|
2000
|
|
|
1994an Goierriko lau herritan jarri zituzten kontenedore horiak proba moduan eta iazko maiatzean Urola Garaia eta Goierri eskualdetako beste herrietara zabaldu zituzten. Honela, 1998ko uztailerako 230 kontenedore
|
zeuden
. San Markoseko Mankomunitateak ere esperientzi pilotu bat jarri zuen martxan duela bi urte eta egun 500 edukiontzi daude Donostialdean.
|
|
|
Eta herrian pixka bat zabaldu zen, Txomin ere bertsotan aritzen omen zela. Gainera errezildar batzuk
|
zeuden
Berrobin apopilo, fabrika batean lana egiten zutela eta haietako bat oso bertsolari ona: Sebastian Loidisaletxe.
|
|
|
«espanglish»a, alegia, XX. mendearen hondarrean sortua, ingelesa eta espainiera batzearen ondorioz. Emeki emeki, arrotza egingo zaien herri zabala bistaraziko zaie eta, aurrera egin ahala, gogora ekarriko dituzte beren oroimenean ahantzita
|
zeuden
elementu franko. Halaxe, gizonak gero eta jarrera iheskorragoa erakutsiko duen neurrian, emakumeak bertan atzemango dituen elementuak bereganatuko ditu.
|
|
|
Gure nahia, berriz, borroka euskal herri txikietara eramatea izan zen. Euskaldunak han
|
zeuden
, baina ez zuten euskaldun izatearen kontzientzia. Orduan kontzientzia eramatea izan zen gure xedea.
|
|
|
BBK eta Kutxa bere Airtel eko akzioak saltzeko aukera aztertzen ari dira, euskal kutxetako iturriek aldizkari honi egiaztatu diotenez. BBKren akzioak(% 4,76) eta Kutxarenak(% 4,01), 1999 urtea amaitzerakoan, 350.000 milioi pezetatan (14.000 milioi libera) balioztaturik
|
zeuden
(190.000 BBK k eta 160.000 Kutxak). Balioztapen hori British Telecomek Airteli buruz egindakoa da, eta horren arabera operatzaile horrek lau bilioi pezetako balioa du.
|
|
|
Azkueren «Diccionario Vasco Español Frances»en argitalpena modu orijinalean kontatu duzu, Tours-eko moldiztegian kokatuz. Soissons Reimsetik «Gerla kronika bat» helarazi duzu, Gurs en gatibu
|
zeuden
sei mila bat euskal herritarren kronika ere bai eta horrela beste hainbat. Era horretan sortu dituzu kronika asko.
|
|
|
Era berean, izurriteak gertatzen zirelarik ikerlariek honako irakurketa egiten zuten: «Lehen hamar su
|
zeuden
eta orain bortz, populazioaren erdia bizi da». Baina ez zuten kontuan hartzen gelditzen ziren su horietan ere populazioa jaitsi zela, familian senide batzuk hil zirelakotz.
|
|
|
Fiskaltzak, honetan ere, gogor jo zuen bizirik atera zirenen aurka, haien zoritxarra areagotuz. Ni soziologian erabilitzen diren hainbat teknika estatistikez baliatu naiz eta orain arte
|
zeuden
zenbait datu hutsune konpondu ditut. Zergen bidez populazioaren zenbaki galduak berreraiki ditut.
|
|
|
Azkenengo honek, Sociedad Fronton Kursaal Bilbainoren gerente zenak, irabazi zuen deialdia. Bere proposamenean, pilotalekuan aldaketa handiak aurreikusita
|
zeuden
. Pilotaleku zaharra zegoen tokian, beste bi pilotaleku eraiki behar ziren, bata estalia eta bestea irekia.
|
|
|
Garapenerako eragozpen larri bihurtu denetik zorrak izan duen bilakaera ikusi besterik ez dago. 1970ean, zorra 68.000 milioi dolarrekoa zen, herrialde hauek erabateko garapen aro batean murgildurik
|
zeuden
, eta 60ko eta 70eko hamarkadak itxaropentsuak izan ziren. 70eko hamarkadaren amaieran zorra 577.000 milioi dolarretaraino hazia zen.
|
|
|
Zorra ordaintezina bihurtu zen, eta halako neurrietara iritsi zen non garapenerako eragozpen nagusi bihurtu zen. Hamarkada horretan, garapen bidean
|
zeuden
herrialdeek 1,3 bilioi dolarretako faktura ordaindu zuten, zorraren zerbitzuaren ordainetan (edo interesetan). Hala ere, hamarkadaren amaieran (90eko hamarkadan) zorra 1,42 bilioi dolarretara igoa zen.
|
|
|
Besteak beste, 1973ko eta 1979ko petrolioaren igoerek ere lau eta bi aldiz handiagoa hurrenez hurren zerikusi handia izan zuten. Horren guztiaren ondorioz, garapen bidean
|
zeuden
herrialdeek ez zuten beste irtenbiderik, dena geraraztea edo geroz eta kanpo zor handiagoan sartzea.
|
|
|
Adan galbidean jarri zuena sagarra izan zela zioen eta bere sinesmenen arabera sagarra bekatuaren parekoa zen. Sagardoa sagarretik ateratakoa zenez, eta euskaldunentzat esklusiboa zenez, euskaldunak zoratuta eta madarikatuta
|
zeuden
|
|
|
Aurreko egunean beratzen utzi zen patsarekin berriz, dolarea bete eta eman beharreko hiru edo lau kolpeak eman zitzaizkion, kolpe bakoitzeko patsa atera eta sartuz. Behin hori egin ondoren, patsa lehorra hartu eta zakutan sartu zen eta bitartean garbituta
|
zeuden
sagarrak txikitu eta patsa arratsalderako beratzen utzi zen. Arratsaldean beratzen zegoen patsari zegozkion kolpeak eman eta patsa lehorra zakutan sartu zen.
|
|
|
Horretarako bibliografiara jo dute batetik. Hiztegi orokorrez gain, aurretik eginak
|
zeuden
hainbat bilketa lan ere izan dute oinarri eta baita gaiaren inguruko artikulu batzuk ere. A. Perez Bilbaoren «Bermeoko herri hizkera», Bernardo Estornes Lasaren «Erronkariko uskararen hiztegia», Edurne eta Amaia Alustizaren «Zegamako despektiboak» artikulua, «Aizu! »n Karlox Barrentsorok idatzitako «Euskaraz ere baditugu irainak», Iñaki Martiarturen «Zubererazko irain bilduma» argitaragabea edo Covadonga Garciak berak osatutako eta oraindik kaleratu ez den «Bizkaierazko irain bilduma» dira erabilitako iturri batzuk.
|
|
|
Beste behin Azpeitiko zezen plaza osoa bete zen: apustu bat egin zen elbarri
|
zeuden
gure osaba eta bere alabaren alde. Eta nik eta beste lagun batek Iurrebaso ezagunari jokatu genion apustua, eta bion artean irabazi.
|
|
|
XIX.mendearen bukaeran zaldi lasterketak desagertzear
|
zeuden
. Gero eta jende gutxiago hurbiltzen zen hauetara eta sariak ordaintzeko ere ez zegoen dirurik.
|
|
|
Abokatuen ustez, traba hori Larreren desagertzea da. Izan ere, sumarioan
|
zeuden
167 froga datuetatik 130 desagertu dira. Bestalde, 17 urte iragan ostean zer argitu dezakete lekukoek?
|
|
|
Nekazaritzan aldiz, konta ezinak dira egin dituen lanak. Lurra prestatzetik hasi eta uzta bildu arteko zereginak bere gain
|
zeuden
. Errotarako eta azokarako bideak ere ondo ezagutzen zituen.
|
|
|
80ko hamarkadaren amaiera aldera berdintasun eredua ezarri zen AEKn. Eredu horren arabera, lortutako bitarteko ekonomikoak Euskal Herri osoko euskaltegietan berdintasunez birbanatu dira geroztik, batetik bestera
|
zeuden
aldeak murriztuz. Bada, sistemaren balorazio baikorra eginik ere, AEK barruan lanak eta ardurak ezberdinak izanik, berdintasun ereduak moldaketak jasango ditu etorkizunean.
|
|
|
Topatutakoen artean asko puskatuak
|
zeuden
eta beste batzuk desagertu dira. Batetik, industu aurreko babesa falta da.
|
|
|
Hamar lagun hauek aurrez finalerdietarako sailkatuak
|
zeuden
6 bertsolariekin egin zuten topo; Asier Iriondo, Zigor Enbeita, Nagore Soroa, Asier Otamendi, Oihane Perea eta Rikardo Gonzalez de Duranarekin, alegia. Finalerdiak martxoaren 31n Laudion eta apirilaren 1ean Aramaion burutu ziren.
|
|
|
Duela ia 20 urte, 1982ko urrian, Gasteizko" Zapa" kaleko euskaltzale lagun talde bat bildu zen bertso eskola sortzeko asmoz. Asmoa ez zen soilik bertsolaritza lantzea, baizik eta ordura arte nahikoa sakabanatuak
|
zeuden
euskaldunak bildu eta euskara kale taberna plazetara ateratzea. Araba aldean bertsolaritzaz gehien zekienarekin harremanetan jarri ziren, Abel Enbeitarekin.
|
|
|
1992an (sarean milioitik gora zerbitzari
|
zeuden
) Internet Society sortu zen, sarea teknikoki koordinatzeko agintaria izango zena. Ordenagailu pertsonalen hedatzearekin eta www herritarraren lehen nabigatzailearen (Nosaic izena hartu zuen, 1993an sortu zen) merkaturatzearekin, sarean nabigatzeko unea heldu zen.
|
|
|
Alemaniako Erromantizismoaren baitan, herri ipuingintza eta poemagintza biltzeko xedea zuten. Hesse eta Rhin inguruak frantsesen esku
|
zeuden
garai haietan eta gizarteko klase altuek kultura frantsesa zuten gustuko eta hura lantzen zuten, alemaniar kulturaren kalterako. Erromantikoek ordea, azken hau jaso nahi izan zuten, eta horretan saiatu ziren baita ere Grimm anaiak.
|
|
|
ARE gehiago, euskal gizartean bildutako indarrak PPko gobernua mugiarazi egin du, jasotzen ari zen presio sozial eta politikoak hainbat mugimendu egitera behartu du, inmobilismoaren irudia apurtzeko besterik ez bada ere. Hor dugu gaixo sendaezinen kasua, edota irletan eta Afrikan barreiaturik
|
zeuden
presoak, edo azkeneko" 105 presoen mugimendua". Bai, nahiz eta PPko gobernuak etsipenera eraman nahi gaituen diskurtsoa erabili (ez dugu presiorik onartuko, egiten dena alferrikakoa izanen da...), Euskal Herritik eragiten zaion presioa eraginkorra da.
|
|
|
Carlos Iriarteri esker baino ez zuten askatu. Anartean ordea, egoeraz baliatu zen ziega zaintzen
|
zeuden
soldaduen marrazkiak egiteko. Beste behin, gerra berean Paris bonbardatzen ari zirela, judutarren artean bizi izan zen Panteoian.
|
|
|
Ohar edo gogoeta horiek hiru zati oso garbitan banatu zituen Mir ek. Lehenengoan, beroan idatzitako esaldi irakurtezin eta erabat ulertezinak
|
zeuden
. Bigarrenean, esaldi ulergarriak bazeuden ere, egilea lotsati sentitzen zen.
|
|
|
Beste 28 hautagaien artean izan da aukeratua Guggenheim museoa. Horien artean, Espainiako hiru
|
zeuden
: Gironako Zine Museoa, Gijongo Ferrokarrilena eta Bartzelona Hiriko Historia Museoa.
|
|
|
Lehenengo bertso eskolak martxan jarriak
|
zeuden
, bata Patxi Goikolearen eskutik Leintz bailaran eta bestea Juanito Dorronsoronetik Zumaian. Bertsolari gazte hauei irtenbide bat eskaini eta bertso eskolen lana zabaltzeko laguntza eske jo zuten Gipuzkoako Foru Aldundira, eta besteak beste Imanol Murua medio, lehenengo eskolarteko bertsolari txapelketa antolatu zen 1981ean.
|
|
|
Horren harira, ezustea izan zen Elvira Lindok" Manolito lau begi" egiteko eskubideak Ados i eman izana, zuekin lehian
|
zeuden
konpainiak hain ezagunak izanda....
|
|
|
Londresen esaterako, hori oso hedatua dago auzo guztietan. Budapesten egon nintzenean ere 400 taldetik gora
|
zeuden
; egin kontu, txotxongiloak egiteko bakarrik bi antzoki zituzten, eta noski, eskaintzak eskaria hezi eta elikatzen du. Horregatik diot antzerkia matematiken pare eman luketela eskoletan.
|
|
|
Gainera, OCDEko herrialdeen eskuetan dagoena kontatu behar da, kontsumitzailerik garrantzitsuenak baitira. Horrela, 1999 urte amaieran, erreserba horiek 3.860 milioi upelekoak ziren, eta horietatik 2.636 milioi estatuen esku
|
zeuden
, eta gainerakoak petrolio enpresen esku.
|
|
|
Aurtengo datuen arabera, 0,42 ibilgailu dago egun Bilbon biztanle bakoitzeko, orain bost urte 0,37 ziren bitartean. Guztira 2000ko apirilean 149.258 ibilgailu
|
zeuden
. Horietako bakoitzaren jabeak zerga bat ordaintzen du:
|
|
|
Gasteizen guztira 971 aparkaleku daude lur gainean, lur azpian berriz, 3.079 ibilgailuentzat dago lekua. Iaz 105.366 ibilgailu
|
zeuden
hirian, orain bi urte berriz, 97.886 Pertsonako 0,48 ibilgailu dago bertan eta 1,37 familia bakoitzeko. Iazko ibilgailuen kopuru osotik, 84.456 ziren autoak, 11.265 kamioiak eta 326 autobusak.
|
|
|
Hiriaren erdialdean eta Grosen gainera, 5.300 aparkaleku daude OTAko zerbitzuaren baitan. Guztira iaz 66.736 kotxe
|
zeuden
Donostian, aurreko urtean baino 1.398 gehiago. Guztira, etxebizitza bakoitzeko 0,86 auto.
|
|
|
Arrazoia da herrietako udal politikan garatzen diren harremanak oso bereziak direla. Durangoko Jesus Mari Pedrosa zinegotzia hil zuten unean, esaterako, Zarautzen alderdi politiko guztiak barne batzordean
|
zeuden
; PP barne. Zumarragan, adibidez, PSE EE.
|
|
|
Partidarik onenak orduan ikusiko liratekelako. Orain ikusi dugu, bi talde daudelakotz, sailkatu gabe geratu direla finala jokatzeko irrikitan
|
zeuden
pilotari batzuk. Azken urteotan jendeak Eugi Beloki finala ikusi nahi du eta horiek bidean geratuko balira, finala Arretxe Errandonea edo horietakoren bat izango litzateke.
|
|
|
Orain oso desberdina da; orain pilota eramaten da herri bakoitzera. Lehen 4 frontoi
|
zeuden
eta jendea haietara joaten zen. Orain aldrebes egiten da, pilota herri bakoitzera eramaten da.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailak atera duen lege hori garrantzi handikoa da. Orain arte ez
|
zeuden
babestuta trikuharriak eta gainerakoak. Trikuharriak eta, erraz galtzen diren ondarea da, menditan zabalduta daudelako.
|
|
|
" Larraonara gatoz txalo batzuen bila... bihar etziko langabetu pila". Txaloak jaso bazituzten ere, oker
|
zeuden
, orduko" bihar etziko" lan hark pilarik ez du utzi eta. " Garai hartako etsipenak ez dira oraingo berak.
|
|
|
Euskal Etxeak duela 51 urte ekin zion bideari, eta ez da gutxi jaso duen uzta. Garai hartan euskaldunak nahikoa sakabanatuak
|
zeuden
eta, eta haien biltoki izateko asmoz sortu zen. Eta laster euskal ospakizun lokalen txoko bihurtu zen.
|
|
|
Telesaila grabatzea lan lehiakorra eta zintzoa izan da. Denbora luzez, errealizazio taldeak Euskal Herriko bazterrak miatu zituen, zubiak, kableak eta argidorreak non
|
zeuden
kontuan izanik. Pilotuaren abileziak eta aparteko irudiak lortzeko grinak bestalde, estualdiak pasarazi zizkien, alegia, helikopteroa haitz artean sartu edo tsasoko olatuek helikopteroaren patinaren kontra jo zutenekoa.
|
|
|
Azkenaldian, asko zabaldu da zine mota hau eta dagoeneko jendeak ezagutzen du. Hogeita bost urte nituenean, Arte Ederrak amaitu eta gero, aukera gutxi
|
zeuden
: bideo artegintza, bideo industriala edota publizitatea, eta hiruretatik bat bera ere ez nuen gogoko.
|
|
|
Benetako premiak lotuko zituen, garai hartan, gizakiak eta naturak. Ekoizpenak
|
zeuden
lurretan bizitzera ere behartuko zituen lotura honek. Etxearen inguruan izango ziren baratza eta kortak eta hauetxek ziren" lorategi".
|
|
|
Neurri horiekin, prebentzio jarduerak bultzatu eta zigor neurriak ezarri nahi dira.Izan ere, apirilean bertan 557 enpresa
|
zeuden
oraindik legedia bete gabe, laneko arriskuak ebaluatzeko eta era ezberdinetako lan istripuak saihesteko prebentzio planak behar den moduan egin gabe
|
|
|
Eraikin adimendun honetan 185 lagun arituko dira lanean, horien artean 1999 urtearen amaieran ere bertan
|
zeuden
38 bekadun. Azken bost urteotan Inasmet 139 langile izatetik 185 izatera pasatu da, bekadunak barne (%33ko igoera).
|
|
|
aipatzen duten lehen izkribuak 1616 urtekoak dira eta Teguiseko pilotalekuaren ondoan
|
zeuden
etxe batzuen salmenta dute mintzagai. Tiagua eta Soo rekin batera, Teguise da, hain zuzen, joko guneetariko bat.
|
|
|
Entzun behar den bezala entzun dezala, merezi duen arretaz. Bestalde, gerra aurreko garaian Madrilen lauzpabost orkestra, bi opera antzoki eta beste bi liriko
|
zeuden
, milioi bat biztanlera iristen ez zen hiri batean. Gerra Zibilaren ondoren, Madrilek biztanle gehiago zituen, orkestra bakarra zuen, opera antzokirik ez zuen...
|
|
|
Ni herriko lehen ikastolara joaten nintzen, Laskurainera. Bi ikastola
|
zeuden
garai hartan Tolosan. Herriko familia abertzaleek altxa zituzten.
|
|
|
Lizarra Garazi sinatu genuen egunean, EAJk ez zuen uste Lizarrak etorkizunean erakutsi duen garrantzia edukiko zuenik. Lizarrako prozesuaren aurka
|
zeuden
guztiek sinbolotzat hartu dute Lizarra, eta Lizarra etsai bihurtu dute. Lizarra etsaia den neurrian egurra eman diote, izugarrizkoak eman ere.
|
|
|
Ipar zein Hego Euskal Herrian ahoz aho transmititu izan diren euskal elezaharretatik gustukoen dituztenak aukeratu eta horiexek aurkezten dizkigute, gazteleraz ahatik. Izan ere, aukeraketa eta itzulpenaren egileek ohartarazten digutenez, ipuin hauetatik asko frantsesera itzuliak
|
zeuden
aspaldi, baina ez hala Cervantesen hizkuntzara, gaztelerara esan nahi dugu. Ipuinaren itzulpena eskaintzeaz gainera, haietako bakoitzaren amaieran, non entzuna izan zen, noren ahotik eta nork jaso zuen adierazten dute zehatz mehatz.
|
|
|
Tresneri, ekipamendu eta kirol edo jolaslekuei dagokienez, bazen alderik ikastetxe pribatuen eta ikastolaren artean. Ikastolako haurrak adibidez, kalean edo terraza batean jostatzera beharturik
|
zeuden
.
|
|
|
Euskal kultura gauza txikia da, baina zenbait jende ere harrapatzen du. Franco hil ondorengo garaiak ziren, gauzak zeuden bezala
|
zeuden
. Bazegoen poeta, kantari... mugimendu bat.
|
|
|
nobela eta poesia artekoak, edo saiakera partea ere baduena... Garai batean generoak bereiziagoak
|
zeuden
.
|
|
|
Kopuru horiek, Eusko Jaurlaritzako Industria Saileko arduradunen ustetan, oso pozgarriak dira, zeren hiru proiektu arrakastatsu gertatu dira, beste zortzi, duela hilabete batzuk, ezarpen urratsean
|
zeuden
, zazpi garapen urrats aurreratuan daude akordio zehatzetan gauzatzekotan, eta gainerakoetan hasierako gestioak egin dira.
|
|
|
Borroka armatuari buruz asko hitz egin da Iparraldean, jende asko hunkitua eta presondegiratua baita. Alta, biltzarrean galdera ainitz
|
zeuden
zintzilik: Hegoaldeak ezagutzen duen enfrentamentua ez baitzen honera ekarri nahi eta zatiketaren arriskua ere hor baita.
|
|
|
Izan ere, Euskal Herria tikiagotu egin da eta aspaldiko abiapuntua den euskal zibilizazioa ezin dugu nola hala baztertu. Honela, duela 2.000 urteko Euskal Herriko hiririk populatuenak egungo zazpi sei lurraldeetatik at
|
zeuden
, Zuberoatik hamaika kilometro luze, alegia, gaurko Gaskonia betean (Autx, Eauze eta bertze).
|
|
|
Jostaillu bat izango zala uste zuten Cooper aundiaren azaparretan". Oker
|
zeuden
, ordea! Urtain-ek" estuasun latzak pasa arazi zizkion ingles txapeldunari.
|
|
|
Hasieran instituzioen legitimazio eta deslegitimazioaren artean eman zen borrokaren ondorioz, instituzioetan
|
zeuden
partiduengandik egon zen halako pentsamendu bat herria egituratzea herria instituzionalizatzea balitz moduan. Eta orain ari dira konturatzen gizarte erakundeetatik aspaldi komentatzen zena:
|
|
|
Giro politikoari begira, ni Franco hil zen urtean atera nintzen, garai politikoa bereziki tenso, fuerte eta inportantea zen eta ni berotasun horren barru barruan nentorren. Azpillaga eta Lopategi
|
zeuden
puri purian, bertsolaritza sozial politikoa oso estimatua zen, batez ere gazteriaren aldetik. Horren kontra erreakzio, errezelo handi bat zegoen betiko bertsolaritza klasiko tradizionalaren aldeko.
|
|
|
Magdeburg-en (Alemania) ekainean izan zen batzarrean hauteskundeak egin eta ni aukeratu ninduten. Batzorde Ejekutiboko 18 pertsona aukeratzeko mundu osoko 34 hautagai
|
zeuden
. Boto gehienak jaso nituen eta gero batzorde barruko karguen aukeraketa egin zen, baina, nire abantaila ikusita, idazkaritzarako beste hautagairik ez zen izan.
|
|
|
Eta guzti honek bat egiten du joera zaharrago batekin. Izan ere, komunitate diasporikoak beti saiatu izan dira, nola edo hala,
|
zeuden
tokian egonda beren nortasun kulturalari eusten (euskaldunok badakigu zerbait honetaz). Etxetik hasita, lagunartean, elkarteetan, ospakizunetan eta are eskola propioetan ere nortasun kolektiboa gordetzeko saioak ez dira berriak diasporen artean.
|
|
|
Sendatu ezineko gaitz hilkorra da eta gaitza harrapatu eta bost, hamar edo urte gehiagora ager daiteke. Pentsuen debekuaren ostean jango duguna egoera onean egongo den ala ez, ez da kezka nagusia, duela bost urteko hanburgesa hura edo iazko txuletatzarra kutsatuta ote
|
zeuden
ala ez baizik.
|
|
|
Hamasei gazte euskaldun
|
zeuden
garai hartan epaiketa militar baten zain Burgosen. Auziak Euskal Herri osoa astindu zuen eta baita astekaria bera ere.
|
|
|
Galdera ausarta xamarra zen, orduan egiteko. Izan ere, Francoren diktadurapean ez zegoen ongi ikusia indarrean
|
zeuden
lege eta erabakiak zalantzan jartzea. Gainera, epaiketa militarra zela-eta, badaezpada ez bazen greba eta mobilizazio asko egin zirelako, hiru hilabeteko salbuespen egoera dekretuz ezarria zuen Espainiako Gobernuak.
|
|
|
Hitzaurrearen arabera, esan daiteke egileak ordurarte poema adierazgarrienen bilduma egitea zuela asmotzat eta" kartzelako kobla eta sonetoak" nahiz Izkiritaturik aurkitu ditudan ene poemak liburuko zenbait poema apokrifo besterik ez zituela bereizi corpus honetatik. Hautaketaren irizpideak emanak
|
zeuden
beraz, eta dioenez, Izuen gordelekuetan barrena liburutik" orri ugari" aparte uztea erabaki zuen liburu berrian.
|
|
|
Ez nator bat. Lehendik
|
zeuden
horiek idatzirik eta, argitaratzeak ez dio talentuan murrizketarik eragingo egileari. Auzia beste bat da hemen, nik uste; hain zuzen ere, idazkuntzatik bizi nahi duen euskal idazleak non eta zelan erabili behar duen bere talentua.
|
|
|
Ondoren eta jarraipenez, Javier de Burgos-ek 1833an lurralde sailkapena egin zuenean (Euskal Herriarekin pentsatuaz, noski),. Probintzia Libreetan? (Provincias Exentas) barrendegi gisa
|
zeuden
lurraldeei ez zien eman jatorriz tokatzen zitzaien lekua. Horregatik, Treviño Burgosera eta Villaverde de Truzios Santanderrera lotu zituen.
|
|
|
Mendibilek han zioenez, bere hizkuntza euskara izanik, eskolan gazteleraz egitera beharturik
|
zeuden
, eta inor lerratzen bazen euskarazko hitzen bat mintzatzera, nahiz eta bularretik xurgatu zuen. Ama, aipatu. Madre, ren ordez, edo gurasoengandik ikasitako. Jaungoikoa?
|
|
|
Xemeingoa, baina biak
|
zeuden
Markinakolur esparruan (37orrialdeko mapan ikusten
|
|
|
...odaudeJoseSanMigelenakbereeskuzidatziak, esaterako, hilenliburuan, ezkontzetakoan, bataioetakoan, etab... Bataioetako liburuanberberakjarrizuenoharhau:. EnoncedeNovede1840entrédeVicario interino enestaparroquiadeSanJuanBautista deOlaverriayoelinfraescritoreligiosoCarmelitaDesczo exclaustradoconestenombretengoDon Fr.JoséMiguel Madariaga? 42.Iruñeko Elizbarrutikoparrokietan edo eliz benefizioetan
|
zeuden
klaustrotik kanporatutako erlijiosoen zerrenda baten ere ageri da Jose San Migelena, Madariaga, 77urtekoa, Olaberriako43 bikariokarguarekin.
|
|
|
ZeinzenMarkinakoegoerasozio politikomilitarra. FrantsesakBizkaiansarturik
|
zeuden
, indarmilitarrakhiriburuanetaherrinagusietanezarririk. Baina1809an frantsesenaurkaBizkaianhanetahemenjardutenzutenboluntarioentaldeakanto
|
|
|
eta hemenasko barreiatubaitziren. Garaihonetan, hau da, 1813kobigarren erdian, lege aldetik zalantza handiak
|
zeuden
komentuaz, elizaz eta abarrez. Bestalde, esklaustrazio egoerahartan, FraiBartolomekezzuennagusienbaimenik komentuarenberreskuratzelanzailhorriekiteko.
|
|
|
15 apezpiku hiri bete gabe
|
zeuden
, 11 apezpiku ihes eginda, hauen artean Iruñekoaetabeste6Estatuarenesku hartzehorrenondoriozzisma egoeranzeuden. Eta1823kourtarrileanEspainiatikkanporabidaliaizanzenAitaSantuaren Nuntzioa?
|
|
|
antolatu edobultzatu zituen bertako berriemaile boluntarioen sarea. Ipar Euskal Herrian, irrati taldean ondo integratuta
|
zeuden
–tokiko hamar berriemailek25 erregulartasunez zuten albisteen emankizunetan.
|
|
|
Emakida horietan, lehendik indarrean
|
zeuden
kateak izan ziren onuradunak (alegia, SER, COPEeta Onda Cero handiak eta Intereconomia, Union Iberica Radio España. Tabacaleraren babesarekin, eta Luis del Olmo. Planeta taldearekin elkartuta?). Horien ondoan, Telefonica Recoletos El Mundotaldeak beste bi frekuentzia lortu zituen. Onda Cero ere talde honetako da?
|
|
|
bertan irratia eta telebistaizatez eta funtsez zerbitzu publikoko jarduera gisa mugatzen dira, eta horien titularitatea Estatuari dagokiola zehazten da. Zerbitzu horien gestiorako RadiotelevisionEspañola (RTVE) delako korporazio publikoa izendatu zuen legeak, nahiz eta irratigintzaren kasuan legea emateko orduan jardunean
|
zeuden
irrati pribatuei ere berehorretan jarraitzeko eskubidea ezagutu zitzaien30 Halaber, Estatuaren titularitatekotelebistako hirugarren kanalen zabaltzea aurreikusi zuen legeak, zeinen gestioa Autonomia Erkidegoei egokituko litzaiekeen31 Horrez gain, irrati eta telebisten programazioak gidatu lituzketen irizpideak ezarri zituen legeak, hain zuzen ere, informazioen objektibitatea, egiazkotasuna eta in...
|
|
|
Ezarriak
|
zeuden
aurrekari teoriko hauetatik abiaturik, eta gizarte garaikideetanhain hedadura zabala lortu duten hedabideen eraginaz kezkaturik, autore asko hedabideek ideia eta errepresentazioak osatzeko eta inposatzeko duten indarra azpimarratzenhasi ziren eta, halaber, egungo errealitatearen eraikuntza soziala hedabideen eraginaaztertu gabe ulertu ezin dela erakusten. Gaur egun, ikertzaile gehienek asumitzen dutehedabideek eragin erabakiorra dutela gizakiaren errealitatearen kontzeptzioan4.
|
|
|
Argien mendean gauzak argiegi
|
zeuden
, nonbait. Garai hartakoek arrazoian etaberdintasunean oinarritu nahi izan zuten demokraziak, gehiengoaren legea ardatzhartu, eta, ondorio historiko gisa, gutxiengoen zanpaketa erdietsi zuen.
|
|
|
Txosten horretan identifikatzen ziren arriskuen artean, oreka ekonomikoa, gizarte adostasuna eta independentzia nazionala
|
zeuden
. Txostenaren egileen ustez,. Telematikak burujabetasunaren esparrua desplazatzen du?.
|
|
|
Ez genekien nolako interesak
|
zeuden
Internet en atzean. Orain arte izan direnizugarrizko gastuak, telekomunikazio azpiegituran gehienbat, gobernuek berengain hartu dituzte.
|
|
|
euskal nortasunaren10 berri ematea, eta batez ere, balekotasun eta berme ofizala ematea; azken finean, euskal nortasuna formalki aitortzea.Hego Euskal Herriko agiririk zaharrenak, Espainiar Errepublikaren garaian 1936kogerra hasia zela orduko Eusko Jaurlaritzak sortutako pasaportea eta Euzko Izat Agiriaditugu. Garai hartan Jaurlaritzak bere gain hartu zituen, oso epe laburrerako baina, estatuari zegozkion eta orduko Errepublikaren eskumenpean
|
zeuden
beste hainbat
|
|
|
Burujabetzaren despertsonalizazio prozesu honen barnean, besteak beste, ezaugarri kulturalak eta etnikoak nahasirik
|
zeuden
neurrian, Mendebaldeko nazionalismo indartsuenak sortzen hasi ziren. Bretainia Handiaren Ipar Amerikako kolonien iraultzaileek. We, the People" idatzi zuten, eta Bonaparte-ren amets paneuroparrak huts egin zuen, kontinenteko nazionalismoak pizten lagundu ondoren.
|
|
|
Esate baterako, HansburgotarrenInperioaren desagerpenarekin, Europako erdiguneko mapa osoa aldatu zen, nazio estatu berrien agerpena ekarriz. Hala ere, gutxiengo egoeran
|
zeuden
herrien arazoaskok bere hartan jarraitu zuten, horietariko batzuk Bigarren Mundu Gerrarensorrera aitzakia eta beste batzuk gerra horren biktima izan zirelarik.
|
|
|
Aurrez aurre ditugun estatuekin, nahiko gauza zailada hori. Dena den, gure ustez, horrelako prozesu batek ez dauka atzerapausorik.Garai batean euskal herritar askok esan zuten Euskal Herrian
|
zeuden
eskola nazionalak ez zituztela begi onez ikusten, eta beren ikastola propioak antolatu zituzten.Urteak pasatu dira, eta marko arrotz batetik datozen erakundeek subentzionatu egiten dituzte ikastolak gaur egun. Bide praktikoen bitartez ematen diren pausoak, berehorretan gelditzen dira. Bai Madril eta bai Paris guk hartutako erabakiak errespetatzera behartu behar genituzke.
|
|
|
Eztabaida honetan, parte hartzaile guztiak Euskal Selekzioen alde agertu arren, kontzeptu nazional ezberdinak erabiltzen zituztela ikusi zen. Alde batetik, EuskalAutonomia Erkidegoko Selekzioak onartzearen alde
|
zeuden
batzuk; eta bestetik, Euskal Herriko nazio kontzeptua erabili zuten beste batzuek, Nafarroa etaIparraldea barnean hartuz.
|
|
|
Fritz ek Goodman i Gestal Therapy liburuaren bigarren zatia agindu zion, hots, alde teorikoa, ikuspuntu berriaren oinarriak
|
zeuden
aldea. Honetarako berak eskuzegindako oharrak pasa zizkion, baina Goodman ek ez zuen transkribaketa soilaegin, berak sortutakoa ere jarri baitzuen eta eragin hau oso nabaria izan baitzen.
|
|
|
1957an, Boszormenyi Nagy eta bere lankideak, Eastern PennsylvaniaPsychiatric Institute delakoan barneratuta
|
zeuden
paziente psikotikoen terapiaintentsiboari buruzko ikerketa proiektu batean sartu zuten Familia Terapia.Hasierako orientabidea Niaren Psikologian oinarritutako Psikoanalisia izan zen, etaondoren, Familia Terapiaren ekarpenak sartuz joan ziren progresiboki. Lan honenemaitza da aipatutako Familia Terapia Intentsiboa idazlanaren argitalpena, 1965eanegina; bertan, beren esperientzia eta teorizazio berriak garatu zituzten taldekideek, psikosiaren eremuan bereziki.
|
|
|
Aldi berean, eskizofrenikoen ospitaleko egonaldi jarraituak dakarren gastuagutxitzera zuzenduta
|
zeuden
taxu soziologikoagoa eta ekonomikoagoa zutenazterketak ari ziren garatzen Britainia Handian, eskizofreniko horiekdeskonpentsatu egiten baitziren anbulatorioko tratamendua jarraitu arren (ustezbehintzat). Azterketa hauen buruan, harridura pixka batez aurkitu zutenez, berrerortze gehien izaten zituzten pazienteak, altaren ondoren beren familiekinbizitzera itzultzen zirenak ziren, bakarrik, ostatu batean, pisu babestu batean etaabarretan bizi zirenekin alderatuz.
|
|
|
Hala, beraien zentroetan eta jardueran, taldeetan gertatzen ziren fenomenoakbehatuz eta aurreko autore batzuen talde esperientziaz baliatuz, psikoanalistentzako debekaturik
|
zeuden
bideetatik abiatzen ausartu ziren, psikoanalisiaren hastapeneta teknika talde egoerara moldatuz.
|
|
|
UEUn historiaz, literaturaz, arteaz, feminismoaz... eta politikaz mintzatzen ginen, jakina. Han
|
zeuden
, aurrez aurre eta inolako estalkirik gabe (kontuan hartu behar da, garai hartan unibertsitate espainiarrean aurpegia estalirik mintzatzen ginela asanbladetan!), euskal militante errefuxiatuak, eta ETAren estrategia eztabaidatzen zen bilerahaietan. Han ikusi nuen lehenengoz Txillardegi eta, egia esan behar badut, bileretanhitz egiten zenaren erdiaren erdia ere ez nuen ulertzen.
|
|
|
bost euskaldun diplomatiko (Apraiz, Egiluz, Bikuña, Zelaia, S. Larrañaga), abertzale isildu bat (B. Madariaga) etabi frankista ezagun
|
zeuden
bertan (Miangolarra/ Gutierrez). Probintzi mailan erabakibehar zena (halakorik izan baldin bazen), segur aski Aita Probintzialak deliberatuzuen, kontsulta ez formalen ondoren.
|
|
|
Frankismo osoa zegoen ados, Espainia Berriak hizkuntza ofizial bakarra beharzuela, eta berori ezarri egin behar zela esatean (II. Errepublikak egindakoa ezabatuz); baina horretarako metodo, erritmo eta prozeduretan ez ziren guztiak irizpide berekoak.Irekitxoenak ez
|
zeuden
konforme lehendik, inolako gatazkarik gabe, indarrean zeudenerabilpen ohitura eta jokamoldeak beste gabe mozteko.
|
|
|
Lehen Gobernu horretan (1938, otsaila) Altxamenduko joera guztietako indarpolitikoak
|
zeuden
, monarkikoengandik hasi, eta tradizionalista eta falangistenganaino. Ez zitekeen espero, beraz, Gobernu hartatik kultur eta hizkuntz politikan moldeerabakarrik, eta Sail bakoitzeko arduradunaren nortasunak eta alderdien eraginakbazuten kaleratu ziren erabakiekin zerikusirik, Pedro Sainz Rodriguez lehen Gobernuhartako Hezkuntza Ministroak askoz geroago (1982) Euskaltzaindiari aitortu zionarenarabera (ik.
|
|
|
Baina Elizan zaharra zena eta Monarkian Administrazio eta Eskola bidez egin nahiizan zen hizkuntz politika nahikoa aldenduak
|
zeuden
beren irizpide eta helburuetan.Eta, aldenduak ez ezik, kontra ere bai arlo batzuetan. Eliza erromatarraren EuskalHerriko (eta beste hainbat tokitako) hizkuntzazko kulturapenean historikoki alde kritikagarririk franko ageri bada ere, arlo honetan elkarren lehian jarri ziren bi botereenhizkuntz politiken aldea nabaria da.
|
|
|
Aretoan, hormetan inguruz inguru josirik
|
zeuden
bankuez gainera, 130 aulki ipiniziren. Bestalde, eta aulkiek ikararik egin ez zezaten, haien artean listoi luze batzuezlotuta utzi ziren lerroka.
|
|
|
Aramaion zinema, kaleko? (Ibarrako, beraz) biztanleen gertakaria izan zen, oro har.Besteak beste, baserriak urrun geratzen zirelako (oinez egin behar izaten zen joan etorria), astean zehar aski birunda egiten zelako (lanera edo, hurbilen
|
zeuden
baserrietakoak, eskolara), zine saioak larunbat gauetan izaten zirelako eta igandean aski bidezutelako meza etortzearekin, eta, nola ez, baserriko haur eta gazteen artean bestelakolanak, beharrak eta interesguneak zeudelako, zinemaren irradiazio eremua kalekojendearengana baino ez zen iritsi.
|
|
|
Lehenbiziko ehun urteak paseak dira, 1887ko uztailaren 2an Guglielmo Marconi italiarrak harigabeko telegrafia berriaren patente britainiarra lortu zuenetik. Ehun urtez eduki dugu dibertimendua, hezkuntza eta informazioa irrati bidez. III. milurtekoaren atalasean 2.100 milioi irrati hargailu
|
zeuden
munduan eta telebistak egindako lehiakortasun bortitza gorabehera, irratiak burua makurtzeke dirau munduaren hiru eskualdeetan: garatuan, garabidekoan eta azpigaratu edo txiroan.
|
|
|
Dena dela, hemendik internet urte batzuetara, badirudi Real Audio Video sistema dela Sarean audioa eta bideoa inplementatzeko gehien erabiliko den estandarra. 1997ko abuztuan jadanik 692 irratigune
|
zeuden
erregistraturik Timecast en (www.timecast.com), algoritmo horren laugarren bertsioaren erabiltzaile gisa (Real Audio Video 4). 1998 urtean ziber entzuleak Real Audio Player en bosgarren bertsioa lor zezakeen.
|