|
2000
|
|
|
Euskal jokalarien lagun arteko lehen bi partidak ere Kataluniaren aurka izan ziren, 1916an, eta mediterraniarrak errebantxa gogoz
|
bazeuden
gauzak ezin okerrago atera zitzaizkien, Bartzelonan 1 irabazi zutelako, eta Bilbon, berriz, 5
|
|
|
Ez da gure eskuetan bakarrik
|
dagoen
gauza. Bi zati duen galdera luzatu nahi diogu EHri:
|
|
|
Orduan, beste aldetik, erreibindikazioa egiten dut definizio horrekin: berdin urruti
|
egotea
gauza bat dela, eta bietatik berdin hurbil egon nahi izatea beste gauza bat. Ekidistantziaren kontzeptuari buelta eman eta iraintzat erabiltzen dena laudoriotzat hartzen dut.
|
|
|
Puntu honetan mitoen, identitatearen, elementu subjektiboen eta, azken batean, kulturaren gaineko eztabaida sartu da. Honez gain, razionaltasun/ irrazionaltasunaren dialektikaren markoan kokatu izan dute batzuk eztabaida eremua, hori guztiaulertzeko modu bitxiak ere azaltzen direlarik9 Nazionalismoari irrazionaltasunaegozten dioten diskurtsoek kontzeptu hori argiki definitzeko gaitasuna agertu behardute, filosofian jokabide eta izaera desberdinak dituzten razionaltasun modu
|
desberdinak
daudela gauza onartua baita. Zabalo-k Breuilly ri jarraitzen dio puntuhonetan10:
|
|
|
–Kuartelera joan behar duk, Antton. Hemen ez
|
zegok
gauza onik, eta disgusturen bat izango diagu deskuidatuz gero.
|
|
|
Baina zu ez zeunden hartan guztiz ados, ez Uto piaren kontra zeundelako, baina uste zenuelako ezen Utopiaren aldeko borroketan peril handi bat zegoela: bihotza buruari gainditzekoa eta ametsa zentzuari, eta bururik gabe eta zentzurik gabe ez
|
zegoela
gauza haietan aitzina egiterik: ez bederen estatuetan edo komunitate handietan, nahiz eta komunitate tipietan errazagoa zen.
|
|
|
—Badakizu nola
|
dauden
gauzak, eta badakizu ezen isilpean bizitzea dagokizula urte batzuetan, kanporat joan nahi ez baduzu bederen, Kubarat, Perurat edo Espainiarat... Baina, zaude lasai, zeren bada hemendik bi egunetarat toki bat, mendi aldean dagoena, non bizi baitira indiar guti batzuk, guztiz fidatzekoak direnak, eta norat ez baita arimarik ere joaiten.
|
|
|
Ni, berriz, hatsarrean, harriturik bezala egon nintzen, ez nengoelako artean ipuin lizunen aditzerat ohitua, halako moldez, non uste baitut ezen, Villagrandeko dukeak kontatu zigun karramarroaren ipuin hartaz apart, ez nuela antzeko bertzerik entzun. Eta ahalketurik
|
nengoen
gauza haiek entzuten, Pedroren behakoa atxik ezinik... harik eta kopa bat arno eta bi kopa ere edan nituen arte, zeren eta Pedrok gizontzat hartu baininduen eta osabak ez zuen ezetzik erran. Eta, eskandalizaturik nengoen alde batetik, baina baita gogara ere bertzetik, gero eta gogarago, zeren eta arnoak ausart egiten baininduen, eta hala akabatu nuen nik ere haiek bezala, hondarrean, irrikarkaraka.
|
|
|
Hiru urte lehenago alde egin zigun; Patxi argazkilaria eta biok baizik ez gintzaizkion bildu agur egitera. Gau hura goizaldeko ordu tikietan bukatu nuen, Alde Zaharreko barra amerikar batean, zutik
|
egoteko
gauza ez nintzela eta ipurdi estuko ukrainar baten istorio tristeekin tira ahala negarrez. Handik goiti, umezurtzago nenbilen egunkarian.
|
|
|
Abuztuko astearte gau horretan ez zen gauzak samurrago ez joateko arrazoirik. Dexenteko karga garraiatuagatik ere, neure buruaren jabe eta xutik
|
egoteko
gauza nintzen, Josureneko neure bizitegi behin behinekora azaltzean. " Lisboatik" jalgitik trago bakarrik ere egin gabe, udako gau giro epelaz gozatua nintzen, hiri ia ia hutsean barna ibiltari.
|
|
|
Alizia herrialde miresgarrian liburuan magia: bere burua lehortzea
|
dagoen
gauzarik lehorrena irakurriz5.
|
|
|
Gerraostean errazionamendua
|
zegoen
gauza guztietarako, badakizu. Bakoitzak bere zedula zeukan, bere txartela edo agiria, beharrezko gaiak erosteko eskubidea ematen zuena.
|
|
2001
|
|
|
Demokraziarena ere aipatu duzu, demokrazian sinesten dut baina pentsatzen badugu egun dugun demokrazia paradisua dela hori sinesgaitza da, ezin da demokrazia horretan sinestu. Demokrazia ez da egina
|
dagoen
gauza bat, demokraziak aurrerapausoak eta atzerapausoak ditu eta gaur egun atzerapausoak ematen ari dira, baita herri honetan ere. Demokrazia eta askatasuna edozein erakundek bere baitan behar dituenak dira, eta hala ez bada gero ezin dituzte kontzeptu horiek gizartera eraman edo gizarte berri bat egin.
|
|
|
Hor bada ni kezkatzen nauen kontu bat. XX. mende hasiera arte, bi modu nagusi
|
zeuden
gauzak kontatzeko: bata, ahozkoa eta bestea, idatzia.
|
|
|
Arriagako sarien izpirituaren eskutik glamourra ere heldu da euskal antzerkira. Inork ez diezadala gaizki ulertu, nik primeran ikusten dut gure antzerki ekoizpenak zein aktoreen lana gero eta ezagunagoak izatea, izan ere ez
|
baitago
gauza makurragorik zurekin inor ez gogoratzea baino, baina aldi berean gure antzerkiaren gaineko gogoetaren eskasia sumatzen dut.
|
|
|
Nik ipuinak eta aspalditik idatzi izan ditut, baina sekula ausartu gabe
|
nengoen
gauza potoloago bat egitera, iruditzen zitzaidalako nobela bat idazteko derrigorrez idazlea izan behar zuela batek, eta ni gehiago naiz irakurle... Baina azkenean ohartu naiz nobelari errespetoa eduki behar zaiola, bai, baina ipuin on bat idaztea ez ote den zailago nobela bat idaztea baino.
|
|
|
Irizarren taldea linea bezeroa harremana, hau da, bezero bat eta eskaera bat gureganatzen dugun unetik autobusaren bizitza amaitzen den arteko prozesua hobetzen saiatu gara. Berez orri zuri bat den berringeniaritzatik abiaturik talde autonomoak eta autogestionatuak eratu ditugu, bezeroari begira
|
daudenak
gauza hurbil eta bizi bat bezala. Berringeniaritzak berrasmatzea eta berritzea esan nahi du.
|
|
|
Zinema generoz osatuta dagoela aipatzen badut ez
|
nago
gauza berririk esaten, komedia, drama, terrorea, erromantikoa, suspentsea... Dagoen eskaintza oparoa ikusita, zein irizpide duzue filmak aukeratzeko orduan?
|
|
|
Ez
|
dago
gauza mingarri eta kaltegarriagorik pertsona bati inbidia besterik ez duzu esatea baino; baina inbidiatsuak zergatik ukatzen du beti sentimendu hori?
|
|
|
Halere, hauxe esan behar da: ez dira indiarrak bakarrik horrela
|
egoteko
gauza direnak. Hego Ameriketako indioak ere horrela egoten dira.
|
|
|
Horrelako erresistentzian engaiatzen den jendea naturaren bitxikeria bat da. Baina non
|
dago
gauzen insurrekzioa. Auzoko india politarekin oheratzearenaz aparte, insurrekzioa oso morfosintaktikoa dela esango nuke.
|
|
|
Aurretik gure herriaren historia luzean ez bezala, gaur egun lege arauak, botere politikoa, diru bideak eta tresna eraginkorrak ditugu euskararen alde. Badakigu, ongi jakin ere, gure hizkuntzari
|
dagokionez
gauzak ez doazela beti bide onetik, euskara herritar guztion kultur ondaretzat jo litzatekeen herrialde guztietan, eta harrigarria dirudien arren, bulego ofizial batzuetan oraindik euskararen erabilera sozialari hesi mugak jartzeko ahalegin gogorrak antolatu eta kudeatzen direla. Errealitate gordin hori ezkutatu nahi izan gabe, ordea, ukaezina da euskararen aldeko ahalegina ez dela ahuntzaren gauerdiko eztula, eta hori ikusi nahi ez duenak ez dituela ikusi nahi ezta ere gure gizartean joan den hamarkada hauetan hizkuntz arazoez gertatu diren aldakuntza sakonak.
|
|
|
Hauxe da gerra aurretik, gerratean eta gerra ondoan ikasi dudana: agintzen duena egiteko prest ez
|
dagoen
gauzarik ezin dakiokeela besteri agin. Gogorik gabe eta gogo gaiztoz hasi nintzen, beraz; ez, ordea, kontzientziak eskatzen eta are agintzen zidanaren aurka.
|
|
|
Eta honela dio: " Es muy conforme la reflexión de inconvenientes que en su dÃa podrÃa traer la impresión en vascuence de la vida de San Ignacio y el acuerdo tomado por ese Supremo Tribunal [ni oso oker ez banago Nafarroako Kontseilua zen] para suspender la licencia de imprimir de que V.S. me avisa en carta... en ausencia del Virrey [errege ordekoa han izan balitz, bere esku
|
zegokeen
gauza]. A esto se agrega el reparo polÃtico de no convenir hacer impresiones en otra lengua que en la castellana, inteligible a toda la nación, y asà por regla general se denegarà ¡ n por ese Consejo [eta Kontseilu hau Nafarroako erreinuko Kontseilua da; Arandak besterik gabe galarazten dio Nafarroako Kontseiluari] sin especial noticia mia, archivà ¡ ndose la obra original de la vida de San Ignacio en vascuence con el expediente de su impresión... haciendo entender a los impresores de ese reino para que no aleguen ignorancia castigando severamente cualquier contradicción".
|
|
|
Zientziaren alderdi guztien arteko lotura indartzenari den une honetan Mekanika Kuantikoak biologian ere ikerkuntza eremu berrietara eramango ote gaituen galde diezaiokegu gure buruari. Biologiaren kimika azaltzekoorduan Mekanika Kuantikoa oinarrioinarrian
|
dagoena
gauza jakina da, baina egon al daiteke sistema biologikoen gaineko koerlazio eta gainezarmen kuantikoaren eragin nabarmenik. Oraingoz erantzuna zein den ez dakigu.
|
|
|
Euskararen ofizialtasuna herri osoarentzat da estrategia hori gidatu behar duen helburua. Ados, herria zer den ere ofizialtzeke
|
dagoen
gauza da. Baina arestia aldera esan dudan bezala, zuzenbide positiboaren beharraz jabetu behar dugu euskararen normalkuntza erreala, benetan, lortu nahi badugu.°
|
|
|
Ez al gara, bada, arte ezberdinez hitz egiten ari? Beraz, rapsodak ditu gauza guztiak ezagutu, rapsodikaren arteari
|
dagozkion
gauzak soilik ezagutu ahal izango dituelako; lon beraren hitzetan: " Gizonari esatea komeni zaizkion gauzak, nik uste, eta emakumeari komeni zaizkionak, eta esklaboari eta askeari, agindupean dagoenari eta agintariari esatea komeni zaizkionak".
|
|
|
Pentsatu arretaz, zuk niri honako hau galdetzen arituko bazintzaizkit bezala: " Honela bada, Sokrates, Homerorenean arte bakoitzari bereiztea
|
dagozkion
gauza hauek aurkitzen dituzu. Erakuts iezazkidazu igarlearen eta igartzearen arteari dagozkion gauzak; igarleari, honek igartzearen ekintza ongi ala gaizki burutu den epaitzen jakin dezan, zer nolako gauzak komeni zaizkion".
|
|
|
" Honela bada, Sokrates, Homerorenean arte bakoitzari bereiztea dagozkion gauza hauek aurkitzen dituzu. Erakuts iezazkidazu igarlearen eta igartzearen arteari
|
dagozkion
gauzak; igarleari, honek igartzearen ekintza ongi ala gaizki burutu den epaitzen jakin dezan, zer nolako gauzak komeni zaizkion". Pentsa ezazu zein sinpleki eta egiazki erantzungo dizudan.
|
|
|
Jar zaitez orain, nik Odisea tik eta Iliada tik aukeratu nizkizun moduan, zuk niri aukeratzen, zein diren igarleari dagozkion pasarteak, zein sendagileari dagozkionak eta zein arrantzaleari. Gainera zu, lon, Homerori buruzko gauzetan, rapsodari
|
dagozkion
gauzetan, eta rapsodikari dagozkionetan, ni baino adituagoa zarenez, aukera iezazkidazu beste gizonen aurretik rapsodari aztertzea eta bereiztea komeni zaizkion gauzak. lon. Nik gauza guztiak dagozkiola baieztatzen dizut, Sokrates.
|
|
|
Edozein gauzari P predikatua edo bere aurkako ez P predikatua egozten zaio. Bata ala bestea
|
dagokio
gauzari. Hemen Kant predikatu berezi batzuetan pentsatzen ari da, hala nola, argia eta iluntasuna, edo jakintza eta ezjakintza.
|
|
|
Eta, nik uste, Kantek berak ere ziurtasun natural hori erabili zuela, ez bada gizakiaz kanpo
|
dauden
gauzen izaera arakatzerakoan, baina bai norberaz kanpo dauden beste gizakiak nolakoak diren onartzean. Beste gizakiei buruzko bere ezagumena fenomeno hutsetara mugatzen dela onartuz gero, gauzei buruz bezalaxe, luke esan bere moralari buruzko azterketan gizakia legegile kide dela beste gizakiekin batera; edo inperatibo kategorikoak gizaki guztiak behartzen dituela.
|
|
|
Animalia bakoitzak ahalmen zehatzak dauzka, jateari buruzkoak adibidez; haragi, fruitu, landare zehatz batzuk bereganatzeko, bere gorputz, indar, odol bihurtuz. Eta baita ere dauka ahalmen zehatza, naturan
|
dauden
gauza guztien artean, berak bere gorputz egin ahal dituen elikagaiak nabaritzeko. Adibidez, kanario deritzan txoritxoak kardu jatera egingo du, bere izaeraren arabera, eta ez basabitxiloretara.
|
|
|
Borrokak baizik ez gaitu gizon aske egiten. Nola
|
daude
gauzak kanpoan?
|
|
|
Hamaika objektu ikusten ziren han hemenka barreiaturik. Amaiak, amorruz, besoaz bota zituen sofaren gainean
|
zeuden
gauza guztiak eta lurrean zegoen botila berdexka hartu zuen; ondoren eta pixka batean lurra miatu eta gero, bi edalontzi ttiki jaso eta bete egin zituen. Sofan eseri ginen biok, edalontziak eskuetan eta isilean.
|
|
2002
|
|
|
Azken urteetan euskararen egoerak Urretxu eta Zumarragan hobera egin duen arren, oraindik badira hutsuneak. Ondorengo lerroetan elkarrizketatu ditugun lagunek instituzioek lan gehiago egin luketela esan digute, baina herritarren esku omen
|
dago
gauzak aldatzea.
|
|
|
Gaiak sakonak dira, eta gero, Bergamin poeta zen, baina antzerkia ere idatzi zuen, eta bere antzerki lana, jakina, garai hartakoa zen, neurri batean dena ikurrez eta sinboloz betea. Eta nahiz Unamunoren garaian eta Bergaminen garaian pil pilean
|
zeuden
gauzak oraingo berak izan, agian gaur egun ematen du gure gizarteak hizkera mota hori eta kezka horiek baztertu egin dituela. Bergamin bera Euskal Herrian egun bizirik balego, nola ikusiko zuen hemengo egoera?
|
|
|
Feliperekin ere hitz egin nuen gaiaz, eta egiten uzten zuen. Baina berde
|
zeuden
gauzak. Noraino iritsiko ginen hautsi ez balitz?
|
|
|
Beste batzuek berriz beren adostasun eza azaltzen zidaten egin dizkidaten elkarrizketetan. Baina nire akats askoren artean
|
dago
gauza bera esatea hemen eta Madrilen, eta oso garbi diot euskal populuak nahi duena osoki errespetatzen ez den bitartean ez dela demokrazia aski sakondurik egongo. Beste batzuek, noski, bestela pentsatzen dute, Espainiako populuaren iritzia hartu behar dela aintzat bere osotasunean.
|
|
|
Autore beraren hirugarren eleberrian, Elsa Scheelenen (1969),
|
badago
gauza berririk: narratzaile orojakilea erabiltzen du, eta hautu horrek bakarrik testuaren estilo tradizionala adierazten digu.
|
|
|
... Emakumeagaz bakarrean
|
egoteko
gauza ez diranak. Horreek... mutil-zahar.
|
|
|
Kalean ez
|
egozan
gauzak aurkitzen ebazan baserrian. Hango umetxu senideak atseginez emoten eutsiezan arasa ganean edo txoko ezkutuetan gordeta euki ohi ebezan intxaurrak, urretxak, negualdea bazan; eta okaranak, motako mailuki txikiak eta abar udabarri beranduan, eta kerixak eta albertxikuak.
|
|
|
Jaungoikoa lagun. Teilatupea bete alean
|
egozan
gauza bitxiak
|
|
|
Gizartearen egiturari dagokionez, Nafarroari buruz ez
|
dago
gauza handirik.Aipa daitezkeenen artean Javier Echevema ren lan bat dago (1994). Egile honekXX. mendearen hasierako Nafarroako gizartea aztertu zuen, bertan emandako eraberritzeko ahalegina azpimarratuz,, geldialdiaren?
|
|
|
Hedabideak paradigmatikoak dira, hedabideak magikoak dira: hedabideetan agertzea, norbaitekin etxeko egongelan
|
egotearen
gauzarik antzekoena da. Magikotasun horrekin bizitzen ohitu gara, eta ez gara ezer hedabideen faltan.
|
|
|
“Bost espainiarretik ia batek gosea pasatzen zuen garai hartan”, diote. Are okerrago
|
daude
gauzak Sobietar Batasuna zatitu ondoren jaiotako herrialdeetan, Albanian, Balkanetan… “Ez dut onartzen amerikarrak kalean jaten ikustea! Izan ere, ez dute janaria baloratzen eta eskertzen”, eskandalizatu egiten da garai batean Waris Dirie modeloa zen Somaliako artzaina.
|
|
|
–Urduri egongo zela, ba –errepikatu zion Haritzek– Eta norbait urduri
|
dagoenean
gauza xelebreak egiten ditik.
|
|
|
Edo" Hi zakur bat haiz". Hirekin ez
|
zegok
gauza zuzenik. Gutxien uste denean atzetik ziria.
|
|
|
Dena den, eta hori ona, txarra edo besterik gabekoa ote den epaitzera sartu gabe,
|
nago
gauzak aldatzen hasiak direla baita esparru horretan ere. Soilik lau etsenplu aipatzearren, horra hor Bernardo Atxagaren Zeru horiek nobelaren protagonistaren, Ireneren eraikuntza sendoa (1995).
|
|
|
Gizarte prozesurako, aldiz, ez dago prozedura finkorik, ezta gertakizun horren gaineko ikerketa sendorik ere (edo, hobe esanda, guk geuk ez dugu ezagutzen). Susmatzen dugu ikas prozesuan urrats jakin batera iritsiz gero, gizarte prozesuari ekin behar diola ikasleak; baina hortik aurrera ez
|
dago
gauza garbirik.
|
|
2003
|
|
|
Atxiloketaren hirugarren eguna zuen eta hobenduntzat jo zuen bere burua. Torturatzaileek torturatu bai, baina ez zioten tamainako izugarrikeria sinarazi, bai baitzekiten guztiz ezinezkoa zela Jainkoa izan ezean, hiru bat lekutan batera
|
egoteko
gauza behar baitzuen. Denbora luzean, bururatzen zitzaion oro komisaldegian entzuten zutela etsita bizi izan zen.
|
|
|
Emakume izanda, uste dut zuzendu dudan taldeko harremanetan giro lasaiagoa jartzen asmatu dudala, ohituago
|
gaudelako
gauzak onartzen. Gizonak tentsio uneetan mutur joka hasteko prest egoten dira, eta handik bi minutura ezer pasatu ez balitz bezalaxe daude.
|
|
|
Maiz esaten dut euskaraz hasi nintzela kantuan
|
zegoen
gauza debekatuena zelako. Gasteizen hala zen bereziki.
|
|
|
Esploratzeko bide ugari daude. Ahalegin guztietan
|
badaude
gauzak positiboak eta negatiboak, errazagoak eta zailagoak. Xedapen Gehigarria delakoak aukera asko ematen du.
|
|
|
Bestalde, gure bizitza pixka bat goxatzeko edo polit egiteko balio dute. Musikan edo beste arte guztietan bezala, gure gaurkotasunari lotuagoak
|
dauden
gauzak behar ditugu, eta guk eginak izatea.
|
|
|
Guztiz ederra: ondo gertauta
|
egozan
gauza guztiak, hogei gotzainetik gora altaran, Brasileko Nuntzio jauna buru zala. Bilboko eleizeak aparteko lekua izan eban eleizkizun osoan:
|
|
|
Tira ba, ez
|
dago
gauza handirik erakusteko. Itxaron, musikea amatauko dot, osterantzean berba be dogu egin musika katearaino heldu eta Wanastowi Vjeci isildu egin zen.
|
|
|
Ez daukat gogoan noiz izan dudan azkenengoz hitzordu bat mutil batekin eta ahaztuta dauzkat sedukzioaren jolasak. Gainera, honezkero ez
|
gaude
gauzak arin hartzeko adinean; badakizu, ezkutuko musu eta zirri batzuk etxeko atarian banatzeko orduan, holako tontakeriatxoetarako sasoian ez gaude...
|
|
|
Ikerturiko ikastetxeen %15tan, patioan
|
zeuden
gauza batzuk haurrentzat arriskutsuak ziren (teilatuko hodiak egoera txarrean, egurrezko aulki hautsi edo pitzatuak, zabu hautsi edo herdoilduen ebakitzeko arriskua, adreilu eta beira hautsiak, estolda sarexka gabeak, arra bat baino sakonagoak).
|
|
|
Pradako agiriak bazituen Uztaritzekoan azaltzen ez ziren zenbait puntu interesgarri, hala nola, zientziaren esparruak bereizi beharra. Era horretan, Kataluniako kultura komunitatera zuzen dutakoak katalana erabili behar zuen, gaiak Kataluniako eremuarekin lotuta
|
zeudenean
gauza bera egin behar zen, baina ingelesezko laburpenarekin. Zientzia gaiak, azkenik, ingelesez argitaratu behar ziren, katalanez idatzitako laburpenarekin batera.
|
|
|
Aditu horrek gogorarazi zuen emakume heldu batzuei zaila egiten zaiela praktika hori beren bizitzan txertatzea. Horregatik, bere esku
|
dauden
gauzak erakustearen alde egin zuen, hala nola, etxeko eskailerak oinez igo eta jaistea edo bizikleta estatikoa egitea.
|
|
|
Sukaldean apunteak hartzearen erabilgarritasuna Sukaldea, besteak beste, lanerako espazioa da. Oro har, han biltegiratzen, garbitzen eta prestatzen dira elikagaiak, sukaldeko gai eta tresna guztiak gordetzen dira, jan ondoren baxera garbitzen da, askotan garbigailua han egoten da eta galdaketa egiten da, etab. Askotan, egonaldi horretan
|
daudenek
gauzak apuntatu behar izaten dituzte: amaitzen diren eta erosi behar diren elikagai edo garbiketa produktuen oroigarriak, une horretan egin behar diren eta gogoratzen diren lanak (eta hobe idaztea, bestela, ahaztu egiten baitira), errezeta baten osagaiei edo prozedurei buruzko datuak… Kasu horietan, oso erabilgarriak dira ohar oroigarriak uzteko tokiak.
|
|
|
“Asko harritu gintuen”, dio Daphne Bavelier doktoreak, ikerketaren arduradunak. “Argi
|
dago
gauza asko garatzen direla garunean, ez bakarrik jolasa”, adierazi du. Nolanahi ere, ikusmen arretarako gaitasunean egindako hobekuntzek ez dute aldaketarik adierazten irakurketan, idazketan edo matematikan.
|
|
|
Nirekin zorigaiztoko sentitzen zen baina zorigaiztokoago nonbait ni gabe. Seguru
|
nago
gauza batzuk nire etxean uztea erabaki zuela itzulera errazagoa izan zedin. Gutxien uste nuen lekuetan topatu izan ditut geroztik behin eta berriz irakurtzen zituen nobelak, Max Frischenak esate baterako, eta nire arropa zuriarekin nahasian aurkitu izan ditut bere musuzapi ñimiñoak edo kolore desberdinetako bragak, Monikak prenda hori etengabe aldatzeko ohitura baitzuen, umorearen arabera beharbada, zuriak goizetan edo beltzak gauez ateratzen ginenean.
|
|
|
Hozkailuan jaki bakan batzuk ikus omen zitezkeen, momia baten hornidura ziruditenak. Ez omen
|
zegoen
gauza handirik, fantasmak iraganetik bakarrik elikatzen diren seinale. Leihotik begira jarraitzen omen zuen albuma ekarri ziotenean, eta albumeko orrialdeak behin eta berriro pasatzen ari zela deitu omen zioten senarraren gelatik.
|
|
|
Zain, Ulises noiz itzuliko dagoen Penelope banintz bezala. Amak beti esan izan dit bizitzan
|
dagoen
gauzarik inportanteena norbera dela, utikan gainontzekoak. Eta urtetan sinistu izan dut hala dela.
|
|
|
–Bitxia, urrun gaudenean baloratzen ditugu gertu
|
dauden
gauzak. Baina batzuetan beranduegi irekitzen ditugu begiak.
|
|
|
Utzi nire barrabilak bakean. Hemen argi
|
dago
gauza bat: ordaindu ezean, ez dago belomarerik.
|
|
|
Bai, andrea. Horrela
|
daude
gauzak.
|
|
|
Eta orduan barre egiten utzi zidaten, ezen, egia esatera, koadroa benetan zen bitxia. Ez dago tragikotasuna baino gauza komikoagorik; ez
|
dago
gauza barregarriagorik agure xahar bat banana azal batekin irristatu eta lepo hezurra nola txiki  tzen duen ikustea baino. Gurea, baina, oraindik hobea zen:
|
|
|
Villasantek ere behin baino gehiagotan utzi du idatzia Zarauzko Misiolari Ikastetxeak askoz ere arreta handiagoa lukeela. Geroko urteetako euskal herri misioez ere ez
|
dago
gauza handirik (ikus RodrÃguez de Coro, 1990a), ez eta Espainiakoez oro har. XVI XIX. bitarteko Europako misioei buruz, berriz, ikerketa orokor bakarra dago, nik dakidala (Châtellier, 1994).
|
|
|
Eguiten dute pecatu mandamentu onen contra, sorguiñac, hechizeroac, familiariac dauzquenac [deabruarekin tratua duenak], ta demonioarequin pactoa eguinic dauquenac; oiei bestela ecin jaquin al dezaqueten gauzaren bat galdetzen dietenac; oien videz guero guertatu edo etortzeco
|
dagoen
gauzaren bat jaquin nai dutenac; jocu, saldu erosi, ta tratuan irabasteco, fortuna ona izateco, onetaz valiatzen diranac; eren gaitz, min; orobat da idi, bei, ardi, edo egaztiac gueitu, aci, edo sendatzea oiei escatzen diztenac: bada onelacoac osasuna ematen badute, isilic dagoana, orain  dic jaio eztan, edo urruti dagoen gauzaren bati igartzen badioe, ecin beste videz demonioaren bitartez baizic guerta diteque.
|
|
|
Eguiten dute pecatu mandamentu onen contra, sorguiñac, hechizeroac, familiariac dauzquenac [deabruarekin tratua duenak], ta demonioarequin pactoa eguinic dauquenac; oiei bestela ecin jaquin al dezaqueten gauzaren bat galdetzen dietenac; oien videz guero guertatu edo etortzeco dagoen gauzaren bat jaquin nai dutenac; jocu, saldu erosi, ta tratuan irabasteco, fortuna ona izateco, onetaz valiatzen diranac; eren gaitz, min; orobat da idi, bei, ardi, edo egaztiac gueitu, aci, edo sendatzea oiei escatzen diztenac: bada onelacoac osasuna ematen badute, isilic dagoana, orain  dic jaio eztan, edo urruti
|
dagoen
gauzaren bati igartzen badioe, ecin beste videz demonioaren bitartez baizic guerta diteque. Emensse esan nai dizuet gauza bat pecatuzat iduqui ez dezazuten, pecatu eztana.
|
|
|
Alde horretatik, psikologia esperimentalak bere ñabardura eskaintzen du esaten digunean gizakia hipermetropia psikiko antzeko batek jota dagoela. Hau da," argiago ezagutzen dituela kanpoaldeko munduan
|
dauden
gauzak bere barneko bizipenak baino". Bestela esanik," zer esanen ote dute?" pentsatzeak edota" zer dioten" guztiz errealak gizabanakoaren nortasunean eragiten dute ez bakarrik era subjektiboan, baita objektiboan ere.
|
|
|
Gobernuak ez zuen zuzendari nagusiaren alde agertu nahi izan. " Zuzendariak Parlamentuaren aurrean eman dituen azalpenen zain
|
gaude
gauzak argitzeko" esan zuen Nuria Iturriagagoitia eledunak.
|
|
|
Horrez gain, gizakiak muga batzuen barruan jokatu behar du, bere egoerak muga horiek eratortzen dituelako. Gizakiak ezin du bere buruaz abusatu, ezta berari
|
dagozkion
gauzez ere. Izan ere, gizakiak gizarteko kide dira, gorputzeko zati diren bezala.
|
|
|
Hirugarrenak, berriz, bere arlora biltzen ditu gizakien erabilerarako xedaturik
|
dauden
gauzen artean, lege zibilek egindako halako hurrenkera, betebehar eta oinordetzaren ikusmiratik. Hainbatez, betebeharren arlotik bereizten dituzte legeek merkataritzako gauzak, merkataritzaz kanpokoetatik aldentzeko; orobat, gauza publikoak sakratuetatik; eta oinordetzaren sailean ere, ondasunetan badira, besteak beste, aitaren edo amaren aldekoak, norberezkoak edo oinordetzaren bitartekoak, askeak edo lotuak.
|
|
|
Baietz. Halaxe
|
daudela
gauzak.
|
|
|
Bazekien ederki ez zegoela han ezer. Gaizki eta txarki
|
zeudela
gauzak zeharo, eta, deskuidatuz gero, okerrago ere egon zitezkeela.
|
|
|
ez
|
dagoela
gauza hauek esaterik.
|
|
2004
|
|
|
Errealitatetik edo eguneroko bizitzatik nahi adina urrundu daiteke pentsatzeko, baina gero berriro itzuli behar da. Ez
|
dago
gauza interesgarriagorik, jendearekin egoten dakienak, bertako bizipen beroetan egoten dakienak agertzen duen soiltasuna baino.
|
|
|
Jadanik garbi
|
dagoen
gauza bat bada, hala ere: marxista zaharrek esan bazuten jainkoa hirietan eta iraultza industrialean hil zela, hirugarren munduko hiri postindustrialetan berpiztu da.
|
|
|
Antzerkia ongi egotera hemen aktore talde handi batentzat lana egon behar luke, eta ez dago. aktore pila bat etxean baldin
|
badago
gauzak ondo ez daudelako da. Beraz, pentsatu zuenak hemen antzerkitik bizi zitekeela aspaldi alde egin zuen.
|
|
|
Zaila da, erreferentea gizonezkoen mundu horretara iristea delako. Gauza askotan gizonak garatuagoak
|
daude
gauza horiek praktikatzen mendeak daramatzatelako. Guk praktikatu egin behar dugu eta horrek denbora eskatzen du, eta pazientzia.
|
|
|
honetan, hasieran ez da sintomarik hautematen eta, agertzen direnean, nerbio optikoa kalteturik egon ohi denez, ikusmena galdu egiten da: aurrean
|
dauden
gauzak bakarrik ikusten dira ondo; alboetakoak edo begi ertzetik begiratzen direnak, berriz, nekez.
|
|
|
Eragingarritasun hori, ordea, ez da justiziaren irudia hobetzea, horrek eskuragarri itxura izan dezan, baizik eta jurisdikzioaren lana prozesuaren ikuspuntutik egituratzea. Bada, auzitegiak hobeto jarraitu behar du auzi bakoitza, eta gehiago arduratu behar da, hala auzi horren hasierako planteamenduaz, kasuan kasuko eragozpenak eta prozesuko baldintzarik eza gainditzeko, ez
|
baitago
gauza eragingabeagorik prozesua auzialdiko absoluzio epaiarekin bukatzea baino?, nola benetan eztabaidagarria dena zehazteaz. Gainera, froga gauzatu eta baloratzean, aintzat hartu behar ditu ahozkotasuna, publizitatea eta hurrekotasuna.
|
|
|
–Egia esateko, erabat kezkatuta nago. Nathanek oso txarto
|
daudela
gauzak esaten dit ia gutun guztietan. Palestinarren erasoak oso gogorrak direla eta egoera oso larria dela adierazten dit.
|
|
|
Euskaldunen artean euskararen izaera sortzailea eta eratzailea argi eta garbi
|
dagoen
gauza ote da. Arestik besterik uste bazuen ere, zalantza ez txikiak sortzen zaizkit niri.
|
|
|
Eta ustea jakitea ez baldin bada, sar gaitezen ahalik eta barrenen, harra zurean bezala, jakite bide honetan barrena: . Globalizazioaz elkarrizketa, truke intelektuala, ideologikoa, kulturala... ulertzen bada, hori oso aberasgarria da, baita guretzat ere, Chomskyk dioen legez desberdintasuna baita
|
dagoen
gauzarik ederrena. Baina kapitalismoak, globalizazio kulturalaz hitz egiten duenean, beste zerbait du gogoan:
|
|
|
eta horrelakoak ikasten zituen jende horrek euskaraz, eta orain berriz badirudi, erdara ere hemengoa da? dela mihirik zikindu gabe euskaraz esateko prest
|
dauden
gauza bakarra (hori bai: bazterrak nazkatzeraino).
|
|
|
Koitaduak gu! Bageneki, jakin, zein indar sakonen esku
|
dauden
gauza hauek, ez genuke psikologiaren estrategia hutsaletan pentsatzen denbora handirik xahutuko. Bi nazio nortasunen arteko sokatira indar kontua da, ez nahikunde arazoa:
|
|
|
Eskolak ezin du bere altzoan onartu eskolatuak izango diren haurren nortasuna. Euskal nortasunaren aurkako jazarpenean maisu maistra anker eta bihozgabeen eskuetan zeuden euskal umeak, bakar bakarrik, guraso eta herritarren onarpenarekin, azken hauek etsiak
|
baitzeuden
gauza batez: ezer izango badira, erdaraz jakin dute gure seme alabek, guk jasan dugun patu petralari ihes egiteko.
|
|
|
Tira! Ez
|
zegoen
gauza handirik, baina zerbait egin dugu.
|
|
|
Estemistak honako hau azpimarratzen du: justifikazioa subjektu horrekezagutzen ez dituen gauzen mende ere badago, haren errepresentazioetatik at
|
dauden
gauzetan. Gauza horick ezagutzca fidagarrilasunean oinarritzeak justifikatzen du, ezagutzekomodu honek egiazko usteen kopuru oso handia ematen baitu,
|
|
|
Auzi epistemologikoak pertsona baten ikuspuntu kognitiboaren barruan sortua eta maneiatua izan behar duela dio internismoak, eta pertsona horrek soilik ikuspuntu horretatik eskuragarri dituen gauzak har ditzakeela kontuan. Pcrtsonahorren usteak, beraz, harcntzat prest
|
dauden
gauzek justifikatzen dituzte, ez eskuraezindirenek.
|
|
|
Errealismozuzenak, beraz, ez ditu kualitateak ukatzen, forma edo kolorea, esaterako?; esaten duenguztia hau da: nire aurrean
|
dagoena
gauza materialek, fisikoek, osatzen dute. Esperientziamota horietan, hautematen dugunari buruzko hautemate judizioak egiten ditugu, eta judiziohoriek normalki kanpoko mundu materialaren gauza, prozesu ela kualhateei zuzentzenzaizkie.
|
|
|
sentsazioa bat datozen. Horrek epistemologian hainbat galdera eginarazten du: ba al
|
dago
gauza bati buruzko ezagutza ziur eta zuzenezinik, norberaren gogo egoerakesaterako. Zer eragin du horrek munduaren ezagutzan?
|
|
|
Alferrik zebilen Felipe Manterola amari animoak ematen.
|
Badaude
gauza batzuk egin daitezkeenak, eta beste batzuk pentsatzea ere komeni ez direnak. Ezin zen etxera joan.
|
|
|
Berdin dio Oscarri: Signora Mariak, astebete barru, galdetzen dionean ze mezu atera duen liburutik, berak, Oscarrek, edozein dela ere liburua, beti erantzungo du mezua dela jende normalari, kalekoei utzi behar zaiela gauzak esaten, eta ez periodikoetan agertzen direnei, ze horiek gauza potoloak aipatuko dituzte, kalea baino gorago
|
dauden
gauzak, eta kaletik ez direla ikusi ere egiten gauza horiek, esate baterako gerra edo ekonomia, ze Oscarrek dio gerra ez dela kaletik ikusten, gerra sufritu egiten dela kaletik, eta agintarien bulegoetatik ikusi. Aldiz, agintarien bulegoetan ez dela gerrarik sufritzen, harrigarria badirudi ere.
|
|
|
Ezin da esan, esate baterako," Gurdiaren karrankak entzuten dituzunean, jakizu Euskal Herria dela gurdia, eta Intxortako gudarien aieneak direla karrankak, eta zu bueltatu arte egongo dela gurdia karrankaka". Ez,
|
badaude
gauza batzuk esan ezin direnak egoera horretan. Ez horretan ez eta beste batzuetan ere, dena aitortzera, ze barregarri geratzeak ere baditu bere mugak.
|