|
2000
|
|
|
Plazaolak dioenez," momentuz ez gaude MCCn sartuta. Dena den, aukera
|
dago
langileak Goienako bazkide izateko, udalak ez ezik, erakunde pribatuak ere bazkide laguntzaileak izan daitezke".
|
|
2001
|
|
|
Egia da pentsioen berrikuntza honek, esan bezala, langileentzako alderdi onuragarri batzuk dituela, esate baterako, merkatu laboraletik ateratzera beharturik
|
dauden
langileak, orain, 61 urterekin aldez aurretiko erretiroa lor dezakete. Gutxieneko pentsioak, zurztasunarenak edo alarguntzarenak, dituztenentzat ere onuragarri gertatzen da.
|
|
|
Eskulan merkearen beharra dugu, baina prest al
|
gaude
langile berri horiei herrian leku bat egiteko. Patera baino garraio eraginkorragoak eman, lotarako lekua, zer jana...
|
|
|
Clemente Lopez errejimenaren lorpen sozialak azaltzen hasi zen, langileari productor izena zegokiola, obrero hitza manipulatuta
|
zegoela
langileei iruzur egiteko, eta guk temaka jarraitu genuen. Klarion puskak jaurtitzen eta mehatxuka, harik eta irakasleak, aurpegia gorri, ia ubel, bere beso kulturista hura altzatu eta mahai ukabilkada bat jo, pumb, eta zirko domadore begiradaz oihu egin zuen arte:
|
|
2002
|
|
|
Hala ere, une honetan, Donostiako Irakasle Eskolako euskararako zuzendariordeak arazo hau ikusten du: «Kontu hau berria ez bada ere, gogoratu behar da, gure ikastetxea EHUko ikastetxe euskaldunena izanik (ikasleak nahiz irakasleak), idazkaritzan ez
|
dagoela
langile euskaldunik, horrek dakartzan ondorio guztiekin.Duela gutxi jaso zen ikastetxean Kalitate Katedrak iaz Gipuzkoako ikastetxe guztietan zerbitzuei buruz egindako txostena, non berriro ere azpimarratzen zen arazohori, bereziki, ikasleen aldetik. Zuzendaritza honen aldetik behar diren elkarrizketak eta eskaerak egin dira, baina ez dago gure ardurapean arazo hori konpontzea.Dagokien erakunde eta organizazioek daukate erantzuna».
|
|
|
Aipaturiko irratien artean, batzuk guztiz profesionalizaturik daude, eta beste batzuek, berriz, ez dute oso egitura finkoa. Era berean,
|
badaude
langile plantila zabala dutenak, eta boluntarioez hornitzen direnak. Udalerria dute batzuek hedadura eremu; beste batzuek, eskualdea; eta gutxi batzuek, herrialde osoa.
|
|
|
Ulertarazle barik ez dugu zeinuaren eta hark ordezkatzen duen objektuaren arteko harremana zertan datzan atzematerik; ulertarazle barik ez dago signifikazioak eraikitzerik, ezta ulertzerik ere. Ulertarazlerik gabe, meatokian mailu barik
|
dagoen
langilearen moduan aurkitzen gara, lana zelan egin ez dakigula. Ulertarazle barik gauzei begiratu egingo diegu, baina ez ditugu ikusiko.
|
|
|
Langabezian
|
dauden
langile asko kezkatuta daude langabezia prestazioaren sistema nola geratuko den Gobernuak 2003ko urtarrilean egin nahi duen erreforma egiten duenean. Ez dago ziur neurri berriek zerbait hobetuko dutenik lanik aurkitzen ez duten langileentzat.
|
|
|
CCOO eragindako sektoreetako enpresek araudia ez betetzea eta ez betetzea «larria» dela adierazi zuen. Eraikuntza, nekazaritza, merkataritza eta lurreko garraioa dira minbiziaren eraginpean
|
dauden
langileen indizerik handiena.
|
|
2003
|
|
|
Goiko galdera horiek berak egin zizkion bere buruari Legazpiko Udaleko Euskara Batzordeak, eta erantzunak jaso nahian, hitzaldi hausnarketa antolatu zuen, bertaratu nahi zuten udal langileekin, artikulua sinatzen duen honen laguntzaz. Inma Urzelai euskara teknikariaren ustez," langilea motibatuta dagoenean gusturago ematen ditu eman beharreko aurrerapausoak, motibaziorik ez
|
dagoenean
langileak zama bat bezala hartzen du betidanik gaztelaniaz egin duena orain euskaraz egin beharra. Horregatik erabaki genuen' Euskara erabiltzeko arrazoiak' izeneko hitzaldi solasaldia eskaintzea langileei".
|
|
|
" Laster' Mintza saioak' martxan jarriko ditugu. Jauzi hori egiteko prest
|
dauden
langileak astero ordu betez elkartzea eta elkarrekin euskaraz hitz egitea da helburua. Saio horiekin hainbat lankideren arteko harremanetako hizkuntza aldatzea espero dugu".
|
|
|
Gehienez ere 90 eguneko epea dago erretiro pentsioetarako (kotizaziopekoa eta kotizazio gabekoa) eta SOVI zahartzaroko pentsioetarako, heriotza eta biziraupen prestazioetarako eta SOVI alargun pentsioetarako, eskola aseguruak emandako prestazioetarako, eta kotizazio gabeko baliaezintasun pentsiorako. Itsasoko Erregimen Berezian, epeak bat egiten du aurreko epearekin, osasun prestazio osagarrietarako eta Gizarte Segurantzatik kanpoko bitartekoen bidez emandako laguntzaren gastuak itzultzeko, atzerrian
|
dauden
langileei osasun laguntza emateko eta gaixoak lekualdatzeko joan etorrien eta dieten gastuak ordaintzeko. Ardurapeko seme edo alaba bakoitzeko diru esleipenak, seme alaben jaiotzagatiko eta erditze multipleagatiko prestazio ekonomikoak eta atzerrirako joan etorrietako osasun laguntza, gehienez ere 45 eguneko iraupena izanen dute.
|
|
|
Dozena erdia an  tzeman ahal izan duk lehenengo begiratuan. Geroz eta komentzituago
|
hago
langile izan behar huela, edozein alorretakoa, eta ez benetan izan haizen militante ziztrina. Institutua utzi eta segituan ohartu hintzen hi bezalako beste hamaika zeudela; baina benetan prestatuak, kategoriakoak, banaka batzuk baino ez.
|
|
|
Soziolinguistikari eskainitako lerro hauetatik, aske gelditu diren Egunkari a-ko lagunei gure ongi etorria luzatu nahi diegu, eta oraindik aske ez diren edota langabezian
|
dauden
langileei gure agurrik beroena helarazi. Horrenzergatia, elkartasun arrazoia ez ezik, soziolinguistika arloko lagunak izatean datza.
|
|
2004
|
|
|
Prozesu zibilean, titulu honetan xedatutakoak eraenduko ditu epaile nahiz magistratuen abstentzioa eta ezespena, baita Fiskaltzako kideena, idazkari judizialena, adituena eta Justizia Administrazioaren zerbitzupean
|
dauden
langileena ere.
|
|
|
Auzitegiek eta Justizia Administrazioaren zerbitzupean
|
dauden
langileek arrazoi zuzenik gabe hausten badituzte artikulu honetan xedatutako arauak, arau hauste horiek diziplina bidez zuzenduko dira, Botere Judizialaren Lege Organikoak ezarritakoaren arabera; horri kalterik egin gabe, alderdi kaltedunak bestelako erantzukizunak eskatzeko eskubidea du.
|
|
|
Eta egun oraindik indarrean jarraitzen duten lantegi askok datu hauek galduak dituzte. Hau dela eta lantegi hauei
|
dagokien
langile kopuruaren datua gutxi gora beherakoa da.
|
|
|
Ez dugu inolaz ere ahaztu behar egitura parte hartzailea dela lehiakortasunerako existitu den sistemarik aproposena: arlo sozio produktiboan murgilduta
|
dagoen
langileak, toyotismoak eta sozialismo errealak lortu nahi zutena bainoemaitza eta onura gehiago lortu ditu6 Elementu horiekin jolasean gabiltzala, autoeraketaranzko bideari hasiera ematen ari garela dirudi.
|
|
|
Nolanahi ere, adituek gogorarazten dute akrilamida oso azkar biodegradatzen dela, ez dela biometatzen kate trofikoan eta ez dela lipofilikoa (beraz, ez da ehun adiposoetan metatzen). Ezaugarri horiek baztertu egiten dute konposatu hori dioxinak bezalako arazo metagarri gisa, eta baieztatzen dute, gutxienez, ugalketan eragina izateko arriskua baztertu egin daitekeela populazio orokorrarentzat akrilamida iturri garrantzitsuagoen eraginpean ez egotea (hori litzateke substantziaren eraginpean
|
dauden
langileen eta, neurri txikiagoan, erretzaileen kasua). Karraskariekin lan egitea Hasierako kezka, akrilamidak ondorengoengan eragina izan zezakeela frogatzen zuten azterketek eragin zuten.
|
|
2005
|
|
|
Operazio hori Administrazio Kontseiluaren plangintzaren barruan txertatua dago: era horretan, kapitalean partizipatzeko planetik kanpo
|
zeuden
langileei parte hartzeko atea ireki die. Helburua bete dadin, Cartera Socialak gehi dezake partizipazioa %25 arte, eta, beraz, oraindik badu kapitalaren beste %3, 93 hartzeko marjina.
|
|
|
Indian “Haurren lanaren aurkako kanpaina” egiten ari diren erakunde humanitarioen arabera, 100 milioi haur ari dira lanean herrialde horretan, langabezian
|
dauden
langile indiar adina. Gobernuak, ordea, 11,7 milioi besterik ez ditu aitortzen.
|
|
|
Langile horien %9, 1ek zirkulazio istripua izan zuten hilabeteko epean, eta %16, 2k, berriz, ia istripua eragin zuten distrazio larriak jakinarazi zituzten. Bildutako datuak kontuan hartuta, taldeak estatistikoki lortu zuen txanda aldaketak egitea eta lanaldia luzatzea gertakarien kasuistikarekin; hala, lan ordutegiaren aldaketen eraginpean
|
zeuden
langileek istripu arriskua %3, 69 handitu zuten. Gidatzea eta eritasuna Elkarren segidako 24 ordutan lo hartu ez izanak gidariak alkoholemia maila debekagarri baten pareko gidaritza izateko aukera ematen du.
|
|
2006
|
|
|
Maiatzean lizentziatu soldadutzatik, eta ekainean estatutuak aurkeztu. Ordurako ikusita
|
nengoen
langileak hamar, hamaika eta hamabi ordu lanean, somara lan egiten, langile haiek familiak goseak zituztela jakinda, arropa egokirik gabe... Hura ez zen lan egitea, esklabotasuna baizik!
|
|
|
Muturreko mugimendu sozial eta politikoak egosten ari ziren garai hartan. «Horixe
|
zeudela
langileak antolatuta... Han egin nintzen ni komunista», esan digu txantxetan.
|
|
|
Hainbat mediku euskaldun topatu dugu han, eta ez zeukaten Osatuzen berri handirik. Ez
|
dago
langile euskaldun asko Gurutzetan, baina kasualitatez edo, hainbat sailetan mordotxo bat ari da. Berrosatze sailean, esaterako, 6 fisioterapeuta euskaldun dago.
|
|
|
4 Laguntzaile eskuordeak izendatu arren, konkurtsoko administratzaileak elkarlanean aritu ahal izango dira euren zerbitzupean
|
dauden
langileekin edo zordunaren mendekoarekin.
|
|
|
Lan arauak kontuan izatendituen egoerak honako hauek dira, kronologikoki ordenatuta: a) amak eskubideadauka jaio aurreko azterketak egiteko eta erditzea prestatzeko teknikak ikasteko, horretarako behar duen denbora bere lanaldiaren barruan dagoenean, eta lanarauak ulertzen du bidezko kausa dela lanetik alde egiteko ordainsarirako eskubidea mantenduz; b) gerta daiteke haurdun
|
dagoen
langilearen lana arriskutsuaizatea berarentzat edo bere umekiaren osasunarentzat. Egoera honek enpresariarenzuzendaritza boterea muga dezake edota lan kontratuaren etendurari bide emandiezaioke; c) azkenik, erditzeak amarengan atseden hartzeko beharra sortzen dueta, beraz, lan kontratua eteteko bidezko kausa dela ulertzen da.
|
|
|
etetea nahitaezkoaizateak esan nahi du enpresariak lan kontratua etetera behartu dezakeela langilea.Ikusiko dugunez, langileak ez dauka kasu guztietan Gizarte Segurantzarenprestazioa jasotzeko eskubidea. Kasu horretan, argi
|
dago
langileak ez duela lankontratua eteteko eskubidea galtzen, baina lan kontratua etena izateko motibazioaasko murritz daiteke.
|
|
|
Egoera honetan
|
dagoen
langile orok ez dauka prestazioa jasotzeko eskubiderik, legeak prestazioaren onuradun izateko zenbait baldintza eskatzen duelako.GSLOren 133 ter artikuluaren arabera, sorospenaren onuradunak izango dirainorentzat lan egiten duten langileak, emakumeak nahiz gizonak, aipatutako atsedenaldiak badituzte, baldin eta Gizarte Segurantzan afiliatuta eta altan, edo altarenpareko egoeran badaude.... Onuradunek egiaztatu behar dute erditu, familian hartzearen inguruko erabaki administratibo edo judiziala izan zein adopzioa eratzekoebazpen judiziala izan baino bost urte lehenagoko epean, gutxienez, 180 egunetankotizatu dutela.
|
|
|
Enpresariak eszedentzian
|
dauden
langileak ordezteko bitarteko kontratuakegin ditzake, eszedentziak lanpostuaren erreserba bermatzen duelako. Enpresariakbitarteko kontratuak langabetuekin egiten baditu, laguntzak jaso ahal izango ditu: zehazki, gertakizun arrunten ondorioz Gizarte Segurantzan sartu behar dituenkuotetan hobariak.
|
|
|
Bahitzaileenartean nire haurtzaroko lagun minena zegoela jakingo nuen urte batzuk geroago, eta baita Arnaldo Otegi ere. Nire osaba hori Gasteizko Michelin fabrikako zuzendaria zen bahitu zuten garaian, eta greban
|
zeuden
langileei laguntzearren erabakizuen ETA politiko militarrak ekintza hura egitea. –Abaitua al paredon?
|
|
|
Aldi baterako ezintasun egoeran
|
dauden
langileei soldata osoa ordaindu die Getxoko Udalak
|
|
|
UGTk aurkeztutako helegitea aintzat hartuz, Getxoko Udaleko Alkatetzaren 2005eko ekainaren 8ko dekretua baliogabetu berri du Bilboko Lan Arloko 1 zenbakiko Epaitegiak," Zuzenbidearekin bat ez datorrelako". Aldi baterako ezintasun egoeran
|
zeuden
langileek soldata osoa ezin zutela kobratu zioen Iñaki Zarraoa alkateak izenpetutako udal araua. Hain zuzen ere," aldebakarreko erabakia" zelako bota dute atzera magistratuek, atzo Luis Maria Martinez UGT Euskadiko Zerbitzu Publikoen Federazioko idazkari nagusiak adierazi zuenez.
|
|
|
Getxoko Udala EAEko Toki eta Foru Administrazioko Langileen Enplegu Baldintzak Arautzen dituen Akordioaren (Arcepafe izenez ezaguna) baitan egon arren," horrek ez du aldi baterako ezintasun egoeran
|
dauden
langileei ordaintzetik salbuesten", epaileak zehazten duenez. Epaitegiak azaldutakoaren arabera," 1993tik dago Arcepafe eta, ordutik hona, soldata osoa ordaindu da beti".
|
|
2007
|
|
|
1 Enpresaburuak bere zerbitzupean
|
dauden
langileei bermatuko die, aldian aldian euren osasuna zaintzea, lanari datxezkion arriskuak aintzat hartuta.
|
|
|
Lege honen 46.3 artikuluko eszedentzian
|
dagoen
langilea ordezteko egindako bitarteko kontratuek eskubidea sortuko dute gertakizun arruntei begira enpresaburuek Gizarte Segurantzan sartu beharreko kuotak jarraian zehaztutako kopuruan gutxitzeko, baldin eta kontratu horiek egiten badira kontribuzio zein laguntza bidezko langabeziaren ondoriozko prestazioak urtebete baino gehiagoz jasotzen ari diren onuradunekin:
|
|
|
Martxoaren 23ko 4/ 1995 Legea 1995eko apirilaren 13an jarri zen indabak zaintzeagatik indarrean zeuden esrrean. Data horretan martxoaren 3ko 3/ 1989 Legearen babespean seme alazedentzia egoerak lege honetan xedatutakoaren arabera arautuko dira, baldin eta martxoaren 23ko 4/ 1995 Legea indarrean jartzean eszedentzian
|
dagoen
langilea eszedentziako lehenengo urtean badago, edo, itun kolektibo bidez edo banakako itun bidez lanpostua erreserbatzeko eskubidea eta antzinatasuna zenbatzeko eskubidea luzatuta, urtebete baino gehiago badago egoera horretan.
|
|
|
Enpresaburuak idatziz jakinarazi behar dizkio lan agintaritzari, erregelamenduz ezarritako prozeduraren bidez, bere zerbitzupean
|
dauden
langileen lana zein izan eta lan horren ondorioz langile horien osasunari egindako kalteak.
|
|
|
1 Lege honen 16 artikuluak aipatu arriskuen ebaluazioak zehaztu behar ditu, arrisku jakin bat izan dezakeen edozein jardueratan, haurdun
|
dauden
langileei edo erditu berri diren langileei dagokienez, langileen edo fetuaren osasunean eragin negatiboa izan dezaketen laneko agente, prozedura edo baldintzen izaera, gradua eta iraupena. Ebaluazioaren emaitzen arabera, segurtasun zein osasunerako arriskua badago, edo langileen haurdunaldian zein edoskitzealdian ondorioren bat izateko posibilitatea badago, arrisku hori saihesteko, enpresaburuak neurri egokiak hartuko ditu, ukitutako langilearen lan baldintzak edo denbora egokituz.
|
|
|
2 Lan baldintzak edo denbora ezin direnean egokitu edo, egokitu arren, lanpostuaren baldintzek haurdun
|
dagoen
langilearen edo fetuaren osasunean eragin negatiboa izan dezaketenean, eta hori berori ziurtatu dutenean Gizarte Segurantzako Institutu Nazionaleko edo mutuetako mediku zerbitzuek, langileari mediku zerbitzuak ematen dizkion Osasuneko Zerbitzu Nazionalaren mediku txostenarekin batera, langileak bere egoerarekin bat datorren beste lanpostu edo eginkizun bat bete du. Enpresaburuak, langileen ordezkariekin kontsultatu ondoren, halako arriskuetatik kanpo dauden lanpostuak zehaztu ditu.
|
|
|
Haurdun
|
dauden
langileek lanean absente izateko eskubidea izango dute, ordainsariak jasotzeko eskubidearekin batera, seme alabak jaio aurreko azterketak eta erditzea prestatzeko teknikakruari aurreabisua emango zaio, eta jus egin daitezen; horretarako, enpresabutifikatu egingo da halakoak lanaldian gauzatu beharra.
|
|
|
2 Erregelamendu honen 7 artikuluko 4.2 idatz zatian ezarri enplegu aniztasuneko egoeran
|
dauden
langileen enpresaburuek, langileak egoera horretan daudela jakin badakitenean, langile horien altak eta bajak komunikatuko dituzte. Enpresaburuek komunikazio horiek egingo dituzte, enplegu aniztasuneko egoera esanbidez aipatuta eta langilearen ordainsariak adierazita, erakunde kudeatzaileek eta Gizarte Segurantzaren Diruzaintza Nagusiak ofizioz gauza ditzaten kotizazio eta babes ondoreetarako bidezko jardunak.
|
|
|
Enplegu aniztasuneko egoeran
|
dauden
langileek, berebat, egoera hori komunikatzeko betebeharra dute. Langileek egoera hori komunikatuko diete enpresaburuei eta Gizarte Segurantzaren Diruzaintza Nagusiaren probintziako zuzendaritzari edo horren administrazio bati, azken horrek ofizioz has ditzan bidezko jardunak.
|
|
|
b) Enpresaburuek eskabideak egin behar dituzte, nekazaritza lanetan dituzten langileak erroldan inskribatzeko; eskabideok aurkeztu behar dira langileak zerbitzuak ematen hasi aurretik. Bestalde, inskripzio eskabide horiekin batera, bai eta erroldan aurretiazrantzaren Diruzaintza Nagusiak ezarri inskribatuta
|
zeuden
langileei dagokienez ere, enpresaburuek komunikazioa aurkeztu dute, Gizarte Segutakoaren arabera. Enpresaburuek komunikazio horretan jaso behar dituzte enplegatzen duten nekazaritzako langile bakoitzaren datu pertsonalak eta langile bakoitzak benetako lehenengo lanaldia egiteko ezarritako data.
|
|
|
Erroldan jasotako hasierako inskripzioak sortuko ditu Gizarte Segurantzaren Sistemara afiliatzearen ondoreak, aurretiaz afiliatuta ez
|
zeuden
langileentzat. Horrez gain, langile horiek erroldara biltzea izango da araubide berezi honetan alta ematearen baliokidea; alta hori izan daiteke hasierakoa zein elkarren segidakoa.
|
|
|
Gizarte Segurantzaren Diruzaintza Nagusiari
|
dagokio
langileek erroldan inskribatzeko eta baja hartzeko duten eskubidea aitortzea. Gizarte Segurantzaren Diruzaintza Nagusiak datu, agiri nahiz txosten egokiak eska ditzake, erroldan inskribatzeko edo baja hartzeko behar diren betekizunak betetzen direla egiazta dadin.
|
|
|
Greba batzordea aitortzea, gatazkan
|
dauden
langileen ordezkaritza organo gisa.
|
|
|
Grebak iraun bitartean enpresaburuak ezin izango ditu langile grebalariak ordeztu, grebaren berri eman zen unean enpresari lotuta ez
|
zeuden
langileekin; grebalariak ordez ditzake, berriz, artikulu honen 7 idatz zatian ezarritako betebeharrak betetzen ez direnean.
|
|
|
9 Lanbide gaixotasunaren arriskua izateko moduko lanpostuetan zerbitzuak eman ostean, altan edo altarekin berdinetsitako egoeretan ez
|
dauden
langileen egoera, gertakizun horren ondoriozko baliaezintasun iraunkorra adierazteko besterik ez bada ere.
|
|
|
Berebat, osasun laguntzaren ondoreetarako besterik ez bada ere, kasuan kasuko Gizarte Segurantzaren araubidean
|
dauden
langile kaleratuen egoera, baldin eta langile horiek lan jurisdikzioan demanda ebazteke badute, bidegabeko kaleratzearengatik edo kaleratze deusezarengatik.
|
|
|
Funtzio Publikoaren Estatutuak araututako funtzionario publikoen zerbitzu harremanak, bai eta estatuaren, toki korporazioen eta erakunde publiko autonomoen zerbitzupean
|
dauden
langileen zerbitzu harremanak ere, lege baten aginduz, harreman horiek administrazio zein estatutu arauek arautzen dituztenean.
|
|
|
Eszedentzian
|
dagoen
langileak lehenespeneko eskubidea baino ez du enpresan berriro sartzeko, bere kategorian edo antzekoan dauden edo egongo diren hutsuneetan.
|
|
|
Jubilazio adinik ez duten langileen kasuan, kontratu hori egin ahal izateko, enpresak, aldi berean, beste kontratu bat egin du, langabezia egoeran
|
dagoen
langilearekin edo enpresarekin iraupen jakineko kontratua duen langilearekin; beste kontratu horren xedea izango da modu partzialean jubilazioa hartzen duen langileak hutsik utzitako lanaldia ordeztea. Kontratu hori egin ahal izango da, berebat, jubilazio adinera iritsi eta modu partzialean jubilazioa hartu duten langileak ordezteko.
|
|
|
Gobernuak ezaba edo murritz dezake aparteko orduen gehieneko kopurua, epe jakin baterako, izaera orokorrarekin edo jarduera adar zein lurralde esparru batzuentzat, derrigorreko langabezian
|
dauden
langileek lana aurkitzeko aukera gehiago izan dezaten.
|
|
|
Debekatutako trafikoaren mende
|
dauden
langileek finko bihurtzeko eskubidea izango dute, aukeran, enpresa lagatzailean edo hartzailean. Langileak enpresa hartzailean izango ditu ohiko egoeran lanpostu berean edo baliokidegearen aurkako lagatzea hasi zenetik.an zerbitzuak ematen dituen langilearen eskubide eta betebehar berberak; baina antzinatasuna zenbatuko da le
|
|
|
Enpresa azkentzearen edo jarduera bertan behera uztearen inguruan enpresaburuak egindako komunikazioekin batera ekarri dira, hala denean, munikazio horiek eragingo dute enpre enpresaburuaren zerbitzupean
|
dauden
langileen bajako parteak. Orobat, kosaburuen Erregistroan jasotzea enpresaburuaren inguruan egindako inskripzioa azkendu edo bertan behera utzi dela.
|
|
|
Enpresa azkentzen denean, edo enpresaren jarduera behin betiko bertan behera uzten denean, hori komunikatu behar zaio Gizarte Segurantzaren Diruzaintza Nagusiaren probintziako zuzendaritzari edo horren administrazio bati; gainera, altan
|
dauden
langileen baja eskatu behar da. Komunikazio eta eskaera horiek egiteko betebeharra duten subjektuek betebeharrok bete ezean, probintziako zuzendaritzak edo horren kasuan kasuko administrazioak ofizioz jardungo du, enpresaburuen Erregistroan jasotzeko enpresa azkentzea, jarduera bertan behera uztea eta langileen baja.
|
|
|
Kapitulu horrek arautu ditu langileek babesa izateko duten oinarrizko eskubidetik etorritako eskubideak eta betebeharrak. ...agoan arautu ditu, larrialdi egoeretan eta hur hurreko arrisku larria dagoenean gauzatu beharreko jardunak; langileen osasuna zaintzearekin zerikusia duten bermeak eta eskubideak, aparteko garrantzia aitortuz isil gordea babesteari eta jardun horiek gauzatu bitartean intimitatea errespetatzeari; eta langile kategoria jakin batzuei begira hartu beharreko neurri bereziak, hala nola, gazteen, haurdun
|
dauden
langileen edo ume batez erditu berri diren langileen eta aldi baterako lan harremanak dituzten langileen inguruan.
|
|
|
1 Lege hau eta berau garatzeko arauak aplikatuko dira, Langileen Estatutuari buruzko Legearen testu bateginak araututako lan harremanen esparruan, eta administrazio publikoen zerbitzupean
|
dauden
langileen administrazio edo estatutu izaerako harremanen esparruan, lege honek edo hori garatzen duten arauek halakoetan jaso berezitasunak aintzat hartuta. Horrek guztiak ez dio kalterik egingo fabrikatzaile, inportatzaile eta hornitzaileentzat ezarritako betebehar zehatzak betetzeari, ezta langile autonomoentzat erator daitezkeen eskubide eta betebeharrak betetzeari ere.
|
|
|
...ko portuko oinarrizko zerbitzua ematen duten enpresak; portuetako praktikoen korporazioak edo horiek ordezten dituzten erakundeak; bai eta araubide berezi honen aplikazio esparruko langileak enplegatzen dituen beste edozein pertsona fisiko edo juridiko, publiko zein pribatu ere, hala nola, itsasoko kooperatibak, arrantzaleen kofradiak eta horien federazioak, eta langile autonomoak euren ardurapean
|
dauden
langileei begira.
|
|
|
f) Lanak geldiaraztea agintzea, ikuskatzaileak uste duenean arrisku larri eta hur hurrekoa
|
dagoela
langileen segurtasun eta osasunerako.
|
|
|
Babes eginbehar hori dute, berebat, tzupean
|
dauden
langileekin. administrazio publikoek, euren zerbi
|
|
|
2 Babes eginbeharra betetzeko, enpresaburuak bere zerbitzupean
|
dauden
langileen segurtasuna eta osasuna babestu ditu, lanarekin zerikusia duten alde guztietan. Ondore horietarako, enpresaburuak, bere erantzukizunen esparruan, lan arriskuak prebenituko ditu, enpresan prebentzio jarduera ezarriz, eta langileen segurtasun eta osasuna babesteko behar besteko neurriak hartuz; horretarako, aintzat hartuko ditu hurrengo artikuluetan jasotako berezitasunak, lan arriskuak prebenitzeko planari, arriskuak ebaluatzeari, langileen informazioa, kontsulta zein partaidetza eta prestakuntzari, larrialdietan eta arrisku larri eta hur hurrekoetan jarduteari eta osasunaren zaintzari dagokienez.
|
|
|
1 Aurreko 1.2 artikuluan xedatutakoa gorabehera, lege honek ezarritakoaren arabera eratutako sindikatu erakundeetan afilia daitezke alokairuko langileak ez dituzten beregaineko langileak, langabezian
|
dauden
langileak eta, ezgaitasunaren edo jubilazioa hartzearen ondorioz, lan jarduera utzi duten langileak. Alabaina, legeria bereziaren babesean elkarteak eratzeko duten gaitasunari kalterik egin gabe, langile horiek ezin izango dituzte sindikatuak sortu, euren interes bereziak defendatzeko.
|
|
|
Baina, era berean, egia da konstituzio jurisprudentziak apurka apurka eta kasuz kasu zehaztu duela zer ulertu behar den «eskubidearen funtsezko eduki» izeneko kontzeptu juridiko zehaztugabe horren bidez. Agian, adibide batekin argiago ikusiko dugu: jo dezagun greba eskubidearen inguruko arau zehatz batek ezartzen duela greban
|
dauden
langileek nola bermatu behar duten «gutxieneko zerbitzu» izenekoak ematea, hau da, lokalak, makineria, instalazioak, etab. mantentzeko ezinbestekoak diren zerbitzuak. Greba batean gutxieneko zerbitzuak ezartzeak ez du greba eskubidea desitxuratzen, eta praktikan ez ditu babesik gabe uzten greban dauden langileen interesak; izan ere, greba eskubideak, eskubide guztien moduan, mugak ditu, eta arrazoizkoa dirudi egikaritzen den une berean funtsezko zerbitzu jakin batzuk ere bermatu behar izatea.
|
|
|
jo dezagun greba eskubidearen inguruko arau zehatz batek ezartzen duela greban dauden langileek nola bermatu behar duten «gutxieneko zerbitzu» izenekoak ematea, hau da, lokalak, makineria, instalazioak, etab. mantentzeko ezinbestekoak diren zerbitzuak. Greba batean gutxieneko zerbitzuak ezartzeak ez du greba eskubidea desitxuratzen, eta praktikan ez ditu babesik gabe uzten greban
|
dauden
langileen interesak; izan ere, greba eskubideak, eskubide guztien moduan, mugak ditu, eta arrazoizkoa dirudi egikaritzen den une berean funtsezko zerbitzu jakin batzuk ere bermatu behar izatea. Honaino, greba eskubidea garatzen duen arauak gutxieneko edo funtsezko edukiak arautzeak itxuraz ez du oinarrizko eskubidearen funtsezko edukia ukitzen.
|
|
|
Konstituzio Auzitegiak konstituzio eskubideak partikularren aurrean sakon babesteari ekin dio, bereziki esparru sozio laboralean. Adibidez, greba legitimoaren erantzuna ugazaben itxiera izatea ez zilegitzat jo du (abenduaren 2ko 72/ 1982 KAE), enpresa barruan adierazpen askatasuna babestu du (uztailaren 19ko 88/ 1985 KAE), kaleratzeari
|
dagokionez
langilearen errugabetasun presuntzioari eutsi dio (martxoaren 8ko 37/ 1985 KAE, otsailaren 14ko 21/ 1992 KAE, etab.), printzipio hauek urratzen dituzten kaleratzeak erabat deusezak direla aitortu du: berdintasuna (azaroaren 23ko 38/ 1981 KAE, azaroaren 22ko 69/ 1982 KAE, etab.), sindikatu askatasuna (abenduaren 23ko 38/ 1981 KAE, eta gerokoak), oinarrizko beste eskubide batzuk (martxoaren 27ko 47/ 1985 KAE, uztailaren 19ko 88/ 1985 KAE, ekainaren 17ko 104/ 1987 KAE, irailaren 26ko 166/ 1988 KAE, ekainaren 22ko 114/ 1989 KAE, etab.) eta benetako babes judiziala lortzeko eskubidea urratzen denean (urtarrilaren 18ko 14/ 1993 KAE, otsailaren 24ko 54/ 1995 KAE).
|
|
|
lehenengo eta behin, grebak, borondatezko jokabidea delako? ez duelako eraginik lan egiteko askatasunean (langileek, nahi badute, grebarik ez egitea hauta dezakete), baina ugazaben itxierak bai (gatazkan
|
dauden
langileei eta ez daudenei lan egitea eragozten die eta, beraz, lan egiteko askatasuna urratu egiten da); bigarren, grebaren eginkizuna gatazkako alderdien artean desberdintasun ekonomikoak berdintzea da, eta hori ez da ugazaben itxieraren kasuan gertatzen. Hori dela eta, ugazaben itxiera ez da besterik gabe onartzen greba eskubidearen egikaritzaren aurreko erreakzio arma moduan; horren ordez, 17/ 1977 Errege Dekretu Legeak dioen moduan, enpresaburuek lantokia greba egiten denean edo lan araubidean bestelako irregulartasun kolektiboa dagoenean soilik itxi dezakete, pertsonentzat indarkeriaren arrisku nabaria edo gauzei begira kalte larrien arriskua dagoenean, lantokia legearen aurka okupatzen denean edo horrelako zerbait gertatzeko arriskua dagoenean, edo lanera etorri ez direnen kopurua edo lantokiko irregulartasunen kopurua dela bide ekoizpen prozesu arrunta egin ezin denean eta, edonola ere, enpresaren jarduera berriz hastea edo itxiera eragin zuten arrazoiak kentzea bermatzeko beharrezkoa den aldian.
|
|
|
Gaur egun ez; jende arazo handia dago hemen. Gero eta jende gutxiago jaiotzen da eta enpresaaskotan arazo handiak
|
daude
langileak aurkitzeko orduan. Enpresa barruko jendeamotibatzen ez baduzu, halako batean, bati proposamen bat egingo diote eta aldeegingo du, edo beste batek alde egiteko bidea berez aurkituko du.
|
|
|
Izan ere, 1969ko abenduaren 12an Milanenhasitako bonba jartzea ez zen ezkerreko anarkisten edo eskuineko faxisten ekintza, Italiako zerbitzu sekretuen lana baizik. Eta kanpaina hori ez zen hasi Italiako Gobernua desorekatzeko, baizik eta denbora hartan Italian
|
zegoen
langile klasearenmugimendu indartsu eta efektiboaren aurka aritzeko, eta, ondorioz, estatuari berarilaguntza emateko.
|
|
|
Mileurismoaren azpitik”. Izan ere, erkidego honetan gazteak langabeen %56 dira, eta aldi baterako egoeran
|
dauden
langileen %63 Txostenak ez du eskualdeko datu berariazkorik ematen soldata baldintzei buruz, eta nazionalei igortzen die. Hala ere, egileek ohartarazi dute Kantabriako egoera herrialde osokoa baino nabarmenagoa izan daitekeela, soldatak, oro har, txikiagoak baitira, zerbitzuen sektoreak pisu handia baitu.
|
|
|
Adibidez, urtean 21.000 euro gordin, ordainsaririk gabe, edo soldatan gehitutako eskersarien zenbatekoarekin, zenbatekoa ez baita berdina izanen. Nola kontatzen den Aparteko ordainsarien zenbatekoa ez
|
dago
Langileen Estatutuan ezarrita, baina hitzarmen kolektiboak xedatzen ditu. Horrela, eta kontrakoa hitzartzen ez bada, ordainketa bakoitzaren zenbatekoak hilabeteko oinarrizko soldataren antzekoa izan behar duela zehazten da.
|
|
|
Txartelaren onuradunak Horrela, espainiar herritarrek osasun laguntza publikoa jasotzeko eskubide bera izanen dute, herritar nazionalei kasu egiten zaien baldintza beretan. Europako Osasun Txartelak abantaila batzuk ditu aurreko araudiarekin alderatuta; izan ere, balio epea urtebetera luzatzen da “jardunean
|
dauden
langileentzat eta langile edo pentsiodun baten onuradunentzat”, aurreko formularioak, E 111 izenekoak, 90 egun baitzituen. Pentsiodunen kasuan, Europako osasun txartelaren balio epea lau urtera luzatzen da, osasun txartel nazionalaren balio aldiaren arabera.
|
|
|
Izan ere, une honetan lanean diharduten pertsona gehienek, 30 eta 50 urte bitartekoek, hileko laneko errenten %5 gutxienez pentsio plan baterako bideratzea komeni da. Pentsio funtsek abantaila fiskalak dituzte, eta, horiei esker, produktu hau oso interesgarria da jardunean
|
dauden
langileen ikuspegitik; esate baterako, zerga oinarriaren funtsei egindako ekarpenen kenketa, eta horrek aurrezki fiskala dakar. Finantza aktiboetako funtsak dira (errenta finkokoak, errenta aldakorrekoak eta abar izan daitezke).
|
|
|
Disolbatzaile halogenatuak (produktu likido organiko oso toxiko eta narritagarriak eta, kasuren batean, kantzerigenoa); disolbatzaile ez halogenatuak; disoluzio urtsuak; azidoak; olioak; solidoak; eta aurreko taldeetan sartu ezin diren hondakin bereziak, oso arriskutsuak direlako, baita zaharkituak edo iraungita dauden erreaktibo puruak ere. Bestalde, kantzerigeno gisa sailkatutako substantziak aparte jasotzen dira, lanean agente kantzerigenoen eraginpean
|
egoteagatik
langileak arriskuetatik babesteari buruzko 665/ 1997 Errege Dekretuaren arabera. Hondakinak ontziratzea eta bereiztea da funtsezko beste zeregin bat.
|
|
|
Aralarrek Funtzio Publikoaren 6/ 1989 Legea aldatzeko proposamena egingo du Eusko Legebiltzarrean herritarren hizkuntza eskubideak are gehiago bermatze aldera, eskatuta herritarrekin harreman zuzenean
|
dauden
langile guztiak epe baten barruan elebidunak izan behar dutela. Hori gauzatzeko, 6/ 1989 Legeari, ondoko puntua gehitzea eskatuko dugu:
|
|
|
Gerla galtzeak langile kulturaren haustura suposatu zuen, eta horren ondorioek luze iraun zuten. Horrela, bada, klase ertainen irizpide ideologikoa izandako errepublikanismoa galdu zen; antipolitizismoa eta antiestatismoa (hau da, mugimendu libertarioak ekintza sozialerako zituen oinarrizko zutabe ideologikoak) lekurik gabe
|
zeuden
langileen eskema berrietan; klaseko sindikatuei, CNT eta batez ere UGTri, lur jabe txikien eta lur langileen artean eragin itzela ematen zien nekazaritza auzia gutxituz joan zen edonon, eta toki askotan desagertu egin zen; horrela galdu zuten PSOEk eta UGTk nekazaritza erreformarako zeukaten premiazko beharra, hau da, denbora luzez izan zuten protestarako erreferentziarik garrantzitsuena.... Alderdi Komunista (gerla hasi arte oso garrantzi gutxi zuena) bere analisi estrategikoa aldatuz joan zen, gerrilla borrokari uko egin ondoren bestelako politika bat saiatu baitzen indarrean jartzen:
|
|
2008
|
|
|
Hasieran, kanpoko enpresa baten esku jarri zuten bilketa baina hauek ez zuten ongi kudeatzen. Orduan, gai honekiko sentsibilizatuta
|
zeuden
langileak jartzea erabaki zuen udalak. Langile hauek zaborraren bereizketa ongi egiten dela ziurtatzen dute, hau da, egokitzen ez zaien ordutegian eta egunetan zaborra ateratzen dutenei ez diete zaborra biltzen eta ohartxo bat uzten diete.
|
|
|
Haurdun
|
dagoen
langileak bere egoera enpresari jakinarazi behar dio.
|
|
|
Haurdun
|
dagoen
langileak gaixotasun arruntagatiko aldi baterako ezintasunaren diru-laguntza jaso eta, horrela, azken soldataren %75 kobratuko du.
|
|
|
Enpresak arriskurik gabeko lanpostuetan aritzeko aukera ematerik ez duenean, haurdun
|
dagoen
langileak kontratua eten eta haurdunaldian edo edoskitzaroan subsidioa (ohiko soldata osoa) kobratzeko eskubidea izango du.
|
|
|
Gela ordenagailuz beteta dago, eta handik zuzentzen dira hondakinak egokitzeko eta biltegiratzeko egiten diren operazio guztiak. Izan ere, operazio denak guztiz automatizatuta daude; hau da, egokitze instalazioan eta biltegian ez
|
dago
langilerik, dena kontrol gelatik egiten da. Horri esker, langileek ez dute kontakturik hondakin erradioaktiboarekin.
|
|
|
Sistemak industria instalazioetan lan egingo du batez ere, eta instalazio horietako gune batean baino gehiagotan
|
dauden
langileen informazioa jasoko du. Hori dela eta, zenbait baldintza bete ditu:
|
|
|
Behin edo behin hitz bat esateko, zerbait galdetzeko asmoarekin eserlekutik altxatzen ere hasi nintzen, baina oinezko baten agerraldiak edo autobusaren iritsierak zapuztu zidan adorea. Nire aurreko eserlekuan eseri ohi zen, edo bi eserleku aurrerago, eta kokotean behera zintzilik zituen ile solteei begira (hainbat eskuk banatuko zioten ilea eta beste hainbatetan bilduko zuen berak) egiten nuen bidea, ni baino auzo bat lehenago altxatu eta bere zango zerutiarrak autobusera igotzeko zain
|
zeuden
langileei erakutsiz jaisten zen arte. Begiradarekin jarraitzen nion askotan, non bizi zen jakin nahirik edo, eta aldi oro norantza ezberdin bat hartzen zuela iruditzen zitzaidan, argibide hori niri ezkutatzeko.
|
|
|
Ez dugu ikusi inolako emakume langilerik baina agureak bai ordea, lan errazak egiten. Lantegien barruan freskagarrien eta goxokien postuak
|
daude
langileentzat, dutxak daude langileek beren burua garbitu ahal izateko bertan. Lanaren mundua da hori, eta dena ondo ondo dago prestatua, langile bakoitzak gauza soil bat egiten du eta azkar eta horrexegatik dira Ford autoak horren merkeak.
|
|
|
Ez dugu ikusi inolako emakume langilerik baina agureak bai ordea, lan errazak egiten. Lantegien barruan freskagarrien eta goxokien postuak daude langileentzat, dutxak
|
daude
langileek beren burua garbitu ahal izateko bertan. Lanaren mundua da hori, eta dena ondo ondo dago prestatua, langile bakoitzak gauza soil bat egiten du eta azkar eta horrexegatik dira Ford autoak horren merkeak.
|
|
|
AKETZA. Ni
|
enago
langileen aginduak jasotzeko!
|
|
|
Eta estresak aldaketak eragiten ditu estresean eta sistema neuroendokrinoaren osagai garrantzitsuenean; hori frogatzen du langile estresatuenek kortisol maila handiagoak dituztela ohetik altxatzean estresatuenak baino. Ikusi denez, emaitza horiek ez
|
zeuden
langileen jokabide osasungarrien mende, baina egiaztatu da laneko estres kronikoaren maila handiak jokabide ez oso osasungarriak eragiten dituela, hala nola fruta eta barazki gutxiko dieta eta gomendatutakoa baino ariketa gutxiago. Beste azterketa batzuek gehiegi edatearekin zerikusia izan dute.
|
|
|
Jarduera Ekonomikoen gaineko Zergan aipamen esplizitua besterik ez dute egiten magoek. Izan ere, zerga horrek edozein jarduera ekonomiko soilik zergapetzen du, eta, beraz, batez ere autonomoen erregimenean erregistratuta
|
dauden
langileei eragiten die. Irailaren 28ko 1175/ 1990 Errege Dekretuak lanbide hau hartzen du bere baitan," umoristak, karikatoak, eszentrikoak, berriketariak, errezitatzaileak, ilusionistak eta abar" 016 taldeko jarduera artistikoen atalean.
|
|
|
Kopuru horiek gainditzen badira, Espainiako funtzionario publikoek nahiz enpresetako langileek jasotzen badituzte, Ogasunean aitortu dira, nahiz eta gastua justifikatu. Gainera, beren ohiko lana ez den beste Espainiako hiriren batean beren lanpostutik aldenduta
|
dauden
langileek jasotzen dituzten dietak ere ordaindu dituzte, bederatzi hilabetez baino gehiagoz jarraian. Dietak aitortu behar diren kasu horietan guztietan, Errenta Aitorpenean lan etekin osotzat hartuko dira.
|
|
|
María Teresa Fernández de la Vegak argitu nahi izan zuen, halaber, ekimenak Atzerritartasunari buruzko Legearen Erregelamenduan aurreikusitako beste itzulera planak “osatzen” dituela. Gainera, neurri hori “bidezkoa eta borondatezkoa da, eta berdin pentsatuta
|
dago
langileari, bere herriari eta gure herriari mesede egiteko”.
|
|
|
Alderantziz, nik esango nuke Estatu Batuei eta munduari irakasteko asko duen lan estiloa dela. Umorea duten lantaldeetan integratuta
|
dagoen
langilearen errendimendua gehiago handitzen da. Psikologoek egiaztatu dute emozio positiboek, hala nola umoreak, motibazioa, sormena, oroimena eta erabakiak hartzea bultzatzen dutela.
|
|
|
Autonomo ongi aseguratuak Langile autonomoaren irudia beti lotu izan da aseguru pribatuekin eta Gizarte Segurantzaren osagarriekin. Eta ez da inpresio faltsua; izan ere, gaur egun alta emanda
|
dauden
langile autonomoen %10ek bakarrik kotizatzen dute gaixotasun profesionalak eta lan istripuak estalirik edukitzeagatik, José Luis Perea Langile Autonomoen Elkarteen Federazio Nazionaleko (ATA) Laneko Arriskuen Prebentziorako arduradunak dioenez. Hori dela eta, langile askok nahiago dute edozein ezustekori aurre egin, independenteki, nahiz eta azkenaldian hobekuntzak egin.
|
|
|
Langile guztien %1, 7k baino ez ditu kobratzen Espainian, legez, Lanbide arteko Gutxieneko Soldata (LGS) gisa ezarritako hileko 600 euroak. Baina horren zenbatekoa lan hitzarmen kolektibo baten babesean ez
|
dauden
langileek kobratu behar duten gutxienekoa baino handiagoa da. Gainera, LGS erreferentzia saihestezina da biziraupenari dagokionez:
|
|
|
«Jakin badakigu akaso pertsona batzuek geure zerbitzuak desegoki erabiliko dituztela», onartu du Maribel San Jose komunikazio arduradunak. Egoera horiek garaiz atzeman eta konponbideak bilatzeko, aretoetan
|
dauden
langileak trebatuko dituzte.
|
|
|
Edonola ere, akordioak ez du konpainiaren etorkizuna bermatzen, oraindik ere pilotuak, hegaldi zerbitzariak eta lurreko langileak biltzen dituzten sindikatuen babesa ez duelako. Bost sindikatu korporatibotan banatuta
|
daude
langile horiek, eta haserre daude, euren parte hartzerik gabe egitasmo bat onartu delako. Bost sindikatuen irudiko, iragarritako ituna «baliogabea eta probokazio hutsa» da.
|
|
|
Duela 32 urte, Gasteizko San Frantzisko elizan
|
zeuden
langileei oldartu zitzaien Espainiako Polizia, eta bost lagun hil eta beste ehunka zauritu zituen. Foru arauaren bitartez, kalte ordaina jasotzeko eskubidea aitortu die Diputazioak hildako bost pertsona haien onuradunei, eta 138.232 euroko diru laguntza emango die.
|
|
|
Ordenagailuak besteak beste INFOREG programa izanen du, erregistro zibilerako prozesu guztiak egiteko erabiliko dena. Eta horrekin batera, erregistro zibilean lanean
|
dauden
langileei programa erabiltzeko formazioa eskainiko zaie. Udalen esku egonen da aipatu ordenagailuaren mantenua eta ADSL linea bidezko internet konexioa ezartzea.
|
|
|
Gainerako hamalau ibilgailuak kamioietan joango dira. Horrenbestez, bihar bertan abiatuko dira, goizeko 8:30ean, Boluetako metro geltokiaren parean
|
dauden
langileentzako aparkalekuetatik. Karabana agurtzeko ekitaldian, Julio Ibarra Metro Bilbaoko Komunikazio eta Marketing Zuzendaria, eta Jose Esteban eta Saharako Herriarekiko Elkartasun Taldeen Koordinakundeko beste ordezkari batzuk izango dira.
|
|
|
Berlinen nirekin lan egindako beste bi lankide ere bulego berean hasi ziren nirekin batera, eta horrek asko erraztu zuen hasiera. Giro oso ona
|
zegoen
langileen artean, maiz joaten ginen elkarrekin bazkaltzera Sohoko pubetara. Eta ostiral gauetako irteerak ere ohiko bihurtu ziren taldetxo baten artean.
|