtzeko beldurra dago,
|
baina
hori ez da gertatuko, sistema eginda dagoelako. Europan ostera, magrebiarrak bigarren gutxiengoa bilakatuko dira laster.
|
|
|
Ufff,
|
baina
hori duela urte mordoa izan zen, historiaurrean ia ia. Baina bai, oso rol polita zen; bitxia da nola batzuetan jendea hobe gogoratzen den zutaz tutik ere esaten ez duzun rol batengatik pertsonaia hitzontzia izateagatik baino.
|
|
|
Bai
|
baina
hori ere bada, batez ere EAJren aldetik biak kontrajarri izan direlako," ez zeundeten bake prozesu batean, bakearen izenean nazio eraikuntza egiten ari zarete" eta horrelakoak esanez. Eta gakoaren alde bat behintzat hor dago.
|
|
|
Liburu horiek apaletan uzten dituzte eta, agian, bakarren batek hartu eta irakurri egingo du.
|
Baina
hori gutxienekoa da; negozioa egina dago. Enpresariak badaki produktu horrek salmentan ez duela arazorik izango.
|
|
|
|
Baina
horretarako trantsizio txiki bat pasa behar izan dugu. Aipatutako egoeratik gaur eguneko gutxi gorabeherako orekara iristeko, urte arraroak, eskapistak, pasa behar izan ditugu.
|
|
|
|
Baina
hori, seguruenik, garai batean nabarmenagoa zen. Igorrek eta nik ez dugu egundoko operazio mentala egin behar izan gazteleraz edo euskaraz idaztea erabakitzeko orduan.
|
|
|
Gertatzen dena da horri militantzia oso ondo ordaintzen diotela.
|
Baina
hori beste kontu bat da. Eta Saizarbitoriak esaten duena hala izango da, baina garai batean euskaraz egiteko erabakia hartuta, konturatu gabe hizkuntza horretan trebatzen zara.
|
|
|
Euskal idazleek beste euskal idazleen lanak irakurtzen dituzte,
|
baina
horrek belaunaldika funtzionatzen du. Nik nire belaunaldikoek idatzitakoak irakurtzen ditut.
|
|
|
Baina haiek dirua dute, industria dute, handiak dira, eta gu haiei begira gaude. Haiek bezalakoak izan nahi dugu,
|
baina
hori baztertu eta katakunbak onartu behar ditugu.
|
|
|
Poeta liriko izan zen bereziki Nemesio Etxaniz.
|
Baina
horrez gain, hamaika lan ezberdin burutu zuen euskararen alde: antzerkiak, kantak, gutunak...
|
|
|
Berrogeita zortzi bat ordu lehenago agertutako zuriska liluragarriagoa zen:
|
baina
hori ere ez da ahuntzaren gauerdiko eztula. Latitude horietara itzuli behar dut, negu minean izanik ere (orduan usuago agertzen dira), berdin zait Nunavut, Yukon, Jakutia nahiz Groenlandiara, hauxe baita" amazing", argiok gauero huts ematen baititut.
|
|
|
Enpresek nahi badute, aukera hori badago. Orain pilota biziak erabiltzen dituzte pilotarien komenientziagatik,
|
baina
hori ez da arazo. Pixkanaka joango dira moldatzen pilotariaren ezaugarrietara.
|
|
|
Zaildu beharra dauka; gaztea da, baina kirol munduan norbera ez bada zaintzen... Gaitasun handia du, berezkoa du eta pilotari ikusgarria da,
|
baina
hori berak landu behar du. Niri gustatuko litzaidake.
|
|
|
Ez.
|
Baina
hori baino lehen jo sozialistek jarritako beste baldintza batera, Chavesek Ibarretxe lehendakariari esandakoa: mahai bat osatzearen aldekoak direla baina mahai horretan PP egon behar dela eta PP egon ezik beraiek ere ez direla egongo.
|
|
|
Mendiak leku handia du euskaldunen imaginarioan, eta gehiegi lotu da natura garbia eta ama lurra bezalako ipuinekin. Batzuek diote mendia kontsumorako lehen gai bilakatzen ari dela orain,
|
baina
hori aspaldiko kontua da. Produkziorako, merkaturako, beti baliatua izan da eta paisaiak ez dira batere naturalak:
|
|
|
THC eta cannabidiol sustantziek estafilokokoak eta estreptokokoak hiltzeko ahalmena dute.
|
Baina
horretarako gizakiarentzat gehiegizkoak liratekeen dosiak erabili lirateke.
|
|
|
Bai,
|
baina
horretarako arraunlariok agindu behar genuke, gaur egun" arraun munduko esklabuak" baikara. Gu, arraun munduan, ur gainean egoteko gara, erabili eta botatzen diren horietakoak gara, gehiago ez.
|
|
|
Akordio aber tzalea beharrezkoa da eszenatoki berri baterako prozesua zabaltzeko, Madril eta Parisetik jartzen dizkiguten blokeoei aurre egiteko, egungo konfrontazio parametroak gainditzeko eta bi Estatuetan prozesu demokratiko bat eratzeko. Horixe da apustua eta gehiengo abertzalearen nahia,
|
baina
horretarako adorea eta ausardia behar da.
|
|
|
Salbuespen batzuk badaude, baina oso gutxi, Euskal Herrian eta beste edozein lekutan. Hemen abesbatzetan kantatzeko ohitura aipatzen da,
|
baina
hori munduko toki askotan gertatzen da. Euskal musikan zortziko erritmo ospetsua dago.
|
|
|
" Egibarrek hau esan du, Arnaldok bestea..." betiko istiluaz jendea aspertzen ari da. Alderdietan lau aparatuk agintzen dute,
|
baina
horrek ez du esan nahi jendea ados dagoenik aparatu horiek esaten dutenarekin. Kaleko jendea da mugitu behar dena.
|
|
|
" navarrismo" tik hasi behar dugu. Baliteke Euskal Herriaren nukleoa Nafarroa izatea,
|
baina
hori nafarrek lortu behar dute.
|
|
|
Ondoren, ikastetxez ikastetxe jolasak erakusteko ikastaroak burutu ditugu".
|
Baina
horrekin ez ziren amaitu irakaskuntzako profesionalen eta gurasoen eskaerak, eta horregatik ekin zioten jolasak biltzen dituen bideo honen ekoizpenari.
|
|
|
EAJk garbi dauka autonomia eta autogobernua osatu dituen tresneria ez duela edonoren eskuetan utziko.
|
Baina
hori ez da EAJren esku, zeren eta PPk eta PSE EEk bat egiten badute, eta HB ez bada negoziazioen koordenadatan sartzen, lehendakaria espainola izango da, baita barne sailburua ere.
|
|
|
Oso motz ibili gara denboraz.
|
Baina
horrek hobetu beharreko alderdiak erakutsi dizkigu eta Gabonetarako beste bat kaleratuko dugu. Hemendik euskarri berri horien promozioa egiten badugu, gero enpresek ikusiko dute hor badagoela zabaltzen ari den merkatu bat.
|
|
|
Soilik lehen egunean 4.000 ale saldu genituen.
|
Baina
horrek ahalegin berezia eskatzen du. Komunikabideei zera azaldu dizuegu:
|
|
|
Eta horregatik lehentasunen artean herri aldizkarien laguntzak igotzea izan dugu.
|
Baina
hori baino gehiago ere bada eta sustatze lanen bitartez geure babesa ere eman nahi izan diegu, beraien lana ezinbestekotzat jotzen dugulako. Herrietan sustraituta daude eta, esaterako, aurrera eramaten ari garen irakurzaletasuna bultzatzeko programan lagungarri dira.
|
|
|
' Gizartearen desmilitarizazioa',' gastu militarren desagerpena' eta' soldadutzaren apurketa' dira bilatzen ditugun xedeak. Hamarkada honetan borroka antimilitaristan izan den tresna erabilgarriena, insumisioa alegia, amaitu egingo da,
|
baina
horrek ez du esan nahi bide berriak asmatu ditugunik, zaharrak berreskuratu baizik: gastu militarraren salaketa, bake heziketa, gerra enpresa eta egoitza militarren aurkako ekintza zuzenak eta bake tsuak.
|
|
|
Orduan, lan hau egiterakoan urte asko joan zaizkit bere osaketan, lehenengo hartzaileak edo, nire ikasleak izan dira, beraiekin eztabaidatu baititut zenbait gai.
|
Baina
horrekin batera, beti gogoan izan dut Euskal Herri osoa; halere, nire pentsamendua ezker abertzalean kokatzen dudanez, eta nola nire aburuz ezker abertzaleak pentsamendu anitza izan behar duen, ikerketetan bezala plataformetan ere, bereziki ezker abertzaleari egiten diot eskaintza eta gehienbat bere buruzagiei, irakur dezaten, ea tresna baliagarria zaien eta erabiltzen duten.
|
|
|
Bai, gainera erretorika unibertsalera begiratuta ere, esan behar duzuna behar bada oso gutxi da, eta hari bueltak eman eta indarra eman behar zaio.
|
Baina
hori ez zen gauza berria, mitinlari on batek, sermoilari on batek egiten duena da. Horretarako bai, ahapaldia luzatu egin behar da.
|
|
|
Manipulatzen baduzu inprobisazioa galtzen duzu. Basean izan dezakegu indar handia,
|
baina
hori gora eramateko posibilitaterik ez dut ikusten.
|
|
|
bigarrena gehiago.
|
Baina
hori kontuan hartu gabe guk gure bidea egin behar dugu, guri balio digulako. Modaren puntan egoteaz arduratzen ez dena bakarrik egon daiteke, oharkabean, biharko modaren puntan.
|
|
|
Promoziozko saioetan eta gauza asko nahastuta daudenetan, hori ez da lortuko.
|
Baina
hori lortzea komeni al da. Urtean zenbat aldiz komeni da?
|
|
|
Niri ez dit ezer esaten ETBko programaren ahalegin nagusia enfokea, errealizazio ona... bada. Oso garrantzitsua da hori,
|
baina
hori lantzeagatik galdu behar bada edukiaren barne erritmoa, nahiago dut ez esperimentatu.
|
|
|
Agian izan liteke gizartean zenbait joera politikok ez dutela beste batzuk duten erraztasunik beste erabakigune batzutan egoteko. Proiektuak denei irekitzen dizkie ateak
|
baina
horretan ere badu zeregina Elkarteak, hoztuta dabiltzan horiei sinistarazten, denentzako, azken batean bertsoaren eta bertsolaritzaren proiektua baita.
|
|
|
Artea berez bilaketa prozesu bat baldin bada, galderak egitea bada, ezagutzen denarekin eta arrakasta duenarekin ezin da galdera askorik egin, eta orduan beste zerbaiten bila jo behar duzu. Noski, askoz ere atseginagoa da bestea,
|
baina
horrek ez ninduen asetzen.
|
|
|
Merlin magoak tesi bat du idatzia" The city as an artifact" izenekoa eta Chicagon 5891 urtean defendatua... Egileak leiendetako, oraingo eta etorkizuneko errealitatea aldi bereko egiten ditu,
|
baina
horregatik beragatik pertsonaien askatasuna mugatua da, iraganaldia eta leiendetako gertakariak bezala erremediorik gabeko fatalitatearen menpe baitaude.
|
|
|
Aski kalatxori bat hiltzea, itsasoaren mendekua pairatzeko.
|
Baina
hori ezinbertzea da, zilar bidea hautatuko baitugu beti, edo kalatxoria hilko, eta hala ere berriz itsasoratuko gara." (24 or.)
|
|
|
Leonardoren zein testuri buruz diharduen ezin argitu izan dugu, Lopez Gasenik bezala, lagunentzako, eruditoentzako edo adituentzako bakarrik diren aipamenen klabearen falta sumatzen du irakurleak honelakoetan.
|
Baina
horretaz gain, zer da arteztasun hori, bizkaitarren" zuzentasuna eta leialtasuna" ala iparraldekoen adieraz," sutilitatea". Sarrionandiak sinboloen eta orakuluen mintzaira nola maite duen ikusita, pentsatzekoa da bi arteztasunak izan dituela gogoan.
|
|
|
Kokalekuari bagagozkio, honakoa dakuskegu: " Hiria, dirudienez, Bilbo da,
|
baina
hori gutxienekoa zaigu; hiri guztietan antzekoa baita giroa, eta antzekoa aurki daitekeena." (El Diario Vasco IV) Hala ere, batzuetan hiri urrunetan ere kokatuko ditu kontakizunak: Londresen, esaterako.
|
|
|
Adibide soil bat jartzekotan, ni konforme nengokeela gure hizkuntza, Europan diren hizkuntzetarik zaharrena, legez bizirik jarraitzeko neurriak hartuko balira, gainera gogoan izanik Frantzia eta Espainiako hizkuntzarik zaharrena dela euskara.
|
Baina
horretarako Frantziak bere Konstituzioaren 2 artikulua aldatu beharra duela eta era beran Espainiakoak bere 3 artikulua, horrela izan ezik gure euskararen ukapena zelako eta aldi berean baita ONUren adierazpenarena ere.
|
|
|
Nire liburu honen aipamen soilak ez du ezertarako balio, bertan agertzen nuena ulertu ezik.
|
Baina
horretarako ere elebiduna izan behar.
|
|
|
...ltzendentestua.Bereetorrihandihoriongibideratzendaki, osagaibakoitzaberetestuinguruan egokisartzenetaesaldieitolesbizi biziaematen.Horretan maisuduguFrai Bartolome.Harenlanakirakurriz, kapitulubakoitzatesiantzeragoitikbeheraarrazoitsuetaongimoldatuadagoelaohartzengara.Idazlehonetazhitzegiterakoan, indarradabetiaipatzendena.Izanere, horibere bereadu.Txukuntasuneanedo, nahi bada, dotoretasunean bai,
|
baina
horretan ez dio inork hurrik ematen. Gutxiagoaipatzenbadaere, ezinazpimarratugabeutziharentestuenbesteezaugarribat: argitasuna.Helburudidaktikoabetigogoanzerabileladirudi.Horregatik, moldezaharrekoformabatzukerabiliarren, gurpilonaematendakiesaldieieta hariagaltzeranekezeramangoduirakurlea.Puntuazio markakoraingousadiora egokituzgero, harentestuaindartsua ezezik, garbiaerebada.Sintaxia erelagungarridahorretarako, etabehinetaberriroesanadugunez, beregaraikogainerakoakbainojoskeraberezkoagoetanaturalagoadarabil.Joskeraeuskaldunagoaduela esaten, agian, ezginatekeausartuko, bainalatinarenetaerdarenmoldeetarahain lerratuaezdenaduelaesatenbai...
|
|
|
Batetik planteamendu bera ezbaita gertatzen herrialde penintsularrekin: Hegoaldeko herrialdeek ere beren albistegiadute,
|
baina
horrek ez du ekiditen, aztertzen ari garen albistegietan herrialde horietangertatzen direnek agerpen garrantzitsua izatea (Nafarroaren agerpen txikiari, geroxeagoerreparatuko diogu). Bestetik, argudio horrek baliorik izatekotan, euskarazko kanalerako balioko luke, ez gaztelaniazko kanalerako, azken honetan Iparralderako albistegirikeskaintzen ez dela kontuan izanda.
|
|
|
|
Baina
horiekin batera, badira, halaber, beste mota batzuetako lege eta arauak, ikus entzunezko sektorea bere osotasunean araupetu edota jarduera honi muga berezituak ezarri nahi dizkiotenak. Anbizio handieneko arauketa, dudarik gabe, Kataluniakoa da, non, besteak beste, kable bidez banatutako ikus entzunezko programazioari etatelebista lokalei hizkuntz kuota zehatzak ezarri zaizkion (programazio europarrarinahitaez eskaini beharreko emisio denboraren laurdena, jatorriz katalanez egindakoprogramekin osatua izatea; bikoiztuta edo azpi-idatzita ematen diren programak, gutxienez, katalanez ere emanak izatea; telebista lokalen kasuan, emakidetan, katalanarenerabilera eta Kataluniako kulturari egindako ekarpenaren balorazioa,...) 55 Halaber, Hizkuntz Politikaren Legeak zenbait hizkuntz eskakizun ezartzen ditu, telebistaz gainirratian ere agintzen dutenak, hala nola Kataluniako erakunde publikoek zuzeneangestionatutako irrati eta telebistek normalean katalanez jardun beharra, edo, orokorrean, Kataluniako eremuko telebistek beren produkzio propioaren erdia katalanez egitea,... Beste maila batean, Ikus entzunezkoen Kataluniako Batzordea (CAC) eratzen duenlegeak ere aipamena merezi du56.
|
|
|
Horrela, bada, badirudi ikus entzunezkoetan liberalizazioaren aldeko tesiekaurrera egin dutela Europan, nahiz eta, esan bezala, tentsioan beti ikuspegi babesle edosozialagoarekin. Zerbitzu publikoaren garrantzia onartzen da,
|
baina
horren eremuamugatu eta merkatuaren sorosgarri bihurtu nahi da pixkanaka. Zerbitzu publikoa ezinezko zehaztasunez definitu beharrean kokatzen da finantzaketa publikoa justifikatzeko.
|
|
|
|
Baina
horiekin batera, eta hemen jorratzen ari garen ikuspuntutik, Euskal Herrikobalizko komunikazio esparruaren ikuspuntutik alegia, sistemaren deszentralizazio modua eta ahulezia dira agian horren hutsunerik nabarmenenak. Komunikazio askatasunaren legearen eraldaketak erreferentziak egiten dizkie frantsesaz aparteEstatuan hitz egiten diren beste hizkuntzei, bai eta, modu orokorrean bada ere, horiekbabestu beharrari ere.
|
|
|
telebistek albistegi bat baino gehiagoeskaintzen dute egunean zehar.
|
Baina
hori bezain egiazkoa da, albistegi guztiek ezdutela entzulego bera. Albistegirik kontsumituenak, dudarik ez dago horretan, iluntze gauekoak dira.
|
|
|
konstituzionalismoaren atetik, hain zuzen.
|
Baina
horren aurretik, askatasunaren kontzeptuareninguruko hausnarketa motza egingo dugu, oso maila intuitiboan bada ere. Era berean, utopia eta politikagintzaren arteko harremanaz zerbait esango dugu, politikagintzaren kontzepzio baten alde eginez, baina utopiaren zeregina inondik ere ukatugabe.
|
|
|
Beste aldetik, egia da ahots gabeko giza talde batzuek beren arazo, ideia etaborroken berri eman ahal izan dutela Internet en bidez. Eta horrela mundu osokobabesa eta elkartasuna lortu dutela.
|
Baina
hori une eta zirkunstantzia jakin batzuetan gertatu da, eta gero eta zailagoa da horrelakorik berriro gertatzea, komunikazio mota hori gero eta kontrolatuago dagoelako: botereak azkar ikasten du.
|
|
|
Irtenbideerraza nuen, Fisikako gairen bati buruzko ikergairen bat aukeratu eta lan akademikohutsa egin, Txillardegiren omenez egina zela esan, eta kito.
|
Baina
horrek ez ninduenasebetetzen. Zerbait bereziagoa merezi zuen.
|
|
|
Praktikan, nahimen hori, indibidualitatea, alegia, ezabatuegiten baldin bada, gehiengo inmentsoa ez ezer erabakitzeaz eta ez hautatzeazarduratzen ez bada, eta artalde hutsa bada, zerk justifikatzen du egiaz Iraultza etaIraultza ondoko sistema hau guztia? Sistema legitimatzen duena, gizabanakoarennahimena omen baita;
|
baina
hori kontrolatzen eta ezabatzen ahalegintzen da sistemabera! (Alderdi politikoak, hasieran luzaro debekatuak egon direnak mendebalekodemokrazietan, nahimen indibidual librearekin elkartezinak zirelako, orain nahimenbanako horiek ordena txukun batean, hots, kontrolpean bideratzeko tresnak baizik ezdira)...
|
|
|
Hura den proiektua bera den proiektu bihurtzea.
|
Baina
hori gertatuz gero, maiteak, maitaleak maite zuena izateari utzi egiten dio, eta maitalea bere ni soilarekin aurkitzenda berriro, bakardadean. Maitasuna etengabeko konfliktua da.
|
|
|
Bere desengainu amodiozkoaren ondoren, nahiko zakar etaerdeinuzkoak bihurtu dira Kierkegaard-en testuak emakumeari buruz.
|
Baina
hori bestegai bat genuke.
|
|
|
Absolutua giza espirituaren irrika bat da, eta (horregatixe!) askotan nortu edo nondu egiten dugulaesango du Leturiak (kasu honetan giza bizitza sentimentalaz diharduela; erlijio batzuetako absolutu nortuedo nonduez ere berdin esango luke agian, Txillardegiren beste testu batzuek pentsaraz diezaguketenez).
|
Baina
hori eginez, ezabatu egin dugu absolutu zen bezainbatean.
|
|
|
Primo de Rivera-ren pentsamenduan, nazioaren baitan hizkuntzarena bigarrenmailako funtsa da (Primo de Rivera 1952: 86),
|
baina
horrek ez du esan nahi huskeriahistorikoa denik, hain zuzen, unidad de destino en lo universal, hartan tresna praktikooso baliagarria eta bateratzailea izan baita gaztelania.
|
|
|
Frankismo osoa zegoen ados, Espainia Berriak hizkuntza ofizial bakarra beharzuela, eta berori ezarri egin behar zela esatean (II. Errepublikak egindakoa ezabatuz);
|
baina
horretarako metodo, erritmo eta prozeduretan ez ziren guztiak irizpide berekoak.Irekitxoenak ez zeuden konforme lehendik, inolako gatazkarik gabe, indarrean zeudenerabilpen ohitura eta jokamoldeak beste gabe mozteko.
|
|
|
Gaztelaniaz baliatzen zenmunduak hainbat urrats eginak zituenez, hizkuntz arloan bertan sorraraziko zuenetenketarik nabarmenena etxe eta familia askotako transmisio hizkuntza bestelakatzenhastean.
|
Baina
horrekin batera, aramaioarren irudimen mundua ere gero eta, aberastu, ago agertuko zen. Sistema espainiarraren asmo uniformizatzaileekin batera, kultura, sinbolismoa eta herri imajinario orokorra bera larriki zauriturik geratuko ziren16.
|
|
|
Zentzu honetanmintzo da Kojeve denbora historikoan etorkizunak duen lehentasunaz.
|
Baina
hori ezda aski. Demagun une hartan bertan beste nerabe erromatar bat dabilela txango, mundua mendean hartzea amets, edo megalomano bat, adiera klinikoan, proiektu batdaukana, Zesar-ena bezalakoa.
|
|
|
–Bai, jakina, joan zen zorionez,
|
baina
horrek ez du esan nahi ahaztu behardenik.
|
|
|
Esan beharrik ez dago, Estatu sortu berriak ez zuela oraindik Antzinako Erregimenaren hezkuntza eraikuntza ordezkatzeko mekanismorik;
|
baina
horren suntsitzea bultzatu zuen.
|
|
|
gauzatu ez arren. Irakaskuntzaren askatasuna ez zen ito133,
|
baina
horrek Estatuak ezarritako egituraren barruan aurkitu behar izan zuen bere espazioa. Adibidez, nahiz eta irakaskuntza pribatuan irakaskuntza uniformeari buruzko inongo agindurik ez egon aldiz, askatasun osoa izango zuten zentro pribatuek, irakaskuntza publikoan gertatzen ez zena,, las reglas de buena política?
|
|
|
|
Baina
hori ez da, ez, neutralki modernizatze prozesuari erantzuteko eraginkortasuna bilatzen zuen neurri hutsa272; Hobsbawn ek273 egiten duen analisi orokorraren arabera, hauxe esatera iritsiko ginateke: Estatua eta honen kontrolpean dagoen lurraldeko populazioa finkatzea dugu helburua; Estatu espainiarrak espainiarrak omen ziren herritarrekin harreman erregularra sortzen zuen bere ordezkarien bidez (postaria, soldaduak, polizia, irakaslea,...), eta harreman hori eta harremanean sortzen zen komunikazioa, hizkuntzaren bidez gaztelaniaren bidezizango zen nahitatez.
|
|
|
Gauza onak gogoratu eta aurrera!
|
Baina
horrek ez zuen jada ezertarako ere balio: ordurako Txemak bazekien bere neskari buruzko pentsamendu baikor gehienak usteldu egiten zirela errealitatearen ukitu soilarekin, nola erditik ebakitako sagarrak kolore marroia hartzen duen airearen kontaktuan.
|
|
|
Bai, Mary ere galdu zenuen, baina emazteak berak hala erabakita! Jokoan galdu zenuen, bai,
|
baina
horren berri izan orduko, Maryk herritik alde egin zuen. Ez zuretzat eta ez Allisentzat.
|
|
|
Eiderrek ez zion bere bizitza osoan inmentsitateari buruz berba egin, ezta hondartzako lehen aldi hartan ere. Berak zerbait handia eskaini zion, bai, akaso lortzeko konplikatu samarrak ziren opariak;
|
baina
horrek ez zuen esan nahi itsaso zabala paketetxo batean sartu eta zinta batez lotuko zuenik. Ez.
|
|
|
Txemarekin ibiltzen hasi eta urte bat edo bira izango zen, bai, eta hark ere begi dizdizariak zituen.
|
Baina
horrek ez du zerikusirik idazten ari naizenarekin.
|
|
|
|
Baina
hori laster gertatuko zen, etorkizun hurbil batean. Orain Derryko liburutegian zegoen, esku urduriz urtebete lehenagoko egunkarien orrialdeak pasatuz.
|
|
|
Inoiz ez bezalako zirrara nabaritu dut, lepotik hasita hanken puntetaraino joan zaidana, gure sabelek elkar ezagutu dutenean.
|
Baina
hori hasiera baino ez da izan, azkar inguratu bainau bere hankekin, eta pubisaren korapiloetatik lotuta geratu gara, bakoitzak bere ondokoa besoekin ahoraino erakartzen zuen bitartean. Gure mingainek bat egin dute, eta hortik aurrera zurrunbiloa etorri da.
|
|
|
depresio batek suizidiora eraman zuen.
|
Baina
hori arrazoi bat aurkitu nahiaren barruan kokatzen da, eta normala zen, beraz, Maiteren egoera. Eider beste edonoiz hil balitz ere, post mortem analisia berdina izango zen bere amaren ikuspegitik:
|
|
|
Eta horregatik burua altxatu eta gora egin dut begiekin, eta oraindik beste hamar maila edo ikusi ditut nire pausoaren zain, eta abioiko atea zabalik. Eta hau ere, idazten ari naizen hau ere, kursia iruditzen zait;
|
baina
hori orain, ze eskailera erdian aurkitu naizenean ez zait hala iruditu. Kontua da, eta horretara noa, nire aurreko maila bakoitza etorkizun eta errealitate altuago batera eramango ninduen bidea begitandu zaidala:
|
|
|
edan, edango zutela, eta ahal zen heinean arazoak ahaztu ere bai. Eta hitz egin ere nahikoa eta aukeran,
|
baina
horrek ez zuela Txemaren eguneroko tristura lausotuko, ezpada alderantziz, zeren pena hori eragiten zioten oroipenak izan baitziren hizpide garagardoz betetako arratsaldean, eta modu horretan Eiderren irudia berritu eta berpiztu baino ez zutela egiten. Esana zion Jabiri, eta honek ulertu ziur aski, baina Txema zen berbetan jo eta dale ibiltzeko beharra zuena.
|
|
|
Hori argi geratu zen heriotzaz geroztik, Txemak ez baitzuen beste inor bere konfiantza eskaintzeko. Jabi ez bazen,
|
baina
hori beste kontu bat zen. Parrandarako eta ondo, eta futbolaz edo sexuaz hitz egiteko.
|
|
|
Eta agian horrek egoera gogor samar batzuk ekarri zizkion, boteprontoan Eider damura eraman zutenak.
|
Baina
hori askatasuna bilatu nahiaren ordaina da, pentsatu zuen Txemak. Ezinbestean gainera, norbera izatearen bilaketan gauza batzuek mina ematen dute.
|
|
|
Izan ere, jauregian urteetan izan dugu gizon jakintsu bat, jaun Marcel Dibarsoro zeritzana, duela hilabete guti batzuk hil zena, goian bego...; bada, jaun Marcel gure etxeko mutilen prezeptorea izan zen, eta hark irakatsi zidan euskal berboak gordetzen duen altxorra; eta harrigarria da, zeren eta, euskaraz mintzatzen garen bakoitzean, logika eta matematika mintzatzen ari baitzaizkigu bide batez, ezkutuan bada ere, berboaren baitarik eta berboaren muinetik...
|
Baina
hori ere irakats diezazuket, nahi baduzu, bertze egun batean...
|
|
|
|
Baina
horren argitzeko, natorren betikorat, eta derradan ezen, nola aurkako grinen jokoan eta erlazionean aurki baitaitezke gure hainbat egiteren arrazoinak, bai agerikoak eta bai ezkutukoak ere, hala, ondorez, berdinzki erran niezazuke ezen harrokeria eta handiustea, frankotan, apaltasun iduriko baten mozorropean ezkutatzen dela, non eraikitzen baitu aldi berean banitateak eta ponperiak ere bere habia... Eta, baldin dudaren bat banuen, ederki joan zitzaidan Indietarik itzuli nintzen urtean ez, hurrengoan, noiz eta Uraitzeko ortzegun sainduko prozesionean egon bainintzen.
|