|
2001
|
|
|
Orain musika etnikoa eta folka ere beste musika askorekin nahasten da. Gerora begira, beste zonaldeetatik erritmo, melodia... elementuak hartuko ditugu,
|
baina
hizkuntza batek badu bere musikalitate inplizitua eta hizkuntza izango da musika bereiztuko duena.
|
|
2002
|
|
|
Nafarroa bera kontutan hartzen badugu hiru hizkuntza ditugu, eta azken urteotako emigrazioa kontuan hartuta, hiru baino gehiago.
|
Baina
hizkuntza bat baino gehiago eduki, Euskal Herriaren mamia euskara da, hori da gure nortasuna aberasten duena.
|
|
|
Azaldutako adibidea nahiko laburra da, eta garatzeko ez da metodologia berezirik behar,
|
baina
hizkuntza baten morfologia bere osotasunean deskribatu nahi denean, metodologia egoki bat erabiltzen ez bada, lana amaiezina izan daiteke.
|
|
2003
|
|
|
Horren inguruan, puztuki handia puztu zen gure gizartean.
|
Baina
hizkuntza bat ikastea gauetik goizera lortu ezin den gauza dela ikusirik, husten hasi zen puztukia. Ikasle askoren utziera ez ezik, argiro agertu zen irakasle askoren norabide aldaketa ere.
|
|
2009
|
|
|
Ikusmolde honen araberako hizkuntza politika da gizarte osoaren elkarbizitzarako aberatsena, ez da dudarik.
|
Baina
hizkuntzaren bat edo hiztun elkarteren batentzat baldin bada halako politika beste ezein hizkuntza edo hiztun elkarterentzat baino beharrezkoago, euskara eta euskal hiztunentzako da beharrekoa. Gauzak daudenean egonda, aldaketa larregirik gauzatu ezean, lasai egon baitaitezke bai gaztelania baita gaztelaniaren hegemonian patxada hartzen dutenak ere!
|
|
|
Mugimendu eta kolpeok ez dira beti berdinak, letra eta hitz multzoen araberakoak baizik, aldian azkarrak, aldian geldiagoak; batzuetan hitz multzo luze samarrak hartzen dituzte, bestetzuetan hitz multzo laburragoak.
|
Baina
hizkuntza bateko eta besteko letra eta hitz multzoak ez baitira berdinak, begiek ere ez dute berdin funtzionatzen euskaraz, gaztelaniaz edo frantsesez.
|
|
2011
|
|
|
–(?)
|
Baina
hizkuntza batek bere jatorrizko hiztunen komunitatea galtzen duenean, berreskuratzeko lana ikaragarri zaila da; dena den, Australiako aborigenen hizkuntza batzuekin ikusi den bezala, ez da ezinezkoa?. David Crystal, Hizkuntzaren iraultza, 2007, Erein, 65 or.
|
|
2012
|
|
|
Ikasi daiteke, baina ez ama hizkuntzaren mailan. Interneti esker hizkuntza guztiak eskura ditugu gaur egun,
|
baina
hizkuntza bat benetan ikasten da bertakoekin hitz eginez, hizkuntzaren barne ezagutza beraiek emango dizutelako, ñabardurak, esaera jatorrak… Gure lanak eskatzen du hizkuntzaren logikan eta pentsamenduan sartzea, hizkuntzak atzetik kosmobisio bat daukalako eta hori barneratzeko bertatik bertara ezagutu behar da. Horregatik nahiko nomada da gure lana, ikasitako hizkuntzak adina herrialde bisitatu behar dituzu, inbertsioa eskatzen du horrek… Zaila da nork bere hizkuntza menperatzea, erregistro guztiak menperatzea, beraz gainerakoak… Horregatik dago hain interprete gutxi, nahiz eta lehen zuen kutsu elitista galdu duen diplomatikoen seme alabak izan ohi ziren interprete, gerrako umeak, jende oso kosmopolita….
|
|
|
Aditza, batez ere. Horretaz ondoen publizitatean dabilena jabetuko da, edo kazetaritzan titularrak, argazki oinak, edo esaldi laburreko elkarrizketak itzultzen dabilena… Diskurtsoa luze denean, beti dira nominalizazioak eta beste,
|
baina
hizkuntza batean eremu asko dira laburtasuna nahitaezko dutenak. Aditz trinkoak soluzio handiak dakartza.
|
|
|
gaitasunaren hedapena etaerabileraren bilakaera.
|
Baina
hizkuntza baten transmisioa hori baino gehiago erebada. Izan ere, lehenengo sozializazioa eta lehen hizkuntzaren (L1) ikasketaeskutik helduta doaz, edo, nahiago bada, lehen hizkuntzaz jabetzea sozializaziozabalagoaren atal bat baino ez da (Martinez de Luna, 2009:
|
|
2014
|
|
|
Jatorrizko herrialdean ikasketak eginda, gurean lana errazago aurkituko dutela uste dute,
|
baina
hizkuntzak batetik eta ikasketak balioztatzeak bestetik, egitekoa zailtzen dute. Balioztatzea oso prozesu luzea eta garestia dela, eta gehienetan gaitasun proba eginarazten dietela argitu du Dacougnak.
|
|
2015
|
|
|
–hazi? hitzak nondik lortu (normalean maiztasun altukohitz orokorrak dira, baina funtzio hitzak izan gabe eta beste hizkuntzetan esanahirik ezdutenak), bilatzaileek behar den hizkuntzako testuak soilik itzultzea nola lortu (bilatzaileenaukera baliatu ohi da,
|
baina
hizkuntza batentzat ez dagoenean hizkuntza iragazteko hitzakgehitzen zaizkio hitzen konbinazioari),, hazi, hitzen zerrendaren luzera (luzera oso ezberdinakerabiltzen dira lan ezberdinetan), konbinazioen luzera (2 eta 4 artean erabili ohi da), zenbatbilaketa egin (5.000 eta 30.000 artean egin izan dira), emaitzetatik zenbat jaitsi (lehen 10aknormalean)...
|
|
2017
|
|
|
Esan gabe doa badaudela beste interes eta helburu batzuk ere nazio burujabe baten alde ahalegintzeko.
|
Baina
hizkuntza baten balio etiko, ekologiko, kultural, historiko eta politikoak aintzat hartuta, guk uste, nazionalismoaren gainerako tasunak guztiz axaleko kontuak dira. Ez dira muin muineko auziak57 Hizkuntzaren eskutik kultura nazional eta publiko oso bat sozializatzen da, eta kultura horren altzoan formazio sozial bat eratzen da bere ekonomia eta guzti.
|
|
2018
|
|
|
Artieta eta Mendieta herrien izenak, Ygaña ataka, Ulibarri auzoa eta abar. Ziur aski, euskara eta gaztelania luzaroan biziko ziren elkarrekin inguru horietan; nagusi izango zen elebitasuna,
|
baina
hizkuntza bateko edo besteko elebakarrak ere egongo ziren.
|
|
|
Artieta eta Mendieta herrien izenak, Ygaña ataka, Ulibarri auzoa eta abar. Ziur aski, euskara eta gaztelania luzaroan biziko ziren elkarrekin inguru horietan; nagusi izango zen elebitasuna,
|
baina
hizkuntza bateko edo besteko elebakarrak ere egongo ziren.Hizkuntza giro horretan, 1682ko azaroan, Artziniegako Ermandadeak romancerik ez zekien prokuradore bat aukeratu zuen Arabako Biltzar Nagusietara joateko. Horren ondorioz, Biltzar Nagusiek gaztelaniarik ez zekiten prokuradorerik ez bidaltzeko agindu zieten Arabako Ermandade guztiei.
|
|
|
Iduritzen zaigu datorren urteetan oraino gertakizun hau errepikatu behar litaikeela, beharbada beste modu desberdin batez, nonbait olerkien irakurketak, idatzitako mintzairetan atxikiz,
|
bainan
hizkuntza batek bestea ez dezan jan, kongresuko idatzi eta erran guziak bi hizkuntzetan espresatzea behar beharrezkoa litezkeela sentitzen dugu!
|
|
2019
|
|
|
Bide horretan aro digitalaren garapenarekin atzigarri bihurtu dira orain arte soilik elite batzuen hainbat komunikazio modu izan direnak, eta hori da, zalantzarik gabe, duten erakargarritasun nagusietako bat.
|
Baina
hizkuntza batek, bide berri eta demokratizatu horietara iritsiko bada, software apur bat du (telefono adimendunak izan daitezke salbuespen nagusia, baina datu falta dela eta, azterketatik at geratuko da). Software euskarria kuantifikatzeko hiru egoerako hierarkia sinple bat erabili dugu, egIdSen alfabetazio maila ezartzeko egiten den galdetegiarekin bat datorrena gutxi gorabehera.
|
|
|
Azken heriotza honek zer pentsa eman dit: azken hiztunekin goibeltzen gara,
|
baina
hizkuntza baten heriotza, beharbada, azken aurreko hiztuna hiltzen denean genuke egiaztatu, bizirik dirauen bakarra norekin hitz egin gabe gelditzen denean. Solaskide posiblea ingurukoa bazuen eta begiko bazuen, betiere.
|
|
|
Orotariko deitzen dugun euskal hiztegi erraldoi bat daukagu, harro egoteko modukoa,
|
baina
hizkuntza baten aberastasuna ez da neurtzen hiztegian bildutako hitzen kantitatearengatik, haien eufoniagatik, originaltasunagatik, exotismoarengatik, kanpoko eraginei aurrera begiratzeko balizko balio faltagatik... Hiztunok eta literaturak (hiztegiari eta hizkuntzari ateratako zukuak) ematen dizkiogu hizkuntzari kalitatea, sakonera, joritasuna; guk egindakoa urrutira eramateko gaitasunak eta urrutiko oihartzunak etxera ekartzeko maisutasunak.
|
|
2021
|
|
|
Badirudi horren guztiaren atzean datzan pentsamendua hau dela: itzultzaileak lor dezakeen bertsiorik fidelena kopia da,
|
baina
hizkuntza batetik besterako aldaketa terapeutikoa izan dadin, atzerriratu, norberaren ingurutik distantzia hartu eta itzulpen prozesuan gertatzen diren galera nahitaezkoak onartu behar dira, emozionalak zein hizkuntzazkoak izan.
|
|
|
Euskararen zabalkundeak dituen oztopoen diagnostiko konplikatuaren lekuan gaztelania jarrita konformatzen gara.
|
Baina
hizkuntza bat, gaztelania kasu honetan, ezin da definizioz beste baten arerio izan. Eta herri bezala nozitu dugun egoera politikoak edo errepresio kulturalak ez dira gaztelaniaren aginduz etorri.
|
|
2022
|
|
|
hoberena, murgiltzea dela.
|
Baina
hizkuntza batean murgiltzeko ondoko batek ez dio gaina hartu behar. Murgiltzea bakarrik posible da hiztun gaiei egiazko aukerak emanez, esparru guzietan abantzu derrigortzeraino, neurri konkretuak hartuz:
|
|
|
Ez dakigu,
|
baina
hizkuntza batean hiztun oso izateak esan nahi du ahoz ongi moldatzen dela ikasle hori, bai eskolako eginkizunetan, bai kanpokoetan. Euskarari dagokionez, ezinbestekoa da, erabilerara jauzi egiteko.
|
|
2023
|
|
|
Bultzada subjektibo hori, alabaina, nekez sortuko da euskararen erabilera hain nabaria ez denean.3 Euskararekiko aldeko sentimendua erakutsi arren, benetan zaila da migratzaile batek halako eremuetan euskara ikastea, are gehiago herri mugimenduetan euretan ere gaztelania edo frantsesa nagusi direnean. Etorri berritan bertako hizkuntza ikasi beharra dago;
|
baina
hizkuntza bat baino gehiago egonda, nondik hasi?
|