|
2000
|
|
|
Berdin gertatzen da talde nortasunekin: taldearenezaugarri ezberdin enpirikoak nortasunaren oinarriak dira;
|
baina
oinarri horien gaineannortasuna eraiki beharra dago. Berdin gertatzen da talde etnikoekin.
|
|
|
Hegoaldeko herrialdeetan ezda bien arteko loturarik ikusten: izan ere, Bizkaia eta Araban populazioaren erdia daetorkina,
|
baina
euskal herritartasuna etorkin gutxi duten Iparraldeko herrialdeetanbezain hedatuta dago, hedatuago kasu batzuetan. Azken herrialde hauetan pareanagertzen dira nortasuna eta jatorria:
|
|
|
Bosgarren atalean Euskal Herria hedabideetan nola islatzen den aztertzeari heldudio Jose Inazio Basterretxeak,
|
baina
azterketa oso grafikoa eginez: eguraldi mapekbirsortzen duten eremu geografikoa sozialki esanguratsua izanik, Euskal Herrianirakurtzen den prentsak eta ikusten diren telebista nagusiek zein eremu geografikoislatzen duten erakusten digu modu oso eskuragarrian.
|
|
|
|
Baina
nortasun etnikoen eraikuntzan eta birsorkuntzan duen garrantziaz gain, hizkuntza lehen mailako osagaia da eremu publikoaren definizioan, eta alde horretatikere kontuan hartzeko eragilea nortasun nazionalen eraikuntzan eta birsorkuntzan. MikeCormack ek ondo dioen legez, hizkuntzarik gabe ez litzateke existituko eremu publikorik8 Hartara, gizarte batean populazio osoak ezagutzen duen hizkuntza bat badago, hizkuntza hori estatuak era hegemonikoan erabiltzen duelarik, eta beste hizkuntza batbadago, populazioaren zati batek soilik (elebidunak) erabiltzen duena, gizarteko kideguztiek parte hartzen duten eremu publikoa aurkituko dugu, batetik, eta beste eremupubliko txikiago bat, non elebidunek soilik har dezaketen parte, bestetik.
|
|
|
Populazioaren banaketa kontuan hartuta ere, desberdintasunak daude Nafarroaeta Baskongaden artean. Bietan handia da hiriburuan bizi diren irakurleenpisua,
|
baina
Nafarroaren kasuan kopuru hori %42, 1era heltzen da; gainera, Nafarroan herri txikien ehunekoa ez da makala: %30, 5 Euskal AutonomiaErkidegoko audientzian, hiriburuetan bizi direnena %37, 7koa da eta herritxikietan bizi direnak %9, 2koa; askoz baxuagoa, beraz.
|
|
|
Euskarazko telebista kanalaren ikus entzulerian berdintsu aurki daitezke gizoneta emakumeak;
|
baina
, adinari dagokionez, 14tik gorako populazioa aztertuz, 56tikgorakoen presentzia nagusitzen da (%43, 3), eta baita 26 eta 55 urte bitartekoena ere: %39, 6.
|
|
|
Ondoren datoz TVE2 eta ETB1 eta, askoz ereaudientzia kopuru txikiagoak lortuz, Canal Plus eta telebista lokalak. Emaitza hauekez dira Hego Euskal Herri osoan modu homogeneoan ematen,
|
baina
hala ere populazioaren erditik gora kanal publikoak ditu gustukoen (%53, 7). Kanal pribatu guztienaudientzia pilatuz zenbatu daitekeen kopurua ere ez da makala:
|
|
|
Lehen hiru horiek, gehi, irakurle kopuru aldetikaskoz apalagoak diren EL DIARIO DE NOTICIASek eta EL PERIODICO DEALAVAk badute beren arteko erlaziorik, audientziaren banaketari dagokionez, hainzuzen ere. Bakoitzak bere mailan,
|
baina
guztien kasua da, oso indartsuak diraprobintzia bakarrean edo bitan, baina garrantzia galtzen dute Hego Euskal Herrimailan kalkuluak eginez. Ikustea besterik ez dago nola EL CORREOk Arabanirakurtzen dutenen baitan %63, 5 eskuratzen duen; eta antzeko kopuruak lortzen dituBizkaian (%60, 8).
|
|
|
Lehen hiru horiek, gehi, irakurle kopuru aldetikaskoz apalagoak diren EL DIARIO DE NOTICIASek eta EL PERIODICO DEALAVAk badute beren arteko erlaziorik, audientziaren banaketari dagokionez, hainzuzen ere. Bakoitzak bere mailan, baina guztien kasua da, oso indartsuak diraprobintzia bakarrean edo bitan,
|
baina
garrantzia galtzen dute Hego Euskal Herrimailan kalkuluak eginez. Ikustea besterik ez dago nola EL CORREOk Arabanirakurtzen dutenen baitan %63, 5 eskuratzen duen; eta antzeko kopuruak lortzen dituBizkaian (%60, 8).
|
|
|
aberastasuna eta aniztasuna. Ekimenen eta sorkuntzen (formatua, emankizuna) aberastasuna, batez ere euskaldun edo elebidunak diren irrati soziatiboek (Lapurdiirratia, Irulegiko irratia) proposatutako ugaritasunaz,
|
baina
baita Radio France PaysBasquek ere, mugaz gaindiko saioen bidez edo Euskadi Irratiaren laguntzaz eginikoikuskizunen sorreraz(? 2.000 korista 2000 urterako?, 1999ko abenduaren 19a). Lehiakortasunaren aberastasun berria dakar, Radio Franceren aurrean, irrati soziatiboenagerpenak, nahiz eta zuzenduak zaizkien publikoa eta edukiak bat ez datozen; 1992an, ETB1ek. Iparraldearen orena?
|
|
|
Hala ere, gehienetan ezin dugu aniztasunaz hitz egin gaien aukerari zein aurkeztu eta komentatzekoerari dagokienez, ez eta zuzendua zaien irakurleei eskaintzen zaizkien gaurkotasunezko berrien begirada eta ideia nagusiei dagokienez ere. Hauxe gertatzen zaie bereziki deszentralizatuak diren hedabide publikoei (France 3 Euskal Herri, Radio FrancePays Basque)
|
baina
baita ere, maila txikiago batean baina. La Semaine du PaysBasqueri, Sud Ouest13 egunkariarekiko.
|
|
|
Hala ere, gehienetan ezin dugu aniztasunaz hitz egin gaien aukerari zein aurkeztu eta komentatzekoerari dagokienez, ez eta zuzendua zaien irakurleei eskaintzen zaizkien gaurkotasunezko berrien begirada eta ideia nagusiei dagokienez ere. Hauxe gertatzen zaie bereziki deszentralizatuak diren hedabide publikoei (France 3 Euskal Herri, Radio FrancePays Basque) baina baita ere, maila txikiago batean
|
baina
–La Semaine du PaysBasqueri, Sud Ouest13 egunkariarekiko.
|
|
|
Hedabideen paisaia honen aniztasuna proposaturiko euskarri eta formatuari lotutadago,
|
baina
baita zuzenduta dagoeneko publikoari (euskaldunak, frantses hiztunak, eremu geografiko desberdinetara joaten direnak eta bertakoak direnak...), erabilitakohizkuntzei (frantsesa, euskara batua, zuberera,...) edo hedabide desberdinetakokazetari eta arduradunen jatorri eta unibertso kulturalei ere.
|
|
|
tokiko hamar berriemailek25 erregulartasunez zuten albisteen emankizunetan.
|
Baina
ekimen hau alde batera utzia izan da.
|
|
|
Lehen urtean, 100.000 libera emanzizkion France 3 Euskal Herriri (France 3rekin hitzartutako aurrekontuaz gain, etaBiarritz Angelu Baiona barrutiaren 600.000 liberez gain), egunero minutu eta erdizeuskaraz mintzatzeko baldintzapean.
|
Baina
ez zen hala izan eta SIVUk bere laguntzakendu eta Euskal Telebistari, edo zehatzago esanda,. Iparraldearen Orenaren, albistegiko taldeari dirulaguntza emateko asmoa izan zuen, egunero zazpi minutuko euskarazko bertako saioa bultzatzeko, 1992an sortu eta lau pertsonak bakarrik antolatzendutena29 Diogun France 3 Euskal Herriko eta. Iparraldearen Orena?
|
|
|
Hiru euskal irratiek SIADECOri eskaturiko inkesta baten arabera, Irulegiko Irratiak bereganatze tasa handiadu Ipar Euskal Herrian (21.000 entzule) eta batez ere Behe Nafarroan, bere entzuleria eremurik handiena duena, %92ko euskaldunekin; hau da, 17.500 pertsonak,, ezagutzen dutela irrati hau, eta entzuleriaren %71 leiala da. Gure Irratiak, entzute eremu nagusia Lapurdin du (48.000 euskal hiztun baino gehiagorekin), eta24.000 entzule ditu Ipar Euskal Herrian, hauetarik 22.000 Lapurdin; hau %44, 4 da.Xiberoko Botzak, aldiz, 9.000 entzule ditu bakarrik; hau da, euskal hiztunen %1240 41.Azken inkesta honen arazoa da, euskal entzuleak bakarrik hartzen dituela kontuan;
|
baina
jada zehaztu dugun bezala, Irulegiko Irratiak eta Xiberoko Botzak badituztezenbait emankizun, inkesta, elkarrizketa... frantsesez. Gainera, musika emankizunbatzuk, batez ere euskal rockarenak, euskaldunak ez diren gazteek ere entzuten dituzte.Euskal irrati soziatiboen iraunkortasuna eta indarra, emankizunen ekoizpen kostuamurriztea lortzen duen beren arteko lankidetza estuaz gain, dituzten elkartasun etasostengu sareetatik datoz:
|
|
|
Edozelan ere, etakonparazio gisa, hona hemen Sofres AMk 1999rako, EAEn, kaleratutako audientzia kopuruak: TVE1 22, 5TVE2 8, 2TELE 5 23, 3ANTENA 3 20, 3CANAL+ 2, 0ETB1 5, 4ETB2 15, 6Bestelakoak 2, 8Lur Otxoantezana Petuya k euskaratua.La Semaine du Pays Basque eta Sud Ouest lehenik eta behin ezberdintzen dituena, bataren asterokoagerpena da, horrela ezin baita izan, eskualdeko egunkariarentzat benetako lehia. Batak momentuanbildutako gertaerez hitz egiten du, besteak, aldiz, ezin izaten ditu gaurkotasunaren, puntu beroak, gertatzen diren unean aipatu,
|
baina
urruntze ikuspuntua eta beharrezko denbora izaten ditu bere esanakhobeto garatu eta oinarritzeko. Hala ere, La Semaine du Pays Basqueren estiloa, bere homologoa den LaSemaine du Rousillonena bezala, Frantziako Kataluniar Herrian?
|
|
|
Zerikusi zuzena diogunean hauxe esan nahi dugu, alegia, artikuluak ez duela ezertarako aipatzenEuskal Herria, osorik zein bere zati bat?, eta soilik Espainiaz ari dela. Artikulu batek Estatu Espainiarosoan eragina duen gertaera bat aipatzen badu (esaterako, Madrilgo Gobernuaren Ministro kontseiluakhartutako erabaki bat)
|
baina
Euskal Herria era espezifikoan aipatzen ez badu, orduan. Espainiarekin soilikzerikusia duen artikulutzat, hartu dugu.
|
|
|
kanpoko eta Euskal Herriko ekoizpenak konbinatzen direnean. Adibidez, EuskalHerrian kanpoko bideoez ekoitzitako programa, edo kanpotik datorren kirol emanaldia
|
baina
bertakoaurkezlea duena, eta abar.
|
|
|
Honek isla zuzena izan du hedabideetan, eta, bereziki, Lizarra Garaziko itunaren eragileen politika, neurri handi batean, Euskal Herri osorako politika gisa aurkeztua izan da.
|
Baina
ez alderdi eta talde horienpolitika bakarrik: ituna sinatu ez zutenek ere, aurka joan arren, Euskal Herriaren osotasunari egin izan diote erreferentzia sarritan (esaterako, Frantziako Barne MinistroakEuskal Departamenduaren aurkako jarrera Hegoaldeko politikagintzarekin lotuduenean).
|
|
|
Hala gertatzen da Hego Euskal Herriko egunkari probintzialekin.
|
Baina
harantzago ere badoaz, eta bidaia horretan ez dute islatzen Euskal Herri osoa, zati bat baizik: aurrekoetan bezala, berriro ere probintziaren eta Euskal Herriaren arteko maila agertzen zaigu hemen.
|
|
|
esan dugun legez, ia egunkari probintzial gisaaritzen da bere eguneroko jardueran.
|
Baina
bere ideologia nazionalista nabarmengeratzen da, Euskal Herri osoarekin zerikusia duten albiste ugari argitaratzenbaititu.
|
|
|
GARAk, Baionan delegazioa eduki arren, oso informazio gutxi eskaintzen die, ordea, Iparraldeko biztanleei beren inguru hurbilaz: bere artikuluen %2, 6 baino ez (geroago ikusiko dugu, ordea, Ipar Euskal Herrian gertatu
|
baina
eragina Hegoaldean erebaduten gertakariek presentzia handiagoa dutela egunkari honetan). Gainerako egunkarientzat, Ipar Euskal Herria ez da erreferentzia eremua.
|
|
|
Bigarren multzoarentzat (hemendik SUD OUEST kanpoanutzirik) Euskal Herria Hegoaldeko lau lurraldeek osatzen dute, kasurik onenean ere.Lurralde penintsularrei emandako espazioa Euskal Herriari emandakoaren %93tikgora baitago guztietan, leku gutxi eginez bai Iparraldeari (ikusi dugun legez) baiEuskal Herria bere osotasunean hartzen duen ikuspegiari ere. Egunkari abertzaleetan, ordea, Hegoaldeak ez du agortzen Euskal Herriko errealitatea,
|
baina
bistan da aldenabarmenak daudela beren artean. Bereziki nabarmena dirudi EUSKALDUNONEGUNKARIAren kasuak:
|
|
|
DEIAren kasuan, gogora dezagun azkenbi hamarkadetan EAJk Gernikako Estatutuaren aldeko apustua egin duela, eta Estatutuhorrek Baskongaden eta Nafarroaren arteko etena berrindartu duela. Bestalde, EAJkbotere politiko handia izan du Euskal Autonomia Erkidegoan,
|
baina
oso presentziaeskasa Nafarroan, arrazoi ezberdinak direla medio. Honek guztiak, zalantzarik gabe, eragina izan du DEIAk Euskal Herria islatzeko duen moduan.
|
|
|
EUSKALDUNON EGUNKARIAk proiektu politiko zehatzekin izan ditzakeenharremanak lausoagoak dira, bistan da.
|
Baina
bere atzetik hizkuntza egitasmoa agertzeak, zalantzarik gabe Euskal Herria beste modu batean ikustera eraman du, ez hainbeste sistema politikoek egituratzen duten parametroetan oinarrituta, hizkuntzarenerrealitatean oinarrituta baizik. Berea, neurri batean, hizkuntza komunitatean oinarritutako erreferentzia eremua da, nahiz eta ez den horretara mugatzen, eta nahiz etahizkuntza egitasmoak eta egitasmo politikoak zirt zart bereizterik ez dagoen.
|
|
|
Ezberdintasun hau xehetasunhandiagoz ikus dadin, honako bereizketa hau egitea komeni da: batetik, Ipar EuskalHerrian gertatu eta eragina bertan soilik duten gertaerak ditugu (adibidez Ziburun izandako istripua, Pirinio Atlantikoetako Prefetak hartutako erabakia, e.a.), bestetik, Iparraldean gertatu
|
baina
eragina Euskal Herri osoan duten gertaerak ditugu (errefuxiatubaten atxiloketa, euskal kulturaren zabalkunderako webgune baten irekiera, e.a.). Lehenengoak, Iparraldeko (edo Iparraldeko tokian tokiko) euskal herritarrei interesatuko zaizkie gehienbat. Bigarrenak, edozein euskal herritarri interesatu ahal zaizkio, Hego zein Iparraldekoei.
|
|
|
Albisteetako gertaerak jazo diren lekuari erreparatu beharrean gertaera horiekeragina izan duten tokiari begiratzen badiogu, egunkari bien arteko antzekotasunaesanguratsua da oraindik,
|
baina
ez hain erabatekoa, 4 taulan ikusten dugun legez.GARAk, bere lehiakidearen aldean, Gipuzkoa eta Nafarroa lehenesten ditu (eta neurritxikiagoan Bizkaia eta Araba). Euskarazko egunkariak, ordea, Iparraldean eraginaduten albiste gehiago argitaratzen ditu GARAk baino.
|
|
|
Aitzitik, egitate handiagoetan (Euskal Autonomia Erkidegoan, Hegoaldean edota Euskal Herrian) eragina duten albisteak gehiago dira lurralde hauetan gertatu direnak baino. Adibidez, Gasteizko Jaurlaritzak berak hartutakoerabaki baten berri ematen duenean, berri ematea (prentsaurrekoa esaterako) herrialdebatean gertatzen da,
|
baina
eragina Euskal Autonomi Erkidego osora heda daiteke.Ezberdintasun hori neurketak egiteko erabili dugun metodologiaren ondorioa da: izanere, gertaerak leku jakin batean gertatzen dira gehienetan (eta horretarako erabili dugunneurketa unitatea herrialdea izan da, Iparraldea bere osotasunean herrialdetzat hartudugularik).
|
|
|
izanere, gertaerak leku jakin batean gertatzen dira gehienetan (eta horretarako erabili dugunneurketa unitatea herrialdea izan da, Iparraldea bere osotasunean herrialdetzat hartudugularik). Oso gauza gutxi gertatzen dira, esaterako, Euskal Herri osoan aldi berean (eguraldia, euskararen aldeko kanpaina bat, e.a.). Toki jakinetan gertatu
|
baina
eraginaEuskal Herri osoan duten jazoerak, ordea, askoz gehiago dira. Honek esplikatzen du, hartara, Iparraldean zein Hegoaldeko herrialdeetan gertatuen eta eragina duten gertaeren arteko aldea.
|
|
|
Beraz, aurreko bi taulek erakutsi digutenez, albisteen kopuruaren aldetik, EUSKALDUNON EGUNKARIA eta GARAren artean ez dago ezberdintasun handirik, Euskal Herria irudikatzeko unean.
|
Baina
errepara diezaiogun orain albisteen edukiari: zeri buruz mintzatzen dira bi egunkari horiek herrialde edo eskualde bateko zeinbesteko albisteak aipagai dituztenean. Horretarako, albisteetako gertaera lekuakhartuko ditugu erreferentziatzat, eragite eremuarekin alde handirik ez baitute.
|
|
|
Euskal Herriarekin zerikusia duen artikulu batek, hartara, Euskal Herri osoarekin zein haren parte batekin soilik izan dezake lotura. Geroxeagohelduko diogu Euskal Herria eta bere barneko eremu ezberdinen arteko alderaketari). Beraz, egunkariek gai hauen berri ematen digutenean, hurbileko kontuek garrantziairabazten dute (ezin bestela izan euskarari dagokionez, jakina;
|
baina
ez litzatekenahitaez horrela izan behar gainerako bietan).
|
|
|
Euskal Herri osorako politikagintza indartuz joan den neurrian, Euskal Autonomia Erkidegorakoa ahuldu egin da.
|
Baina
Lizarra Garaziko itunetiksortu den politikagintza hori gehienbat egitasmoen mailan burutzen den neurrian, gauzapenen mailan burutzen direnak oraindik ere daukagun egituraketa juridiko politikoari lotuta daude, eta hori islatzen da, besteak beste, ekonomiari buruzkoalbisteetan. Gai honen inguruan agertzen diren albiste asko erakunde administratiboekhartutako erabakiekin edota datuak bildu eta emateko erabiltzen diren estatistika sistemekin dute zerikusia.
|
|
|
Estatuaketa egitura administratiboak, esaterako, lurraldea eta herritartasuna definitzen dituzte, eta horien bitartez taldea geografikoki eta sozialki mugatzen. Hori da, beharbada, estatuak talde nazionalaz egiten duen mugaketaren adibide nabarmenena,
|
baina
ezbakarra, estatuak berak duen botere sinbolikoaren indarra kontuan hartuta.
|
|
|
Hemen nortasunbiak eta erreferentzia eremu biak ez dira kontrajarriak.
|
Baina
euskal herritartasuna etaespainoltasuna hartzen baditugu, batzuen ikuspegitik bata bestearen osagarri denbitartean, beste batzuen ikuspegitik elkarren aurkakoak dira eta kontrajarrita daude.Era berean, Euskal Herria eta Espainia eremu kontrajarriak lirateke.
|
|
|
DEIA egunkaria bi multzo horien artean kokatzen da. Izan ere, bere printzipioengatik Euskal Herri osorako egunkaria izan nahi luke,
|
baina
bere egiturak Bizkai, Arabaeta Gipuzkoara mugatzen du (Nafarroan eta Iparraldean erredakziorik ez baitu). Bestetik, bere hedadura Bizkaian agortzen da gehienbat (ikus hedadura datuak, 1 atalean), eta argitaratzen dituen artikuluen erreferentzia eremu nagusia Bizkaia da.
|
|
|
Agerian dagoenez, alde handia dago EUSKALDUNON EGUNKARIAtik (albisteen hiru laurden Euskal Herriari baitagozkio) EL CORREOra (albisteen erdia diraEuskal Herriarekin lotura dutenak).
|
Baina
guztiek, baita Espainiaren batasunaren aldeko jarrera agerian dutenek ere, beren izaera lokala dela medio, Euskal Herriko errealitateaz ari dira neurri handi batean. Konstatazio honek honako galdera dakarkiguburura:
|
|
|
harremanhorretan Euskal Herria bere osotasunean hartzen dute berriro ere lehenek, bigarrenakHegoaldera mugatzen direlarik. Bestalde, politikari buruzko albisteetan, Bizkai, Arabaeta Gipuzkoako egunkariek gehiago azpimarratzen dute Hegoaldea Euskal AutonomiaErkidegoa baino,
|
baina
ez dute berdin jokatzen egunkari nafarrek: hauentzat EuskalHerria Espainia harreman politikoa Nafarroa Espainia harremanaren terminoetan definitzen da lehenik, nahiz eta bigarren erreferentzia (Hegoaldearekikoa) ezin ezkutatuduten.
|
|
|
Azkenik, euskara agertzen da Euskal Herria bere osotasunean batzen duenerreferente gisa,
|
baina
ez, pentsa zitekeen bezain argi: izan ere, egunkari nafarrekeuskara gaia tratatzen dutenean, Nafarroaz ari dira ia soilki.
|
|
|
izan ere, egunkari nafarrekeuskara gaia tratatzen dutenean, Nafarroaz ari dira ia soilki. Hots, euskara albiste da,
|
baina
Nafarroan gertatzen bada. Zentzu honetan oso esanguratsua da, DIARIO DENAVARRA egunkarian euskaraz agertzen diren albiste bakarrak argitaratzekoerabiltzen den larunbatetako orrialdeari Nafar izkuntza (sic) izena jartzea.
|
|
|
Ikus entzuleak erakartzea eta kanal horretara, lotuta? mantentzea izan dirakate pribatuen dinamikaren eraginez sortu
|
baina
gero orokortu egin diren programazio estrategiak4 Programen edukia ikuskizun bihurtu, generoen arteko mugak desagerrarazi, publizitatea programen barruan txertatu eta, oro har, emisio maiztasuna etaprogramen iraupena areagotu eta aurkezleak saioen elementu zentral eta nagusi izaterapasatzea, horiek guztiak izan dira kanal pribatuen etorrerarekin gizendutako joerak.
|
|
|
Eta hau ez da nolanahiko datua: ETB1ek eguneko 24 orduko emanaldia eskaintzen du,
|
baina
horietatik %23 errepikapenez osatuta dago, batez beste (errepikapena diogunean, aste berean emana
|
|
|
kanpoko eta Euskal Herriko ekoizpenak konbinatzen direnean. Adibidez, EuskalHerrian kanpoko bideoez ekoitzitako programa, edo kanpotik datorren kirol emanaldia
|
baina
bertakoaurkezlea duena, eta abar.30 taula: Espainiako eta besteherrialdeetako produkzioaETBko emanaldietan(%) ETB1ETB2Espainia417Beste herrialdeak2553
|
|
|
Horrela, badakigu ezen bizkaitarra Bizkaiko albisteak jasotzen ari den bitartean, arabarra Arabakoakjasotzen ari dela.
|
Baina
Euskal Herriaren irudia albistegi orokorrak eskainiko dio. Ezberdina izan daiteke, ordea, Iparraldeko albistegiaren kasua:
|
|
|
Esandakoarenadibide gisa Aberri Eguneko ekitaldien albistea jarri ahal dugu: Donibane Garazinegindako ekitaldien berri eskaini zen,
|
baina
Hegoaldeko ekitaldien aipu bat ere egingabe. Izaera territorial horrek bultzatu gaitu albistegi hau gure analisitik kanpoan uztera.
|
|
|
Hala ere, geroago errepikatuko denez, dagoenalde txikia gogoangarria dela uste dugu: izan ere, euskarazko albistegiak gaztelaniazkoen itzulpenak izanik, erabat berdinak ez direla antzeman baitaiteke, gainera joeratxiki
|
baina
sendoa erakutsiz: euskarazko albistegietan Euskal Herriko erreferentziakgehiago dira gaztelaniazkoetan baino.
|
|
|
Argitu beharra dago, bestalde, aurkitu ditugun kasu apur hauenartean bat ere ez dagoela Iparraldean gertatu eta bertan soilik eragina duenik. Alegia, Iparraldean gertatzen dena aipatzen denean, Hegoaldean ere eragina izateagatik soilikaipatzen da (adibidez, ustez ETArena den armategi baten aurkikuntza Baionan: Lapurdin gertatua,
|
baina
eragina ETArengan eta ondorioz Hegoaldeko errealitateanduena). Inoiz ez da ematen Iparraldean soilik eragina duen albisterik.
|
|
|
Batetik planteamendu bera ezbaita gertatzen herrialde penintsularrekin: Hegoaldeko herrialdeek ere beren albistegiadute,
|
baina
horrek ez du ekiditen, aztertzen ari garen albistegietan herrialde horietangertatzen direnek agerpen garrantzitsua izatea (Nafarroaren agerpen txikiari, geroxeagoerreparatuko diogu). Bestetik, argudio horrek baliorik izatekotan, euskarazko kanalerako balioko luke, ez gaztelaniazko kanalerako, azken honetan Iparralderako albistegirikeskaintzen ez dela kontuan izanda.
|
|
|
gaztelaniazko albistegiak euskarazkoak baino joera handiagoa duEspainiako gertaeren berri emateko. Aldea ez da handiegia,
|
baina
joera bat erakustendu (esanguratsua, bestalde, bi albistegien artean ia erabateko parekotasuna egon litzatekeela kontuan hartuta, bata bestearen itzulpen izaki).
|
|
|
Era berean, Euskal Autonomia Erkidegoaren ostean Hegoaldea da lehenesten denbeste erreferentzia eremua: egitate oso honetan eragina duten albisteak, guztien artekolaurden bat dira,
|
baina
hauei lau herrialdeetan eragina dutenak gehituz gero, albisteen%72 eta %83 dira ETB1en eta ETB2n, hurrenez hurren.
|
|
|
Oraindik ez dago, zentzu honetan, prentsaren etaikus entzunezkoen arteko gurutzaketa nabarmenik. Dena den, egon badaude interesgurutzatuak, irratian izandako Hachette en sarrera adibidez,
|
baina
oraindik nahikoabereizita daude prentsa taldeak eta ikus entzunezko enpresa taldeak. Kontzentrazioagehiago gertatu da industrian eta, bereziki, ikus entzunezkoan.
|
|
|
El Correo taldea 80ko hamarkadan hasi zen hedatzen, El Correo Español El Pueblo Vasco argitaratzen zuen Bilbao Editorial enpresak hasitako garapen politikarekin.Lehendik berea zuen El Diario Vasco gipuzkoar egunkaria argitaratzen zuen SociedadVascongada de Publicaciones;
|
baina
hamarkada horretan, hainbat prentsa enpresatradizionalen krisiaz baliatuta (EDICA, nagusiki), erosketa zabalak egiten hasi zenEstatu osoan zehar, hainbat probintziatako egunkariak bereganatuz. Gaur egun 11 (hamaika) egunkari kontrolatzen ditu, eta baita horiek eta beste hainbat egunkarik banatzen dituzten aldizkariak eta gehigarriak (Suplemento Semanal, Suplemento TV,...) argitaratzen dituen Taller de Editores enpresa ere.
|
|
|
Azken aldian, Prisa taldea lokalizaziorako joera modu indartsuan ari da hedatzen: batetik bere egunkarien edizionalizazioarekin,
|
baina
bestetik egunkari eta telebistalokaletan ere posizioak bereganatuz, Pretesa ren bitartez. Nonbaiten izatekotan, telekomunika zioetan du hutsunea, hain zuzen ere komunikazioen sektorean etorkizunerakoarlo estrategikoa bilakatzen ari den horretan.
|
|
|
Frantziar Estatuan, berriz, bestelakoa da, esan bezala, kontzentrazioaren egitura.Vivendi taldea Compagnie Generale des Eaux zerbitzu enpresatik abiatuta sortutakotaldea da, eraikuntza sektoretara eta azkenaldiotan bereziki komunikaziora ere hedatudena. Sektore honetarako atalak, Vivendi Communication alegia, ikus entzunezko etatelekomunikazioetako enpresak biltzen ditu,
|
baina
sartuta dago baita edizioan edotamultimedian ere. Telekomunikazioetan, Cegetel eta SFR menderatzen ditu, telekomunikazio orokorren eragilea lehena eta mugikorrena bigarrena.
|
|
|
Gaur arte sistema publikoaren presentzia oso mugatua izan da arlo berri hauetan eta TPS satelitebidezko zerbitzuan parte hartze minoritario batera mugatu da. Etorkizunean,
|
baina
, lurrazaleko telebistadigitalaren hedapenarekin eta France Television korporazioak hor jarduteko jaso duen filialak sortzekobaimenarekin, zabaldu egingo da ziurrenik ekimen publikoaren tokia teknologia berrietan.
|
|
|
Lege berriaren arabera, zerbitzu lokalek lehentasuna izango dute frekuentzien finkapenean eta esleipenean. Estatu mailakoek, berriz, aukera izango dute deskonexio erregional etalokalak egiteko,
|
baina
nahiko modu mugatuan. Horrela, deskonexio horien iraupena gehienez jota ereeguneko hiru ordutakoa izan daiteke, debekatuta dutelarik, halaber, deskonexio tarte horietan publizitaterik sartzea (arau hau telebista pribatuei bakarrik zaie aplikagarria; ez publikoei).
|
|
|
irrati lokal asoziatiboak, tokian tokiko elkarteekgestionatuko dituztenak; irrati lokal independenteak: komertzialak, eremu lokalerako bakarrik emititzendutenak eta inongo ordu tartetan Estatu mailako beste programaziorik ematen ez dutenak; irrati lokalak,
|
baina
Estatu mailan emititzen duten kateen parte direnak (tematikoak, betiere); Estatu mailako katetematikoak; Estatu mailako orotariko kateak.
|
|
|
Beste lehiaketa, bi programazio berri modu irekian eskaintzeko da, zeinak Onda Digital (Quiero TV) delakoak jada martxan jarritako multipleanjoango diren, enpresa horren programazioekin batera. Lehiaketa hau49 oraindik erabaki gabe dago orrialde hauek idazten ari garenean,
|
baina
ezaguna da lau eskakizunaurkeztu direla: Horizonte Digital. Godo taldeak, La Vanguardia egunkaria argitaratzen duena hain zuzen ere, eta Planetak suspertua?, Net TV?
|
|
|
|
Baina
horiekin batera, badira, halaber, beste mota batzuetako lege eta arauak, ikus entzunezko sektorea bere osotasunean araupetu edota jarduera honi muga berezituak ezarri nahi dizkiotenak. Anbizio handieneko arauketa, dudarik gabe, Kataluniakoa da, non, besteak beste, kable bidez banatutako ikus entzunezko programazioari etatelebista lokalei hizkuntz kuota zehatzak ezarri zaizkion (programazio europarrarinahitaez eskaini beharreko emisio denboraren laurdena, jatorriz katalanez egindakoprogramekin osatua izatea; bikoiztuta edo azpi-idatzita ematen diren programak, gutxienez, katalanez ere emanak izatea; telebista lokalen kasuan, emakidetan, katalanarenerabilera eta Kataluniako kulturari egindako ekarpenaren balorazioa,...) 55 Halaber, Hizkuntz Politikaren Legeak zenbait hizkuntz eskakizun ezartzen ditu, telebistaz gainirratian ere agintzen dutenak, hala nola Kataluniako erakunde publikoek zuzeneangestionatutako irrati eta telebistek normalean katalanez jardun beharra, edo, orokorrean, Kataluniako eremuko telebistek beren produkzio propioaren erdia katalanez egitea,... Beste maila batean, Ikus entzunezkoen Kataluniako Batzordea (CAC) eratzen duenlegeak ere aipamena merezi du56.
|
|
|
Egia esateko, simulcrypt delako sistema erabiltzea ere onartzen zuen aipaturiko lege horrek, hainzuzen ere CSDek erabiltzen zuena
|
;
baina horretarako, zerbitzua eskaintzeko asmoa zuten kudeatzaileenarteko adostasuna eta dekodetzaileen arteko erabateko bateragarritasuna eskatzen zuen. Bi hilabetetakoepean hitzarmenik lortu ezean, multicrypt delako sistema erabili litzateke nahitaez, azkeneangertatu zen bezala.
|
|
|
Hurrenez hurren, 8/ 1996 Legea, uztailaren 5ekoa, eta 320/ 1996 Dekretua, urriaren 1ekoa, biakGeneralitatearenak. Arau hauen eraginkortasuna txikia da errealitatean,
|
baina
hala eta guztiz ere baliosinboliko garrantzitsua dute. Garrantzitsuagoa da, horregatik, katalanera bikoiztutako filmak eta telesailakere ematen hasteko, duela gutxi Generalitateak berak martxan diren Plataforma digitalekin (satelitebidezkoak zein lurrazalekoak) eta kable sistemetarako programa hornitzaileekin sinatutako hitzarmena.
|
|
|
Irrati telebista publikoaren garrantziaren ezagutza, Amsterdam go Hitzarmeneko protokoloaren ildoan,
|
baina
aldi berean gardentasuna aldarrikatuz.
|
|
|
Horrela, bada, badirudi ikus entzunezkoetan liberalizazioaren aldeko tesiekaurrera egin dutela Europan, nahiz eta, esan bezala, tentsioan beti ikuspegi babesle edosozialagoarekin. Zerbitzu publikoaren garrantzia onartzen da,
|
baina
horren eremuamugatu eta merkatuaren sorosgarri bihurtu nahi da pixkanaka. Zerbitzu publikoa ezinezko zehaztasunez definitu beharrean kokatzen da finantzaketa publikoa justifikatzeko.
|
|
|
Europako kultur nortasunaren auzian, berriz, baztertu egin da erabat europar nortasun homogeneo baten ideia, eta aniztasunaren idea (kulturala eta linguistikoa) nagusitu da, diskurtso ofizialetan behintzat84 Aldaketa hau oso positiboa da, inondik ere,
|
baina
bi arazo ditu. Bata, erretorika hutsean gelditzeko arriskua, gero hori sustatzekomoduak eta baliabideak antolatzen ez badira; eta bestea, benetan ezagutuko den aniztasuna mugatua izatea, Estatuena alegia, eta ez hainbeste hizkuntza eta kultura gutxituena.
|
|
|
Balizko Euskal Herriko komunikazio eremua enpresa aldetik aztertzean, industriaezberdinen dinamika espazial berezituak hartu behar dira aintzat,
|
baina
baita, berriroere, Ipar eta Hego Euskal Herrien arteko banaketa Frantziar eta Espainiar Estatuenartean. Prentsan, merkatuaren zatiketa territoriala handia izan da, bai Frantziar Estatuan zein, bereziki, Espainiarrean.
|
|
|
|
Baina
, atal honen sarreran aipatu den bezala, enpresen arteko kontzentratzea etanazioartekotzea dira gaur egun sektore honetan agintzen duten dinamika nagusiak.Komunikabide ezberdinak talde multimediatiko gutxi batzuen eskuetan biltzea dakarhorrek, askotan nazioarteko dimentsioak hartzen dituztenak. Hala eta guztiz ere, egitura politiko ekonomiko eta erregulazio ezberdinak direla medio, Estatuek enpresenkontzentratze eta nazioartekotze prozesu berezituak mugatzen dituzte eta, ondorioz, Frantziar eta Espainiar Estatuetan enpresa egitura eta kategoria ezberdinak aurkitukoditugu.
|
|
|
Industria honen egitura territoriala dela-eta, enpresahauen merkatuak probintzialak dira nagusiki. Horietan oso lehiakorrak dira Estatukoprentsarekiko,
|
baina
ez hainbeste bertako talde nagusiaren egunkariekiko: DiarioVasco eta El Correo.
|
|
|
Halaber, kontuan hartu beharreko beste faktorea, araupetze prozesu horretan guztian gertatu direninteresen arteko gatazkak dira, zeinen ondorioz, irratigintzaren bilakaera, praktikan, oso kontradiktorioaizan den, batzuetan legedia zuzen jarraituz
|
baina
bestetan horri muzin eginez. (MARTI, J.M., BONET, M., 2000:
|
|
|
Lau kanalek osatzen dute EITBren irrati eskaintza: Radio Euskadi gaztelaniazkoa eta orotarikoa, Euskadi Irratia euskarazkoa eta, halaber, orotarikoa, Euskadi Gaztea, musika formatuan espezializatua etaeuskara hutsezkoa, eta Radio Vitoria, elebiduna
|
baina
funtsean gaztelaniazkoa, orotarikoa eta Uhin Ertainez eskaintzen dena.
|
|
|
Satelite bidezko difusio sistemen eragiketa liberalizatuta dago;
|
baina
dekretuz zehaztutako baimen prozedura baten menpe dago. Baldintzapeko sarbidea darabilten zerbitzuen kasuan, dekodetzailearengaineko arau zehatzak ezarri dira, konkurrentziaren aurkako egoerarik emango ez dela ziurtatu nahidutenak.
|
|
|
Are gehiago, irratiek eta telebistek telekomunikazioekin bat egitera jotzen dute gero eta indar handiagoz. Testuinguru berri honetan ekimen publikoaren zeregina ez da lehen bezalakoa.Eutsi egiten dio irrati eta telebista sistemaren atal baten eragile zuzena izateari, sistema publikoarena, alegia, nahiz eta, orain, enpresa pribatuekin lehian?,
|
baina
, horrekin batera, gero eta garrantzi handiagoarekin, sektorearen bilakaera, bereosotasunean, eta ez bakarrik sistema publikoarena, bideratuko duten joko arauakezartzean datza bere zeregina.
|
|
|
duelaurte batzuk ez zituzten aukerak edota eskumenak dituzte gaur egun arlo hauetan eragiteko.
|
Baina
, hala eta guztiz ere, oraindik, Estatuak dira irrati eta telebista sistemenegituraren erantzule eta arduradun nagusiak; alde handiz gainera.
|
|
|
Egia esan, Frantziar Estatukoadministrazioaren deszentralizazioak ez du berarekin ekarri kultur arloko inongo funtzioedo zerbitzuen transferentziarik, Estatuaren partetik tokiko aginteetara. Deszentralizazioaren inguruko legeek kultur ekimenak garatzeko aukerak zabaldu dizkieteerregioei, departamenduei eta udalei, bai,
|
baina
ez dizkiete arlo honen gaineko eskuduntza propio eta bereizirik egokitu. Estatuaren begirada eta kontrolpean garatu behardituzte betiere aginte hauek beren kultur ekimenak, eta edozein kasutan, maila ezberdinetako instituzioen arteko konkurrentzian (erregioak, departamenduak, udalak) (E.
|
|
|
Esleipena, hortaz, zerbitzuen edo kanalen arabera egingoda, banan banan, eta ez multiple osoen arabera19 Oraindik ez da zehaztuemango diren kanalen kopurua. Azterketen arabera, launa kanaleko 6 multipleleudeke erabilgarri epe laburrera telebistaren lurrazaleko difusio digitala egiteko,
|
baina
ez da finkatu nolakoa izango den horien erabilera, ez eta kanal guztiak hasieratik emango diren ere. Hori bai, irrati telebista analogikoetan bezala, Estatu mailako eta inguru lokaleko zerbitzuak sortzea aurreikusi da20 Edozeinmodutan, CSAk zehaztuko ditu zerbitzu kategoriak eta horien hedapen geografikoa, bai eta bakoitzean eskainiko diren frekuentziak ere.
|
|
|
Emisio kuotak ere dekretuz garatu beharrekoak dira, zerbitzu kategoria bakoitzeko,
|
baina
, betiere, legean bertan finkatzen diren muga zehatz batzuen barruan:
|
|
|
|
Baina
horiekin batera, eta hemen jorratzen ari garen ikuspuntutik, Euskal Herrikobalizko komunikazio esparruaren ikuspuntutik alegia, sistemaren deszentralizazio modua eta ahulezia dira agian horren hutsunerik nabarmenenak. Komunikazio askatasunaren legearen eraldaketak erreferentziak egiten dizkie frantsesaz aparteEstatuan hitz egiten diren beste hizkuntzei, bai eta, modu orokorrean bada ere, horiekbabestu beharrari ere.
|
|
|
Komunikazio askatasunaren legearen eraldaketak erreferentziak egiten dizkie frantsesaz aparteEstatuan hitz egiten diren beste hizkuntzei, bai eta, modu orokorrean bada ere, horiekbabestu beharrari ere.
|
Baina
gero ez du maila edo eremu erregionala ezagutzen, ezikuspegi administratibotik ezta politikotik edo kulturaletik ere, ez sistema publikoan ezeta pribatuan ere. Hortaz, deszentralizazioa herritarrarenganako hurbiltasuna adierazinahi duen maila lokal orokor baten arabera ulertzen da bakarrik, zeinari, hori bai, tratuona eskaintzen zaion, paperaren gainean behintzat, lege berrian:
|
|
|
Irrati asoziatibo lokalekeuskarri garrantzitsua izan dute beren sostengu finantzariorako eratutako Fond de Soutien a l. Expression Radiophonique (FSER) delakoan. Irrati adierazpena sustatzekoFondoa alegia, irrati telebistaz emandako publizitatearen gainean ezarritako zerga berezi baten bidez osatzen dena27?.
|
Baina
telebistentzat ez da oraindik horren antzekotresnarik aurreikusi ere egin. Gaur egun dituzten sarrera urriekin, nekez lor dezaketetelebista lokalek iraunbizitzea.
|
|
|
|
Baina
ikus entzunezko sistemak eratu eta antolatzeko ahalmenaren aldetik, Autonomia Estatutuen arabera, Erkidegotik Erkidegora diferentziak egon badira ere, autonomien harmonizazioarekin lehenengo eta telekomunikazioen liberalizazioarekingero, desberdintasun horiek leuntzen joan dira praktikan (GRETEL 2000, vol I: 465).
|
|
|
Eredu honetan guztian zenbait eskuduntzaren banaketa dago Estatu, AutonomiaErkidego eta udalen artean;
|
baina
Estatua da, dudarik gabe, eskuduntza nagusiakdituena, berari baitagokio lehiaketak zabaltzea eta horiek erabakitzea ere. Alde tekniko administratibo honetatik, Autonomia Erkidegoek kontsultatuak izateko eskubideabaino ez dute.
|
|
|
Prozesu honen guztiaren oinarrian Europako Batasunaren 95/ 47/ CE Artezarauadago, Telebista Seinaleen Transmisio Arauen Erabileraren gainekoa. Artezarau honenhelburua, besteak beste, telebista mota berrien garapena sustatu eta aldi berean inorennagusitasun posizioak ekiditea zen, sarbide sistemen arteko bateragarritasuna ezarriz.Horretarako, bereizi egin zuen programatzaile difusore eta Baldintzapeko SarbideZerbitzuaren Kudeatzaileen artean (OSAC),
|
baina
ez zuen ez baldintzapeko sarbidesistema zehatz bat agindu, ezta transmisiorako mekanismo bakar bat zehaztu ere, zeina, edozein modutan, normalizazio erakunde europar batek homologatuta egonbeharko litzatekeen?. Artezarau honek satelite bidezko telebistan eragin zuzena etaberehalakoa izango zuen, eta hori zela eta gertatu zen, hain zuzen ere, aipatutakoborroka.
|
|
|
Hartara, hedabideek, komunikazio enpresek, beste esfortzu desberdin bat egingo zuketenmilioi erdi bat kontsumitzaileren merkatua ez galtzeko.
|
Baina
, gauzak ez dira horrela.
|
|
|
|
Baina
, eta horietan, medio elebidun horietan?, euskarari berari eta euskalduneioso bigarren mailako rol mediatikoa aitortzen zaie.
|
|
|
Ezker Abertzalearen egunkariak, egunero?
|
baina
ostiral igandeetan batez ere, argitaratzen ditu euskaraz informazio znpntak; astelehena da egunik erdaldunena, egunhorretan kirolak hartzen duen leku prominentea dela eta. Soziologiazko Inkestakerakusten duen biztanleriaren ezaguera mailara heltzen ez baldin bada ere4, egunkarielebidunen artean, Gara da euskarari itxurazko trataerarik duinena ematen diona, diferentzia handiz.
|
|
|
Euskarazko protagonisten artean, kultura, euskara eta hezkuntza bozeramaileakdira gehientsuenak:
|
baina
denen gainetik, modu nabarmenean, euskararen mundukoak.
|
|
|
|
Baina
, mapa politikoak munduaren egitate kontsumatua eta kontsagratua irudikatzeaz gain, zenbait kasutan, esangura etereoagoa ere har dezake, kolektibitateek bizidituzten esparruak irudikatu eta beren antolamentu politiko idealak adierazteko.
|
|
|
Gaur egun, Euskal Herrian kontraesan teoriko praktiko nabarmena bizi dugu: ia orok onartua da euskal identitate kulturala existitu egiten dela etaidentitate hori euskararen herriaren gainean osatua dela, alegia Euskal AutonomiaErkidegoaren, Nafarroako Foru Komunitatearen eta Pirinio Atlantikoen Departamentuaren gainean;
|
baina
horra hor kontraesana, ez dago kontsentsurik lurralde soziokultural horrek izan behar duen edukiontzi administratiboari buruz erabakitzeko. Esannahi baita, euskal herritar eta lider politiko gehienek fakto linguistiko kulturalaklurralde zabal bat (mugez gaindi) besarkatzen duela onartzen duten arren, herritar etalider horien artean ez dago kontsentsurik, lurralde linguistiko kulturalak izan beharduen ezarpen administratiboari buruz.
|
|
|
galdetzen dutenean, estatu bat izateko eskubidea ukatu nahia dago horren guztiaren atzean. Guk nahi alabehar dugun moduan antolatuko dugu, esaten dut nik,
|
baina
ez ukatu eskubide hori? 14.
|
|
|
Egunkari honen kasua berezia da, oso. Egunkariari duda izpirik gabeko bokazionafarzalea aitortu ohi zaio,
|
baina
... eguraldi mapa eskaintzean, egunkariak iberiarpenintsulari aitortzen dio zentraltasun grafikoa, ez bere probintziari, komunitateari edoerresuma zaharra izandako Nafarroari.
|
|
|
Beste egunkari nafar honek Espainia barneko Nafarroa autonomikoarena izandaitekeen mapa erakusten du.
|
Baina
Nafarroa hori erren ikusten dugu.
|
|
|
Toponimoak eskaintzeko orduan, El Paisek ez die jaramonik egiten erabakiofizialei eta izendapen elebakarren aldeko apostua egiten du, hainbat egunkaritantamalez ohikoa
|
baina
legetik urrunekoa dena. Horretara, Donostiarik ez dago eguraldi mapetan, ezta Gasteizik edo Bilborik ere.
|
|
|
Horretara, EAEren mugak berak ere lausoturik agertzen dira begienaurrean. Grafikoki, EAEren lurraldea irudikatzean, etxekoek bezainbeste garrantziadute kanpokoek;
|
baina
kanpoko horien artean, Espainiakoak dira nagusi; toponimobakarra da penintsulatik kanpokoa: Biarritz.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, EuskalHerri osotuaren irudikapena grafikoa besterik ez da, izan ere, Iparraldeari buruzkoeguraldi berririk ez baita eskaintzen. Deia k Euskal Herri osotu sinbolikoa erakustendu,
|
baina
informazio praktikorik ez Iparraldeko eguraldiaz.
|
|
|
Hala ere El Mundok ez du Iparraldeko informaziorik eskaintzen; alegia, modugrafikoan hor agertzen da Euskal Herria bere osotasunean,
|
baina
eguraldiari buruzkoinformazio zehatza eskaintzeko orduan, egunkari madrildarrak ahaztu egiten du EuskalHerri kontinentala.
|
|
|
telebistek albistegi bat baino gehiagoeskaintzen dute egunean zehar.
|
Baina
hori bezain egiazkoa da, albistegi guztiek ezdutela entzulego bera. Albistegirik kontsumituenak, dudarik ez dago horretan, iluntze gauekoak dira.
|
|
|
Usteorokorrekoa da, esate baterako, ekuatoreak Mundua hemisferio bitan zatitzen duela etanola iparreko hala hegoko hemisferio horiek antzerako lur eta itsas eremuen jabedirela, edo, izatekotan, agian iparrekoa pixka bat handiagoa dela.
|
Baina
iruzur egitenda askotan, zeren ekuatore geografikoko marra ez ohi da maparen zentroan jartzen etamunduko lurren, zentro, modura 30°ko latitudea hartzen da.
|
|
|
eta, lur pobreek, hedadura bera dute munduan.
|
Baina
zenbakiek beste errealitate bat erakustendute.
|
|
|
Hori ikusita, pentsa daiteke lurrak erdibana partitu direla Ipar aberatsaren eta Hego pobrearenartean. Ez da horrela,
|
baina
.
|
|
|
XXI. mendearen atarian burujabetza pentsatzenjarraitzea, batzuen eta besteen argumentuak entzun eta eztabaidatzea. Euskaldunonikuspegitik,
|
baina
ondradu. Beste hark zioen moduan, argumentuak aintzat hartuz.Argumentuak aintzat hartzea, filosofian bederen, argumentuak hartzea baita; hartzea eta lantzea, buztinezko irudiak bailiren.
|
|
|
liburuarekin ireki zuten bideari jarraitzendiogu. Haiek(
|
baina
ez haiek bakarrik) hasitako tradizioa da UEUko FilosofiaSailak aukeratu duena: antolatzen ditugun ikastaroak eta argitaratzen ditugun liburuak, eskutara erori zaizun hauxe adibidez, horren adierazgarri dira.
|