|
2000
|
|
|
Etenik gabe, aitorpen bortitz bat egiten du idazle gazteak, espirituzko streep tease betean: " Liburu honek salbatu nau
|
nire
buruaz beste egitetik. Literatura da ene Jainkoa, hitza ene redentzioa".
|
|
|
Esaten du: " Eta ez dezala irakurleak
|
nire
liburuan sosegurik bilatu, desosegua aurkituko baitu; zeren orrialde hauetan barrena ez baitabil heroirik edo irabazlerik, derrotaren armada baizik; bai, derrotaren armada eta patu idatziaren kontra borrokatzen den gizagaixoa...". Armada aipatu duenean, jendea begira gelditu zaio.
|
|
|
Esaten dute: " Orain akordatzen naiz, bai, honantz nentorrela, korrika eta presaka, eta kalean jende gutxi bezala, zera, esate baterako ia inor ez, eta auto gutxi, bai, ohi denerako oso gutxi, eta semaforoak eta argiak itzaliak bezala, eta dendak eta banketxeak erdi ilunpetan ez dakit, gaur jai-eguna edo greba eguna balitz bezala, baina, klaro, gaur osteguna da eta ez da
|
nik
dakidala gaur inon grebarik... Erraz harrapatu gaituzte, untxiak bezalaxe".
|
|
|
Zera!
|
Nik
pasatu ditudan kaleak behintzat jendez gainezka zeuden-eta! Beraz, isil zaitezte eta egon patxadan, aurki ditugu hemen gure bila etorriak eta!".
|
|
|
Idazle errealista ez dago atzera egiteko prest, eta erantzun egin die: " Bada, bai,
|
nik
bazakiat bizitza zer den: bizitza, adiskideok, tonbola bat, ton ton tonbola bat duk; eta oinazeari buruz esango dizuet, zera, oinazeak orduak luze dituela, hara!".
|
|
|
K.L. idaz  le gazteak, oraindik mahaiburuan eserita, azken egunetan hamaika aldiz errepikatu duen esaldia irakurri du, irribarre eroriz: " Bukatzeko, jaun adiskideak,
|
nire
liburua bi hitz dotoretan laburbildu banu, hauxe esango nuke: nire liburua soineko bat da, egunerokotasunaren absurduan ehundua, ironia sotilaren urrezko hariz josia, eta jolasa du titare, injenioa anteojo, trajedia gerriko, eta ezustea andere lirainaren gorputz...
|
|
|
" Bukatzeko, jaun adiskideak, nire liburua bi hitz dotoretan laburbildu banu, hauxe esango nuke:
|
nire
liburua soineko bat da, egunerokotasunaren absurduan ehundua, ironia sotilaren urrezko hariz josia, eta jolasa du titare, injenioa anteojo, trajedia gerriko, eta ezustea andere lirainaren gorputz... Horixe da, eta ez dago gainera hobeto esaterik".
|
|
|
Sargori dago, trumoitsu. Asfaltoa ozeano beltz bat bezalakoa da (edo da
|
nire
begietan). Bakarrik nago, eta ez dut inoren beharrik.
|
|
|
Bakarrik nago, eta ez dut inoren beharrik. Izerdia itsaso bat bezalakoa da (edo da
|
nire
gorpu  tzean). Autoaren termometroak berrogei gradu markatzen ditu.
|
|
|
Auto ilara poliki doa aurrerantz.
|
Niretzat
mantsoa dena, ez ote da beste batentzat lar bizia. Bai, zalantzarik gabe.
|
|
|
Bai, zalantzarik gabe. Baina
|
nigan
bi kontzeptu aurkako horiek aspaldi aurkitu zuten neurgailua. Maitasunarekin lotura duen oro patxada adierazle da; gorrotoarekin zerikusia duen oro, aldiz, presazkoa da, zalua.
|
|
|
Neurgailua, noski, ez da hutsezina, gehiago baitago emana nahikarietara gertakarietara baino.
|
Ni
, ordea, konpontzen naiz. Neurri batean, behinik behin, baliagarria zait.
|
|
|
Neurri batean, behinik behin, baliagarria zait. Eta, orduan, horregatik adieraz dezaket orain
|
niretzat
auto ilara poliki doala. Irratia jarri dut.
|
|
|
Hitz esanak ez du atzerabiderik. Eta, gainera, arriskuaz jabetuta ere, babesleku aproposean ote nago
|
ni
neu. Zer abantaila dut nik, hortaz, arduragabeki aurrerantz dihoazenekiko?
|
|
|
Eta, gainera, arriskuaz jabetuta ere, babesleku aproposean ote nago ni neu? Zer abantaila dut
|
nik
, hortaz, arduragabeki aurrerantz dihoazenekiko. Nola jakin non eta zenbaterainokoak izango diren metaforaren ezuste mingarriak?
|
|
|
Bat baino gehiago bai behintzat.
|
Ni
ez naiz gauza hauetan aditu, baina zentzuzkoa dirudi hala izatea. Batek ez du noski hasieran tranpolin handienetik jauzi egingo.
|
|
|
Bada, neronek ikusi nuen jauzilariak ere preparazio berbera egin bide zuen bere kirol bizimoduan; ala beharbada ez, hori ez dago sekula ziurtasun erabatekoz jakiterik, batik bat halako kirol berezi bati buruz hitz egiten dugunean. Tira, nolanahi izanik ere, ziur dakit (han eta hemen galdetu nuelako)
|
nik
ikusi nuen eski jauzilariari, Marius Lippiri alegia, izugarri gustatzen zitzaiola Paul Delvaux pintore belgikarra, eta Jaume Muxarten koadro bat baino gehiago zuela zintzilikaturik bere etxeko egongela funtzionalean. Marius Lippi Ipar Europakoa zen, Siziliakoa oker ez banago.
|
|
|
Hara.
|
Ni
hantxe nengoen, jendearen artean, gora begira, zeru hain urdinerantz, eta, halako batean, Marius Lippiri egokitu zitzaion txanda. Buzo txuria zeraman, edo beltza, eta kaskoa eta anteojoak.
|
|
|
Estreinakoa, agure adiskideaz arduratzea izan nuen; huraxe, hilotz aurkitu nuena bi ilara harantzago, irribarre idor bat zuela aho zilarrezkoan.
|
Niregana
erakarri nuen bortizki, kemenez, soil soilik lo zegoela pentsatu nahian, eta konturatu nintzen, nire ezusterako, bagoiaren zoru grisean zetzan gorpu hura ez zela gizon bat, trapuzko panpina bat baizik, izugarri ongi egina, hori bai, baina zainetan odol arrastorik ere ez zuena. Trapu eta zerrauts besterik ez, oro gezur, eta min eman zidan arimak eta irainak.
|
|
|
Estreinakoa, agure adiskideaz arduratzea izan nuen; huraxe, hilotz aurkitu nuena bi ilara harantzago, irribarre idor bat zuela aho zilarrezkoan. Niregana erakarri nuen bortizki, kemenez, soil soilik lo zegoela pentsatu nahian, eta konturatu nintzen,
|
nire
ezusterako, bagoiaren zoru grisean zetzan gorpu hura ez zela gizon bat, trapuzko panpina bat baizik, izugarri ongi egina, hori bai, baina zainetan odol arrastorik ere ez zuena. Trapu eta zerrauts besterik ez, oro gezur, eta min eman zidan arimak eta irainak.
|
|
|
Eztulen eta imintzio gehiegizkoen artean erre nuen zigarroa. Pentsatu nuen bidaiari haiek guztiek bertan lasai ederrean eserita jarraitzen bazuten, guztiz bere baitara bilduta eta honi eta hari hortzik gabe irribarre eginez, zinez istripurik izan ez zelako zeudela halaxe; eta, bene benetan zerbait gertatu bazen, ez zela inondik ere istriputzat hartzeko moduko zer bat, are gutxiago oraindik ezbehar lizuntzat edo kontaezintzat, hasiera batean
|
nik
egin nuen gauza bestalde, nire irakurketek eraginda eta hiperbolerako eta neurrigabekeriarako dudan erraztasunaz bultzaturik, duda izpirik gabe. Gertakaria, bada, hoztasun gehiagoz gogoratzea erabaki nuen, distantziaren zuhurtasunarekin, eta jarduera haren ondorioz ohartu nintzen urrunegi joan nintzela nire epaietan, ez zela izan halako burrunbarik ez lizunkeriarik, bai noski zimurdura akordeonistiko hura, baina akordeonistikoa hain prezeski, ezen istantean bagoia bere onera etorri baitzen hauspo erraldoi ikusezin batek bultzatuta bezala, eta, beraz, kaskateko edo zauri arinen bat izan ezik, denak bere hartan jarraitu zuen, ezer gertatu izan ez balitz bezala.
|
|
|
Eztulen eta imintzio gehiegizkoen artean erre nuen zigarroa. ...bidaiari haiek guztiek bertan lasai ederrean eserita jarraitzen bazuten, guztiz bere baitara bilduta eta honi eta hari hortzik gabe irribarre eginez, zinez istripurik izan ez zelako zeudela halaxe; eta, bene benetan zerbait gertatu bazen, ez zela inondik ere istriputzat hartzeko moduko zer bat, are gutxiago oraindik ezbehar lizuntzat edo kontaezintzat, hasiera batean nik egin nuen gauza bestalde,
|
nire
irakurketek eraginda eta hiperbolerako eta neurrigabekeriarako dudan erraztasunaz bultzaturik, duda izpirik gabe. Gertakaria, bada, hoztasun gehiagoz gogoratzea erabaki nuen, distantziaren zuhurtasunarekin, eta jarduera haren ondorioz ohartu nintzen urrunegi joan nintzela nire epaietan, ez zela izan halako burrunbarik ez lizunkeriarik, bai noski zimurdura akordeonistiko hura, baina akordeonistikoa hain prezeski, ezen istantean bagoia bere onera etorri baitzen hauspo erraldoi ikusezin batek bultzatuta bezala, eta, beraz, kaskateko edo zauri arinen bat izan ezik, denak bere hartan jarraitu zuen, ezer gertatu izan ez balitz bezala.
|
|
|
Pentsatu nuen bidaiari haiek guztiek bertan lasai ederrean eserita jarraitzen bazuten, guztiz bere baitara bilduta eta honi eta hari hortzik gabe irribarre eginez, zinez istripurik izan ez zelako zeudela halaxe; eta, bene benetan zerbait gertatu bazen, ez zela inondik ere istriputzat hartzeko moduko zer bat, are gutxiago oraindik ezbehar lizuntzat edo kontaezintzat, hasiera batean nik egin nuen gauza bestalde, nire irakurketek eraginda eta hiperbolerako eta neurrigabekeriarako dudan erraztasunaz bultzaturik, duda izpirik gabe. Gertakaria, bada, hoztasun gehiagoz gogoratzea erabaki nuen, distantziaren zuhurtasunarekin, eta jarduera haren ondorioz ohartu nintzen urrunegi joan nintzela
|
nire
epaietan, ez zela izan halako burrunbarik ez lizunkeriarik, bai noski zimurdura akordeonistiko hura, baina akordeonistikoa hain prezeski, ezen istantean bagoia bere onera etorri baitzen hauspo erraldoi ikusezin batek bultzatuta bezala, eta, beraz, kaskateko edo zauri arinen bat izan ezik, denak bere hartan jarraitu zuen, ezer gertatu izan ez balitz bezala.
|
|
|
konplota. Hitza
|
nire
ahotik irten, gorputz hartu, eta ama baten bularrak bezala puztu zen. Ahoskatu eta jada ezin izan nuen harrapatu:
|
|
|
Ezagunak zaizkidan keinuz etsipen urduriz, esango nuke,
|
nire
buruari azalpen bat ematera nindoan, eta orduantxe Schubert entzun nuen. Laster batean ezagutu nuen; samin sakon hornidura gabeko batek jakinarazi zidan bakarrik nengoela.
|
|
|
Ahal bezala berreskuratu nuen sosegua; itsuari erreparatu nion, bere amarekin maitagarri horien ipuin bat irakurtzen zuen umeari, eta bikote gazteari; surik antigualenak asebetetzen zituzten haiek, ahalkerik gabe, oihanetako piztien gisa, gordelekuan edota herioaren sastrakan begiak elkar aurkitzeko beldurrik gabe. Neskak esa  ten zion" hartu
|
nire
ezpainak, jan nire ezpainak", horrelaxe, panpina batek esaldi txepel bat errepikatuko lukeen moduan, emoziorik gabe, eta mutila, zeina ni baino gazteagoa baitzen eta era berean ederki burusoildua, gogor saiatzen zen maiteñoaren eskakizunak betetzen, jubilatu urrezko txarteldun talde bati zeharka begiratzen zien bitartean; haiek, era berean, zeharka begiratzen zioten mutilari, eta pentsatz... Eta halaxe, bada, Schubert bukatu zen, eta kanpora begiratzeari utzi nion, nire baitara begiratzeko; bakarrik nengoen eta ene buruari zuhurtasun osoz azaldu behar nion zergatik ahoskatu nuen konplot hitza, zergatik kanporatu nuen izen beldurgarri hura, esku anonimo batek idatzia zirudiena eta, hala ere, hain ankerra eta hurbila egiten zitzaidana.
|
|
|
Ahal bezala berreskuratu nuen sosegua; itsuari erreparatu nion, bere amarekin maitagarri horien ipuin bat irakurtzen zuen umeari, eta bikote gazteari; surik antigualenak asebetetzen zituzten haiek, ahalkerik gabe, oihanetako piztien gisa, gordelekuan edota herioaren sastrakan begiak elkar aurkitzeko beldurrik gabe. Neskak esa  ten zion" hartu nire ezpainak, jan
|
nire
ezpainak", horrelaxe, panpina batek esaldi txepel bat errepikatuko lukeen moduan, emoziorik gabe, eta mutila, zeina ni baino gazteagoa baitzen eta era berean ederki burusoildua, gogor saiatzen zen maiteñoaren eskakizunak betetzen, jubilatu urrezko txarteldun talde bati zeharka begiratzen zien bitartean; haiek, era berean, zeharka begiratzen zioten mutilari, eta pentsatzen zuten beraiek as... Eta halaxe, bada, Schubert bukatu zen, eta kanpora begiratzeari utzi nion, nire baitara begiratzeko; bakarrik nengoen eta ene buruari zuhurtasun osoz azaldu behar nion zergatik ahoskatu nuen konplot hitza, zergatik kanporatu nuen izen beldurgarri hura, esku anonimo batek idatzia zirudiena eta, hala ere, hain ankerra eta hurbila egiten zitzaidana.
|
|
|
Ahal bezala berreskuratu nuen sosegua; itsuari erreparatu nion, bere amarekin maitagarri horien ipuin bat irakurtzen zuen umeari, eta bikote gazteari; surik antigualenak asebetetzen zituzten haiek, ahalkerik gabe, oihanetako piztien gisa, gordelekuan edota herioaren sastrakan begiak elkar aurkitzeko beldurrik gabe. Neskak esa  ten zion" hartu nire ezpainak, jan nire ezpainak", horrelaxe, panpina batek esaldi txepel bat errepikatuko lukeen moduan, emoziorik gabe, eta mutila, zeina
|
ni
baino gazteagoa baitzen eta era berean ederki burusoildua, gogor saiatzen zen maiteñoaren eskakizunak betetzen, jubilatu urrezko txarteldun talde bati zeharka begiratzen zien bitartean; haiek, era berean, zeharka begiratzen zioten mutilari, eta pentsatzen zuten beraiek askoz ere ederkiago beteko zuketela neskatoaren erregua, mutil ezjakin hark baino; ezen, ordurako, mutila beste ezpain batzuk ... Eta halaxe, bada, Schubert bukatu zen, eta kanpora begiratzeari utzi nion, nire baitara begiratzeko; bakarrik nengoen eta ene buruari zuhurtasun osoz azaldu behar nion zergatik ahoskatu nuen konplot hitza, zergatik kanporatu nuen izen beldurgarri hura, esku anonimo batek idatzia zirudiena eta, hala ere, hain ankerra eta hurbila egiten zitzaidana.
|
|
|
Neskak esa  ten zion" hartu nire ezpainak, jan nire ezpainak", horrelaxe, panpina batek esaldi txepel bat errepikatuko lukeen moduan, emoziorik gabe, eta mutila, zeina ni baino gazteagoa baitzen eta era berean ederki burusoildua, gogor saiatzen zen maiteñoaren eskakizunak betetzen, jubilatu urrezko txarteldun talde bati zeharka begiratzen zien bitartean; haiek, era berean, zeharka begiratzen zioten mutilari, eta pentsatzen zuten beraiek askoz ere ederkiago beteko zuketela neskatoaren erregua, mutil ezjakin hark baino; ezen, ordurako, mutila beste ezpain batzuk ari baitzen jaten, nahastuta, beste ezpain gozo eta petalo irekien antzeko batzuk. Eta halaxe, bada, Schubert bukatu zen, eta kanpora begiratzeari utzi nion,
|
nire baitara
begiratzeko; bakarrik nengoen eta ene buruari zuhurtasun osoz azaldu behar nion zergatik ahoskatu nuen konplot hitza, zergatik kanporatu nuen izen beldurgarri hura, esku anonimo batek idatzia zirudiena eta, hala ere, hain ankerra eta hurbila egiten zitzaidana. Eseri egin nintzen; hegazkin batek zeru ubela zulatu zuen, eta ikuskizun hark uharte huts baten erdian abandonatuta dagoen naufragoaren modura sentiarazi ninduen, zergatik esaten asmatuko ez banu ere.
|
|
|
" Zer gertatzen da?, zer gertatzen da?".
|
Nire gainean
zegoen Debekatuta erre  tzea kartelari erreparatu nion, eta itsuaren eztenkada jaso nuen; erretzea ari zitzaidan debekatzen. Eroarena egin nuen, jakina; areago oraindik:
|
|
|
Eroarena egin nuen, jakina; areago oraindik: bagoian bizi genuen barne giro sasimistiko hura aprobetxatuz, erabaki nuen zigarrokina itsuaren esku batean itzaltzea, argi jakin zezan nork agintzen zuen han; eta halaxe egin nuen; hura ez zen zipitzik ere kexatu, eta, beraz,
|
nik
pentsatu nuen edo gogo ahulekoa zela oso, edo bestela niganako mendekotasun erakusgarri gisa jokatu zuela hala. Itsu hura masokista nazkante bat ere ondo asko izan zitekeela gogoan neukan, ordea.
|
|
|
Eroarena egin nuen, jakina; areago oraindik: bagoian bizi genuen barne giro sasimistiko hura aprobetxatuz, erabaki nuen zigarrokina itsuaren esku batean itzaltzea, argi jakin zezan nork agintzen zuen han; eta halaxe egin nuen; hura ez zen zipitzik ere kexatu, eta, beraz, nik pentsatu nuen edo gogo ahulekoa zela oso, edo bestela
|
niganako
mendekotasun erakusgarri gisa jokatu zuela hala. Itsu hura masokista nazkante bat ere ondo asko izan zitekeela gogoan neukan, ordea.
|
|
|
oroimen bat zen soil soilik. Eta oroimen soil zen bizi hartatik, ardoz eta odolez eta alaitasun xumeez eta hazi ia beti fruitugabeez orbanduriko orrialde haietatik, hasiera batean begiak setatsuki itxi banituen ere, kontu haiek guztiek
|
nirekin
zerikusirik ez zutela izango esperantza intimoarekin, gero, bidaiaren lehen unetik bertatik laino artean azalduz joan zitzaizkidan ebidentziak ekarri nituen argitara. Baina, oi, zein oker nenbilen nire esperantzetan!
|
|
|
Eta oroimen soil zen bizi hartatik, ardoz eta odolez eta alaitasun xumeez eta hazi ia beti fruitugabeez orbanduriko orrialde haietatik, hasiera batean begiak setatsuki itxi banituen ere, kontu haiek guztiek nirekin zerikusirik ez zutela izango esperantza intimoarekin, gero, bidaiaren lehen unetik bertatik laino artean azalduz joan zitzaizkidan ebidentziak ekarri nituen argitara. Baina, oi, zein oker nenbilen
|
nire
esperantzetan! Hasteko, trapuzko eta zerrautsezko agurea hila zen, sekula bizirik izan gabe.
|
|
|
Eta orain ez genuen inor aurretik. Eta leihatilak eta ateak hermetikoki itxita zeuden, ongiegi itxita egon ere, pentsatu nuen
|
nire
kabutan ikuskapen zehatz mehatz baten ondoren; ez mailurik ez tresna puntadunik zegoen, ez halakorik leukakeen bidaiaririk ere, guztiz ezinezkoa gertatzen zen, beraz, beirarik haustea handik irteteko edo laguntza eskatzeko.
|
|
|
Apurka apurka gogora emanik, haria biltzen joan nintzen: laino artean,
|
nireak
ez zirela uste izan nuen ametsen artean azaldu zitzaizkidan behialako irudiak, erabateko argitasunez ikusten nituen orain; gorputz hartu, eta begirada zauritzen zuen erraldoi baten antzekoak egin ziren. Jada ezin nion ikuskizun hari ihes egin:
|
|
|
Ez al nuen akaso haren lastoz  ko bihotza ikusi? Ez al nuen, menturaz,
|
nik
neuk esan panpinari berari esan ere harriduraz ikuskatzailea mamu harrigarri bat zela. Zergatik txulatu zizkigun txartelak bost aldiz?
|
|
|
Ba ote zekiten tren hura ez zihoala inora? Zergatik esan zidan txartel saltzaileak zeina, izan ere, ez baitzen betikoa, beste bat baizik, garaiagoa eta lotsagabeagoa eta libertinoagoa inondik ere,
|
nik
ordura arte sekula ikusi ez nuena bidaia on bat izan nezala, ez baninduen ezagutzen. Gizalege hutsez?
|
|
|
inor ez zen bere lekutik mugi  tzen, inork ez zuen ezer galdetzen itsuak bakarrik, inork ez zuen angustiaz edo itobeharraz edo negarrik egiten. ...in zitekeela iruzur bat baino izan; hau da, bidaiari haiek guztiek bazekitela liberatuak izango zirela, edo, bestela, txarrenera jota, kondenaren ondorioak ez zituztela jasango; hortik ekartzea zegoen bidaiari haiek guztiak edo inpartzialak edo arerioak zirela; inpartzialak, jukutria edo, hobeto, trajedia hura antzezteko kontratatuak edo agian behartuak edota bahituak izan ziren neurrian; arerioa,
|
ni
, zuzenki nahiz zeharbidez, akabatzeko agindua izan zezaketen neurrian. Susmo txar hark indar hartu zuen nire baitan, eta, benetako  tzat jotzeaz gainera, iruditu zitzaidan nirekin zihoazen bidaiariak inpartzialtzat hartzea biguna eta arriskutsua ere bazela.
|
|
|
Jabetu nintzen orduan ezinezkoa dela hain pasibo izatea zorigaitza edota heriotza hain hurbil dagoenean, sortasun hain ageriko hura ezin zitekeela iruzur bat baino izan; hau da, bidaiari haiek guztiek bazekitela liberatuak izango zirela, edo, bestela, txarrenera jota, kondenaren ondorioak ez zituztela jasango; hortik ekartzea zegoen bidaiari haiek guztiak edo inpartzialak edo arerioak zirela; inpartzialak, jukutria edo, hobeto, trajedia hura antzezteko kontratatuak edo agian behartuak edota bahituak izan ziren neurrian; arerioa, ni, zuzenki nahiz zeharbidez, akabatzeko agindua izan zezaketen neurrian. Susmo txar hark indar hartu zuen
|
nire baitan
, eta, benetako  tzat jotzeaz gainera, iruditu zitzaidan nirekin zihoazen bidaiariak inpartzialtzat hartzea biguna eta arriskutsua ere bazela. Kasu hartan inpartzialtasuna motu proprioz aukeratua nahiz beldurraren legepean ezarria justifikaezina zen, bere ankerkeriagatik eta bere ondorio sumaezinengatik.
|
|
|
Jabetu nintzen orduan ezinezkoa dela hain pasibo izatea zorigaitza edota heriotza hain hurbil dagoenean, sortasun hain ageriko hura ezin zitekeela iruzur bat baino izan; hau da, bidaiari haiek guztiek bazekitela liberatuak izango zirela, edo, bestela, txarrenera jota, kondenaren ondorioak ez zituztela jasango; hortik ekartzea zegoen bidaiari haiek guztiak edo inpartzialak edo arerioak zirela; inpartzialak, jukutria edo, hobeto, trajedia hura antzezteko kontratatuak edo agian behartuak edota bahituak izan ziren neurrian; arerioa, ni, zuzenki nahiz zeharbidez, akabatzeko agindua izan zezaketen neurrian. Susmo txar hark indar hartu zuen nire baitan, eta, benetako  tzat jotzeaz gainera, iruditu zitzaidan
|
nirekin
zihoazen bidaiariak inpartzialtzat hartzea biguna eta arriskutsua ere bazela. Kasu hartan inpartzialtasuna motu proprioz aukeratua nahiz beldurraren legepean ezarria justifikaezina zen, bere ankerkeriagatik eta bere ondorio sumaezinengatik.
|
|
|
Kasu hartan inpartzialtasuna motu proprioz aukeratua nahiz beldurraren legepean ezarria justifikaezina zen, bere ankerkeriagatik eta bere ondorio sumaezinengatik. Zehazki,
|
niri
zuzenduriko konplot bat zen, bada, hartan ez nuen ordurako zalantzarik egiten. Zergatik, ordea?
|
|
|
zen ezetz; eta begi bistan zegoen, bada, arrazoia: kondenatua izan nintzen, hain zuzen, umila, duina, zintzoa, alaia, esanekoa, motela izateagatik; gizakiarengan eta haren ontasunean sinesteagatik; inozentzia existitzen zela eta adiskidetasuna zer ordainezin bat zela pentsatzeagatik; herrien elkartasunaren alde borrokatzeagatik eta maitasunaren xalotasuna goraipatzeagatik; hitz batean,
|
nire
ideia etikoen eta estetikoen araberako izan, eta nire araberakotasun hori liburuetan erakusteagatik. Edo agian zen ikaratu nintzen nire ipuinak gusta  tzen ez zitzaizkiolako, edo zitzaizkielako?
|
|
|
zen ezetz; eta begi bistan zegoen, bada, arrazoia: kondenatua izan nintzen, hain zuzen, umila, duina, zintzoa, alaia, esanekoa, motela izateagatik; gizakiarengan eta haren ontasunean sinesteagatik; inozentzia existitzen zela eta adiskidetasuna zer ordainezin bat zela pentsatzeagatik; herrien elkartasunaren alde borrokatzeagatik eta maitasunaren xalotasuna goraipatzeagatik; hitz batean, nire ideia etikoen eta estetikoen araberako izan, eta
|
nire
araberakotasun hori liburuetan erakusteagatik. Edo agian zen ikaratu nintzen nire ipuinak gusta  tzen ez zitzaizkiolako, edo zitzaizkielako?
|
|
|
kondenatua izan nintzen, hain zuzen, umila, duina, zintzoa, alaia, esanekoa, motela izateagatik; gizakiarengan eta haren ontasunean sinesteagatik; inozentzia existitzen zela eta adiskidetasuna zer ordainezin bat zela pentsatzeagatik; herrien elkartasunaren alde borrokatzeagatik eta maitasunaren xalotasuna goraipatzeagatik; hitz batean, nire ideia etikoen eta estetikoen araberako izan, eta nire araberakotasun hori liburuetan erakusteagatik. Edo agian zen ikaratu nintzen
|
nire
ipuinak gusta  tzen ez zitzaizkiolako, edo zitzaizkielako. Zuhurra eta onargarria al zen pentsatzea akabatu egin nahi nindutela nire ipuin erromantiko edo endetxa edo serbentesio edo liren kausaz?
|
|
|
Edo agian zen ikaratu nintzen nire ipuinak gusta  tzen ez zitzaizkiolako, edo zitzaizkielako? Zuhurra eta onargarria al zen pentsatzea akabatu egin nahi nindutela
|
nire
ipuin erromantiko edo endetxa edo serbentesio edo liren kausaz. Gorde al zezakeen giza arimak bere baitan horrenbeste gorroto?
|
|
|
Gogoan dut giza arimaren kontu horrek grazia egin zidala, eta, aldarte on hura aprobetxatuz, erabaki nuen
|
nire
arerio izukaitz haien aurrean barrez lehertzea. Barre karkara luze azantzatsu bat izan zen, egiazkoa ia, neurosi puntu batez zipriztidua.
|
|
|
Beldurrak haiek ere preso zeuzkan, izu lodi antigualeko batek, sugegorri garaile baten antzera beren pentsamenduetatik lasterka zebilena. Porrot hark guztiz aldatu zuen
|
nire
bizi filosofia, nire munduikuskera, nire poetika artistikoa eta literarioa. Orain, niretzat, gizakia berez zen gaiztoa, ez zen maitasunik ez elkartasunik existitzen, eta are gutxiago haragiaren inozentziarik ez zoriontasunik.
|
|
|
Beldurrak haiek ere preso zeuzkan, izu lodi antigualeko batek, sugegorri garaile baten antzera beren pentsamenduetatik lasterka zebilena. Porrot hark guztiz aldatu zuen nire bizi filosofia,
|
nire
munduikuskera, nire poetika artistikoa eta literarioa. Orain, niretzat, gizakia berez zen gaiztoa, ez zen maitasunik ez elkartasunik existitzen, eta are gutxiago haragiaren inozentziarik ez zoriontasunik.
|
|
|
Beldurrak haiek ere preso zeuzkan, izu lodi antigualeko batek, sugegorri garaile baten antzera beren pentsamenduetatik lasterka zebilena. Porrot hark guztiz aldatu zuen nire bizi filosofia, nire munduikuskera,
|
nire
poetika artistikoa eta literarioa. Orain, niretzat, gizakia berez zen gaiztoa, ez zen maitasunik ez elkartasunik existitzen, eta are gutxiago haragiaren inozentziarik ez zoriontasunik.
|
|
|
Porrot hark guztiz aldatu zuen nire bizi filosofia, nire munduikuskera, nire poetika artistikoa eta literarioa. Orain,
|
niretzat
, gizakia berez zen gaiztoa, ez zen maitasunik ez elkartasunik existitzen, eta are gutxiago haragiaren inozentziarik ez zoriontasunik. Ezta arimarenik ere.
|
|
|
Argi zegoen, baina, haiek ere ez zirela nolanahi torturatzen utziko, eta, era berean, jakinaren gainean egongo zirela halako gauza bat gerta lekiekela, eta, gertatuko balitzaie, ze modutara jokatu behar luketen. Litekeena zen, bada, gauzak okertzea eta
|
ni
jipoitzea, edota zakur zehatu mixerable bat bezala jo eta akabatzea; baina, pentsatu nuen jarraian, balio ote zuen zerbaiterako bizitza hark. Ez al nengoen ordurako hilda bizirik?
|
|
|
" Zer gertatzen da?, zer gertatzen da?". Eta hala ondorioztatu nuen itsu hark
|
nik
baino hobeto ikusten zuela, eta lelo hura kontrazeinu garrantzitsu bat zela ezbairik gabe. Poztu egin nintzen hura errepikatu izanaz, hark bide ematen baitzidan atzera gerrikoa kendu eta itsua ederki astintzeko, amorruz eta irmoki oraingoan, buruan nahiz soin adarretan.
|
|
|
Baina, ai! txiki bat ere egin gabe joan zitzaidan, eta konplotaren arrazoi makiabelikoak azaldu gabe; eskuetatik joan zitzaidan, betiko hil nuen, eta
|
nire baitan
alaitasun sakona sentitu nuen, aztarna ezezagunekiko bakea, aurrean arerio bat gutxiago daukazula jakiteak ematen duen lasaitasuna. Garaipen hark, gainera, indartsu egin ninduen ni, eta ahul egin zituen gainerako arerioak:
|
|
|
txiki bat ere egin gabe joan zitzaidan, eta konplotaren arrazoi makiabelikoak azaldu gabe; eskuetatik joan zitzaidan, betiko hil nuen, eta nire baitan alaitasun sakona sentitu nuen, aztarna ezezagunekiko bakea, aurrean arerio bat gutxiago daukazula jakiteak ematen duen lasaitasuna. Garaipen hark, gainera, indartsu egin ninduen
|
ni
, eta ahul egin zituen gainerako arerioak: anker eta zorrotz sentitu nintzen, eta halaxe ikusi ninduten haiek.
|
|
|
anker eta zorrotz sentitu nintzen, eta halaxe ikusi ninduten haiek.
|
Ni
haiek bezain mertzenario izan nintekeen, edo gehiago. Eta, egiaz, hain harri eta zur gelditu ziren horrenbeste errai eta horrenbeste odol ikusirik, non hilarenganako oinazezko edo elkartasunezko edota maitasunezko keinurik egiteko kemenik gabe gelditu baitziren, edo nireganako gorrotozkorik nahiz gaitzespenekorik gabe.
|
|
|
Ni haiek bezain mertzenario izan nintekeen, edo gehiago. Eta, egiaz, hain harri eta zur gelditu ziren horrenbeste errai eta horrenbeste odol ikusirik, non hilarenganako oinazezko edo elkartasunezko edota maitasunezko keinurik egiteko kemenik gabe gelditu baitziren, edo
|
nireganako
gorrotozkorik nahiz gaitzespenekorik gabe. Menderatuta neuzkan; ez zitzaidan, ordea, oraindik garaipenik ospatzea komeni.
|
|
|
Psikiatrak lotura estua ikusten du.
|
Nik
, dena dela, honetaraz gero ez dut interes berezirik argitzeko doktorearen tesia zuzena ala okerra den. Eta interesik ez dut, honezkero ez delako arazo, plazer iturri baino.
|
|
|
Uretan ezin, eta gazte gaztetatik izan omen nuen igeri egiteko afizioa, jaidura. Urak, baina, ezin pairatuzko izua sortzen zuen
|
nigan
. Amesgaiztoa zen niretzat ura, munstro oro irenslea.
|
|
|
Urak, baina, ezin pairatuzko izua sortzen zuen nigan. Amesgaiztoa zen
|
niretzat
ura, munstro oro irenslea. Baina igeriketarako neukan joera ez zen ahulagoa.
|
|
|
Arazo larri bat zeukaten beren semetxoarekin, egoera guztiz ezohiko bat.
|
Nik
, baina, inozentziaren xalotasunez, ez nuen inon kontraesanik ikusten. Niretzat arazo bakarra ura zen.
|
|
|
Nik, baina, inozentziaren xalotasunez, ez nuen inon kontraesanik ikusten.
|
Niretzat
arazo bakarra ura zen. Ura kantitate handitan, esan nahi dut.
|
|
|
Ikasketa prozesua, jakina, luzea izan zen. Lehen lehenik,
|
nire
gelako ohean, zazpi urte nituelarik, egunero egunero, ordubetez, teknika ongi antzera ikasi artean. Crawla.
|
|
|
Neure buruarekiko konfiantza sendotu ahala, konplexuak ere astinduz. ...raltasun osoz igeri eginez, plazan, abenidetan, hipermerkatuan; noiz crawlez, noiz biz  karrez edo bularrez; beti gizalegez eta inor hartxintxarrez edo lauza txikiz edo belar izpiz zipriztindu gabe; umeen aurrean, buruz behera inoiz jauzirik egin gabe; Udalak (baina ez soilik Udalak) eman zizkidan aginduak (xelebreak gehitzekotan ibili naiz, baina eutsi diot tentaldiari) estu estu betez; alegia,
|
nire
garraiomodu ez ezik bizimodu ere bilakatu dena ahalik eta erarik arruntenean aurrera eramanez, inon enbarazurik edo ezustekorik sortu gabe, eskatzen zaizkidan erakustaldiei gogotsu erantzunez, baina muga jakin ba  tzuk sekula gainditu gabe; beti oharkabean eta isilik.
|
|
|
Gaua genuen konplize, udaz  kena begirale.
|
Nik
zigarro bat piztu nuen goizaldera, eta pentsakor gelditu nintzen sabaira begira. Itsas lamia lokartu berria zen.
|
|
|
Bakarrik gelditu ginen orduan semea eta biok gizaseme adintsuarekin. Geldi geldirik zegoen, ez zion
|
nire
mutikoari irribarre jostalaririk egiten, ez zen kexatzen nire mutikoaren zalapartarekin. Denbora luzea zeraman jarrera hieratiko, barne bildu hartan.
|
|
|
Bakarrik gelditu ginen orduan semea eta biok gizaseme adintsuarekin. Geldi geldirik zegoen, ez zion nire mutikoari irribarre jostalaririk egiten, ez zen kexatzen
|
nire
mutikoaren zalapartarekin. Denbora luzea zeraman jarrera hieratiko, barne bildu hartan.
|
|
|
|
Nik
: Arratsalde on, jauna.
|
|
|
|
Nik
: Kanpotarra, orduan.
|
|
|
Parte zaharrekoa, endemas. Baina futbolak,
|
niri
, bost axola.
|
|
|
|
Nik
: Denbora pasa, orduan.
|
|
|
Denbora pasa, orduan.
|
Ni
ere bai, egia esan. Eta, izan ere, baloia?
|
|
|
|
Nik
: (Harriturik) Baina, hori posible ote da?
|
|
|
|
Nik
: (Zelaira begira) Eta, eta nola sartzen dira golak?
|
|
|
Oi, jauna.
|
Ni
ez naiz futbol kontuetan adituegia. Baina beste horiek badakite.
|
|
|
|
Nik
: Inporta ez bazaizu, zurekin batera ikusi nahi nuke partidua.
|
|
|
Nahi duzun moduan, lagun. Baina
|
nik
, agian, alde egin beharra izango dut.
|
|
|
|
Nik
: Nora?
|
|
|
|
Nik
: Eta ziur al zaude hona etorriko dela?
|
|
|
|
Nik
: Nor zaitut?
|
|
|
(Harriturik) Ez al dakizu?
|
Ni
Onuzki nauzu, azpildu gabeko bihotzaren jabea.
|
|
|
|
Nik
: (Hura besarkatuz) Etzazu esan!
|
|
|
Onuzki! Ai,
|
nik
ahal banezaik, nik ahal (eztiago loak har basoan ilargiak baino) ene oihu hau sar bihotz hileraino!
|
|
|
Onuzki! Ai, nik ahal banezaik,
|
nik
ahal (eztiago loak har basoan ilargiak baino) ene oihu hau sar bihotz hileraino!
|
|
|
|
Nik
: Kafetxo bat sikiera onartuko bazenit.
|
|
|
|
Nik
: Hori egina zagok, Onuzki.
|
|
|
Zergatik esaten zuen orduan berdeak ikusten zitzaizkiola begiak? Arrazoi asko leudeke itaun horri taxuzko erantzun bat emateko, baina nork berak aurki beza gustukuen lukeena,
|
nik
ez dut-eta sekretu hori argituko. Gehiago interesatzen zait zeruaren amildegia; izan ere, norentzat da zerua amildegi bat, paraxutista batentzat ez bada?
|
|
|
Baina utz ditzadan burubide hauek; Will Langekin ari nintzen. Eta zer esan dezaket
|
nik
, bada, William Langez, neuk gizon hura sekula ikusi ez banuen. Ezer handirik ez.
|
|
|
|
nire
begietatik
|
|
|
Poeta handi bati irakurri berria nion esaldia behin eta berriz errepikatuz nindoan, stadiumera iritsi nintzenean. Kanpoaldetik entzuten ziren orroek (eta atea zabalik egon izanak) sarrerazi ninduten; estreinako aldiz sartu ere, egia esa  tera, ezen
|
ni
ez bainaiz sekula aparteko kirolzalea izan. Beraz, kuriositate hutsez sartu nintzela adieraz dezaket, ez berariazko zer batez.
|
|
|
Alarma urrunen batek jo zuen orduan, militarretik edo desegokitik zerbait bazuena, ez dakit ongi; begiak ireki nituen, ezbaikor, segur aski garunetatik azaleratzen zitzaidan izerdiaz blai, eta ikusi nuen, begiratu erdi hauskara erdi urdin batez, esku odolez beteetatik erori zitzaidan liburua, eta poztu ere egin nintzela egia da. Baina ez zuen luze iraun poz hark;
|
nire
solaskidea agure ile urdindu bat, sorbalda erorixe eta begiratu aratz garbikoa hilotz zen zoru grisean bi ilara harantzago. Hilotz zen, eta idorki zegien irribarre.
|
|
|
Ikuskizun hura aipatu nion orduantxe, eta isiltzeko agindu zidan hark, ezker besoa falta zuela, eta ezintasun hark zeharo mingosten ziola aldartea.
|
Nik
, gauzen alderdi ona ez ezik komikoa besterik ikusten ez dakien honek, galdetu nion, irrimirri apur batez baina betiere errespetuz, ea zein aldartez ari zitzaidan, kosmikoaz ala beste batez, probintziar idazle gaixo bat besterik ez nintzela eta azal ziezadala arren astiroago puntu hura. Ubel eta triste jarri zen, eta ilean artesia egiten hasi zen abilezia txalogarriz.
|
|
|
Agureak, noski, ez zion
|
nire
galderari erantzun. Barrearen eta ordokiaren ondoren, adiskide egin ginen.
|
|
|
Barrearen eta ordokiaren ondoren, adiskide egin ginen. Trena bortizki binbilikatzen zen, musker neurriz kanpoko edo hautsi bat bailitzan, eta agureak zeinak, ahalkez edo
|
nik
asmatu ezin izan nuen beste ezein gizabide zela medio, bere izena sekula ez baitzidan adierazi horzdurari eutsi behar izan zion bizpahiru alditan, oso denbora epe laburrean. Egoera hura desatsegina izanik ere, lagun egin ginen.
|
|
|
Binbilinketa apur bat baretu zen; ez, ordea, sargoria, eta agurea sortasun astun batek jo zuen. Bere irribarrearekin lokartu zen, eta bere esku handiarekin eta bere galtz orbaingabeekin, eta
|
nik
Cioranen liburua atera nuen atzera sakeletik, higuin apur batez eta esku likatsuz.
|
|
|
Mutikoak esan zion neskatoari jaits zedila bere begietatik. Gizagaixoa, pentsatu nuen
|
nire
kabutan, hori esaten duenak oinaze esanezinetarako prestatu behar du bere burua. Baina neskatoa isilik gelditu zen.
|
|
|
(ez dakit nola azaldu, gauzak adimenarentzat azkarregi gertatzen dira beti), tira, gauza da xabalina zelaira erori arteraino (ez besteak bezain urrun, bai besteak baino azkarrago eta parabolikoago) ez ginela jabetu, zera, inor ez zela jabetu (jaurtitzaileak jauzi txikiak egiten baitzituen artean, edo besoak gora eta behera altxatzen) jaurtitzaileak burua galdu zuenaz, edo, zuzenago esateko, xabalinak burua erauzi zionaz; hain garbi, hain zorrozki erauzi ere, non propio egin zuela pentsa  tzeko bide eman baitzien adituei nola forentseei; alegia, ez zela istripu bat izan, ongi eta luzaroan saiaturiko jaurtiketa bat baizik.
|
Nik
, nolanahi ere, ez nuen ikusleen asaldura edo izualdi edo erruki berantiar harekin bat egin; ez. Nik, ezjakintasunez ez ezik borondate on guztiarekin, txalo egin nion jaurti  tzaile burugabetuari, zinez uste baitut horixe espero zuela hark gugandik:
|
|
|
Nik, nolanahi ere, ez nuen ikusleen asaldura edo izualdi edo erruki berantiar harekin bat egin; ez.
|
Nik
, ezjakintasunez ez ezik borondate on guztiarekin, txalo egin nion jaurti  tzaile burugabetuari, zinez uste baitut horixe espero zuela hark gugandik: loriazko azken segundo ahaztezin batzuk, betikotasuneranz  ko bidaia betiere ezezagunean lagungarri izango zituenak.
|
|
|
Laborrizko garrasiak
|
nire gibelean
|
|
|
Eta orduan:
|
ni
nauk. Su puta madre.
|