|
2000
|
|
|
Arazoak haatik, hor segitzen du: euskara kinka larrian da Iparraldean,
|
baina
nola egongo litzateke euskal irratien lan eskergarik gabe. Desagertzetik gertu ziur aski.
|
|
|
Efektu asko galduko zuen seguruenik.
|
Baina
nola hurbil gaitezke ahalik eta gehien kontzeptura ideia bidean galdu barik. Ez da erraza.
|
|
|
(...) Euskalgintzaren oinarriak huts egiten duela diot, eta bi puntutan oinarritzen naiz: alde batetik, esango nuke euskaldun berriak sortzen direla,
|
baina
nola halako euskal hiztunak direla,(...) EHE bezalako erakundeetan apenas hitz egiten da, EKBn ez zen hitz egiten eta Kontseiluan ez da hitz egiten hiztunaren gaitasun komunikatiboaz eta euskararen kalitateaz. Txepetxen teoriak, garai batean, euskal hiztun osoak sortu behar ditugula esaten zuen, hiztun horrek ez duela diglosikoa izan behar, gure gurasoek garai batean ziren bezala (eskolatu gabeak eta funtzio formaletarako euskara gorputzik gabekoak).
|
|
|
Ikastolako beste haurrei ahalik eta muturrekorik galantena ematen saiatu, hasteko.
|
Baina
nola zuk ere nahi baino egur gehiago jasotzen duzun, beste bide bat aurkitu duzu. " Egge" rik ez duten esaldiak soilik erabiliko dituzu, hara!
|
|
|
|
Baina
nola galderari helduz gero, auzia korapilatu egiten da guztiz. Egia esanbehar baldin bada, hiru alderdien estrategiak puntu honetan ez dira oso agerikoaketa interpretazio makurretan erortzeko arriskua dugu.
|
|
|
|
Baina
nola ulertzen da lotura, harremana, psikoanalisiaren ikuspuntutik. Zerda?
|
|
|
Horrela gizakiak, Absolutuabehar baldin badu, berak sortu beharra dauka, Absolutua izango duen zerbait berea (pertsonala, ez derrigor esklusiboa).
|
Baina
nola sortu. Hemen dator bigarren kritika
|
|
|
Eta nik mesedez Txema, barkatu.
|
Baina
nola barkatu, ez al duzu ikusten zer egin duzun. Mesedez Txema.
|
|
|
Nire adinekoa edo zelarik, burutsu eta adimendutsu zen Jesus, sinagogako doktoreen doktore eta jakintsuen jakintsu, baina nago ezen berak ere ez ziola osabari hirugarren lezione hartarik fitsik ere endelegatuko, enekin batean egon izan balitz;
|
baina
nola, alde batetik, ekialdeko leihotik ilargi zuria deika ari baitzitzaigun, bere sekeretutxoak erakutsi nahian, nik uste, eta nola, bertzetik, teleskopiotik behatzea zen ene orduko gutizia gutiziatsua, baietz ihardetsi nion, guztiz ulertu niola. Eta hark, orduan:
|
|
|
Eta are nigar handiagoa egin nuen. Arestian mintzatu natzaizu nigarraz,
|
baina
nola adieraziko nizuke zer nolakoa izan zen nigarraren gaineko bertze nigar hura. Nik baino hobeki dakizu ezen gorputzean mila zain ditugula, odolaren irioiteko eta bideratzeko, geure organoak eta bertze gorputz zati guztiak behar bezala trabaila daitezen eta berrizta; eta berdin eta orobat dakizu ezen bertze hainbertze gertatzen dela arimaren lurretan, nondik joaiten baitira hemendik harat eta handik honat mila erreka eta errekasto, adimenduaren pentsuak eta bihotzaren sentimenduak iturburu dituztenak:
|
|
|
Zeren mundua galtzerdi bat bezalakoa baita usu, eta zeren, guk eraginikako irauliaren ondoren ere, lehengo idurirat eta betiko idurirat itzultzen baita. Eta, horrela, ni ere, aita Tomméren erranetan, apal nintzen,
|
baina
nola deus ere ez denak zer ere nahi lukeen, hala betetzen nuen neure ezdeustasuna loriazko eta banaloriazko amets handi haiekin, zeinak baitziren hodei iduriak, haizearen menerat zebiltzanak, Urbiaingo Hiponatik Urbiaingo Akinorat...
|
|
|
Zeren eta, arestian erran bezala, Tomas Mororen Utopia irakurri ondoren eta Miguel de Sandovalen komentarioak entzun ondoren, amesten bainuen ezen, jauregiaren itzalaz baliaturik, justizian eta karitatean zimendatu lurralde zerutiar bat eraiki ahal izanen genuela noizbait Urbiainen, non guztiok anai arrebak eta Jain koa ren seme alabak senti baikintezkeen, Plautoren edo Hobbesen Homo homini lupus etik urrun. Haatik, asmo haren bulkatzeko eta aitzina egiteko, ama eneganat erakartzea nuen conditio sine qua non a...
|
baina
nola erakarriko nuen ama eneganat, baldin aita Bartolomeren ideien eraginpean bizi bazen?
|
|
|
Aitona Nikolasek zerbaitekin ihardets ziezaiokeen aitaren ezkutuko mehatxuari,
|
baina
nola erdi ahiturik baitzegoen orduko, erreuma hezurrik tipienetan ere jaun eta nagusi, eta nola ohartzen baitzen ezen jauregi hark gure aitaren beharra zuela, zuhaitzak lurrarena bezainbertze, zutik iraunen bazuen, hala, isilik egoitea deliberatu zuen hartaraz gero.
|
|
|
Zeren eta Veneziarat heldu, eta...
|
Baina
nola egin aitzina, Veneziak eragin zidan zirrara aintzakotzat hartu gabe?
|
|
|
" Eta aita Bartolomek dioena egia balitz eta ez metafora edo ipuin hutsa...?" Eta, orotarat, ezin ahantzi nuelako ezen neure alde jarri nahi nuela ama:
|
baina
nola jarri ama neure alde, aita jesuitaganat hurbildu gabe. Eta nola hurbildu aita jesuitaganat, baldin osaba Joanikotek ezin ikusi bazuen, eta baldin, hark bezalaxe, nik ere zientzia eta libertatea banituen, artean, neure estandarte eta bandera, zeren eta osabarekin sekeretu batek lotzen baininduen, eta odolezko zin batek?
|
|
|
bat da urguilua, zeinari anitzetan, geure buruaren zuritzeko, ohorea deritzogun; bertze bat inbidia, zeina emulazinoaren beztimendaz mozorrotzen dugun; eta bertze bat egoismoa, zeina titulu nobiliario batekin apaintzen dugun.
|
Baina
nola urguilutik, inbidiatik eta egoismotik ezin iguriki daitekeen felizitate iraunkorrik eta nola gainekoa erortzen denean azpikoa baizik ez den geratzen, hala, barrendik kanporat hedaturikako sareak kanpotik barrena harrapatzen gaitu hondarrean. Eta zorionaren ehizan genbiltzanok ehizatzen gaitu orduan zorigaitzak, zeinak, handik harat, behin eta birritan ziztatzen eta eztenkatzen baikaitu, harik eta bere azken ziztadan eta eztenkadan betiko ehizatzen gaituen arte.
|
|
|
Baina, erran bezala, neke eta gaitz egiten zitzaidan neuri hura... nahiz eta banuen, bertzalde, esperantza, amaren eta aita Bartolomeren hitzen gerizpean zerbait handia igurikitzen nuelako;
|
baina
nola desesperantza oinarri duen esperantza are desiratuagoa eta gutiziatuagoa izaiten den —eta ene esperantza halakoa zen, zeren osaba Joanikotekin hautsi ondoren galdua eta desesperatua sentitu bainintzen, denbora laburrean izan bazen ere—, hala nahi izaiten nuen esperantza hura lehenbailehen konplitzea; haatik, konplimenduaren gibelatzeak asaldatzen ninduen eta urduri eta erreus jartz...
|
|
|
gizon librea nintzela!
|
Baina
nola erdietsi eta nola eskuetaratu nuen nik neure libertate hura. Izan ere, hor nonbait erran dizut ezen libertatea ez dela diruz erosten, eta, alde batetik egia den arren, bertzetik nola uka ezen don Venancioren urrezko hogeita hamar dukatei esker nintzela libre...!
|
|
|
mila orri, bi mila orri...?
|
Baina
nola, bertzenaz ere, liburua luze baitoakit, eta nola, behin baino gehiagotan erran baitizut ezen ez zintuzkedala gogaitu nahi, hala, labur mintzatuko natzaizu hartaz ere.
|
|
|
|
Baina
nola izanen zen hura egiazko, baldin boz hark Nenborena bazirudien eta Nenbok urrun baino urrunago behar bazuen...?
|
|
|
Eta ni hantxe geratzen nintzen bide erdian, nori sinetsi ez nekiela, zeren osaba Joanikot oso jakintsua omen zen, astronomoa, matematikoa eta ez dakit zenbat gauza gehiago,
|
baina
nola nik, artean, Felisa osaba Joanikot baino hagitzez maiteago bainuen, eta, nola maite duen ezjakinak gehiago omen dakien maite ez duen jakintsuak baino, zeren maitasuna baita jakintasun ororen gaineko jakintasuna, hala, Felisaren ipuinekin geratzen nintzen azkenean.
|
|
|
Eta, behin desterruan, Lapurditik Nafarroa Behererat eta Nafarroa Beheretik Lapurdirat ibili behar izan zuten, aldi batez, baita Biarnoko lurretarat ere, hainbat bider, gure arbaso haiek, lagun handiki batzuen etxetik bertze lagun batzuen etxerat, harik eta, Indietarako asmotan zegoen etxejaun bati etxea eta lurrak erosi zizkioten arte, non habia berria moldatu baitzuten, Lapurdi eta Nafarroa Behereko mugan. Desterru hura, beraz, distantzian eta legoatan ez zen luzea ez neurtezina,
|
baina
nola amorante batzuei gorputzen urruntzerik tipienak arimen urruntze guztizkoa dakarkien, hala egiten zitzaien gure odoleko gizon emazteki haiei eskumenean zirudiena eskuragaitz, desterrua kasik jasanezin egin arteraino. Sentimendu haren gutitzeko eta leuntzeko, eta, bide batez, habia berrirat moldatzeko eta estatu hartarat ohitzeko, on zuketen bakezko eta soseguzko giroa; ordea, bai Lapurdin, bai Nafarroa Beherean, eta bai Zuberoan ere, noiznahi den pizten ziren katoliko eta protestanten arteko aharrak eta liskarrak —hala nola Charles de Luxe eta Belzunzeko jaunaren artekoak—, etxegoiendarrak saihesterat eta ekiditerat entseiatzen zirenak, eta ekidin ere zituztenak nola edo hala, baina beren baitarik eta beren gorputz arimetarik baztertu ezinik, aldi berean, arrisku eta peril sentsazio hura, deserosoa eta gozagaitza, aitzina eginikako urrats bakoitza edonoiz gibelat bihur zekiekeen beldur, alde bietarat osin bana zuèn bide meharretik ibiltzerat kondenaturik baleude bezala, egun batean bai eta hurrengoan ere bai.
|
|
|
Izan ere, ez ote gara, bada, halakoak, jaun André, Adan eta Ebaren denboratik, zeren zuhaitzetik ez jateko debekua jaso zutenean piztu baitzitzaien haiei ere hartarako gogoa eta desira, halako suertez, non egin behar ez zutena egin baitzuten hondarrean? Eta afaldarrei ere bertze hainbertze, zeren, nola baitzekiten ezin joan zitezkeela kakategi hartarat, uste zutelako ezen sugegorriek habiatzat hartu zutela, hala etorri zitzaien guztiei, handik berehala, harat joaiteko gogoa,
|
baina
nola ezin joan baitziren, haurdun geratzeko perilean jarri nahi ez bazuten bederen, hala barreiatu eta sakabanatu ziren jauregiaren gibelaldeko landetarat, hertze aharratuen kolerari bide baten emaiterat osaba Joanikotek haiei guztiei oihuka adierazten zien bitartean egin zezatela egin beharrekoa lasai, zeren segur baitzen ezen gauaren hotzak kikiltzen zituela kanpoko sugeak eta behartzen beren g... Eta Villagrandeko dukea ere harat joan zen, nahiz eta bertzerik ere egin zezakeen:
|
|
|
Eta, hala, noizik behin, biek ala biek tiro pare bana egiten zieten zapi zuri biribil batzuei, zeinak jopuntutzat hartu eta harat edo honat lotzen baitzituzten, zuhaitzen bati, harkaitzen bati edo bertze zernahiri. Aita oso ehiztari ona zen, punteria izugarria zuena; aitaren ondoan, berriz, osaba Joanikot ehiztari eta tiratzaile eskasa zen;
|
baina
nola ez zen osaba ehiztari eskasa izanen, baldin, alde batetik, ehiza atsegin ez bazuen, eta baldin, bertzetik, usoaren edo oreinaren aiduru zegoela ere, buru zirrituren batetik Pitagorasen teorema edo Arkimedesen printzipioa sartzen bazitzaion, ez zekielarik, finean, piezaren aitzinean paratzen zenean, usoari edo Pitagorasi egin behar ote zion tiro, oreinari edo Arkimedesi. Hala, bada, aita osaba Joanikot baino hagitzez ere tiratzaile hobea zen; ez, ordea, kanoiarekin!
|
|
|
Hartarat deliberatu nintzen, bai,
|
baina
nola eraman deliberamendu hura aitzina. Nola jokatu garbi, gauzak hain garbi ikusten ez nituenean?
|
|
|
Markos Fabian baino bi urte zaharragoa zen, Mattinen adinekoa, eta nik, beraz, Fabianek baino urtebete gutiago nuen. Haien aita Ezpeldoiko jauna zen —gure amaren anaia eta gure osaba—, zeinari Bernabe baitzeritzan eta zeinak gonbidatu baikintuen hiruzpalau urte haietan bere jauregirat, norat joaiten baikinen Mattin eta biok amarekin eta hiruzpalau morroi neskamerekin; baita aitarekin ere, negozioek bakean uzten zutenean...
|
baina
nola negozioek bakean uzten zutenean aitak ez zituen negozioak bakean uzten, uste dut ezen behin bakarrik etorri izan zela azkenean eta ez egonaldi osorako. Ama gogara joaiten zen, bere ahizparekin —zeina baitzen gure izeba Emiliani, bertze nonbait ere aipagai izan dudana, zeren eta amak osaba Joanikotekin ezkondu nahi izan baitzuen gure izeba hura— egoiteko gogoz, eta gurekin ere nehork ez zuen erreguka ibili beharrik harat joan gintezen, osaba izebek ongi tratatzen gintuztelako eta lehengusuekin gogaitzeko astirik izaiten ez genuelako.
|
|
|
osaba Joanikot eta Maddalen, Maddalen eta osaba Joanikot!
|
Baina
nola izan zitekeen hura, jauntxo bat neskame batekin...?! Zergatik hartu ote zuen osabak erabaki hura eta zergatik iragan ote zuen marra?
|
|
|
Osaba ere beldur zen,
|
baina
nola ez baitzegoen, don Laureano bezala eta herritarrak bezala, sineskeriaren eta idurikeriaren meneko, baina arrazoinaren, bazuen abantailik, zeren hauteman baitzezakeen ezen beldurrak haien baitan bertze etsai hura sor zezakeela eta etsai hark garait zitzakeela. Eta halatan uxatu zituen, finean, aita jesuita ez bertze guztiak.
|
|
|
Haien aitzinean nengoen ni,
|
baina
nola, alde batetik, nik ere barren barrendik bizi izan nuen haien kalbarioa; nola, bertzetik, biek ala biek zuten barrena irakiten; eta nola, finean, dirakien urari lurruna ezin modu naturalagoan darion, hala ateratzen zitzaizkien haiei hitzak ezpainetarik, bai mementu hartan eta bai hurrengo egunetan ere, kasik oharkabean, ene presentzia hartarakotz behaztopa izan gabe, bi maitaleen baratze hert...
|
|
|
ETA hau, hori eta hura oroit dezaket,
|
baina
nola utzi alde baterat Maddale nek osabari zion amorioa, haren onerizkoa eta haren ongi-nahia! Eta nola utzi alde baterat osabak Maddaleni ziona ere...!
|
|
|
—Ez dira Frantziarat joan, beraz...
|
Baina
nola erran dezakezu beren burua hil dutela, baldin aitzinetik hilik bazeuden. Izan ere...
|
|
|
Herri arrotz batean nengoen, eta ez nengoen, halatan, hango bizimodurat usatua eta ohitua... baina gaztigatua eta ongi abisatua nengoen, bertzalde, zeren eta kapitainak behin eta birritan errana baitzidan —karrika haietan sartu aitzin eta bere portu hartako emaztekiaren bila joan aitzin—, uko egin niezaiela eta ezetz erran niezaiela auzo hartako putei eta ema mutiriei, baldin haien demanda bortz errealetik goitikoa bazen, salerosian zuten fruituaren eta merkatalgoaren prezioaz denaz bezainbatean.
|
Baina
nola, alde batetik, erlea bezala bainengoen, lore hartan harrapatua eta loreak irentsia, eta ez nuen lore hartarik ihes egiteko asmorik, zeren, aitzitik, gero eta gutiziosago eta desirosago bainengoen, pentsaturik zer bertze zeru ikusten, dastatzen, entzuten, usnatzen eta ukitzen ahal nituen Mignonen eskutik, urrezko bi dukaten truke, laurdenarekin hain arrai eta alegera geratu banintzen lehenago...
|
|
|
—Amorioa ez duk nola hasten den,
|
baina
nola akabatzen den...
|
|
|
Nola sendatu maitatzeak utzi dituen zauriak ihes eginaz ez bada.
|
Baina
nola egin ihes izuari, amodioaren bidetik ez bada. Nola maitatu, ordea, zauriak sendatu gabe.
|
|
|
" esaten duen guztia ulertzen dut, baina nora arraio heldu nahi du?", edo hurrengoa pentsatzen du: " nora heldu nahi duen ikusten dut,
|
baina
nola arraio lortuko du?". Berriro, egin ahal dudan guztia da pazientzia handikoak izan zaiteztela eskatzea, bukaeran bai bidea bai horrek iritsi nahi duen helmuga ikusiko dituzuelako esperoan.
|
|
2001
|
|
|
Aspaldi honetan autodeterminazioa desagertua dirudi ENAMen hiztegitik, soberania eta burujabetza besterik ez baitira entzuten.
|
Baina
nola heltzen da burujabetzara. Norbaitek makila majikoren bat izan behar du mangan, edo eta arma sekreturen bat txisteran.
|
|
|
Nere lurra aita lurra litzake, eta ez ama lurra.
|
Baina
nola nahi ere poetarentzat uzten dut, galdera honi erantzun ematea. Ni beste alor batetik noakizu.
|
|
|
" Golden Opel Kadett"," Golden Globe Trotter";" Golden Gay Garden" … Behin, Bergarako festetan, kalean gindoazela tipo bat guri seinalatzen hasi zen, gu parean pasa ahala: " begira, begira, hauek zerakoak dira, zera… zera…" Eta gu dagoeneko kalean barrena galdu ginela entzun genion"
|
baina
nola ostia izena dute!".
|
|
|
|
Baina
nola defini genezake irudia. Erretorika liburuek zera diote:
|
|
|
Ekintza kolektiboez hitz egin dugu;
|
baina
nola definituko zenuke herrialde garatu bateko herritarra konpromiso, askatasun edo kontsumismoa bezalako parametroetan edo norbere iritziei eusteari dagokionez?
|
|
|
Internetek doakotasunaren kultura aldarrikatzen du,
|
baina
nola ordaintzen da doakotasun hori?
|
|
|
|
Baina
nola gidatuko duzu. Garbantzu zakua emango zenuke!
|
|
|
EE./ baino eske ikasiu
|
baina
nola hasieratik daon ikusita emakumezkok etxen in beuela lanaordun ya etxen sartuta daude
|
|
|
Izan ere, zailtasunak zailtasun, badugu beste biei nolabaiteko hesia jartzea; hots, badugu hautatzea, zein hizkuntza eta kultura eredu ekarri geure ikasgelara, eta geure jarduna muga horien barruan burutu.
|
Baina
nola heldu, aldi berean ikas prozesuaren sorburu eta jomuga, objektu eta baliabide, ardatz eta gurpil, euskarrieta eragile den autonomiaren zertasun konplexu honi. Nola heldu ikasle bakoitzakhain berezko duen gaitasunari?
|
|
|
Beste honek kezkatzen ninduen: alda al daitezke ikasleen ikas ohiturak? Baietz uste nuen;
|
baina
nola alda zitezkeenargitzea zen kontua.
|
|
|
H ren R multzoak aurrezki horiek eskuratzen ditu eta azkenik multzo horretakoek kanpo hartzekodunei transferitzen dizkiete kanpo monetan (Iparreko dirua), berek aldatu eta gero; truke tasa korrontea I diruko unitate bat H diruko unitate baterako izanik, horrela, Idiruko 2 milioi unitate Hegoaren hartzekodunei transferituak dira.
|
Baina
nola elikatzen du Hegoak kanpo moneten gastu hori. Erantzuna dagoeneko ezaguna da:
|
|
|
Ikusten ditugu koloreak, eta horiek argiaren arabera kokatzen dira; hau da, berriro ere, uhinen arabera. Oso ohitura arrunta da entzumena eta ikusmena lantzea;
|
baina
nola egin usaimena lantzeko. Pentsatu al duzue inoiz gela batera sartu eta bertako pertsonak eta gauzak usaintzea?
|
|
|
Ikuspuntu horretatik, Europako araudia nahikoa da intoxikazio hori saihesteko.
|
Baina
nola justifikatzen da arrain kontserbak edo erdi kontserbak kontsumitzeagatik ernamuinak ager daitezkeela. Lehenik, histaminak aurre egiten diolako esterilizazioaren berotzeari, eta, bigarrenik, eremu horretan araudia gutxi betetzen delako.
|
|
|
Izututa.
|
Baina
nola arraio jakin ahal izan du Unaik jarraiketarena. Ez ote du behar besteko arreta ipini bere ekintzetan.
|
|
|
Tabernaz aldatzea proposatu dutenean etxera doala jakinarazteko aprobetxatu du horregatik. Etxera,
|
baina
nola, harritu dira lagunak, oraindik goiz duk eta. Bostak eta laurden.
|
|
|
Dudarik gabe.
|
Baina
nola. Nola azaldu berak duela eraztun hura.
|
|
|
Hutsik.
|
Baina
nola aitortu Lucasi bastoia ez zegoela han, anaiak oparitutako bastoia," eutsi, zuretzat egin dut"," baina...". Ez zegoen armairuan.
|
|
|
Orduantxe jo zituen begiz hegazkin urrunak, tankeak, soldadu ilaran jarriak domina ezezagun eta dizdizariak zintzilik zekartzatela, hurbil, oso hurbil; orduantxe entzun zituen ulertu ez zituen hitzak eta oihuak,
|
baina
nola hala argitu zituenak eta gustatu ez zi  tzaizkionak; orduantxe ikusi zituen ardoz eta gorrotoz odoleztaturiko begiradak. Buelta erdia eman, eta etxerako bidea hartu zuen.
|
|
|
" Jesukristoren abarketak!", Domingok, burutik behatzera kedarrez belztuta. "
|
Baina
nola ez zera aurretik jaitsi?", amona izatear dagoen Mariak suhiari. " Nik esan diot baino...", berriz, hark.
|
|
|
Horretarako, ordea, konplexurik gabe eta handikeriazko menturarik gabe jokatu beharra eta jokoa banatu beharra (administrazioa, unibertsitatea, erakundeak, hiztunak...) azpimarratzen zituen Mitxelenak.
|
Baina
nola lortu horrelakorik, nolakoak garen, zein buruhauste ditugun, zertan gabiltzan, noiz eta nola zer nahi dugun ezagutarazten ez badugu, zer garen, zer izan nahi dugun eta nola izan nahi dugun komunikatzen ez badugu. Mitxelena bezalako maisu handi baten lanik sentituenak ezagutarazten ez baditugu?
|
|
|
Lagun hauetatik gehienei —ez guztiei, haatik— dantza, maskarada edo pastorala egileetan euskara dakitenak oso gutxiengoan izatea bost axola zaie. Arrazonamendua bazterreraino eramanda, seguru nago euskara desagertuko balitz,
|
baina
nola edo hala —testuak edo esaerak gogotik ikasita edo— dantza agerraldi, maskarada edo pastoralek iraungo balute, askietsiko luketela.
|
|
|
Diskurtso ongi landurikoa baino adierazgarriagoa da askotan testuak bere gordinean ezagutzea, jatorrizko hitz eta tonu propioan. Zer esaten den garrantzizkoa da,
|
baina
nola esaten den ere bai.
|
|
|
Eta Sokratesen galderak erantzuterako orduan, bere azalpen gaitasunak Homero bakarrik azal dezakeela argi uzten du lonek.
|
Baina
nola liteke hori. Olerkari guztiek gai berei buruz hitz egiten dutenez —nahiz eta Homero baino okerrago guztiek—, Sokratesek dio gaitasun mugaketa horrek ez duela zentzu handiegirik.
|
|
|
– Badakit nazkatzeraino ere errepikatuko zenuela kontua,
|
baina
nola gertatu zen zehazki?
|
|
2002
|
|
|
Han definitu zen zer bertsio berri izango duen MFS honek 2003 urterako eta zein herrialdetan egingo den planeta osoko hamarka mila lagun mugitzen dituen mundu mailako biltzar erraldoi hau.
|
Baina
nola izan zen Foro honen sorrera eta nola joan da garatuz?
|
|
|
Azken lau urteotan, munduaren ertz hurrunenetatik iristen zaigu zure berri.
|
Baina
nola hasi zen dena?
|
|
|
Helburu politikoak planteatzea erraza da, erdaraz esaten den bezala" echar un brindis al sol".
|
Baina
nola iristen da helburu horietara. Eta nola egiten da aurrera, atzeraka egin gabe?
|
|
|
Bestela esanda, produkzio zein kontsumo agente bakoitzak berak sor ditzakeen kalte ekologiko guztiak kontuanhartu behar ditu, kalte horiek dirutan zenbatetsi, prezioan sartu eta geroordainarazi edo ordaindu.
|
Baina
nola neurtzen edo zenbatesten dira dirutanibai bat kutsatzea, bioaniztasuna murriztea edota zarata sortzea?
|
|
|
daudenekiko bereiztea zaila izan ohi da.
|
Baina
nola atzeman daiteke, orduan, nor dagoen hirugarren herenean. Erakundeen aldetik, jukutria anitz burutu ohi da txirotasunaren emaitzak dotoretzeko orduan.
|
|
|
|
baina
nola izan dezake ene bihotzak pazientziarik,
|
|
|
Suziri bat nuen bihotzean, eta hari eman behar nion bidea, gero gerokoak.
|
Baina
nola eman suziri hari bidea, baldin eta ez banekien Sarak hartarako biderik emango ote zidan. Ordea, Kupidok bere buirakako gezi batekin zauritu baninduen, zergatik ez zuen Sararen bihotza zaurituko, beste gezi batekin?
|
|
|
Medikuarekiko hitzordua 10etan zuenez gero, hamarrak bost gutxitan zeharkatu zuen Sarak anbulatorioko ate nagusia,
|
baina
nola medikuak, bospasei minutu lehenago, dei larri bat izan baitzuen, ordubete atzerarazi zuena, ordubete egon behar izan zuen Sarak han, itxarongelan.
|
|
|
|
Baina
nola liteke holakorik burutik pasatzea ere. Nola liteke euskaltzale batek bere buruari halako galderarik egitea ere?
|
|
|
Egia esan, luzatu naiz parentesi honetan, barkatuko didazu, irakurle, zu ere nire kezkekin batera urrundu baldin bazara bidetik,
|
baina
nola gauzek, lehen esan bezala, behin eta berriz esateagatik ere ez dioten beren jatorrizko izateari uzten, eta nola gezurrak ez duen egiatasunaren maila hartzen horregatik, zehaztu nahi izan ditut nire ustez funts okerra duten iritzi batzuk. Hortaz, itzul gaitezen berriz ere aspaldixko galdutako harira.
|
|
|
unibertsitate honen egoera ez da gustatuko litzaigukeena, irakasle gehienak eta esperientzia handiena dutenak erdaldunak izanik, gaztelaniak pisu handiegia baitu.
|
Baina
nola ez du izango, bada, Eusko Jaurlaritza bezalako administrazio gazte batean, orain dela gutxi sortua, guk nahi izan genuen moduan egokitua, han ere gaztelania baldin bada nabarmentzen dena. Hortaz, egia da oraingoz gauza asko falta direla, baina ez ditzagun gure begiak itxi:
|
|
2003
|
|
|
Besteak indarra du eskutik, eta hori aldatu ezean jai dago. Gaiak aktualitate handia du, bistan da, Ibarretxeren plana ere fikzio horren gainean oinarritzen da;
|
baina
nola egin berdintasunezkoen arteko ituna, Espainiako Konstituzioak argi uzten duenean batek soberania duela eta besteak ez?
|
|
|
Bitxia da, egiten den irakurketa historikoan konkista oso ona izan zen, baina baskongadoak historian zehar oso gaiztoak izan dira, zergatik eta konkistan parte hartu zutelako.
|
Baina
nola izango dira gaiztoak halako gertakizun onuragarrian parte hartu bazuten. Badute halako eskizofrenia bat gai horrekiko.
|
|
|
Prozesua funtsatu ahal izateko oinarri juridikoak bilatzen dituzte, eta badakizu, horretarako «interrogatorio edo itaunketa trebeak» egin ohi dituzte. Otamendiren hitza sinesgarria da,
|
baina
nola frogatzen duzu torturatua izan dela?
|
|
|
P. BARRENA.
|
Baina
nola esan daiteke 18 hilabetetan justizia propioa izango dugula. Gero guri gure proposamenak irrealak direla esaten zaigu?
|
|
|
Izan ere, jakingo bagenu 30 urte inguru duen jende horrek, bere heziketa euskaraz izan dutenak edozein izanda ere beren ama hizkuntza, beren seme alabei ama hizkuntza gisa euskara irakatsiko dietela, urrats izugarria izango genuke ziurtaturik.
|
Baina
nola jakin hori horrela izango dela. Erabilerak du hor zerikusi handia, eta euskara behar baino gutxiago erabiltzen da.
|
|
|
Prezioen jaitsierak, bada, orokorra eta iraun handikoa izan behar du.
|
Baina
nola gertatzen da deflazioa. Jarduera ekonomikoaren jaitsiera handiren baten ondorioz gerta daiteke deflazioa, segidan nolabaiteko depresio ekonomikoa badakar behintzat.
|
|
|
Deszentralizazioaz ari gara,
|
baina
nola ulertu behar dugu deszentralizazioa terminoa. Zenbaiten ustez Frantziako Estatua «deskontzentratua» da.
|
|
|
Irratia zen zure zaletasuna,
|
baina
nola bihurtu zen zure lanbide?
|
|
|
Kamasutrari, hain zuzen. Gordetzea ahaztu zuen; normalean ez zuen oso eragin ona izaten gurasoengan,
|
baina
nola azaldu gaztea zela eta asko ikasi behar zuela bere maitearekin gauza berriak dastatzeko. Halaz ere andreak ez zuen ezer esan eta bere golkorako gorde zuen iritzia.
|
|
|
Izan ditu alabaina Hegoaldeak ere bere gerletako hilak eta ihesliarrak.
|
Baina
nola ez ikus ordea, Iparraldeko euskaldunok udatiarrei irekitzen genizkielarik gure etxe pollitak eta kanpotiar dirudunei saltzen gure ehiza lekuak edo baserri xuri pollitak, Hegoaldean alderantziz, Humboldtek aipu zuen herri kontzientziari esker beharbada, herritarren kemenak irekitzen zituela lantegi berriak, sortzen kooperatibak eta eraikitzen ikastegiak, eta jendetze kopurua, orain arte, beti...
|
|
|
Nahikoa alda ekintza lokalekin edo tokian tokiko jarduerarekin eragina izatea maila globalean?
|
Baina
nola da posible eraginkorrak izateaesparru globalean. Bi galdera horiei erantzuten saiatuko naiz.
|
|
|
Hala ere, Soriak adierazi du nahiago izango zukeela Erresuma Batua, Suedia eta Belgikakoak bezalako lege bat, non “zelula lerroak inportatu, ikerkuntzarako enbrioiak sortu eta helburu terapeutikoekin klonatu ahal baitira”.
|
Baina
nola lortzen da gibela, pankrea edo zelula ama batetik behar den organoa garatzea. Ikertzaileek transferentzia nuklearra deitzen dioten teknika baten bidez. Obulu bat hartu eta nukleoa erauztea da prozesua, informazio genetikoaren (DNA) zatia.
|
|
|
Kontraesana azal lezaketen bi arrazoi baino ez dira. Egia esan, elikagai batzuen babes efektuari buruzko hipotesi onargarriak daude,
|
baina
nola neurtzen da hori modu fidagarrian behaketa azterlanen bidez. Nola lotzen da behar bezala zuntza hartzea eta minbizia izateko arrisku txikiagoa, adibide berarekin jarraitzeagatik, Txinan eta Espainian, hain desberdinak diren gozagarri, lehengai eta sukaldaritzako ohiturekin?
|
|
|
Egunkari hau Errealak liga irabaztea baino askoz garrantzitsuagoa da,
|
baina
nola esplikatu geure buruari Errealeko sozio gehiago egin dela Egunkariko akziodun baino. Bi hilabete barru mundu osoan barrena oporretara zabalduko diren milaka euskaldun jatorrek ezin al zioten urtebetez luxu horri uko egin eta dirua Egunkari berriarentzat eman?
|
|
|
nire hezurretako gaixotasuna gezur hutsa duk.
|
Baina
nola esanen nion amari futbola jendearen opioa dela, ez zidaan ulertuko eta. Izan ere, zertaz hitz egiten du jendeak tabernetan, futbolaz ez bada?
|
|
|
Eta horretarako zera diote, denbora berriek interpretazio berri baten beharra dutela...
|
Baina
nola esan dezakete horrelako astakeriarik. Ez al dira konturatzen legea aldatuta Jainkoa bera aldatzen dutela eta Hura kontingente egiten?
|
|
|
Esan dizuet jaun alemana mutua zela eta, bere bizitzaz lotsaturik, aitortzeko erabakia hartu zuela.
|
Baina
nola aitortu, hitzik egiten ez bazuen. Baina izkiriatzen bazekien bederen.
|
|
|
Ez da hori, beraz, nik hemen egin nahi nuen aitorpena. Beste kontu bat da, oso bestelakoa, orain arte isilik gorde dudana,
|
baina
nola edo hala ezagutarazi behar dudana, lehertu egingo naiz bestela.
|
|
|
Bai,
|
baina
nola gertatzen da zakil jasokundea?
|
|
|
Irakurketa tradizionala da gure artean hori, baina jarrai dezagun. Eta noski, ez baldin badaude, eurek jakingo dute zergatik ez dauden,
|
baina
nola ez dauden (nahiz ez dakidan zergatik ez dauden, edo ezta ba ote dauden edo daudekeen, edo agian egon litezkeen baldin eta ez dakit zer batera garatzerik balego, edo horrelako zerbait) onena horiek guztiak berrogeialdian jartzea da; bai hormari begira jarri eta ondo begiratu, miatu eta susmopean gorde. Sinpletasun horrekin dira Hertzainen herri puta hontan hainbat eta hainbat eztabaida.
|
|
|
Ezein zientzialarik ez du onartuko bozketak eginkizunik duenik bere arloan. Gertakariek, logikak eta metodologiak soilik erabakitzen dute —horixe kontatzen digu maitagarrien ipuinak—
|
Baina
nola erabakitzen dute gertakariek. Zein da beren zeregina ezagutzaren aurrerapenean?
|
|
|
Egunero hamar mila kamioi baino gehiago, atzera eta aurrera.
|
Baina
nola egingo dute ezer, bada, ezgauza baldin badira. Diputazioa dela, Gobernua dela, Udala dela, hura Frantzia eta hau Espainia direla... beti berdin.
|
|
|
Ezkerreko besoari atzeko aldean, ukondotik hurbilago, galtzarbetik baino. Lupa hurbildu eta,
|
baina
nola liteke, esan du. Ez da posible.
|
|
|
|
Baina
nola deitu
|
|
2004
|
|
|
|
Baina
nola irakatsi ahozkotasuna. Jakin badakigu hitz egiten irakastea ez dela bakarrik hizkuntzaren egitura zuzenak irakastea.
|
|
|
Gu hiltzera ez uzteko borrokan ari gara. Azkartu,
|
baina
nola. Euskara teknikoa ez dakigu.
|
|
|
Hortik nire eskizofrenia: euskal hiritar gisa nobelan azaltzen den errealitate horrek indignatu egiten nau,
|
baina
nola uka idazle gisa ezin gozagarriagoa izan dela hau idatzi ahal izatea.
|
|
|
" Bai, uesaten diozuu hau gertatu da baina beste modu honetara, ez zuek planteatua zenuten bezala". " Bai,
|
baina
nola zuzendariak hori esan digun...". Badira txirrindulariak ez direnak gai gogoeta hori eramateko, arbelean idatzitakoa eta lasterketako egoera kontrastatzeko.
|
|
|
–
|
Baina
nola gertatu da mirari hau? –negar malkotan ni.
|
|
|
|
Baina
nola edo zer gertatu zitzaidan. Pentsatzen hasi eta hutsik aurkitu nuen nire burmuina, ez zegoen oroimenik, paper zuri baten aurrean nengoen, baina ez nuen izan arakatzen hasteko denborarik, beste aldetik norbait hizketan ari zitzaidan.
|