|
2000
|
|
|
Carlos Iriarteri esker baino ez zuten askatu. Anartean ordea, egoeraz baliatu zen ziega zaintzen
|
zeuden
soldaduen marrazkiak egiteko. Beste behin, gerra berean Paris bonbardatzen ari zirela, judutarren artean bizi izan zen Panteoian.
|
|
2002
|
|
|
Izan ere, Monneyk Bilboko defentsaren irudiak jaso zituen, eta gero Frantziako aldizkarietan grabatu moduan erreproduzitu ziren: bada berak ateratako argazkian lotan
|
dauden
soldaduak, grabatuan hilak egongo balira bezala azaldu zituzten".
|
|
2004
|
|
|
Picoren atzean zeuden presoek desarmatu zituzten eta lehen bahiturikoekin itxita laga zituzten ziega batetan. Eskuratutako armekin eta hartutako giltzekin kanpoko patioan
|
zeuden
soldaduengana hurbildu ziren, kartzela eta patioa bera lotzen zuen tunela zeharkatuz. Arrapaladan sartu ziren eta tirorik egin gabe, afaltzen ari ziren soldadu guztien jabe egin ziren.
|
|
|
Hori izanen zen iheslarien biktima bakarra, geroxeago beraien aurkako epaiketan ederki ordainduko zutena. Garitetan
|
zeuden
soldaduekin tiroketa pare bat suertatu ondoren guztiak ere menpean hartu zituzten San Cristobalgo matxinatuek. Soldadu batek bakarrik alde egin zuen, kanpoko lubakia gaindituz, eta zuzen zuzenean Antzoaingo koartelera jo zuen ihesaren berri emateko.
|
|
|
Aaiun-en bizi zen marokoarrak sartu aurretik eta 1976an, azkeneko soldadu espainiarrak alde egin baino oso gutxi lehenago, hegazkinez Espainiara ihes egin zuen familiarekin. Oso gogoan du aireportuan
|
zegoen
soldadu marokoarrak erdi jolasean emandako zaplaztekoa: «Gogortxoa atera zitzaion, haserre zegoen sahararra izanda Espainiara alde egiteko aukera nuelako».
|
|
|
1941ko irailak 29an udal batzarrean, Arizkungo alkate, juradoak? Udal Batzarrari berri eman zion, herrian destinatuak
|
zeuden
soldaduek Lamiarritako frontoia eta plaza guztiz apurtu zituztela. 11. orrialdean.
|
|
2005
|
|
|
Horrela, bada, gauean jada, Alardeko konpainia guztiek bat batean sortutako Alardean parte hartzeko erabakia hartu dute. Era berean, emakumearen alde
|
dauden
soldaduak eurenkonpainietatik kanporatu egin zituzten. Hasieran sexuaren araberako diskriminazioa zena, memento hauetan ideologikoa ere bada.
|
|
2006
|
|
|
Garitako soldaduak nire izen abizenak erkatu zituen, aldean zuen zerrendatxoko izenekin. Gero, barrutira sartzeko baimena eman, eta handik hurbil
|
zegoen
soldadu bat seinalatu zidan buruaz. Nirekin hara joandako gazteez inguratua zegoen ordurako, eta ez zuen garitakoaren nagusikeriarik erakusten:
|
|
2007
|
|
|
Jatorri militarra duten desaktibatzaileek istripuak eragiten dituzte maiz baieztatu du Zuberrek, lehergailuak indargabetzeko euren prozedurari eusten baitiote beti, segurtasun protokoloa alde batera utziz. Ausardia ez, pazientzia da ezinbestekoa lan honetan, horregatik ez
|
dago
soldadu edo peshmerga (gerlari kurdu) ohirik gurean.
|
|
|
orain zuri, orain beltz, orain zuri, orain beltz. Lehenengo, peoi txiki buruhandiak, guztiak ilaran, orain zuri, orain beltz, guztiak hain berdin eta aurrera begira, gerrarako prest
|
dauden
soldaduak bezala.
|
|
2008
|
|
|
Tommy Lee Jonesek antzeztutako pertsonaiari semea hil egingo zaio gerratik itzuli ondoren. Heriotza ikertzen hasi eta konturatuko da berarekin Iraken
|
egondako
soldaduek hil dutela; semeak gerran zegoenean egindako izugarrikerien berri ere izango du ordea. Kritika gobernuaren jarreratik harago, soldadu joandakoei ere zuzendu die.
|
|
|
Soldadu gehigarrien taldeak dagoeneko alde egin du, beraz, 8.000 horiek kenduta, Bushen indartze plana baino lehenago
|
zegoen
soldadu kopurua geratuko da herrialde asiarrean.
|
|
|
Bushen iragarpenak esan nahi du Irakeko debatea haren hurrengoaren esku egongo dela, hau da, Barack Obama demokratak edo John McCain errepublikanoak erabaki duela zer egin Iraken
|
dauden
soldaduekin.
|
|
|
Frantziar soldaduen gehiegikeriak egiaztatzeko, galdetegi berezi bat prestatu zuen Jose Antonio Erbiti alkateak. Galdetegi horri esker Maltzagan
|
zeuden
soldadu frantziarrek inguruko baserrietan eragin zituzten kalteen berri daukagu378, eta udalak laguntzaileak jarri behar izan zituela,«, por no poser aquellos de la idioma bascongada ny castellana».
|
|
|
Derrigortasun holizian parte hartzera behartu zituzten, nolabaiteko prestakuntza militarra lortzeko helburuarekin. Araututako Milizia horretan parte hartu nahi ez zutenek dirua orrren ondorioz, Araututako Milizian gogoz kontra
|
zegoen
soldaduen kopurua ugaritu egin zen, eta haien haserrea absolutisten batek bideratzen bazuen, milizia bera erregimenaren kontrako konspiratzaileen habi bihur zitekeen. Horrez gain, Araututako Miliziako agintariak udalak izendatzen zituen, eta udala absolutistek kontrolatzen zuten lekuetan, matxinada arriskua areagotu egiten zen.
|
|
|
Elementu horrek hutsegiteak ugaritu egin zituen, hala nola Txabolapean eta Betxinan hartutako posizioak fortifikatu ez izana. Bizirik
|
dauden
soldaduen artean, ofizial profesionalen kontrako iritziak orokorrak dira:
|
|
|
Tbilisi hiriburutik 30 kilometrora
|
daude
soldadu errusiarrak; Alkhagori eta Katshiri herriak ere menpean hartu dituzte tankeek
|
|
|
Afganistanen
|
dauden
soldaduentzat material militarra zeramaten NATOko kamioiei eraso egin diete ekintzaileek
|
|
2009
|
|
|
Euskaltzaleen Biltzarren parte hartu zuen Gandiagak bere hitzaldi eta guzti. Txillardegi, ordea, ez zen batzarre hartan izan, Galizian
|
baitzegoen
soldadu; baina bere gutun irekia —" Karta idigia" — bidali zuen (ik. Euskera, 1956, I:
|
|
|
Euskaltzaleen Biltzarren parte hartu zuen Gandiagak bere hitzaldi eta guzti. Txillardegi, ordea, ez zen batzarre hartan izan, Galizian
|
baitzegoen
soldadu; baina bere gutun irekia –" Karta idigia" – bidali zuen. bait zabaldu berria zuen Txillardegik Egan aldizkarian argitaraturiko" Ez bat eta ez beste" artikuluan ere (1956, 3 zenb., 44 or.) —.
|
|
|
Gainera, salatu dutenez, 80 metrora
|
zeuden
soldadu israeldar batzuek alde egiteko agindu zieten, baina beraiek ezetz erantzun zuten.
|
|
|
Obama agintera heltzean hobetu egin ziren bi herrialdeen arteko harremanak, 2004an Zapaterok Iraken
|
zeuden
soldaduak erretiratu zituenean gaiztotu egin baitziren.
|
|
|
Gogoetan bainintzen, doi doi aditu nuen ateaz bertzaldean zaindari
|
zegoen
soldaduak iragarri zidan bisitariaren izena. Hain segur ere, Pessac zela pentsatuko nuen, Karlos IX.arengana joateko asmoa bainuen egun horretan ere.
|
|
|
Euri bortitzagoak eta haize zakarragoak eliza atarira bulkatu ninduten. Ate ondoan zaintzen
|
zeuden
soldaduek trufa airez egin zidaten ongi etorri. Zipaturik heldu nintzen.
|
|
|
Partidako galtzailea hura izaki. Irrigarri
|
zegoen
soldaduz jantzita. Ez zidaten berekin bat egiteko gonbitik egin.
|
|
|
2008 urtean kaleratu zen Astola aldizkariaren bigarren zenbakia. Durangaldekohistoria lantzea helburu duen urtekariak Jon Irazabalen lan bat argitaratu zuen, inguru hartan frankistek fusilatutako pertsonen berri ematen, nortzuk ziren, noizhil zituzten, zer nolako egoeretan, eta abar azaltzen du2 Lan txukuna da etagainera oso argazki berezi bat du, 54 orrialdeak oso osorik hartzen dituena.Bertan Durangoko kanposantuan
|
dagoen
soldadu pelotoi bat ikusten da hainbatlagun fusilatzen. Batzuk lurrean hilda daude, 7 bizkarrez heriotzari itxaroten etabeste 5 edo 6 eskuineko aldean txandaren zain.
|
|
|
bere pistolari, leihoko gizonetako bat lurrean botata utzirik. Eta orduan gertatu zen okerrena, harresian
|
zegoen
soldaduak tiroa entzunda azkar erreakzionatu, eta bere metrailetaz tiro egiten hasi zen leku guztietara. Harresiaz bestalde, min oihuak entzun genituen, Holmesek belarriak tapatu, eta orduan bi bala pasatu ziren haren ondotik, eta Otto eta beste polizia jo zituzten balek.
|
|
|
Itzulerako bideari ekiten diote, arabiarren lurrak egunez zeharkatzen dituzte, inolako beldurrik gabe, baina eta erreinuaren arteko mugara iritsitakoan... ezpata hotsak. Iritsi ordukoa lurrean etzanda, hilzorian
|
dauden
soldaduen aizkora eta ezkutua; hiruetan apalenak, bi ezpata eta azkenak, lantza. Hiru itzal ezezagun, hiru itzal lagun.
|
|
|
Atzo bertan, bonbardaketen hamabosgarren egunean, 23 lagun hil zituzten. Haietako zortzi, familia berekoak, Gazako ipar mendebaldeko Jabalia errefuxiatu gunean
|
zeuden
soldaduek tirokatu zituztenean. Bi haurrak zirela eta beste bi emakumeak ziurtatu dute lekukoek.
|
|
|
soilik erabiliko zituztela. Bide beretik, Irak eta Afganistango kartzeletako torturen irudiak argitaratzea debekatu du Etxe Zuriak, adieraziz arriskuan jarriko dituela atzerrian
|
dauden
soldadu estatubatuarrak. Giza eskubideen aldeko erakundeek, ordea, hitza jatea egotzi diote.
|
|
|
Urtea hasi zenetik 295 atzerriko soldadu hil dira Afganistanen; iaz baino bat gehiago. AEBek inbasioari ekin zionetik aurtengoa ari da izaten urterik beltzena NATOren aginduetara
|
dauden
soldaduentzat.
|
|
|
Irudia soilik ez, hitza ere bazen, nahiz hitzaldiak asko izan zuen iruditik. Zutunik
|
zeuden
soldaduei gainbegiratua eman eta agurra eginda, 60 urteetako, aurrerapena eta garapena, goraipatu zituen Hu Jintaok, Mao Zedongek erabiltzen zituenen gisako arropa soinean zuela.
|
|
|
Dozena bat gizon, esku eta hankak kateatuta, geldirik zeuden badiako ibilbideko barandaren kontra. Armak bizkarrean tinkaturik, eskuak eskopeten uhaletan
|
zeuden
soldaduak, lurrean etzanda zetzan gizonarekin zer egin erabaki ezinik. Etortzen ikusi nindutenean, nigana egin zuten soldaduek.
|
|
2010
|
|
|
Bi Mundu Gerren artean sortu zen taldea, eta ehun bat lagunek parte hartzen dute ikuskizun bakoitzean. Taldearen hastapenetan, gerran eta ospitaleetan
|
zeuden
soldaduei amodiozko eta itxaropenezko abestiak kantatzen zizkieten. Gizonezkoen ahotsak abesbatzan; berrogei lagun, berriz, dantzan.
|
|
|
esan nion, anaia zaharraren paperean, serio bezain paternalista. . Alemania Handiaren zerbitzuan
|
dagoen
soldadua naiz ni gero! Ez dizut beldurrik!?, oilartu zitzaidan, anaia errebeldearena eginez.
|
|
|
Porrotaren zioa airetik eginiko erasoetan ikusten zuten. Horrelako oldarretan, bonbaketariek garatutako esetsietan, komunikabideek, zuzkidurek eta ordenen igorpenek porrot egin zutelakoan eta sopleteak bezala arma azkar alemaniarrek tropak suntsitu zituztelakoan
|
zeuden
soldadu etsiak. Lur jotako frantses horiek Jüngerri galdetu zioten non zetzan arrakasta haren formula.
|
|
|
Nazio Batuen Erakundearen datuen arabera, herrialde hori da munduan barne desplazatu gehien duen herrialdetan bigarrena; halabeharrez lekuz aldatzen diren erdiak haurrak dira, gainera. Eta ume horiek pairatzen dituzten eskubide urraketen artean
|
dago
soldadu bihurtzearena.
|
|
|
Zuretzat ez da atsegin izango, baina zure onerako da, abisatzen dizut’ esan nion, anaia zaharraren paperean, serio bezain paternalista. ‘Alemania Handiaren zerbitzuan
|
dagoen
soldadua naiz ni gero! Ez dizut beldurrik! ’, oilartu zitzaidan, anaia errebeldearena eginez.
|
|
|
Laster ezindua izango zinena, enbarazu eta guzti, lehen asteburutik hantxe egon nahian sentitu zara: bizi heriotzak biak hain une eta gune extuetan sentitzeko zorian
|
dauden
soldaduen artean, bizi berriaren esperantza konpartitu nahi izan diezu, alegia, haurdunaldia ez dela hain enbarazu, bizi heriotzen aho muga extuari zentzu bete naroagoa damaiokegunean. Orain arteko gizakume ministroek ez zezaketen horrelako sentipenik eta haurdunaldirik konparti:
|
|
|
Etorri zen kapitain bat, capitdn Degrela, eta harenga bat eman zuen udaletxeko arkupean herriko zazpi gizon fusilatu eta gero, tartean Humberto, nire lagun handia, gizon zintzo askoa. Beren bizia emateko prest
|
zeuden
soldaduak nahi zituela esan zuen, berak hala al zeuden, Espainiak eta erlijioak haien odol gorria behar zutela. " Necesito vuestra roja sangre esan zuen.
|
|
|
Estatu Batuetan ibili zen, konspirazio zereginetan eta, Lehenengo Gerla Handia hasi zenean, Alemaniara joan zen konplizitate bila. Limburg an der Lahn presondegian
|
zeuden
soldadu irlandarrekin Irlandar Brigada bat osatzea proposatu zuen, baina gehienek ez zuten kontinentean borroka egin nahi eta 52 boluntario aurkeztu ziren bakarrik. Alemanak ere ez ziren irlandarrez fidatzen, ez zituzten artean berriak ziren metrailadoreak Casamenten lagunen eskuetan utziko.
|
|
|
Zuri beltzezko film hartan legez, gudu zelaiko lubakietan lokatzetan
|
dagoen
soldadua erakusten duen film hartan legez, guda noiz irabazi noiz galdu ez dakielako zoratzen den mutil gazte haren begirada luzaroan erakusten duen hartan legez, halaxe sentitzen ginela akordatzen naiz, halaxe azaldu zuela kronika idazteko ontziola barruraino etorritako kazetariak.
|
|
2011
|
|
|
Eta ez dago jakiterik zenbat diren, militarrek ere ez baitzuten denen izen abizenak jasotzeko tarterik izan». Kartzelaren atarian
|
zeuden
soldaduek eskuetan zazpi edo zortzi orri zituztela gogoratzen du, eta horietako bakoitzean 40 bat lagunen izenak zeudela idatzita.
|
|
|
Baina, Leonen aita eta haren osaba gerrara joatetik libratu baziren ere, lau anaiak ere ez
|
zeuden
soldadu joateko adinean?, gerrak ez zien iraizoztar jimeneztarrei inongo pozik ekarri.
|
|
|
Gaua, gau izarreztatua, eta izar hotza egiten zuen aterperik gabekoentzat. Etxola barruan ere, suaren inguruan, ezin berotuz
|
zeuden
soldadu batzuk, fusilak izterren artean zituztela.
|
|
|
Zurezko ohe zaharra gelaren erdian, izara almidoiztatu gisako batzuekin. Horman eskegirik
|
daude
soldadu baten argazki horitua, Afrikako gerlakoa beharbada, eta Ama Begoñakoaren irudia. Oihal beltz batek estaltzen du leihoa, mutilak gortinaren bazterretik so eginaz patio itxia kontenplatu du, oilar bat ere begiz jo du han behean.
|
|
|
Formazio estuan
|
dauden
soldaduek agurtu dituzte bidaiariak. Autotik jaitsi, eta aurpegi biribileko ofizialari zuzendu zaio Miguel María, babes ematea eskertu guran.
|
|
|
Inondik ere, munta handiko kontua zen, Iruñetik soldadu gehiago ekarri baitzituzten. Zirrara handia
|
zegoen
soldaduen kamioietan, mugaldeko bidean. Barrezka eta kantari ari ziren, ekintzaren perspektibak kitzikaturik.
|
|
|
Orduan, adorea berritu zitzaien hainbeste ordu borrokan zeramaten zaldun akitu haiei. Kolpez kolpe aurrera egin zuten eta lurrean iltzaturik
|
zeuden
soldadu arto beltzen ondoraino iritsi ziren. Bata besteari lotuta zeukaten katea hautsi zuten eta musulmanen buruzagiaren dendaraino iritsi ziren.
|
|
|
Musika eta burrundara entzuten zen, urduritasuna eta poza nabari zen. Ugari
|
zegoen
soldadua, ugari zaldia eta mandoa, ugari txakurra, ugari gurdiak, ugari janaria eta edaria, eta ugari armak: aihotz eta ezpatak, pistola eta arkabuzak, baita kanoiak ere.
|
|
|
Zirimiria ari zuela atera ginen, baina ongi zeharkatu genuen ibaia. Erlaitzera iritsi ginenean, ordea, geldiarazteko oihu egin zigun kuartelean egon beharrean askoz lehenago, errepidetik ehun bat metrora,
|
zegoen
soldadu talde handi batek. Eskerrak laster egiteko denbora izan genuela eta basotik pasatzen zen bide luzean ezkutatu ginela.
|
|
2012
|
|
|
Bestalde, Sanliurfa probintzian ere borrokak izan dira gerrillarien eta soldaduen artean. PKK-k eraso egin zien igande gauean errepidean kontrolgunea jarrita
|
zeuden
soldaduei; lau lagun zauritu zituzten. Armadak, berriz, PKK-ko kide bat zauritu zuen, eta beste gerrillari bat hil egin zen, aldean zeraman bonba bat lehertuta.
|
|
|
–Gaitasun handia duzu gauzen nondik norakoa igartzeko. Printzesatxoak esan dit ziur
|
dagoela
soldadu longainez jantzita dabilen gazte horri gradua kendu diotela duelu batengatik, eta soldadu utzi dutela...
|
|
|
Gizakiaren bihotzean diren soka bizi guztiak ikertu ditu, gorpu bateko zaintxuriak ikertzen diren bezalaxe, baina sekula ez du bere ezagupenez baliatzen jakin; horrela, batzuetan, anatomistarik bikainenak ez daki sukarra sendatzen! Wernerrek, bere gaixoen lepotik trufa egin ohi du isil ostuka; baina, behin, ikusi nuen nola negar egiten zuen hilzorian
|
zegoen
soldadu baten gainean... Behartsua da, milioiekin amets egiten du, baina diruagatik ez luke ezta urrats bat ere emango:
|
|
|
berarentzat garrantzizkoena egunoroko bizimodua zen, hori, Jauna eta artegintza. Alemaniarrekin ere objektiboa izaten saiatzen da, Hitlerren eromenean ia konturatu gabe sartuta
|
dauden
soldadu alemaniarren giza alderdia aurkitzen saiatzen da; soldaduok duten onena emateko gauza dira, baina baita txarrena ere. Oso nobela ederra da, eta ez da bidezkoa ez nobela, ez idazlearen bizitza, zapuztu izana.
|
|
|
Parisera joan eta bertan Juan Nepomuceno Orbe Mariacaren adiskide egin zen. Bigarren karlistadan, karlisten agindupean
|
zeuden
soldaduek, Bilbo setiatuta zegoela, Campo Volantinen J.E. Delmasek zuen etxe ederrari su eman zioten. Sutean hainbat agiri, pintura, liburu, egunkari eta abar betirako galdu ziren.
|
|
|
—Legioan
|
nengoela
soldadu bat ezagutu nuen —esan zuen. Ustekabeko geldiune batean, erruletak bere aspaldiko kide hura erakutsi berria zion— Sekula ezagutu dudan gizonik ausartena zen.
|
|
|
Lurra uzteko ordu hartan, hamasei soldado barnean, Junkers zaharraren motor karrankak areago inarrosten zituen jadanik daldaran
|
zeuden
soldadoen gorputzak. Batzu bertzeeri behaka, aurpegiak latz eta lursagar kolore!
|
|
2013
|
|
|
Afganistanen
|
dauden
soldadu estatubatuarren presentzia beste hamar urtez luza daiteke. Washingtonek eta Kabulek segurtasun itun berri baten zirriborroa onartu zuten herenegun, eta, horren arabera, heldu den urtean NATOren tropek Afganistan utzi ostean ere, operazio militarrei eutsiko lieke Etxe Zuriak 2024ra bitartean.
|
|
|
Zainak zapart egitekotan zituen, batailan sartzeko puntuan
|
dagoen
soldaduaren gisara.
|
|
|
Garrantzi handia ematen zion gerla lekuetan fedearen berreskuratze agerraldien azpimarratzeari. Lubakietan
|
zeuden
soldaduak giristinoagoak zirela erakutsi nahi zuen, otoitzari eta mezarizioten atxikimendua azalduz. Bide horretan, mezen eta besta buru berezien kronika anitz ageri zen Zerbitzari ren eta Jean Saint Pierreren kroniketan.
|
|
|
Ez zezakeelako bestela egin, Frantziaren aldeko propaganda berriak zirelako zituzten informazio bakarrak, Frantziako Gobernuak argitaratzea nahi ez zuena ez zezakeelako argitara. Horrez gain, Eskualduna ko berriketariak berak ere gerlan
|
zeuden
soldaduak ziren, Frantziako armadakoak ziren, eta hori horrela izanez, zuzenean inplikatuak ziren.
|
|
|
Baina, egun haren ifrentzuaz ere idatzi zuen, gorago aipatu dugun egoera baten isla zena, alegia: erreketan
|
zeuden
soldaduek ezin izan zuten mezara joan, eta horrek pena eman ziela kontatu zuen Saint Pierrek. Alabaina, hor bereizten zen igande arrunt bateko edo besta buru bateko egoera.
|
|
|
Pausan
|
zeuden
soldaduek denbora franko pasatzen zuten ostatuan edo edaten, Zerbitzari ren arabera. Batzuetan hori umorez hartzen zuen:
|
|
|
Saint Pierreren arabera, leku txarrenetan zirenek begi txarrez ikusten zituzten toki hobeetan
|
zeuden
soldaduak. Baina horrelako desadostasunen edo kritiken aipuak biziki bakan agertu ziren Eskualduna astekarian.
|
|
|
–goazen!?;, hartu fusila eta etorri nirekin? , esan zion atean
|
zegoen
soldadu bati; guztiok jarri ginen Etxanorako bidean. Bidean kapitainari hizpidea ematen ahalegindu ginen, bai Tolosari buruz, bai Gipuzkoako beste herri batzuei buruz.
|
|
|
1937ko apirilaren 24an tropa nazionalak Elgetan sartu ziren, eta egun horretan eta hurrengoan Eibar bonbardatu zuten bonba su eragileekin eta bertan
|
zeuden
soldadu batzuek etxe batzuei emandako sua lagun, hiria kiskali zuten (Gutiérrez Arosa, 2007: 133).
|
|
|
Haren ordez arte tradizional eta kontserbadore bat defendatu zuen, baita arkitekturaren eta Estatuaren arteko erlazioa hobetsi ere. Hau da, arkitektura borroka politikoaren tresnatzat hartu zuen, eta arkitektoa Estatuaren ideien zerbitzura
|
zegoen
soldadutzat, bien arteko lana identifikatuz.
|
|
|
Etxetik atera eta askotan izan nituen inguruan balen txistu hotsak”.Zauritutako soldadu baten istorioa ere berritu du Antoniok: “Behin, etxean
|
zeuden
soldadu haietako bi mendian gora abiatu ziren, oinez. Anaia eta biok haiekin batera joan ginen, jolasean.
|
|
|
Kargu berrian, lurraldearen defentsak izan ziren berriro ere Arrillagaren buruhausterik handiena. Laurehunen bat lagunek osatzen zuten Kaliforniaren indar militar guztia, zurien populazioa eskasegia zen haien artetik gizon gehiago errekrutatzeko, indioekin kontatzerik ez
|
zegoen
soldadutarako, eta ontzi anglo amerikarrak gero eta maizago hurbiltzen ziren Kaliforniako uretara perla, arrain nahiz larru bila. Gero eta lotsagabeago, espainiarren muturretan arrantzatzera ere ausartzen ziren.
|
|
2014
|
|
|
Esaldia irauli nuen, bai, eta apropos. Frontean, lubakian, txikizioaren erdian
|
dagoen
soldaduak ezinbestekoa du kontsigna heroikoa, harrapatuta dago, eta zentzua eman behar dio suntsiketari. Baina gerrak ere badu egunerokotasuna, historia liburuetan aipatzen ez den arren, badu babarrunak eltzetik atera behar hori, eta errutina horretan alderantzikatu egiten da kontsigna:
|
|
|
Jendetzan, han eta hemen, gizon uniformedunak zeuden, Hudsonen ainguraturiko flota handiko marinelak, Massachusettsetik Kaliforniarainoko dibisioen intsigniak zeramatzaten soldaduak, kosta ahala kosta nabarmendu nahi zutenak, nahiz ordurako hiri handia guztiz nardaturik
|
zegoen
soldaduekin, salbu eta txukun antolaturik zeudenean formazioan eta bizkar zorroaren eta fusilaren pisu gogaikarriaren azpian.
|
|
|
Benjamin hain emana
|
zegoen
soldadu bizitzaren jardunei eta emozioei, non damu izan baitzen uko egin behar izan zuenean, negozioek haren arreta eskatzen baitzuten; beraz, kargua utzi eta etxera itzuli zen. Geltokian zain zeukan metal banda bat, eta etxeraino lagundu zuen.
|
|
|
Roscoeri deus esan gabe, gau batean etxetik alde egin zuen, eta trenez joan zen Mosby kanpalekura, Hego Carolinara, non infanteria brigada baten agintea hartu behar baitzuen. Apirileko egun itogarri hartan, kanpalekuaren sarrerara hurbildu, geltokitik haraino eramana zuen taxi gidariari berea ordaindu, eta zaintzaldian
|
zegoen
soldaduarengana jiratu zen.
|
|
|
–Sozialisten kontra al
|
daude
soldadu guztiak? –galdegin zion Edithek nebari?.
|
|
|
Hurrengo egunean harrapazen dute, gordeleku zuen etxearen jabeak salatu ostean. Ondoren, Garellanoko kuartelera eramango dute, Bilbora, eta handik ere ihes egingo du, baina guardian
|
zegoen
soldadu batek ikusi, eta tiro batez zaurituta harrapatuko dute. Hainbat urte geroago, Segoviako kartzelatik ihes egingo dutenetako bat izango da.
|
|
|
Bazirudien bakea berreskuratua zuela betiko, baina patu gaiztoak bigarren gerla handi baten lekuko izatera kondenatu zuen, bere belaunaldiko guztiekinegin zuen bezalaxe, baita berak ere zenbait bertsotan ederki kontatu ere. Bordelen
|
zegoen
soldadu bertset hauek ondu zituenean.
|
|
|
Jadanik jaikita
|
zeuden
soldaduen ahotsak hasi ziren ailegatzen Plateria kaletik. Denbora gutxi barru, plaza jendez beteta egongo zen, eta pelotoi batek Aranburu tiroz josiko zuen.
|
|
|
Lekunberrin
|
dauden
soldadu karlistek", arrazoitu zuen, zaldiari uhaletatik tira eta gelditzera behartuz. " Eta emakumezkoa espero badute, eta gizonezkoa ikusi, urduri jarriko dira beharbada."
|
|
|
Ez da harritzekoa, ildo berean, hain gutxi inporta izatea bizia, berarena eta lagun hurkoarena: bonbaz lehertzen zituen trenetako soldadu turkiarrena, esate baterako; gizen samar
|
zeuden
soldadu eta ofizialena, batez ere. Beraz, Lowell Thomasek jarri zuen hanpadura; gaia, Lawrencek berak.
|
|
|
" Soldadua naiz, eta ziur
|
nago
soldaduen izenean ari naizela. Uste dut gerra hau, nik parte hartzea erabaki nuenean askapen eta defentsa gerra zena, agresio eta konkistazkoa bihurtu dela[...].
|
|
|
Non
|
dago
soldadua?
|
|
|
Zegoen Non
|
dago
soldadu madarikatua?
|
|
|
Non
|
dago
soldadua?
|
|
2015
|
|
|
Basoan gora egin genuen. Erabat sinetsirik
|
geunden
soldaduak atzean utziak genituela, eta azkar baina lasaiago genbiltzan. Arrisku larri batetik ihes egin genuelakoan, solasean zamalkatu ginen, aspaldiko pasadizoak ahora ekarriz.
|
|
|
–Non
|
daude
soldaduak? –erran nuen, isiltasun itogarri hura jasan ezinik.
|
|
|
Azeria guztiz sinetsirik
|
zegoen
soldaduak ez zirela ausartuko gure atzetik etortzera Arkanian barrena. Eta, izan ere, goiz osoan ez genuen haien arrastorik ikusi.
|
|
|
Eskailera, pasadizo eta tunel luzeetan barrena jaitsitakoan, ate txiki batera iritsi ginen. Guardian
|
zeuden
soldaduak elurra bezain zurbil zeuden. Atean margo zuriz egindako ikur bat zegoen.
|
|
|
Aita semeen ohizko eztabaida aprobetxatuz, biloba Misilman ikusten ari zen. Une hartan gizatxarren esku
|
zegoen
soldadu gizajo bat erreskatatu berria zuen Misilmanek, gizatxarren hiria misil esku jaurtigailuaz kiskali ondoren.
|
|
|
ohe bat eta mahai txiki bat, pare bat gauza uzteko. Paretetan bera bezala
|
egondako
soldaduen idatziak, laburrak denak. Pareta ilunak eta argitasun eskasa.
|
|
|
Horregatik, antzeko egoeran daudenekin hitz egin nahiko luke zenbaitetan, bai baitaki gaitz berak jotako beste gaixo batzuekin mintzatzeak funtsean on egingo liokeela, lubakian
|
dauden
soldaduei aldamenean dituztenekin solastatzeak on egiten dien era berean.
|
|
|
Azken batean, lubakian
|
dagoen
soldaduak, agian, engaina lezake bere burua, ez da alferrik isuriko gure odola eta abar, eta kontsolamendu izpi bat aurkitu horretan, baina gaixoaren lubakitik ikusten den etsaia garaiezina da, gau iluna bezain beltza, eta berak badaki alferrik borrokatuko direla oraingo eta geroko armadak horren kontra, uko egin baitzion Adanek hilezkortasunari eta, bizitzaren zuhaitzari muzin eginik, ongiaren e...
|
|
|
Itxarongelan, ikusia zuen komunio moduko bat sortzen zela gaixoen artean, lubaki berean
|
dauden
soldaduen artean bezala. Ohartua zen eremu mortu bat zegoela haien eta gainerakoen artean.
|
|
|
Betidanik zuen nornahirekin hizketan hasteko erraztasuna. Itxarongelan, zer esanik ez, erraz hasten zen batekin edo bestearekin, eta senarrak ikusten zuen komunio moduko bat sortzen zela haien artean, lubaki berean
|
dauden
soldaduen artean bezala. Eremu mortu bat zegoen haien eta gainerakoen artean.
|
|
|
Gaztelu inguruan: hemen gerrako gazteluaren irudia darabil; harresiaren barruko partearen eta hiriko etxeen artean den espazioa da; han
|
daude
soldaduak eta gazteluzainak.
|
|
|
mesede handi handia da hau; esan ditudan haiek, ordea, ez daude haietatik aske, eta ez da egoterik komeni ere, garai hauetan gutxiago beste batzuetan baino; izan ere, haiek izan behar dute jende ahulari sendotasuna eta txikiei adorea eman behar dietenak. Onak
|
leudeke
soldaduak kapitainik gabe! Gizakiekin bizi behar dute eta gizakiekin harremana izan eta jauregietan egon eta are gehiago, batzuetan, haien antzekoak izan behar dute azalez.
|
|
|
Larruskain inguruko mendi eta baserrietan ere jaun eta jabe ziren. Ondorioz, Ondarroan eta Berriatua inguruan
|
zeuden
soldadu errepublikazaleek atzera egin behar izan zuten, batzuk Amallo inguruko tontor eta baserrietaraino eta, beste batzuk, Kalamendi, Asterrika eta Milloiraino.
|
|
|
Gorputza nabarmentzen da haien kasuetan, eta maiz, gainditzen ez den zerbait da; beste batzuetan emakume tasuna nahikoa da haien irudia ñabartzeko (izan ama, amona edo maitearen kasuetan, adibidez). Halaber, garai horretako emakumezkoak gizonezkoen osagarri dira, izan preso dagoenaren ama/ amona direlako, hilda
|
dagoen
soldaduaren ama direlako, gizonezkoaren gutunak/ poemak/ laztanak jasotzen dituzten maitaleak direlako, borrokan dagoen gizonaren zain dagoen alaba, ama, amona direlako, borrokara joandako seme haren ama harroa direlako, arkitekto famatu baten emaztea edo armadako buruzagi ohiaren alaba direlako.
|
|
|
Lerro militarretan, 18 urtetik beherakoen kopurua 300.000 ingurukoa da, bai haurren adinaren arabera, bai esleitzen zaizkien zereginen arabera. Hala ere, Amnesty Internationalek gogorarazi du «munduan ez
|
dagoela
soldadu adingabeen kopuru fidagarririk». Adingabeko asko indarrez erreklutatzen dira, baina beste batzuk «borondatez» elkartzen dira muturreko pobreziatik ateratzeko Otsailaren 12an Adingabe Soldaduak Erabiltzearen Kontrako Nazioarteko Eguna ospatu zen.
|
|
|
Zona horretatik ez oso urrun, preso hartuta zeuden euskaldunen artean, San Juan de Mozarrifarreko kontzentrazio eremuan,
|
bazeuden
soldaduak Eibarkoak, Elgetakoak, Donostiakoak, Tolosakoak. Marcial Olaizola hogeita bat urteko mutila zen, Zarauzkoa, soldadu Itxarkundia batailoian, Santoñako arma errendizioaren ostean euskal preso gehiagorekin batera trasladatu zutena San Juan de Mozarrifarreko zigorgunera, Zaragozatik zortzi kilometrora.
|