|
2000
|
|
|
Gure inguruan jendea mugitzen hasia zen kanposainduko sarrera aldera, samalda apainaren agurra jaso beharrekoa heldu zen seinale. Haiekin bateratzeko keinua egin nuen,
|
baina
emakumeak finki kontzen zidan besotik.
|
|
2001
|
|
|
arrazoi faltagatik ez dadila izan, zeren zientifikoa da.
|
Baina
emakume horrek intuizioa ere badu, eta askok ez dakiguna daki: maitasunaren izenean leialtasun batzuk posible direla.
|
|
|
Emakumeen literaturarik ez dagoela esaten da eta sexuak ez duela lana baldintzatzen.
|
Baina
emakumeena ez al da saltzeko zigilutzat erabiltzen. Hor dago emakumeek idatzitako" Gutiziak" liburua, laxo eta guzti...
|
|
|
Testu horretan eta antzekoetan, emazte senar jipoitzaileak aurkituko ditugu, eta gizonezkoak edale eta ganoragabeak direla ikusiko.
|
Baina
emakume bulartsusenar jipoitzaile horren jokabidea garai bateko arautzat hartzen duena oso okerdabil: arautik kanpoko egoera bat salatzen ari da xaribaria (hain zuzen ere, senarraoilo eta emaztea oilar den hankaz gorako egoera batena).
|
|
|
Eta batzuetan, paranoia puntu batekin pentsatzen dut, norbaitiinteresatzen zaiolako gogorarazten digutela emakumeak garela. Alegia. idazleakbai,
|
baina
emakumeak. Guk desberdin idatziko bagenu bezala... emakumeizateagatik, edo guk egiten duguna beste genero bat balitz bezala, emakumeona, noski... edota liburu dendatan gure liburuak sailkatzerakoan, saiakerak, antzerkiak, eleberriak eta emakumeenak jarri behar balira bezala...
|
|
|
Aitzitik, Nafarroa %3, 5 besterik ez zen hazi, eta atzetik Gaztela Mantxa (5) eta Aragoi (5,9) zeuden. Erabiltzaile ertainaren profila oraindik ere gizonezkoa da (%59, 7),
|
baina
emakumearekiko aldea puntu eta erdi gehiago murriztu da. Batez besteko erabiltzaile horren adina 25 eta 34 urte bitartekoa da (%32), eta klase ertainekoa da (%43, 2).
|
|
|
Ez zekien. Egia esan, ordubete pasa zuten berataz berba egiten
|
baina
emakumeak ez zuen ahorik zabaldu. Ederra zen.
|
|
|
Batbatean emakume bat heldu zen taberna aurretik kairantz. Goiok eskua aurpegiaren aurrean zabaldu zuen ia automatikoki,
|
baina
emakumea gelditu egin zen, Goioren ama baitzen emakume hura.
|
|
2002
|
|
|
Zentzu horretan (ikus 11.1 irudia), 2000 urtean, Hego Euskal Herrikoaktibitate tasa %53 inguruan dabil eta Europako Batasuneko batez bestekoa bainotxikiagoa da (%56). Gizonezkoen aktibitate tasa Europako Batasunaren parekoa da (%66),
|
baina
emakumeena txikiagoa (%46, 5 Europako Batasunean eta %40 HegoEuskal Herrian). Beraz, ondoko urteetan Hego Euskal Herriko populazio aktiboaren hazkundea espero daiteke, eta, bereziki, emakumeen populazio aktiboaren gorakada.
|
|
|
|
Baina
emakumea ez da beti maitasun fingituz hasperentzen, gizonarekin besarkaturik, gorputza gorputzarekin bat egiten eta ezpain hezeak musuka xurgatzen dizkionean: sarritan benetan dihardu eta gozamen komunaren bila tiratzen du maitasunaren lasterketa kurritzera.
|
|
|
Horixe da, behintzat, Orenes doktorearen eta Murtziako Vitae klinikako zuzendari Isabel Carraren inpresioa. Titi murrizketa Senoak berresteko edo ontziratzeko silikonazko protesiak jartzeak arrakasta izan du urte osoan, edozein garaitan ere,
|
baina
emakume askok itxura liraina erakutsi nahi dute bainujantzia edo elastiko doitua zorroratzean, eta orain bisturira jotzen dute. Bestalde, Pedro Orenesek gogorarazi du emakume askok ebakuntza kirurgikoa egin nahi izaten dutela bularren tamaina txikitzeko eta, hartara, haien konplexuari konponbidea emateko.
|
|
|
Txistu ozenaren ostean mugitzen hasi gara, poliki poliki hasiera batean, baina trenak indarra hartu ahala, abiadura handituz. Hasiera batean begiak lurrera zuzenduta mantendu ditut,
|
baina
emakumearen begiak nigan jarriak zeudela sentitzean, begirada altxatzeko beharra sentitu dut.
|
|
|
Bi lagunak aztertu zituen, mantso, denbora hartuz. Hurbilago egongo zen hogei urtetik hogeita hamarretik baino,
|
baina
emakume adinduagoaren rola hartu zuen. Argi zegoen ederki zekiela zertan ari zen.
|
|
|
–Hain tuntuna ez banintz, lurretik janaraziko ninan bota dunana,
|
baina
emakume tuntuna naun, eta...
|
|
|
Arantxa Iturberen Ezer baino lehen (1992) liburuko narrazioak ez dira, ziurrenik, Montoiarenak bezain latzak,
|
baina
emakumeen eta gizonen arteko harremanei buruzko ikuspegi ezberdin eta fresko bat aurkezten dute postal gisako ipuin hauek. Sinpleak eta era berean eraginkorrak dira, umore finaren eta ironiaren erabilera benetan buruargiarekin.
|
|
|
Santos Mentxuren ezkerrean, eta Joselu aitarenean, ekin zioten osteratxoari,
|
baina
emakumea berbetan hasi eta gutxira tokiz aldatu zen gaztea azalpenak hobeto aditzearren. Normalean baino disimulu txikiagoko pausokera okerraz zihoan Santos.
|
|
2003
|
|
|
Emakumeentzat egiten omen da irratia,
|
baina
emakumeek egiten al dute?
|
|
|
Horrez gain, irabazien erdia ematen diete.
|
Baina
emakumeak autonomoki lan egiten dutenetan eurek kudeatzen dute beren ordutegia. Gainera, pisu batzuk 24 ordutan daude irekita eta beste batzuk egunean zehar ordu konkretu batzuetan.
|
|
|
Izan ere, Espainiako Estatistikako Institutu Nazionalak egindako inkesta batek erakusten duenez (eta bertan 23.692 pertsonen erantzunak biltzen dira) diferentzia handiak nabarmentzen dira sexu bien artean. Horrela, gizonezkoek ia bi ordu gehiago ematen dizkiote egunean lan ordaindua egiteari edo ikasteari,
|
baina
emakumeek egunero ordubete gutxiago dute denbora librerako. Eta hori zergatik?
|
|
|
Nigeriara milaka gutun elektroniko iritsi ziren,
|
baina
emakumeak harrikatzeko mehatxua ez da amaitzen.
|
|
|
Ahoz hartzeko antisorgailuek migrainari eta beste zefalea batzuei eragiten dieten ere ez dago oso garbi,
|
baina
emakume askok okerrera egiten dute horiek hartzen dituztenean, eta krisiak sarriago agertzen zaizkie eta sakonago.
|
|
|
Horrek zenbait sintoma eragiten ditu, batzuetan hilabeteak irauten dutenak, eta zenbait ondorio dakartza, hala nola hezur masa gutxitzea. Testosterona da gizonezkoen hormona nagusia,
|
baina
emakumeek ere gutxiago dute beren organismoan. Bi sexuetan, testosteronak sexu goseari eusten dio.
|
|
|
Gaineratu zuen tratamenduek asko luzatzen dutela biziraupena bizi kalitatearekin. Bestalde, esan zuen, printzipioz, emakumeak 40 urte betetzen dituenean gomendatzen dela kontrola,
|
baina
emakumearen familian bularreko minbizia egon bada, “lehenengo azterketa egiten da 35 urterekin” eta emaitzen araberako jarraipena egiten da.
|
|
|
Konfiantza ematea baita halakoetan komeni dena, susmo txarrik ez eragitea. Maletaren ondotik sartu nintzen, beraz,
|
baina
emakumeak buru belarri jarraitu zuen idazten, begiak paperetik altxatu gabe. Eta nire etorreraz ohartu zenean, bere oin biluziak pareko eserlekutik jaitsi zituen, oinetakoetan egokitu.
|
|
|
Horrela orduan androginoa zeritzan sexu komunaren zatia diren gizonak emakumezaleak dira eta adulteriogileetako gehienak mota horretatik sortuak dira, eta emakume gizonzale eta adulteriogile guztiak ere mota horretae tik sortzen dira.
|
Baina
emakumearen zatia diren emakume guztiek ez diete gizonei batere arretarik jartzen, emakumeengana daude zuzenduta gehiago eta mota horretatik sorten dira lesbianak. Eta gizonezkoaren zatia direnak gizonezkoen atzetik dabiltza eta, mutilak diren artean, gizonezkoaren erdiak izaki, gizonak maite dituzte eta gizonekin oheratuz eta lotuz poz hartzen dute.
|
|
|
Sexu krimen bat dela uste dugu. Aluan ezer ere ez,
|
baina
emakumearen gorputzeko azalean, gizonezko hazia aurkitu baitugu. Hiru gizon ezberdinen hazia.
|
|
|
Damianek gizakiak misterioa direla pentsatu zuen hori guztia entzundakoan. Errazki ez bazen ere, uler baitzezakeen gizon haien gutizia,
|
baina
emakumeak. Emakumeak zerk bultzatzen zituen hartara.
|
|
|
|
baina
emakumeari maitasuna
|
|
|
|
baina
emakumea aukera egin duenaren ardurak bizi du,
|
|
2004
|
|
|
Bat: Frantzia demokraziaren sehaska omen da,
|
baina
emakumeek oso berandu arte ez zuten botoa eman ahal izan. Bi:
|
|
|
Herrira heldu gara. Han jende pila zegoen
|
baina
emakume bakarti batek deitu zion Aritzi. Oso emakume ona zela zirudien, baina gizon batzuk honela esan zioten:
|
|
|
Barne zarata isilarazteko ahalegina egin du emakumeak musika zinta bat atera eta kasetean sartuz. Musikak piztia baretuko duen itxaropena galdu barik, gizonak eztabaida ahazteko ahalegina egin du,
|
baina
emakumearen azken hitzen zorroztasunak bide garratz bat ireki dio eztarritik behera. Autoaren argiek errepidearen iluntasunean bidea irekitzen duten bezala, hala dabil garraztasuna bere samatik behera.
|
|
2005
|
|
|
Ikerketen arabera gainera, nerabezaroan adibidez, gizonek lehenago uzten dituzte beraien ikasketak eta emakumeak baino lehen sartzen dira lan munduan.
|
Baina
emakumeak akademikoki hobeto prestatzen dira eta konpetentzia handiagoa dira beraientzat lehen baino. Lan mundura sartu dira, oraindik beraien egoera oso prekarioa den arren.
|
|
|
–
|
Baina
emakume bat zihoan-eta, bolantean?
|
|
|
|
Baina
Emakumeen Elkarte hura, oro har, elizari lotuegia zegoen, ezinbestean, eta elizaren doktrina zuen ardatz. Eta elkartearen arduradunak, ondorioz, pairamen eta eraman onaren aldarria zabaltzen ahalegintzen ziren bertaratutako emakumeen artean, baita etxeko istiluei aurre egiterakoan ere, noizbehinka antolatzen zituztèn bileren eta hitzaldien bidez.
|
|
|
Jaiak eta erritoak askotan gizartean dauden harremandesorekatu eta dominanteen isla izaten dira (Juliano, 1997), Alardea ideia horrenerakuslea da.
|
Baina
emakumearen partaidetzarekin gauza hauek guztiak zalantzanjar daitezke; izan ere, jauntxoen prestigiozko egoera kolokan jarri da, horrekinbatera, demokratizazioaren aldarrikapena ere azaltzen baita.
|
|
|
Gogora dezagun, Benveniste ren ikasgaien arabera, etorkizunak preskripzioa eta obligazioa dakartzala, modalitate subjektiboak, kasu honetan emakumeen asmoen oihartzunak, iragarritako asmoa egintzek baieztatu arte objektizatu ezin den arren. Izenburuan zita bera ez
|
baina
emakumeen diskurtsoa zuzenean hartzeak adierazten du enuntziatzailea haien alde dagoela. Bestalde, albisteak berak BAEk alkatearen erabakiaz duen iritziari eskaintzen dio protagonismo osoa.
|
|
|
Gizonak maizago saiatzen dira,
|
baina
emakumeak dira SemFYCren arabera ohitura uzten laguntzen duten terapiei buruzko ezagutza gehien dutenak.
|
|
|
Ondorio horretara iristeko, ikerketaren egileek duela 7.500 urte Alemania, Austria eta Hungarian bizi izan ziren 24 nekazarien DNA mitokondriala (DNAmt) aztertu zuten. Gizaki guztiek dute DNAm a,
|
baina
emakumeek bakarrik transmititzen dute eta mutazioz aldatzen da; beraz, amaren leinuen adierazlea da. 18 eskeletori egindako azterketek aldaketa genetiko oso arruntak agertu zituzten mundu osoan, eta, beraz, ez dute balio gaur egungo europarren ahaidetasun posible bat zehazteko.
|
|
|
Koronelak poltsikotik ateratzen hasia zen paketea bere lekuan utzi du. Gero, libre geratutako eskua bular aldeko kondekorazio distiratsu eta koloretsu ugarietatik pasatu du, bera ere nor badela erakutsi nahi balu bezala,
|
baina
emakumeak bere tokia hartu du, aulki bi dituen mahaiaren aldean, eta paperak birpasatzen hasi da, arreta handirik eman gabe. Koronela, kontrastean, beltzarana da, bai ilez –urdintzen hasitakoak izan ezik– bai azalez, eta emakumea baino nagusiagoa, aurpegi zaildua.
|
|
|
irola eta konketa beltzak, ate makurdun dutxa angeluan, ispilua, eta konketa azpian armairutxo bat. Sinplea
|
baina
emakume baten gustuaz egina eta lurrintsua. Garbigailuaren gainean dagoen toallentzako esekitokia berogailua ere badela ohartu da, eta gainera Madokak piztuta utzi dio, dutxatik irteterakoan toalla bero topa dezan.
|
|
|
Aldamenekoari, ostera, ondo egiten zuela
|
baina
emakumea zela igartzen zitzaiola esaten entzun nion.
|
|
|
Iñaki Zubeldiak egiten duen Meaberen poesiaren deskribapena oso argia da: gizartea ohituta zegoen emakumeen gorputzak biluzik ikusten,
|
baina
emakumeen arima eta sentimenduak ez[...] [hau] gauza berria izan zen euskal literaturan. (Zubeldia 2004, 154)
|
|
2006
|
|
|
1986an hasi ginen biltzen 80 emakume Zarautzen, Jaurlaritzari emakumeen berdintasunari buruzko konpetentziak gara zitzan eskatzeko. Zeren, jakina, autonomia estatutuak konpetentzia batzuk eman zizkion eta batzuk garatu zituen,
|
baina
emakumeen berdintasunari zegozkionak garatu gabe zeuden. 1988an Emakunde sortzea lortu genuen.
|
|
|
«Transbersalitatea» aipatu ohi dute hitzetik hortzera,
|
baina
emakumeek ez dute sekula uste izan gizonez soilik osatutako ekintzak transbertsalak direnik. Are gehiago, horrelakorik egingo balitz, adar jotzea irudituko litzaieke.
|
|
|
|
Baina
emakumeak babes hori daukala jakin behar du, bere buruaren jabe dela jakin behar du eta bere autonomia ekonomikoa bizi printzipiotzat hartu behar du, noski.
|
|
|
amak atsedenabehar du erditzetik indarberritzeko, baina kasu honetan ez du axola aitak ez baduordaindutako jarduerarik aurrera eramaten eta seme alaben zaintzaz ardurabadaiteke. Arau honek gurasoen inplikazioa seme alaben arduran indartzen du etazentzuzkoa iruditzen zait,
|
baina
emakumearekiko justifikatuta ez dagoen tratudesberdintasunaren sorburua dela iruditzen zait, ama denean lanik egiten ez duena.
|
|
|
Sagarraren irudiak eragiten du arrisku handiena. Gizakiarengan berezkoagoa da,
|
baina
emakumeek ere pairatzen dute. Udare itxurako loditasunak, emakumearengan ohikoa denak, arrisku txikiagoa dakar, baina inoiz ez da alde batera utzi behar.
|
|
|
Asaldura hori, gainera, bizi kalitatearen narriadura garrantzitsu bati, kostu ekonomiko eta sozial handi bati eta hilkortasun indizeen hazkunde nabarmen bati lotuta dago. Menopausia ondoko emakumea Osteoporosiak gizonei zein emakumeei eragiten die,
|
baina
emakumeengan egoera korapilatu egiten da. Menopausian egoera berezi bat gertatzen da, eta horrek aldaketa handiak eragiten ditu hezurraren kopuruan eta erresistentzian, estrogenoen gutxitzeak hezur oreka aldatzen baitu, erresortzioa estimulatuz eta eraketa murriztuz.
|
|
|
transplantatutako emakumeen %85 birlandaketa egin beharrik gabe bizi ahal izango zen. Interbenitutako gizonen vo2 aren batezbestekoa 11,5 mL/ kg/ min izan zen, 12tik behera, hertsiki,
|
baina
emakumeek, batez beste 10ekin, biziraupen hobea lortu zuten», erantsi du ikertzaileak. Tamainak badu garrantzia «Bihotz gutxiegitasunaren larritasuna oso desberdina da gizon baten eta emakume baten artean» Emakumeen aldeko abantaila hori azaltzeko, Kaok dio emakumeen organismoak muskulu masa txikiagoa duela, baita txikiagoa ere; beraz, oxigeno kontsumoa ere txikiagoa izango litzateke.
|
|
|
Hala, 22 urtetik gorako emakumeentzat bakarrik onartuko dira inplanteak, eta bi konpainiek epe luzera izan ditzaketen ondorioei buruz ikertzen jarraitu dute. Eramaile berak behartuak daude aldizkako azterketak egitera, bereziki «haustura isilak» detektatzeko, hau da, protesiak hautsi eta haien edukia isurtzen denean,
|
baina
emakumea ez da berehala konturatzen. Izan ere, inplanteek duten silikona geldoa organismoan iragazten bada, kalte konponezinak eragin ditzake.
|
|
|
Baina hik denbora gutxian sartu hituen gauza berriak, esan dinadan bezala, erregai gehiegiisuri huen haurtzaroaz gozatu gabe heldu bihurtzeko ideia itsu hartan.
|
Baina
emakume izateko gogohura, drogen munduan zeharo murgiltzeko pausobat besterik ez zunan izan (izan ere, konturatuaizango haiz mundu horretan sartzea izan zunalaorain aurkitzen haizen egoeraren kausa) Bazekinatbide hau ere atzean utzi dunala, eta horregatikuzten dinat gutun honekin batera helbide bat: nahiz eta denbora asko igaro, hire ahizpa zaharrena naizen honetan ene bihotzak ez ditin hirearen taupadak galdu, ahizpa txikiaren maitasun sentimenduak ahantzi.
|
|
|
Hitz zaparrada noiz bukatuko zain daude Nerea eta bere izeko, behingoz Luisari kasu egiteko,
|
baina
emakume hari begira geratu dira, hitzek zorabiatuta bezala, esnatu da esan duen arte. Berriz agertu da urre zati distiratsua errekako harrien artean.
|
|
|
Amona Erikaz gogoratu nintzen. Hobeto esateko, frau Gerdaren eromenaz esaten zituenak etorri zitzaizkidan burura,
|
baina
emakumeak ezin gintuen Amona Erika eta ni lotu, aitona Karl baitzen Lindemann, eta ez amona. Hala ere, horretaz konturatzeak ez ninduen lasaitu, frau Gerdak niri begira segitzen baitzuen, kopeta zimur zimur, nire deiturak zerbait oroitaraziko balio bezala.
|
|
|
ez zekien arrazoi gorde batek bultzatutakoa.
|
Baina
emakumeak erakusten zion erreparo hura ez zitzaidan arrotza, geltoki aurreko tabernariak prebentzio berarekin tratatu baitzuen Umberto ni Triestera iritsi nintzenean, eta baita haren tabernan ordubete lehenago egin genuen bazkaria zerbitzatzerakoan ere. Liburu dendan Umbertok eskua hartu zidanekoaz eta akzio xume hark sortu zidan zirraraz gogoratu nintzen eta baita Lina emazteari buruz esan zituen hitz misteriotsuez ere:
|
|
|
Eskatu, berriz, bati baino gehiagori; ez zeukanari emateko. Badaki gaur ez litzatekeela ondo ulertuko,
|
baina
emakume gajo haiek ez zeukaten etorkizunik dirurik izan ezean. Nori eskaturik ere ez.
|
|
2007
|
|
|
Agian hori izango da mundu osoko gizonezkoek gehien errepikatzen duten esaldietako bat. Horren pareko kexa,
|
baina
emakumeen artean oraingoan, hurrengoa litzateke: " Nire senarra ez da ezertaz jabetzen, sutan jartzen naizen arte". Horren diferenteak ote gara, bada, gizonak eta emakumeak?
|
|
|
Gu emakume taldea gara, eta emakumeak dira gure lehentasuna.
|
Baina
emakume horiek esplotatzen dituzten mafien kontra gaude, horixe baita emakumeen aurkako indarkeriarik handiena". Del Cerrok argitu nahi du norbera, askatasunez eta hala hautatu duelako, prostituzioan aritzearen aurka ez daudela.
|
|
|
Burua oso goian duela egon ohi da emakume transparentea autobus geltokian, egunero Parisa doan autobus bat hartzera balihoa bezala, eta Parisen operara eramango duen aktore famatu bat zain baleuka bezala, zapata distiratsuekin.
|
Baina
emakume gardenak ere ez du sekula autobusik hartzen, eta geltokian egoten da, eserita edo tente, gainontzekoei beren dependentziaren neurria gogoraraziz:
|
|
|
–Oraindik ohean da, atzo oso nekatuta zegoen eta ez dut oraindik esnatu nahi izan. . MJ emakumearen begirada aztertzen ari da, beldur edo mespretxuaren bila,
|
baina
emakumea beti bezain irribarretsu agertu zaio?. Zer behar duzu, andereño?
|
|
|
Inoiz ez zuen usteko Monika Etxabe polita izan zitekeenik.
|
Baina
emakume ederra da benetan.
|
|
|
Atari guztietan emakumeak negar aieneka, erremolkeetan pilatzen ari zirenen artean beren gizonak aurkitu ezinik. Umeak" nora daramate aita?, nora daramate?" galdetu eta galdetu ari ziren,
|
baina
emakumeek nahiko lan bazuten senarrari, urrutitik bazen ere, azken hitzak egiten.
|
|
|
Barreka ari dira, zoriontsu. Haien atzean, bi gizon bibotedunek diosala egiten diete kapela atzamar puntekin ukituz, irribarretsu,
|
baina
emakumeek ez diete jaramon handirik egiten. Ilehoriak egutegiko orria altxatu du, eta agosto irakurri ahal izan du.
|
|
2008
|
|
|
Baina baliabide gehiago behar dira legeak dioenak aurrera eramateko," azaldu zuen Teresak. ...ea, lan postua bilatzea ez uztea, idei honekin lotuta emakume eta gizonen arteko soldaten desberdintasunari buruz jardun zen eta emakumeen lanpostu ezegonkorrei buruz; bosgarrena espirituala da, hau da, nahi digun sineskera izan eta nahi ditugun erritoak egitea ez uztea eta azkenik, estrukturala dago.Azken hau, ulertzen zailena dela azaldu zuen hizlariak," indarkeri ekonomikoarekin lotura du,
|
baina
emakumeak bere eskubide basikoak aurrera emateko ikusezinak diren oztopoak ditu eta desberdintasunak sortzen. Adibide gida, irrati saio eta telebistetako mahai inguruetan gonbidatuak gehienak gizonak izatea ez da arraro egiten, edo ekonomia munduan ere komunikabideetan ikus eta irakurri dezakegun bezala boterea gizonek dute.
|
|
|
Emakumearen rola politikan izan dugu hizpide segidan: " Ez naiz karguen zereginean diskriminatua sentitu,
|
baina
emakumeok ez gara gizonak bezain lehiakorrak, ez ditugu euren anbizioak. Gizonek zerrendaburu izateko borrokatzen dute, gu aldiz apur bat kokiltzen gara".
|
|
|
Haren eta gainerako filosofo neoplatonikoen aurkako jazarpena hasi zen, eta askok kristautasunera bihurtzeko erabakia hartu zuten. Hipatiaren lagun Orestes erromatar prefektuak gauza bera egiteko aholkatu zion,
|
baina
emakumeak ez zien bere sinesmenei uko egin. 415 urteko martxoko egun batez, kristau talde batek Hipatia jipoitu, biluztu eta hirian barna arrastaka eraman zuten, Zesareo izeneko tenplura iritsi arte.
|
|
|
–Vronsky makurtu egin zen treneko bagoira sartzera zihoala,
|
baina
emakume hari berriz ere so egiteko beharrizana sentitu zuen, ez ederra edo dotorea zelako, ezta haren figura osoari zerion soiltasun xarmagarriagatik, ezpada haren begitarte liluragarriaren aldartea, Vronskyren ondotik iragan zenean, bereziki goxoa eta xamurra zelako.?
|
|
|
Gure kontzientziarako konponbide polita dira kola intxaurrak, zertan uka. Herriko agureentzat direla entzun dugu,
|
baina
emakume heldu batek ere gustura hartu dit bat, eta bigarrena eskatu.
|
|
|
Apur bat lasaitutakoan, etsi etsian, inguruko bazterretan zebiltzan prostitutei hurbildu zitzaien argibideren bat lortu nahian. Edozein informazio eskertuko zuen,
|
baina
emakumeek, zerbitzu eske barik laguntza bila hurbiltzen zitzaiela ohartu orduko, bizkarra ematen zioten.
|
|
|
Puntu horretara helduta, esan beharreko guztiak esanda zeudela begitandu zitzaion Mario Barbosari. Bizkarra aulkian tentetu eta jaka ajatutik diru zorroa ateratzeko keinua egin zuen,
|
baina
emakumeak geldiarazi egin zuen.
|
|
|
–Oso abegikorra da zure zakurra, esan nuen. Jabea txandalarekin jantzitako jubilatu triste bat izan balitz, hitz txarren bat esan eta uxatuko nuen seguru asko aberetzarra,
|
baina
emakumeak han jarraitzen zuen niri begira. Zakurrari eutsi ahal izateko, takoien gainean pauso txikiak ematen zituen.
|
|
|
Egia da heriotza aipatu zuela, baina modu jostagarrian egin zuen betiere. Kolpetik hiltzea ez zitzaiola axola esan zuen esate baterako,
|
baina
emakume eder batekin ohean sartu eta ezer ez sentitzea, hori ez ziola bere buruari sekula barkatuko. –Norberak aukeratzen du adinaren kontra borroka egiteko gudu zelai bat.
|
|
|
Hasieran ez nintzen konturatu ere egin, horren ilun zegoen.
|
Baina
emakumearen garrasiek ohartarazi ninduten. Bikotea liskarrean ari zen.
|
|
|
albaitari, > azenario> hitzak arabieratik datoz, azukre> (ikus honen aldaerak, gaztelaniatik, frantsesetik eta abar zuzenean etorriak direla esana: ¿ non ibi liko zen lehenago zukrea, ¿ katalanean edo euskaran?) Ezaguna da, bestalde, garai hartan arabiarrak errege euskaldunen alabekin ezkontzen zirela,
|
baina
emakumeek bere kulturari eusten omen zioten: badirudi erromantzea hizkuntz komunikatiboa izan zela arabiar eta euskaldunen artean, lingua franka bezalakoa (berehalaxe aipatu zela zentzuan).
|
|
|
Hori ezin jakin!
|
Baina
emakume bat behar duk hik, horixe egia.
|
|
|
UNAI: (Haluzinatuta)
|
Baina
emakume hau zer. Seko pitzatuta dago!
|
|
|
45 eta 65 urte bitarteko emakumeek gehien sufritzen dituzten minak, batez ere, muskulu eskeletikoak dira (%46), eta, ondoren, buruko minak, barizeak eta arazo psikikoak. Kexa kronikoen ordena antzekoa da bi sexuetan,
|
baina
emakumeen maiztasuna bikoitza eta hirukoitza da kategoria nagusi guztietan (artrosia eta erreuma arazoak, zirkulazio txarra, buruko mina, depresioa). Arrazoi organikorik gabeko sintoma somatikoak eta depresio eta antsietate egoerak ere gizonezkoenak halako bi dira maiz.
|
|
|
Ildo horretatik, Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) ohartarazten du sendagai mota hori erabil daitekeela arazo sozialak konpontzeko.
|
Baina
emakumeen gehiegizko medikazioa, psikofarmakoen errezetari eta kontsumoari dagokionez ez ezik, emakumearen bizi zikloko tratamendu farmakologikoei dagokienez ere gertatzen da. Txostenaren arabera, emakumeen bizitzari eta osasunari buruzko “ikuspegi ugaltzailea kontuan hartuta”, klimaterioaren unea gaixotasun gisa irudikatu da (sindrome menopausikoa), eta, beraz, “gehiegi medikalizatu” da.
|
|
|
Horren ondorioz, 16 urtetik gorako biztanleen %21, 3 (gizonen %15, 6 eta emakumeen %26, 8) buru nahaste bat jasateko arriskuan dago. Hala, etorkizunean laguntza psikologikoa edo psikiatrikoa behar duten balizko gaizkileen (tristura, larritasuna, estresa, lo egiteko arazoak) prebalentzia hautematen da,
|
baina
emakumeen artean handiagoa da (%26, 8) gizonen artean baino (%15, 6). “Familiako eta laneko bizitzan lan gehiegi egiteak depresioaren antzeko sintomak eragiten ditu”, azaldu zuen José Martínez Olmos Osasuneko idazkari nagusiak azterketa aurkeztu bitartean.
|
|
|
Ereduak falta dira; gizonentzako eredu asko dago,
|
baina
emakumeek ez dute ia eredurik. Aldiz, emakume asko gogogabetuta daude, ikusten dutelako gizonek azkarrago igotzen dutela mailaz.
|
|
|
Egun batean emakume perfektua ezagutuko du eta maitemindu egingo da.
|
Baina
emakume perfektuak ez dira izaten ezkongabeak... Angelu (Oscar), Donibane Lohizune (Rex).
|
|
|
Egun batean emakume perfektua ezagutuko du eta maitemindu egingo da.
|
Baina
emakume perfektuak ez dira izaten ezkongabeak... Angelu (Oscar), Donibane Lohizune (Rex).
|
|
|
Egitasmo eta gertaera ezberdinekin batera, herritarren hitzak garrantzia berezia zuela aipatzen zen lehentxeago. Hara, esaterako, Amasako Maria Pilar Lezeak 252 zenbakian emakumeen lanaz esan zuena, “oraindaino, langilearen eguna gizonezkoarena bakarrik juzkatu da,
|
baina
emakumeak ez du gizonak baino lan gutxiago egin. Aldea nabarmena da:
|
|
|
Beraz, familiak landan uzten zituzten, eta, horren ondorioz, asko dira aitarik gabe hazi diren umeak. Black Sash elkarteak hirian familiak batzen laguntzen zuen,
|
baina
emakume asko kanporatuak izaten ziren behin eta berriro. Azkenean, 80ko hamarkadaren amaieran, lege berriak onartu zituzten, baina ez zen gure meritua izan, baizik eta gizarte osoarena.
|
|
|
Bilboko Udalak jakinarazi duenez, gizona buruan kolpeak ematen hasi zitzaion 35 urteko emakumeari, Zubiaurre Margolarien kalean. Ondoren, autoan sartzera behartu zuen,
|
baina
emakumeak ihes egin eta udaltzainei salatu zien gertatutakoa. Emakumearen esanetan, harremana okertuz joan zen hasieratik.
|
|
|
Bai,
|
baina
emakumeak bera izatea lortzeko, egitura propioa eraiki behar du lehenengo. Momentu honetan emakumeak espazioak zabaltzen ari gara, baina espazio hori ez da gurea.
|
|
|
Gainera mutilak dagoeneko musika kaskoak jarriak ditu, eta ezer gutxi inporta zaio bagoi guztiarentzat sintonizaturik duen rock kontzertu horretaz gain beste ezer.
|
Baina
emakumeak berean jarraitzen du. " Iristen zarenean deitu"," ez ahaztu etxera iristean hozkailuan sartzeaz prestatu dizudan bazkaria"," hartu al duzu aterkia?" edo antzekoak esaten ariko zaio ziurrenik.
|
|
|
Nigatik, nahi duzunean, diotso Rosak labur eta eratsu,
|
baina
emakumeak esaldia bukatzerako, Tomas zutik da.
|
|
|
[Arrazoia gorririk.]" Biluztu zaitez!", esan dezake poliziak edo agintzeko dagoen beste edonork, eta berak dakien eta dezakeen eran esango du,
|
baina
emakume batek, eta gutako edozeinek barruan daramagun emakumeak, nahiago eta beharrago du eskuarki konfiantzan biluztua izatea tarteka edo maiztxo, eztiki edo basatiki, baina biluztaile boteregabe batek dakien eta dezakeen eran. Bata biluztasun polizial arrazoiduna da, eta aitorpen edo ondorio bat nahi luke; besteak ez luke behar arrazoirik, aitorpenik, ondoriorik eta holakorik batere.
|
|
|
Kantua bukatu eta" nik harrapatzen bazaituzteeet!" egiten omen zuen agureak, haiek kurrixka batean eta korrika jarriaz. Guretzat ez dakar argi haundirik; badakigu nahi baino lehen dardarka biziko garela,
|
baina
emakumeentzat bai: erakusten du emakumea bere mundualdian hiru emakume dela.
|
|
|
Haur bat adoptatzeko prozesuan baldin bazaude, haurdun zaudela sentituko duzu, bai, baina sentimendua bakardadean eraman duzu. Haurdun zaude,
|
baina
emakumearen sabela ez da handitzen eta hori da jendeak ikusten duena. Beldurra sentituko duzu.
|
|
|
2002an zen hori.
|
Baina
emakume idazleak pozik egon daitezke. Aurten ere izan dute beren eguna.
|
|
2009
|
|
|
Ikerketa batzuek erakusten dute, ekimena batik bat gizonezkoena dela.
|
Baina
emakumeok ekimena gehiago aktibatzen dugula beharrak eraginda, aukerek eraginda baino. Ez du esan nahi beharragatik bakarrik ekiten dugunik, baina bai gehiago ekiten dugula beharragatik aukerengatik baino.
|
|
|
Posible den bateratzea? Nire ustez bai,
|
baina
emakumeei dagokien gaia izatearen guztiz kontra nago. Eta gustatuko litzaidake araudi honek (Langileen Estatutuaren Legean jasota dagoena) beste termino bat erabili balu, errealitateari askoz lotuagoa dagoena eta gizonezkoa zaintzaren eta familiaren arduretan txertatzen duena:
|
|
|
Orain, berriz, 4.000 gutxiago daude. Beherakada moderatua nabarmendu dugu,
|
baina
emakumeek dauzkaten seme alaben bataz bestekoa 0,9an dago EAEn. Datu hori ez da aldatu azken hamar urteetan, eta 2,1eko bataz bestekoa behar dugu Euskadiko belaunaldi berria bermatzeko.
|
|
|
Gizonezkoa emakumea itotzen saiatu omen zen, hasieran eskuekin eta gero gerrikoarekin.
|
Baina
emakumeak babeserako dispositiboaren alarma sakatzea lortu zuenean korrika alde egin zuen gizonezkoak.
|
|
|
Ustez oihuka zegoen emakumearen etxera sartzen saiatu dira,
|
baina
emakumeak ez zien utzi nahi. Azkenean sartu dira eta begi bat ubelduta zuela ikusi dute.
|
|
|
|
Baina
emakume honen ezinegona harago doa eta Esperanza diskoan agerian utzi du; izan ere, portugaleraz abesteaz gain gaztelaniarekin ere ausartu da Cuerpo y alma jazz standarda interpretatuz, Body and soul bertsio originaletik espresuki egindako itzulpena.
|
|
|
Amodiozko istorio orotan bezala, Zedek eta Ohk oztopoak gainditu dituzte maitasunari eusteko. Zedek Mayarekiko interesa du,
|
baina
emakumeak baztertu egiten du berarengana hurbiltzen den aldiro. Zeden ahizpa den Eemak Oh erakartzen du, baina hori guztia ukatzen du bere aurrean dagoenean.
|
|
|
Ez nuen lekukotza zuzenik lortu,
|
baina
emakumeak izan ziren gaizkien pasatu zutenak. Eusko Jaurlaritzak txosten bat atera zuen okupazio indarrek Bizkaian izaniko jokaerari buruz.
|