|
2000
|
|
|
Gero eta presio handiagoa jasaten ari dira Ibarretxeren gobernua eta EAJ, eta ikusi da EHri helarazitako mezuak, presio hori deskargatzeko diren edo EH eta Lizarra Garaziko hezietatik kanpo gehiago mugitzen hasiko diren. Orain artean, ordea, EAJk bide bati ekiten dionean, malgutasunez
|
baina
denbora nahiko luzean bide horri atxikitzen diola diosku esperientziak.
|
|
|
Bere fase aktiboena XIX. mende erditik gaurdaino luzea da.
|
Baina
denbora eta erritmoek ez dute berez prozesua bideratzen, prozesua ez da lineala. Adibidez, ez dezagun pentsatu euskara denbora pasatzearekin bakarrik berreskuratuko dugula.
|
|
|
Zuberoan informazio osatuago, biziago eta sakonago bat eskaintzeko saio hauek guztiek ez dute porrot egin diruz hazteko nekezia batengatik soilik, baita ere, euren kabuz kazetaritza lanean ziharduten jendeetan oinarrituta zirelakotz. Hasiera batean dena ondo doa,
|
baina
denbora pasa ahala, jendea aspertzen da, erredaktoreak gutxitzen dira eta, azkenean, tematsuenek ere etsitzen dute. Ez da, haatik, halabeharrik:
|
|
|
Dokumentazio zentroa ere izango litzateke. Penagarria da,
|
baina
denbora aurrera doa eta gure kontra.
|
|
|
Abeltzaintza da gaur egun haraneko jarduera nagusia; garai batean nekazaritzak, harrobiek, meatzeek eta industriak (karobiek, errotek, burdinolek...) beren garrantzia izan zuten,
|
baina
denborarekin jarduera horiek baztertuz joan dira. Abeltzaintzak berak ere, aldaketa nabarmenak ezagutu ditu; lehen ardiak baziren nagusi, gaur egun behiak, eta bereziki esne behiak, haraneko ekonomiaren ardatz bilakatu dira.
|
|
|
Lehortzean, zohikatza kolonizatzen duten landareak aldatu egiten dira; Molinia caerulea eta txilarrak ager tzen dira, goroldioen hazkuntza eragotziz. Lehen lehortzen direnak, zohikaztegiko alde azalenak dira,
|
baina
denbora luzearen ondoren, alde sakonena ere, erdigunekoa, lehortuko da; hau da, denboraren poderioz zohikaztegiak lehortu eta desagertu egiten dira, eta beste landaredi mota batek kolonizatuko du haiek utzitako lekua.
|
|
|
Bidaia amaitu den arren, ez zaitut oraindik lasai utziko, Bitakora nirea. Izan ere, Irlandan zeharreko bidaia atzean geratu da,
|
baina
denbora luzerako arrasto batzuk utzi dizkidala uste dut, eta bien bitartean nire sentipen guztiak idazteko erabiliko zaitut orain arte bezala.
|
|
|
–Ondo. Hautsa kentzen diot noizean behin gela horri, baina beste ukitu handirik ez diot egin; momentuz bere horretan utziko dugu,
|
baina
denbora baten buruan zerbait egingo dugu bertako gauzekin. Saldu edo, beharra dutenei eman edo... zerbait bai behintzat.
|
|
|
" Libertatea aipatu diat, eta libertatea duk ene bizitzako ametsa...
|
Baina
denbora batean amets bat baino hagitzez gehiago izan zuan... Edo ez al dakik ezen jaun Esteban Etxegoien —gure etxeko ardi beltza— eta haren bi anaiak —jaun Eusebio Etxegoein eta jaun Pedro Etxegoien— ezin anaikiroago konpondu zirela, hura protestant zen arren eta bertze biak katoliko, ezkutuan eta isil gordean ibili behar izan gabe?"
|
|
|
—Libertatearen izarraz mintzatu natzaik arestian,
|
baina
denbora honetan hobe izanen lukek, benturaz, baldin libertatearen eguzkiaz mintzatuko banintzaik, zeren eta, teoria heliozentrikoaren bidetik, teoria liberzentrikoa aitzinatu be harko baikenuke, Pedro, libertatearen eguzkia bazterretik zentrorat ekarriz eta geure bizitzaren ardatz bihurtuz, tiranoen eta haien lekaioen kontra... eta dogma hertsien kontra.
|
|
|
|
Baina
denborak eta naturalezak gauza bakoitza bere lekurat eta bere neurrirat ekartzen dute, eta, nola Alexandro Handiari Demostenesek bere bizitzako lezionea eman zion, enperadoreak prometatu zionean ezen berak nahi zuena emanen ziola, eta filosofoak ihardetsi ezen aparta zedila eta hastan zedila eguzkiaren paretik, zeren eguzkia hartzen ari baitzen —nunc quidem paululum a sole—, hala eman z...
|
|
|
|
Baina
denbora bati bertze bat darraio: orain argirako bidean gaude, eta orain ilunerakoan...
|
|
|
...URRENGO goizean, finean, Pisatik jalgi aitzin, gosaltzeko orduan, nik osabari deus ere galdegin gabe, bezperako afarian Maurice Ducreuxekin harroturikako hainbat kontu artean buru buruan zeuzkalako edo, bere bertze esperientzia hartaz eleztatzen hasi zitzaidan osaba, kontatzen zidalarik nola han Parisen elkargo sekeretu fundatu berri bateko kidea izan zen aldi batez —rosaecrucistarrena—,
|
baina
denborarekin atera egin zela, zeren haien jakintasunak zientzia ez zen sasizientzia baitzuen harroin, baliatzen zirelarik, hartarakotz, hainbat iduri sakratuz —gurutze gorri hura, erdigunean arrosa gorri bat zeukana, konparazione—, edo osabarentzat oinarri zientifikorik ez zuten sinbolo numeriko eta geometrikoez, zeinei emaiten eta esleitzen baitzizkieten propietate kasik magikoak.... Eta osaba Joanikotek ez zuen magia suerte hura laket, eta erran zidan:
|
|
|
Salamancatik itzuli nintzenean, berriz, trabailurik eta egitekorik aski izan nuen osaba Joanikoten kalbarioarekin, bertze kontu haiekin antsiatzen hasteko...
|
Baina
denbora hura ere iragana zen eta etxetik ihes egin berria nintzen... eta iraganarekin hausteko gogo bizi hura nuen, errai erraietaraino sartua, hura nola bideratu behar nuen ez banekien ere. Zeren eta gero eta gehiago ohartzen bainintzen, konparazione, ezen laket nituela neskatxak eta emaztekiak... baina non zegoen plazer haren neurria?
|
|
|
Bere kabuz, diruaren akuiluz, etorriko zenik ere izango zen apika; ez naiz ni horien artean zenbatzekoa, Jainkoak ongi daki hori edo jakingo luke, aspaldian hila ez balitz; era berean, dagoeneko ohartuta egongo da irakurlea Oinazeak orduak luze ditu programa ez zela programa arrunt bat; zerbait izatez gerotan, gehiago zela epai bat, non gonbidatuak eta irakurleak jakin behar luke gonbidatu hitz horri zein zentzu eman ez baitzuen defentsarako aukerarik txikiena ere, nire aurretik joan ziren gizagaixo guztien paraderoak ezinago argi erakusten duen moduan. Baina epai bat zenik ere ez nuen bete betean uste; beste errezelo batzuk egiteko ere ikusten bainituen han hemenka arrazoiak, oraindik adierazi ezin dizkizudanak bestalde,
|
baina
denboraren joanak egia bihurtu zituenak nire begien argitan. Berririk aurreratu ez, baina nahikoa da begien bistan degoena irakurleari azaltzearekin:
|
|
|
Amona ez zegoen sukaldean. Banekien oilategian izango zela,
|
baina
denbora pasatu nahi nuen, eta ukuiluko bazter guztietan begiratu nuen.
|
|
|
" Zure alboan igaro ditudan une ederren oroigarri", esan diezaioket eskaintzen diodanean, eta horrekin batera ahoan musu ematen imajinatzen dut neure burua. Bestela," Denborak esango du gureak etorkizunik duen ala ez", esan diezaioket,
|
baina
denbora baino gehiago gu geu gara erabaki hori hartu behar dugunok.
|
|
|
Norbait ez bada gai arazo baten aurrean modu batean edota bestean jarduteko, eta aukera anitz baditu, zozketaz egin dezake ala, beste modu ez hain adierazkorrean, zain gera daiteke ezabapen metodoaren emaitzak izan arte.
|
Baina
denboraren premia badu, nahiago du ziur asko lehenengo aukera. Jakina, dio Neurathek, zioa aplika dezan, lehenengo eta behin bitartekari eta helburu guztiak aztertu behar ditu, hau da, ikerketaren aukera substantibo guztiak ase eta gero pasa behar da zioa aintzat hartzera.
|
|
|
– Hemezortzi urte hauetan asko aldatu da kartzeletako egoera, bai jendearen izaera bai jende modua bera.
|
Baina
denboraren bereizketarik gabe ere, egoera oso ezberdinak aurkitzen dira espetxe batetik bestera. Castellonen zegoen preso jendea izan edo hemengoa izan, alde handia dago.
|
|
|
" Hildakoa izatera heltzean beste modu batez ikusten du batek bizitza", esan zion Fernando Pessoak Ricardo Reisi, José Saramagoren O ano da morte de Ricardo Reis nobelan, Prazeresko hilerritik irtenik egiten zizkion bisitaldi haietako batean.
|
Baina
denbora behar izaten du batzuetan hildakoak horretarako. Nire kasuan behintzat hala izan zen.
|
|
2001
|
|
|
EAJn badago proiektu soberanista aurrera eraman nahi duen jendea baina gehiengoak, gaur egun, ez du horren aldeko apusturik egin nahi.
|
Baina
denbora bukatzen ari da eta hautu bat egin dute. Ezker abertzaleak trantsizio proposamena egiten du EAJren ibilbide historikoa kontuan hartu, jakinik Gasteiz ezin dela bat batean hankaz gora bota.
|
|
|
Epe motzera orkatilek eta belaunek sufritzen dute gehiena.
|
Baina
denborarekin begiak, belarriak eta azala izorratzen dira batez ere, eguzkiarekin.
|
|
|
Intrigaren denboraren esplizitaziorik ez dago eta ezin esan daiteke zehazki zenbat denbora pasatzen den (nahiz eta, geroago azalduko dugunez, bertan azaltzen zaigun" impasse" hori den deigarriena). Espazioari dagokionez, berriz, kontalaria hormak akoltxaturik dituen gela batean ohean datza,
|
baina
denborarekin gertatzen den legez, espazio fisikoak berak baino pisu handiagoa du kontaketak berak irudikatzen duenak. Era berean, eta espazio fisikoari dagozkion xehetasunetara itzuliz, esan dezagun, sapaiko ispiluaz eta leihoko burdina gurutzatuez gain ez dagoela beste ezer adierazgarririk.
|
|
|
Halaz ere, ezin da esan espazioa eta denbora ez doazenik uztarturik liburu honetan. Espazioa bidaiariaren espazioa da,
|
baina
denborak ez du loturarik merkatariaren denborarekin. Sarrionandiaren kontzeptuak lotura handiagoa du existentzialismoarekin, heriotzara doan denborarekin:
|
|
|
Horrelakoa da abangoardiako poesiaren kadentzia eta joskera.
|
Baina
denboraren sareak poema egituratuko luke ahalegin handirik gabe.
|
|
|
orduan, gero, jarri garenean, goizaldean. Irudiak pilatuak agertuko dira
|
baina
denborak bere sarea osatzen du, irakurleari ulermenerako bideak zabalduz.
|
|
|
Oso ohituta dauden pertsonak 15 minutu arte egon daitezke barruan,
|
baina
denbora hori pasa ondoren atseden hartzea gomendatzen da.
|
|
|
Zenbaitetan behin betiko senda daiteke gaitza,
|
baina
denborarekin berriro agertu ohi dira sarri odoluzkiak, geratzen diren zainak berriro handitu baitaitezke
|
|
|
lehenengo harrapakinetakoak, eta gero, ahulerian, errege patrimoniokoak).
|
Baina
denborarekin aristokrazia indartuz joanzen, bere eragina zabalduz. Erregea bere erregalia guztiak galduz (txanponketa...) joan zen, printzerri independente eta feudalen garaiari ate eginez (840kohamarkadatik aurrera hedatuko zena).
|
|
|
Hala ere, murrizketa dietetikoek urte asko iraun dezakete kobalamina urritasuna sortzeko. Horien sintomak hasieran hutsalak izaten dira (nekea eta apatia),
|
baina
denborarekin areagotu egin daitezke: zentzumen arazoak, hilekoa, parakaminatzeko zailtasuna, asaldura psikikoak (suminkortasuna, depresioa…), larruazalaren edo mukosen hantura… Halaber, ama begetariano zorrotzetatik jaio berriek B12 bitaminaren urritasuna garatzeko arriskua dute, umekiak ama erreserbetatik kobalaminasobre guztia lortzen baitu.
|
|
|
kontserbadoreak elikagaien egonkortasuna bermatzea, oxidazioen eta mikroorganismoen garapen eta hazkundearen aurrean, elikagaien bizitza baliagarria luzatuz eta segurtasuna hobetuz. Hasieran, gehigarriak osasunerako kaltegarriak ez diren substantzia gisa,
|
baina
denborak aurrera egin ahala, egiaztatu da kasu askotan hori ez dela egia, horietako batzuek fenomeno toxikoak sortzen baitituzte epe luzera. Kontsumitzaileen beldurra arintzeko, sakon aztertu dira elikaduran erabiltzen diren gehigarriak, eta, horren ondorioz, herrialde askotako legediek zerrenda positiboak argitaratu dituzte elikagaiak prestatzeko onargarritzat jotzen diren guztien artean.
|
|
|
Mundua ez da, Sokrate maitea, atzo goizekoa, ezta bihar artekoa ere.
|
Baina
denbora ez denez geldituko, harengan erreparatu arren, hobe dut nere hitzen bitartez itsasontziaren lema zuzentzea eta abian jartzea gure xedearen hila, ez zoriontsuen irletara, baizik, hain zuzen ere, zalantzaren irlarantz erreztasunez lotzen zituen esaldiak. Ez dakit ezagutuko duzun; agian entzugo zenuen noizpait gaur kontatzera noakizun istorioa, Tximuaren alegoria deitua izan dena.
|
|
|
–
|
Baina
denbora joan ahala, konturatzen gara, toki ezberdinetara tiratzen duten arren, biek bortizkeria eta zalaparta gaitzesgarri berbera erabiltzen dutela bere xedea lortzeko; konturatzen gara, haien begietara so eginez, ez dutela amore emateko itxurarik, ez direla inolaz ere, inon eta inori barkamena eskatzeko prest egongo, ez dago haien bihotzetan hutsunea eta gorrotoa besterik eta hala jarraitzen du... Konturatzen gara, azken batean, kanpokaldetik ezberdinak agertzen zaizkigun bitartean, bi zaldiak arraza berekoak direla.
|
|
|
A: Niri ere ez, seme,
|
baina
denborak ohituraren ukendua ekartzen dizu.
|
|
|
lerroa marraztean puntuen aniztasunei ezartzen zaien sintesia; 3) Denbora agerpen ororen apriorizko baldintza formala da. Espazioa kanpoko agerpenen baldintza da,
|
baina
denbora agerpen ororena, zeren zuzenki barneko agerpenen baldintza izateaz gain zeharka kanpokoena ere baita, hauek azken buruan gogamenaren determinazio gisa barneko egoerari dagozkion heinean.
|
|
|
Horrela, eraikuntza erregela hauen bitartez kategorien erabilera ahalbidetzen da eta aldi berean mugatu ere egiten da. Substantziaren kategoriak, hau da, subjektu soila dena eta predikatu izan ezin duena, ez du apenas erabilpenik,
|
baina
denborarekin lotuz gero, aldaketa orotan irauten duen substratu gisa erabil daiteke esperientzian. Horrela, adigai hutsek esperientzian erabilgarritasuna lortzen dute.
|
|
2002
|
|
|
Denbora luzean Lapurdiko eta orokorrean Ipar Euskal Herriko udalerririk garrantzitsuenetakoa izandakoa da,
|
baina
denbora aurrera joan ahala gune esanguratsuak desanexionatzen joango zaizkio, Hendaia adibidez.
|
|
|
Hanka arteko hutsunea gutxi ez bazen, Marexalak perrak jarri dizkio, eta hankak minbera ditu orain.
|
Baina
denbora gutxirako. Laster hasiko da dantzan zamaltzain, beti indartuta irteten baita bere minetatik.
|
|
|
Emaztea hemen bizi da eta bategatik edo besteagatik, beti niri tokatzen zait etortzea (irribarrez). Hasieran ez nuen ondoegi eramaten,
|
baina
denboraren poderioz autobusera ere ohitu egin naiz. Errepidea bidai lagun.
|
|
|
Sarritan petrolio produkzioa aipatu da Kaukasoko egoera nahasiaren gakotzat.
|
Baina
denbora ari da eraskuten ez direla petrolio erreserbak halako saltsak antolatzeko bezain aberatsak. Kaspio itsasoko petrolioaren garraioan dago zehazki arazoa.
|
|
|
|
Baina
denbora behar izaten dute eraldatzeko.
|
|
|
Prozesu horrek gizarte industrializatuetan berrogeita hamarreko eta hirurogeigarreneko hamarkadetan familian eta beronen pribatismoan eragiten du.
|
Baina
denbora aurrera joan ahala, froga daiteke askotariko formak har ditzakeela, pribatismo horri izaera politikoa erantsiz edo publikoaren eta pribatuaren mugak suntsituz.
|
|
|
Goi bileran ilusio gehien espero zen berrikuntzetako bat zen, azkenik, «opor terapeutikoei» gutun zuria emango ziela.
|
Baina
denbora batez tratamendua eteteko eta medikazioa birusaren aurka hartzeko aukera ezinezkoa da. «Egin behar dugu?
|
|
|
Leiho azpian jardinerak jartzea oso ohikoa zen etxe zaharretan,
|
baina
denborarekin galdu egin da. Horrela, leihoetan lorontzi bat jartzeak, apaingarri tradizional bat berreskuratzeaz gain, ukitu originala eta bereizgarria emanen dio etxeko fatxadari, eta akats txikiak zuzentzeko aukera emanen du.
|
|
|
Bitartean, Peio zaindariaren zain zegoen bisita ordua zela erran ziezaion.
|
Baina
denbora aurrera zihoan eta denbora pasa pentsaketan hasi zen. Kartzelan, askotan norbere bizitza guztia errepasatzeko denbora ukaiten zuten.
|
|
|
Zuhaitz ihartuak askatu zituen hainbat hosto lurrera zihoazen, poliki poliki, kanpoko haize hegoarekin dantzan aritu ondotik Beste urte bat iragan duk, erran zion bere buruari, egunen batean, hura ere, orbel meta horren antzera kate guztiak askatu eta aske sendituko zela amestuz.
|
Baina
denboraren trena geldirik zegoela iruditzen zitzaion. Hainbat irri eta nigarrez osaturiko oroitzapenak eraman zituen bide amaiezin batetik desagertuz bide hari muga bat jarri zioten arte.
|
|
|
Duela ez denbora asko, 12 urte edo nituela (ezin baitut zehazki gogoratu), nire barnean hasi ziren egituratzen ondorengo urteetan ohiko bihurtuko ziren eztabaidak, etikoak hasiera batean,
|
baina
denboraren joanarekin buruhauste hutsa bihurtuko zirenak. Izan ere, garai hartan mutilen irudia etortzen zitzaidan burura masturbatzen nintzenean, edota futbol taldekoekin dutxatzen nintzenean; eta hori ez zen izango, ez, nire pentsaerara erraz moldatuko zen egoera bat.
|
|
|
Benetan. Hasiera batean bai, haserretzen nintzen,
|
baina
denborarekin ohitu egin naiz. Konturatu naiz jendeak, maltzurkeriagatik baino gehiago, ohituragatik edo utzikeriagatik egiten dituela gauzak.
|
|
|
Juleni Bronto esaten zioten lagunek, askotan, lepoa luzaturik eta zuzen zuzen ibiltzeko mania zuelako, eta Brontosauro bat ematen omen zuelako. Hasieran haserretu egiten zen goitizen hori adituz gero,
|
baina
denborarekin Julenek berak ere normaltzat hartzen zuen ja.
|
|
2003
|
|
|
Duela hogei urte hasi zen sare publikoan korsikera sartzen. Hasieran ikasle gutxi zegoen harremanetan hizkuntzarekin,
|
baina
denboraren poderioz kopurua igo zen; lehenengo urteetan ikasle gehienek ordubete astero bakarrik egiten bazuten ere, orain gehiengoak hiru orduko ukimena du korsikerarekin; 1990 urtean, berriz, eredu guztiz elebiduna agertu zen, poliki poliki igotzen ari dena
|
|
|
gure garaiko neskek ez ziguten kasurik egiten eta Los Pecos bezalako taldeak entzuten zituztenez horri erantzuteko modu bat zen gurea.
|
Baina
denborarekin ireki egiten zara musika mota ezberdinetara. Gero eta sinetsiago nago musika bat eta bakarra dela:
|
|
|
Moderatzailearen lana ikusleak egingo lituzkeen galderak egitea da. Beti ez da lortzen,
|
baina
denborarekin sumatzen dugu gizarteak zer kezka dituen.
|
|
|
Baina, bestalde, alderdiek proposamen ezberdinak plazaratu dituzte eta hori oso positiboa da guk bilatzen duguna lortzeko. Kualitatiboki ez dago beste munduko aldaketarik lehen lortu ez genuena orain lortuko dugula esateko,
|
baina
denbora elementu aldakorra da, gizartea eta alderdiak etengabeko heltze edo ontze prozesu batean murgilduta daude. Orduan, azken urte honetan, bake prozesuari buru belarri ekiteko baldintza eta osagarri berriak sortu direla uste dugu.
|
|
|
Lleidako egotaldi luze horren gomuta ona izan zuen,
|
baina
denbora alferrik galdu izanaren sentsasioa ere utzi omen zion. Ba ei ziren han euskal pelotariak eta haiekin harreman handia eduki ei zuen.
|
|
|
Antzinatean asmatutako masak izan dira mazapanak. Mazapana almendra eta eztiarekin egiten zen,
|
baina
denborarekin azukrea erabiliko zuten eztiaren ordez. Orokorrean, Mazapanak izen ezberdinekin ezagutu ditugu:
|
|
|
Izenak berak adierazten duen bezala, PPOREak espektroak atera eta jasotzera mugatzen dira, Madrilgo edo Bartzelonako laborategi handietara edo tributu diren ospitale publikora bidaltzeko. PPORE horiek joan etorriak eta itxaronaldiak aurrezten dituzte,
|
baina
denborarekin ugaritzeak alerta ahotsa ematera eraman ditu elkarte zientifikoak eta elkarte profesionalak. Kopuru zehatzik ez dagoen arren, kalkuluen arabera, egiten diren analisien %10ek emaitza okerrak dituzte zehaztapenen batean, akatsak izaten baitira espezimenak erauzteko, kontserbatzeko edo lekualdatzeko orduan.
|
|
|
Martínez Ibáñezen taldearena hernia diafragmatikoa da, sortzetiko malformazio bat, hestea birikaren azpiko zulo batean sartzen denean sortzen dena, eta, hala, hestea garatzea eragozten duena. “Ebakuntza kirurgikoa egin dezakezu erditzearen ondoren, hestea jaitsi eta birikari lekua uzteko,
|
baina
denbora hori igaro da eta ez da gehiago hazten; beraz, jaioberriak arnas gutxiegitasunagatik hiltzen dira. Aldiz, ebakuntza hori haurdunaldian egiten badugu, gutxiegitasuna ez da gertatzen, eta halaxe frogatzen da aurrera atera dugun kasuan”, azaldu du zirujauak.
|
|
|
Horren jakinean izan orduko, fite korrika etxera buruz abiatu zen,
|
bainan
denbora asko behar izanen zuen etxera heltzeko.
|
|
|
Hara itzulita, berriro han jarrita, iragana aldatu nahi banu bezala da. Hala ere, lekua lehengo bera zen,
|
baina
denbora ez. Beste garai batean nintzen, oso bestelakoan.
|
|
|
Txokok herrialde urrun bateko ganbaran eskuratu zuen Bozek kartzelatik bidali gutuna. Ez zekien nola,
|
baina
denboraren botereaz heldu zitzaion. Gutuna tinbrerik gabekoa zen eta pentsatu zuen, postaz baino eskurik esku iritsi zitzaiola.
|
|
2004
|
|
|
Lizarrerrian ere berreskuratu berri dute Elgacena izeneko literatura aldizkaria. Ez zegoen hilik,
|
baina
denbora luzean geldirik egon da, eta oraintxe plazaratu dute ale berri bat. Dora Salazarrek eginiko azalarekin, Juan Vicente Piqueras, Fernando Aramburu, Tua Blesa, Leopoldo Maria Panero, Javier Irazoki, Harold Pinter eta Pablo Antoñana bezalako idazleek parte hartzen dute.
|
|
|
Zenbakiek zuhaitz motak ordezkatzen dituzte. Gutxi gorabehera kilometro bateko ibilbidea da, oso laburra,
|
baina
denbora gehixeago dugu zuhaitz mota guztiak bisitatu nahi baditugu. Guztira 41 mota daude, horietatik 7 koniferoak, pinuen talde berekoak, eta gainontzekoak hostozabalak.
|
|
|
" Liburua idatzi nuenean, orain bi urte, itxaronaldi egoeran geundela esan nuen,
|
baina
denbora larregi eman dugu itxaroten. Krisiak jota gaude orain, ez atzera ez aurrera" esan digu etsita Carlos Roldanek.
|
|
|
Normalean negatiboak Washington-era bidaltzen zituzten. Hasierako urteetan Stryker arduratzen zen argazkiak aukeratzeaz eta inprimaketa ikuskatzeaz,
|
baina
denborarekin argazkilariek argazkiak aukeratzeko askatasun gehiago izan zuten.
|
|
|
Jendea boluntario gisa erreklutatzeko gezurrak erraten zituzten eta gazteei erraten zieten, boluntario sartuz gero, Baztanen muga zaintzen geratuko zirela.
|
Baina
denbora gutxi egon ziren muga zaintzan, laster frontera bidali baitzituzten, gehienak Arrasate aldera.
|
|
|
Gerraosteko urte gogor haietan, muga ondora pertsona asko etortzen ziren muga zeharkatzeko laguntza eske. Gerra amaitua ez zegoen garaian, laguntza hau antolaketarik gabe egiten zen,
|
baina
denborarekin, EAJ alderdiak sare antolatu bat sortu zuen. Bestetik, sare ezberdinak antolatu ziren:
|
|
|
Baina Alemaniak gerra galtzeko arriskuaren aurrean, Francok, aliatuen garaipena ikusita, hauen inbasio bat jasan zezakeelakoan, muga fortifikatzeari ere ekin zion.Gerra Zibila hasi zenetik, Baztanen unitate militar ezberdinak egon ziren kanpatuak. Hasiera batean, Baztango boluntarioak mugak zaintzen jarri zituzten
|
baina
denborarekin frontera bidali zituzten. Badirudi unitate militar ezberdinak aldika Baztanera bidaltzen zituztela muga zaintzera, eta, horrela, atseden hartzen zuten, gerra denboraldi baterako alde batera utziz.
|
|
|
Osagarri gisa, pintxoak erabil daitezke, hegaztiak leku zehatzetan pausatzea galarazten dutenak, nahiz eta epe luzera zikinkeria pilatzen duten eta txoriak gainean habia egitera irits daitezkeen. Altzairuzko kableek txoriak pausatzea eragozten dute,
|
baina
denborarekin destenatu eta eraginkortasuna galtzen dute. Aipatutako gailuen kontrapuntua sistema elektrifikatuak dira.
|
|
|
kolore gorrikoa da, ildaskak ditu eta azal distiratsua du. Haragia trinkoa da,
|
baina
denborarekin irin bihur daiteke. Zaporea gozoa da eta fruta dendan dago irailetik ekainera.
|
|
|
Orduan, bizitza komertzial handiagoko elikagai segurua lortzen da. Aldi berean, dekolorazio txiki bat nabaritzen da,
|
baina
denbora askoan irauten du eta ez da zapore, usain edo testura aldaketarik sumatzen. Zapore aldaketak dira tratamenduaren ondorioetako bat eta aldaketaren arrazoietako bat.
|
|
|
Neguko barietateak, nahiz eta izena izan jasotzen dituztenak, benetan udaberrian heltzen diren muinoak dira. Ezaugarri guztiak antzemateko garairik onena iraileko eta urtarrileko hilabeteak,
|
baina
denbora guztian eskura ditzakegu urtea. Erosketan, masa duten aleak aukeratzea gomendatzen da.
|
|
|
Berebizikoak eta bi esan zizkidan. Ez nekien zertaz ari zen,
|
baina
denbora pasatu ahala konturatuz joan nintzen. Zorigaiztoko gizon hark ez ziren gauzak zabaldu zituen herrian.
|
|
|
Erlatibitatearen teoria zuzena ez dela? Barkatu,
|
baina
denbora luzeegia xahutu dut horrelakoekin. Ez.
|
|
|
Une batez, buruz buru egon ginen, joka hastekotan.
|
Baina
denbora gehiegi generaman mendian copine bezala hain lotsagarri portatzeko.
|
|
|
Justu justu adio esan eta kafe hartzera atera zen Bazterretxera, gaztaroa eman zuten taberna berera. Felipe eta Manolo musean aritzeko espera zeuzkan,
|
baina
denborarik ez zuela esan zien, gogorik ez zuela ez esateagatik, eta barran eseri zen bakar bakarrik. Hutsa eskatu zion kamarero gazteari; Bazterrek saldu eta Londresera alde egin zuenetik bazen laugarren jabe aldia edo, eta hala ere zabalik iraun zuen tabernak hamabi urte hauetan," gu bezain itxi gaitz" pentsatu zuen Harakinek, harrotasun ziztadak bularra betetzen ziola.
|
|
|
" Guk ere... Orain ez, orain txintxo txintxo gabiltzan,
|
baina
denbora batean, horko marmolak eta, Sanchezeneko sardin pote kajak eta, zer ez ote genituen eraman..."
|
|
2005
|
|
|
Hor dabil, eta nahiko maila polita ematen ari da.
|
Baina
denbora eman behar zaio, ikusiko da debutatzeko dina egiten den. Retegi abizena edukitzea karga izan lezake.
|
|
|
Arriben, errepidearen ertzean, baserri bitxi bat topatuko duzu, artista baten eskuek landua. Batzarre etxea da, XIV. XV. mendeen inguruan eraikia,
|
baina
denboraren poderioz abandonatua izan zena. Harik eta Juan Gorriti eskultorea 1972an hura berreraikitzen hasi arte.
|
|
|
Eta bi editorialetatik biziki erantzun luzeak jaso nituen, azalduz zergatik ez zituzten hartzen esku izkribuak, baina animoak emanez, ongi zela, segitu behar nuela idazten. Nik uste nuen horrelako erantzunak denei bidaltzen zizkietela,
|
baina
denborarekin jabetu nintzen erantzun haiek bereziak zirela, eta serioski ari zitzaizkidala. Handik landa, Edition de minuit eko editoreak, Jerome Lindonek, nolazpait errateko Parisen edizioen aita saindua denak, esku izkribu guztietan igortzen zizkidan animo hitzak, animatzen ninduen.
|
|
|
EAJko hainbat sektoreren eta Ibarretxeren aldetik entzun dugun Euskal Herriak erabakitzeko duen eskubidea desagertu da. Ez dakigu Ibarretxe eta Zapateroren arteko bileraren ondorio zuzena izan ote den,
|
baina
denbora beretsuan etorri dira.
|
|
|
Beraz beherakada ikaragarria ukan dugu hemen.
|
Baina
denbora berean jende batzutan bederen agertu da kezka handi bat, eta Ikastolak sortu dira, Baionako kultur asteak egin dira, UEU... beste argi bat piztu da. Euskara ez zen gehiago laborarien mintzaira, euskara jalgi zen beste leku batzuetara, sartu zen irakaskuntzan, lehen mailan, bigarren mailan eta unibertsitatean.
|
|
|
Behar da ikusi zer den helburua. Nik idazten dudalarik ene billeta Herrian astero, pentsatzen dut Iparraldekoek gehienek irakurriko dutela,
|
baina
denbora berean badirela ehun eta berrogeita hamar abonatu Hegoaldean, eta behar baldin bada ezarri gira ren ordez gara, edo zerbait horrelako, horrela egiten dut. Horrelako nahasketa egiten dut, zeren eta hori ere pedagogia da.
|
|
|
aspirina ahalik eta dosirik handienean erabiltzeak, botika hori ez erabiltzearekin alderatuta, kolon eta ondesteko minbiziaren balizko bi kasutatik bat prebenituko luke, 1.000 pertsonen artean, eta 10 urteko epean.
|
Baina
denbora horretan heste urdailetako 8 odoljario larri kasu gertatuko lirateke. Botika horiek kontsumitzearen mesedeak eta kalteak zorrotz baloratu dira, beraz, kasu bakoitzean, azken erabakia hartu aurretik.
|
|
|
XVIII. eta XIX. mendeetan hazkunde demografiko handia izan zuen, burdin meategiak zirela medio. Meatzaritza zen orduko jarduera ekonomiko nagusia,
|
baina
denborarekin garrantzia galdu du eta industriak eta eraikuntzak hartu dute bere lekua.
|
|
|
Zer gizarte emanen du horrek? Eguberriko izeia iduri, berri hartan baloreak bizi izanen dira,
|
bainan
denborarekin histuko, hilen eta orratzak bezala, lurrera eroriko, abarrak hilak utziz, buluzirik.297
|
|
|
Hogeita hamar urtean Uruguaitik kanpora bizi izan naiz: tokia aurreko bera da, fisikoki,
|
baina
denbora aldatu da, neu aldatu naiz.
|
|
|
Euskal pastela irin, gurin eta arrautza pastarekin egiten zen; orea gerezi konfitura beltzez betetzen zen, eta labean prestatzen zen.
|
Baina
denborak aurrera egin ahala, betegarriak eta lurrinak aldatu egin dira. Gaur egun, pastel gehienak krema ingelesarekin betetzen dira, mertxika orejoiekin edo abrikotekin, eta ron edo limoi birrintzarekin lurrindutako beste konfitura batzuekin.
|
|
|
Gainera, garrantzitsua da kutsadura fekala adierazten duten mikroorganismoen kutsadura maila kontuan hartzea. Arrain freskoaren karga txikia izaten da, hasieran behintzat,
|
baina
denborak aurrera egin ahala nabaria da biderketa bat dela. Arazoa da ezen, mailak handiak izaten hasten badira, beste mikroorganismo batzuk ugaldu ahal izan direla erakusten digutela, besteak beste, patogeno ugari.
|
|
|
Hala ere, badago Asakusatik deseroso sentiarazten duen zerbait: hango aurpegien artean ezinezkoa egiten zaio bereiztea,
|
baina
denbora guztian begi parea garondoan iltzatuta izatearen sentsazioa du. Atzera begiratuz gero, ordea, bere munduan bidaiatzen den jendea baino ez dakusa.
|
|
|
Iñesek kantatu egiten du batzuetan.
|
Baina
denbora gehiago ematen du hitz egiten kantatzen baino. Hitz egiteko afizio handia dauka Iñesek.
|
|
|
Haurrok ez genekien haren benetako izenik, ez eta haren deiturarik ere, auzoan ez baitzion inork Marro baino deitzen, Marro, Marro, Marro...; hala errepikatzen zuten haur bihurrien gurasoek, umeak ikaratzeko. Marrok anartean hogeita bizpahiru urte besterik ez zituen izango,
|
baina
denbora gutxian bildua zuen, merezita bildu ere, izengoiti gaiztoa.
|
|
|
Tartean, partidutik botatzen dute eta bere liburuak debekatzen dira Txekian.
|
Baina
denbora aurrera doa, eta bada momentua argi eta garbi galdetzeko zergatik ekarri dudan hona Kundera, alegia, Txillardegiren omenezko ekitaldi batera.
|
|
|
Irri bortxatua aireratuz, txoferraren umore beltza eragin zuen gertakari horrek.
|
Baina
denborarekin mercedesa berbideratu zen, elizarantz, esposena zetorrela ondotik eta segidan ezkaratzeko atarian, ehun bat burlari muturenak, tipula kordela melenga antzera, emeki.
|
|
|
Grafia eta hizkuntza bera ere asmatuak omen ziren azkenerako. Azken istorioak jakiteko irrikaz, hasieran denak ziren bolondres kandelarekin gabiara igotzeko,
|
baina
denboraren poderioz, gogoz kontra onartzen zuen zeregina zotzik motzena hautatzen zuen marinel koitaduak.
|
|
2006
|
|
|
Hasieran lasterketaren osagarri soila zenak indar eta nortasun propioa hartu ditu, eta ondorioz, aparteko egun batean antolatzea erabaki dute: “Herri lasterketa da guztiaren muina,
|
baina
denboraren joanean, bertso saioak bere txokoa egin du. Nolanahi ere, testuingurua eta bete nahi dituen helburuak berberak dira". Egun horretan, eta Joseba Jakaren omenezko ekimenetik kanpora, beste hitzordu gomendagarri baten gune ere bihurtuko da Plateruena.
|
|
|
Alderdien mahaia eratzea korapilatsuagoa izango da,
|
baina
denbora kontua besterik ez da eta, ikusten denez, ez gehiegi ere, uda osteaz hitz egiten ari baita. Batzuek lehenago nahiko lukete, Batasunak moduan, eta beste batzuek beranduago, EAJk moduan, jeltzaleek bi mahaien arteko distantzia denboran irudikatu nahi dutelako.
|
|
|
79ko Estatutuei berriro helduz, horiek negoziatzeko orduan, Kataluniak agian pentsatu zuen nahiko izango zela elementu batzuk jasota.
|
Baina
denborak erakutsi du ez direla nahikoak. Kataluniako tripartitoak iaz adituen batzorde bati finantzazioari buruzko azterketa bat eskatu zion eta emaitza harrigarria izan zen:
|
|
|
Interesgarriagoa da, oraindik ere, Celati, Lizarralderen itzulpen gozoa lagun, euskaraz eta euskal kulturaren bidez ezagutu ahal izatea. Celatik denbora pasarako balio du,
|
baina
denbora pasa baino zerbait gehiago da. Erraz irakurtzen da, baina ez da literatura erraza zer da literatura erraza?.
|
|
|
«Proiektu guztiekin aurkako jendea egon ohi da beti. Bere garaian, hainbat bizilagun Haizearen Orraziaren kontra agertu ziren,
|
baina
denborarekin obrak berak lortu behar du jendeak estimatzea eta aintzat hartzea».
|
|
|
Hortik dator, beraz, ENAMetik adierazten den blokeoaren ardatza, eta blokeoa bera, arlo desberdinetan ikus badaiteke ere, Espainiako Gobernuak batez ere alderdien mahaiaren eraketara eraman du. Martxoaren 22tik ikusi zen ez zela erraza izango ETA Gobernua mahai' teknikoa' eta alderdien mahaia era bat paralelo joatea,
|
baina
denboran nahiko batera joan behar zutela ulertu zen. Negoziazio teknikoaren bakea presoen truke beldur, ezker abertzaleak mahai biak denboran banatzeko ahalegina ikusi du eta egoeraren larriaz ohartarazi du gizartea.
|