|
2000
|
|
|
|
euskera
garbiyan,
|
|
|
" Batasuna beharrezkoa dugu. Bereizkuntzak gaixorik daukate
|
euskera
. Ebaki, iriki, ikusi, miatu, kendu, garbitu eta berriro josi" egin behar omen zitzaion.
|
|
|
Bere kezketan gaurkoa; ta bere tajukeran bertsolaritzaren eta kopla zaarren erabiltzaille trebea. Arnasi berriak
|
euskera
antziñatiarentzat. Erriaren aotik mintzo zaiguna:
|
|
|
Euskaraz ez dakien nazionalista askok askotan kalte egiten dio euskal kulturari. Kuriosoa da ikustea nola, zuk liburu bat erdaraz argitaratu, eta Euskal Herriko jendeak esaten dizun," hombre, no sabia que escribieseis estas cosas en
|
euskera
".
|
|
|
Idazle gazte (23 urte) apalaren oharrok gora-behera, funtsean literatur zereginaren arloan jarduterakoan anbiziotsu agertzen da. Narrazioak liburuaren" post scriptum" ean aitortzen duenez,
|
euskera
adierazkorrago eta literaturarako gaiago egitea da bere benetako lehia. Jarrera honek nahiz literatura egiteko ideal perfekzionista eta zorrotz horrek, Lauaxetaren lehen liburuko beste" post scriptum" ospetsu hura," Uarra" izeneko idatzi laburra oroitarazten du.
|
|
|
Baina oso era nabarian, hitzak moztuz... Bigarren arrebak hiriburuan bizi delako, Donostian edo Bilbon, erdera erabat txartoa dauka, erdera eta
|
euskera
nahastuz." (Deia VIII)
|
|
|
Uste hori nuen nire irakurketen arabera, eta horren lekukotasuna agertzen digu Jimeno Juríok ere bere Navarra. Historia del
|
euskera
liburuaren 54 orrialdean, bertan erabiltzen ziren hizkuntzak orokortasunean begiratuz. Beraz, ez nenbilen oker.
|
|
|
–Luis de Uranzu? Kultur Taldeak argitaratzen duen Boletín de Estudios del Bidasoa ren 17 zenbakiko. Del
|
euskera
y sus usos en la Edad Moderna, lanaren hasieran, 63 orrialdean agertzen duenagatik.
|
|
|
CONSEJO ASESOR DEL EUSKERA: Criterios básicos para la política del
|
euskera
. Vitoria Gasteiz, 1993.
|
|
|
EUSKO LEGEBILTZARRA PARLAMENTO VASCO: Ley básica de normalización del uso del
|
euskera
. Vitoria Gasteiz, 1992.
|
|
|
GÁRATE, Justo: . El anillo escolar en la proscripción del
|
euskera
–. Bol. de la Real Sociedad Vascongada de los Amigos del País, XXVIII, 1972.
|
|
|
Navarra. Historia del
|
euskera
. Tafalla, 1997.
|
|
|
LEKUONA, Manuel de: . El
|
euskera
en Navarra a finales del s. XVI?.
|
|
|
MANTEROLA, Ander: . La implantación del
|
euskera
y su papel en el desarrollo lingüistico?. Plurilingüismo y evolución cultural, pp. 127 Bilbo, 1986.
|
|
|
NÚÑEZ, Luis: Opresión y defensa del
|
euskera
. Donostia, 1977.
|
|
|
TORREALDAI, Joan Mari: El libro negro del
|
euskera
. Donostia, 1998.
|
|
|
TOVAR, Antonio: El
|
euskera
y sus parientes. Madrid, 1959.
|
|
|
Lengua internacional y lenguas nacionales. El
|
euskera
lengua de civilización. Bilbo, 1920.
|
|
|
J.M. Jimeno Jurío nafar idazleak Navarra. Historia del
|
euskera
(1997) deritzan liburuaren sarrerakoan eta lehen kapituluan Plinio, Tito Livio eta beste zenbait erromatarrek Vasconum non kokatzen zuten argi jasotzen du.
|
|
|
–Pluralismoa? aldarrikatzen dutenen alderdikoa den Bizkaiko emakume batek esan zuenez, euskara ikastea zaila omen da eta gainera ez omen da hizkuntza erabilgarria(, el
|
euskera
, es difícil de aprender y de muy poca utilidad práctica?, bere hitzetan). Ez da konturatzen edo ezin da konturatu, euskaldunok Frantzia eta Espainiaren arteko muga igarotzeaz bat, anaikiro agertzen garela euskarari esker.
|
|
|
Azken urteotan euskarak izan duen zapalkuntzaz irakurri beharrekoa da Joan Mari Torrealdairen El libro negro del
|
euskera
(1998), Ttarttalo argitaletxeak plazaratua, inork ez dezan pentsa euskararen debekuak gure asmakizun hutsak direnik, irakurleak hor aurkituko baititu anitz agiri.
|
|
|
Aipagarria da J.M. Jimeno Jurío idazlearen Navarra. Historia del
|
euskera
deritzan liburuko bigarren kapitulua, 43 orrialdeetan datorrena, non agertzen dituen anitz lekukotasun zehatz Lingua Navarrorum i buruz.
|
|
|
Nafarroako euskarari buruz ezagutzen dudan libururik hoberena, historian zehar izandako gorabeherak hain bikain eta zehatz jasotzen dituena, dagoeneko aipatu dugun Navarra. Historia del
|
euskera
(1997) baita. Edonorentzat gomendagarria, eta egungo politikariek ezagutu beharrekoa noski.
|
|
|
Justo Garate zenak eman zizkigun horren berriak bere lan batean. Ikus,. El anillo escolar en la proscripción del
|
euskera
–, Bol. de la Real Sociedad Vascongada de los Amigos del País aldizkariaren XXVIII, 1972, 174 orrialdean, liburuxka hartan zioenaren zatirik garrantzitsuenak zuzen jasoaz.
|
|
|
Nuestro ilustre escritor Nikolas Ormaetxea. Orixe?, en 1949, publicó la traducción al
|
euskera
de la Declaración Universal de Derechos Humanos en la revista Alderdi, que a la sazón se publicaba en París, y a la que le dio por título Giza eskubide guztien Aitorkizuna. Ese texto fue aprovechado por la Agrupación Cultural O Facho en una edición cuatrilingüe (gallego, castellano, catalán y vasco) publicada por la Editorial Moret de La Coruña en 1968, con motivo del vigésimo aniversario de aquella Declaración Universal, con prólogo del profesor J.A. González Casanova, catedrático de Derecho Público de la Universidad de Santiago de Compostela.
|
|
|
Más tarde, en 1984, Amnesty International hizo una nueva edición cuatrilingüe de la Declaración Universal de Derechos Humanos, con presentación de Joaquín Ruiz Giménez. Me ocupé de la traducción al
|
euskera
, valiéndome del texto de. Orixe, y otros, para ponerlo en un vascuence más popular al objeto de ofrecer un cómodo acceso a los euskaldunes.
|
|
|
Lemus au Lemoiz dezue. Ta erri txiki ontan
|
euskera
galtzen ikusten du. Ortik negarrata narda.
|
|
|
Me da pena recordar esas cosas de don Javier Laucirica (sic). Era euskaldun y amosiempre el
|
euskera
, que lo hablaba siempre que podia. Dio un decreto en que mandaba quela predicacion se debia hacer en euskera, siempre que la mayoria de los oyentes hablaranesa lengua.
|
|
|
Era euskaldun y amosiempre el euskera, que lo hablaba siempre que podia. Dio un decreto en que mandaba quela predicacion se debia hacer en
|
euskera
, siempre que la mayoria de los oyentes hablaranesa lengua. Los curas que quenan ocupar cargos, aldeanos y euskaldunes muchos de ellos, no hacian caso.
|
|
|
En el
|
euskera
, don Javier Laucirica no tuvo jamds ningun complejo y le gustabahablarlo en los cuarteles que visitaba con los euskaldunes que estaban cumpliendo elservicio militar.
|
|
|
Gandiaga, B., (1960): . El
|
euskera
en el Colegio Serafico y en la carrera?, CantabriaFranciscana. 1960, 145
|
|
|
Inchaurrondo, M., (1927): La Iglesia y el
|
euskera
, Pamplona.
|
|
|
Urrutia, A., (1923): . El
|
euskera
y la Iglesia?, in EUSKO IKASKUNTZA (1923): IIICongreso de Estudios Vascos.
|
|
|
Harik eta Euskaltzaindiak Aramaion burutu zuen lehen bileran (1971) hizkuntzaren egoera gero etaahulagoa argi mahairatu zen arte: ?[...] hemen bere, atzeraka asi jaku
|
euskera
. Arriskuaundi batean aurkitzen da?
|
|
|
P. Uribarrenek berak egiaztatzen duenez,? 7' urtetik 17' rartekoak, erdiak baino geiagok guztiz aztu dabe
|
euskera
. Beste askok aitu baino ez dabe egiten.
|
|
|
Santi Onaindiak argitaraturiko euskal poesiaren antologian haren gabon kanta bat jarri zuen eta han bertso hau irakur daiteke: " Geure
|
euskera
baño/ berba ederrago/ ez da gauza ain aundi/ zelebratuko". Milla euskal olerki eder, Itxaropena Arg., Zarautz, 1954, 676 or. Unamunoren euskararen beste erakusgai bat, halaber," Agur arbola bedeinkatube" artikuluan dugu, 1888.ean Eus kal Erria aldizkarian argitaratua, 299 or.
|
|
|
IRIBAR, Xabier Energi baliabideak. Itsas errekurtsuak. 5 zk. (1978), 31 Literatur
|
euskera
batasun baten aldera. 31/ 32 zk. (1968), 58 Ttipi ttapa. 69 zk. (1992), 103" Aita gurea" auzia. 4 zk. (1957), 70 Nuen, zuen, duen, duela, dagoen, dagoela... YAKINen geigarri I, 3 (1960), 4 Kepa Etxeberria-ri Euskal Unibertsitateaz. 4 zk. (1977), 109 Bertsolaritza gaur eta bihar. 14/ 15 zk. (1980), 38 Euskal Kanta Berriari hurbilketa kritikoa. 4 zk. (1977), 29 (Itz.:
|
|
|
OIARTZABAL, Alejandro Liturjia berria ta
|
euskera
. 16 zk. (1964), 16 Gizonari dagokion edukazioa. 16 zk. (1964), 82 Carranza gotzaiburuaren auzia. 17 zk. (1964), 74 Gotzaia kristau erritik urrun? 18 zk. (1965), 11 Euskal gaztedia tunel illun batean. 33 zk. (1968), 44
|
|
|
SALABERRI, Patxi Jimeno Jurioren" Navarra. Historia del
|
euskera
" liburuaz. 102 zk. (1997), 137
|
|
|
OIARTZABAL, Alejandro Liturjia berria ta
|
euskera
. 16 zk. (1964), 16
|
|
|
IRAZABALBEITIA, Inaki Euskara eta Euskaltzaindia versus 2000. 114 zk. (1999), 183 Literatur
|
euskera
batasun baten aldera. 31/ 32 zk. (1968), 58
|
|
|
SALABERRI, Patxi Jimeno Jurioren" Navarra. Historia del
|
euskera
" liburuaz. 102 zk. (1997), 137" Orixe" ren poemari buruz. Labayen Jaunari karta idikia. 21 zk. (1966), 65 Sail honen asmoa. 1 zk. (1977), 123 Askoren artean:
|
|
2001
|
|
|
Noiz eman diote bere semeek oinbeste esker gure erriaren izkuntzari? Jakitekoa izango litzateke, zenbat ordu sartu behar izan dituzten
|
euskera
bateratzeari lanari su ta gar ekin ziotenek. Jakitekoa...
|
|
|
Gauza da Madrilen aldarrikatu dutela" iA por ellos!" famatu hori eta egungo nahaste borrasteaz aprobetxatuz pakete berean sartzen dutela terrorismoa, ETA,
|
euskera
eta ikastolak, euskal kultura, hezkuntza, elkarrizketa hitza aipatzen dutenak, elkarrizketa nahi dutenak, beraiek bezala pentsatzen ez dutenak... eta denak balio duela botoak biltzen jarraitzeko eta jendea manipulatzen segitzeko. Niretzat politika beti izan da kinielak egitearen moduko zerbait, alegia, ez dela inoiz nik nahi dudana gertatzen horregatik batzuek lehendakariaren dimisioa eskatzen duten bezalaxe neuk Aznarren dimisioa eskatzen dut, eta gaur bertan!
|
|
|
Ez zen" Etsaiak" hura euskararen gaiari buruz argitaratzen zuen lehen lana aspalditik ia astero bazuen horrelakorik eta norbait kontu eske etor zekiokeelakoan edo, honela ekiten zion bere jardunari: " Norbaitek esan dezake, agian, berriz ere
|
euskera
arloaren ingurua aztertzen ari garela eta hobe litzatekeala proletargoaz hitz egitea. Proletargoaz hitz egiteko garaia ere etorriko ahal zait.
|
|
|
Adibide baten premia ikusiz, hauxe eskaintzen zuen: " Eibar honetatixe radio bat edo beste egin nahiz jarri, 25en bat kilometrora
|
euskera
hiltzen zaikula esan nezake, hau da, Gasteiz alderuntz radio bat joko banu, Eskoriatzan bukatuko litzateke gure mintzairaren bizia", hori baitzen, haren iritziz," euskeraren muga. Eta nola daukagu Eskoriatzan euskera?
|
|
|
" Eibar honetatixe radio bat edo beste egin nahiz jarri, 25en bat kilometrora euskera hiltzen zaikula esan nezake, hau da, Gasteiz alderuntz radio bat joko banu, Eskoriatzan bukatuko litzateke gure mintzairaren bizia", hori baitzen, haren iritziz," euskeraren muga. Eta nola daukagu Eskoriatzan
|
euskera
–Beste zenbait herritan bezala jende helduek bakarrik hitz egiten dutela, baina ia ume denak erderaz.
|
|
|
Apaizek, bere aburuz, mezatan" euskerari lehentasun edo preferentzia" eman zioketen. Eta ikastolari lagundu," eskola aldetik preparatuak direlako, bestalde herriaren aurrean zerbait errepresentatibidade edo ordezgaritza dutelako, edo, nola-nahi dela ere, horretarako kontzientziatuak baldin badira, egokien litzatekeen horiexek izan behar dute
|
euskera
aldaz goran eta zuzper aldi batetan jarri behar dutenek: giroa sortuaz, ikastola indartuaz, gurasoak kontzientziatuaz, Gipuzkoan den Ikastola Elkarteari ere eskaria eginaz, noski, hitzaldi edo nolabaiteko laguntza lor dezaten hiri horretakoek".
|
|
|
Orokorra zen Imanol Laspiurrek eginiko azken eskaera: " Ez dadukagu
|
euskera
geure ahulkeriazko jokabide merke bategatik bazterreratua hiltzen uzteko ez eskubiderik ez eta arrazoirik. (...) Zerbait egin dezakezutenok bil zaitezte, eta bai ikastolei, bai euskal giro oso bati benetako indarra eman hizaiozue, hori baita euskeraren aldetik Euskal Herriak eskatzen daukuna eta baita geroko gizaldiek.
|
|
|
Aldez egia zitekeen, aldez gezur. Azpeitiako
|
euskera
ondo ezagutzen baitzuen, eta hori bederen ikasi beharrik ez zuen. Azpeitiako fonetismoak eta lokalismoak zuzentzea ez bide bitzaion gustatzen Joxeri.
|
|
|
«Ziurtasun bakarra daukat, eta bera aski da luze joango den zerahau idatz dezadan: zuekin bizi den emakumeari mama deitzen badiozue, nirekikooroitzapena lapurtu dizuetelako da, eta horrekin batera, zuen ume garaia eta, agian,
|
euskera
bera».
|
|
|
Sotillo, M. (1995): . Escribir en
|
euskera
ya no te libra de ser mal considerado porsectores abertzales?, El Diario Vasco, 95, 56 (Elkarrizketa).
|
|
|
Bi idazlanok pozarren irakurri ditugu. Erderazkoen iritzia emateko nor ezkera,
|
euskera
iraunerazteko, edertzeko ta zabaltzeko bidea erdera danik ezpaiteritzagu, bestalde".
|
|
|
euskaldun eta euskaltzale izatea ez da aski. Baina gogodunek gauza bat bederen eska diezaiokete"
|
euskera
lantzen" ari diren gogogabeei: bakea.
|
|
|
Euskerak etxekotu gaitzake oraindik senide guztiok:
|
euskera
gabetzeak arroztu". " Larre larreenean billa zazute baserritarrik basatiena.
|
|
|
" Larre larreenean billa zazute baserritarrik basatiena. Yar zazute
|
euskera
garbian ari dan zaldun apañenaren aurrean... ezetz arroztzat jo".
|
|
|
Bukatu baino lehen, oraintsuko elkarrizketa kontatu nahi nuke, esan zenaz gainera kolkoan gorde nituenak ere azaltzen ditudalarik. Egin nuen, bada, hitzalditxo bat" La unificación del
|
euskera
" edo zeritzana. Elkarriz  ketan, eta euskaraz, norbaitek galdatu zidan ea zergatik esaten nuen,  horren ordez, batasuna.
|
|
|
Zortzi idazlanetatik bi soilik euskeraz, Altube ta Lekuona euskaltzain iakintsuenak, alegia. Dirudinez, zenbaiten iritzian,
|
euskera
zaitzeko biderik  ederrena erderaz idaztea bide da. Nik, beintzat, eztut haien begietatik argia ikusten, ala bearrik".
|
|
|
|
euskera
|
|
|
|
euskera
|
|
|
" Eta or dago guztiz arritzen nauen koxka! Orain  bost sei urte, ogei bat jaun ospetsu [sic] artetik, bat bakarrik ere kontuan ez erortzea, il edo biziko estualdi ontan, alegia,
|
euskera
bateratzea zala gaitzaren kontrako erremerio santua!... Iritziak, noiz nolakoak izaten dira ta, Â litekena da, gaur euskera bateratua aldezkatzen duen jaun jakintsuak [sic] arrazoi izatea.
|
|
|
Orain  bost sei urte, ogei bat jaun ospetsu [sic] artetik, bat bakarrik ere kontuan ez erortzea, il edo biziko estualdi ontan, alegia, euskera bateratzea zala gaitzaren kontrako erremerio santua!... Iritziak, noiz nolakoak izaten dira ta,  litekena da, gaur
|
euskera
bateratua aldezkatzen duen jaun jakintsuak [sic] arrazoi izatea. Baiñan baserrian jaio, azi eta ezitako ez-jakin bat naizen aldetik, ori beia baiño leenago uztarria ekartzea dala uste det... Nola nai dala ere, jaun oietako batzuen muiñean zer darabillen jakitea guztiz onurakorra izango litzakeala deritzat, bai euskera eta Euskalerri osoarentzat.
|
|
|
Iritziak, noiz nolakoak izaten dira ta,  litekena da, gaur euskera bateratua aldezkatzen duen jaun jakintsuak [sic] arrazoi izatea. Baiñan baserrian jaio, azi eta ezitako ez-jakin bat naizen aldetik, ori beia baiño leenago uztarria ekartzea dala uste det... Nola nai dala ere, jaun oietako batzuen muiñean zer darabillen jakitea guztiz onurakorra izango litzakeala deritzat, bai
|
euskera
eta Euskalerri osoarentzat. Misterio batzuek larru gorrian jartzea ere litzakeala uste det".
|
|
|
9 Ohar bedi irakurlea, liburu honetan zehar, gaur egungo euskara batuan ezarria dagoelako, euskara hitza agertzen bada ere, jatorrizko testuan (1970ekoan) artean
|
euskera
idatzi zuela Mitxelenak. Kasu honetan bakarrik, eta intentzio garbiz idatzi zuen euskaraz eta letra etzanez.
|
|
|
" Gaurko lau poeta" titulupean argitara ziren Eganen 1960, 113 s.s.: " Euskaltzale asko kexatzen dira eztela gure Euskalerrian liburu gehiegi argitaratzen, eta hala gure
|
euskera
geroago eta gehiago galtzen dela... Arrazoia daukate, baina erdi banako arrazoia, pentsa litekeen arrazoirik desarrazoiena.
|
|
|
|
euskera
|
|
|
Ikur horien azpian zetzana," iberiko" izenaren estalkipean, ez zela, Schuchardt-en argudioen arabera, hizkuntza bat eta bakoitza; bi zirela hauek, guttieneko kontuan. Eta biok, gainera, bata bestearen" ez aide ez bernaje" zirela, Â" erdararekin
|
euskera
" bezala, Kardaberazen iritziz.
|
|
|
The ancient languages of Spain and Portugal (New York, Vanni, 1961). El
|
euskera
y sus parientes, Patxi Etxebarriak zaindua, itzuri egin zait; baita ere, noraezean, idatzi dituen hainbat artikulu, Euskeran bertan esaterako, oraindik ere irakurgarri direnak eta ez beti irakurriak.
|
|
|
Del nacionalismo ‘cientfico’ al terrorismo ‘liberador’" (El Mundo, 2000.12.26); eta idazten ari naizen unean atera dena, Jose Luis Barbenarena: " La manipulacion del
|
euskera
" (El Pas, 2001.03.18). Bistan da erreportaje guztiek ez dutela berdin balio, baina badute elementu pare bat amankomunean:
|
|
|
Enriqueta Benitok ezin garbiago esan zuen (1999.12.10): " El
|
euskera
no es un elemento de integracion. El euskera es un elemento de confrontacion y de division".
|
|
|
" El euskera no es un elemento de integracion. El
|
euskera
es un elemento de confrontacion y de division". Eta ez da politikarien kontua bakarrik.
|
|
|
Guztien artean deskribatzen da euskararenunibe rtsoa: manipulaci6n politica del
|
euskera
compliciEz da unibertso edo ingurune oso erakargarria, ezta?
|
|
|
Mikel Azurmendik, hurrengo urtean, nire El libro ne gro del
|
euskera
eta ETAren agiria lotzen ditu. Hori aparte, berak ere izendatzen ditu euskararen etsaiak.
|
|
2002
|
|
|
Egun gogorrak bainan argiak ere datozkio gure izkerari. Ez izan hontaz kezkarik; gure artean zentzua garaitzen baldin bada (eta garaituko da)
|
euskera
ere garaituko da, indartuko da, gure herri izatearen tresna indartsu bihurtuko da. Nahizta ez izan orain gure esku, guziok dakizkigun zenbait baldintza.
|
|
|
Nork daki, zer ikusteko eta zer ikasteko gauden oraindik. Ezagutzen ote dugu gure
|
euskera
hizkuntza bezala. Ez ote gabiltza indoeuropear hizkuntzen arauz eta izariz euskera neurtu edo mugatu nahiz?
|
|
|
Ezagutzen ote dugu gure euskera hizkuntza bezala? Ez ote gabiltza indoeuropear hizkuntzen arauz eta izariz
|
euskera
neurtu edo mugatu nahiz. Azaleko gramatikariekin hizkeraren oiñarriak lañotzen?
|
|
|
Corella, Cintruenigo eta Castejonen euskara irakasten jarduna da, tartean gaur bere emaztea denari. «El
|
euskera
en la Ribera de Navarra» plazaratu du berrikitan, Pamielaren eskutik. Bulego lanetan ari da Irunen eta Hondarribian bizi da «lanak ekarrita» azken urteotan, bere enpresako langile batzordeko kide ere badelarik.
|
|
|
Euskerazaintza, 1978an Euskaltzaindiak deituta Arantzazun egin zen euskararen inguruko Batzarraren ondoren sortua dugu. " Hamar urte ziren
|
euskera
batua sortuta zegoela. Eta nik beti euskera batu hori alboratu egiten nuen, ez ikasi eta ez ikusi, ez nuelako ontzat hartzen, arrazoi batzuengatik, euskera batu bat egitea bera ere", adierazten zigun Euskerazaintzako buru den Olazar' tar Martinek.
|
|
|
" Hamar urte ziren euskera batua sortuta zegoela. Eta nik beti
|
euskera
batu hori alboratu egiten nuen, ez ikasi eta ez ikusi, ez nuelako ontzat hartzen, arrazoi batzuengatik, euskera batu bat egitea bera ere", adierazten zigun Euskerazaintzako buru den Olazar' tar Martinek.
|
|
|
" Hamar urte ziren euskera batua sortuta zegoela. Eta nik beti euskera batu hori alboratu egiten nuen, ez ikasi eta ez ikusi, ez nuelako ontzat hartzen, arrazoi batzuengatik,
|
euskera
batu bat egitea bera ere", adierazten zigun Euskerazaintzako buru den Olazar' tar Martinek.
|
|
|
1 ik. Mujika Iraola, I., 1991," Ipuingintzaz", Hegats 5, 1991ko abendua, 17; Aldekoa, I., 1993," Mapak eta istorioak" in Aldekoa, I., 1993, Euskal Ipuinen antologia bat, Alberdania, Irun, 7; Aldekoa, I., 2000," El cuento en
|
euskera
", Bitarte 21, 111; Mendiguren Elizegi, X., 1997," Aniztasuna eta Kalitatea" in Torrealdai, J. M., 1997, Euskal Kultura Gaur, Jakin, Arantzazu, 330
|
|
|
" Kistar oitura onak txutik iraun dezaten, eta urruti auetan bizi geranok emengo lanak pozik egin ditzagun, gure
|
euskera
maiteari eutsi zayozute!"
|
|
|
Irurok euskalzale be, baiña ostera, neurri ezbardiñetan. Lenengoa zaarregi egin barik il zan, baiña
|
euskera
ao miñetan eta bere luma zorrotzean erabillela; bigarrena asi bai egin zan asi, joranez atan be, baiña beste arlo batzukaitik utzi egin eban euskerea bertan beera, geienbat. Azkue gurea, Jaungoikoak emondako urte luzeetan egundo etenik egin baga langille ta euskera maite sutsu agertu izan zan beti.
|
|
|
Lenengoa zaarregi egin barik il zan, baiña euskera ao miñetan eta bere luma zorrotzean erabillela; bigarrena asi bai egin zan asi, joranez atan be, baiña beste arlo batzukaitik utzi egin eban euskerea bertan beera, geienbat. Azkue gurea, Jaungoikoak emondako urte luzeetan egundo etenik egin baga langille ta
|
euskera
maite sutsu agertu izan zan beti.
|
|
|
" Unibersalidaderako ez det uste euskerak txikiago egiten gaituanik, baizik Europarago sentitu bear giñake, kontra jarri zaigun sasi muga bat gorabera. Ez da alperrik
|
euskera
, Europan izkuntzarik zarrenetakoa".
|
|
|
Alan bere, beste berbetak ikasiak ta bearreko yaku ikastea gurea
|
euskera
makaldu, auldu eta apurka bazterrean izteko arriskurantz goazala esango neuke.
|
|
|
" Lizardi" eskas izan da gure artean. Eta" Lizardi" gurea, txit maitagarria bera, erderaren gogortasunpean ibili izan zan betiro,
|
euskera
egosgogorra sarri askotan eskeiñiaz guri. Bere bikaintasun eta bakantasun jatorrak gorabehera.
|
|
|
Goizeko zazpiretatik zortzirak arte, euskal esanaldi banakak izaten dira,", Bizkaia" atalean. Umore ona ta baikorra agertzen dabe... baiña, mutillak, zelako
|
euskera
modua! Orrelakoari eibartarrak euskal gaiztoa edo orrelako zeozer erizten deutse.
|
|
|
Euskaldun jaio izan ez arren, don Santosek
|
euskera
ikasi eban; eta azken urte oneitan, euskaldunen illetetan errosario santua euskeraz errezau oi eban.
|
|
|
Ai, baiña, intelektualen zolitasun bakan eta parebagea:
|
euskera
umetatik ez dakiana, jatorrena!
|
|
|
ardura deutsa euskereak aldra orri! Sarri askotan illun samarra ta astuna baldin bada,
|
euskera
kontu onetan egosgogorra da, nunbait, liburu ori.
|
|
|
Or, Arrasaten bere gain artu zituan zeregin nekatsu eta lardaspean, ez eban betarik eta aukera siñisgarririk izan,
|
euskera
lantzen jarduteko, iñoiz orren eragiñaz gogotsu ekin eutsan arren.
|
|
|
Besteak... ez dauka zuribiderik; arinkeria trauskila da: " y aquel curita que no sabía
|
euskera
, llegó a ser..." eta abar.
|
|
|
" Grankanton arrantsaleak" hogetalau urte izanik idatzi ebanak, euskeraz ez jakin... Hamalau urterarte ama euskaldun hutsa zanagaz bizi, orduko Lekeition bizi, eta urtero urtero, 87 bete arteko guztian udan bere jaioterrian asteak aste emoten zituan don Resuk, ez eban
|
euskera
ahaztuteko aukerarik izan... ez astirik... ez gogorik.
|
|
|
Gure aldundikoek esku ona izan eben harako jokaldian. Geroak argi ta garbi esan deusku Azkuek
|
euskera
jakin ebala eten barik. Eta... etenak egin zituala besteoi irakasten.
|
|
|
Euskalerrian 2.784.320 biztanle ziran. Honeetarik
|
euskera
ekienak ez jakin erabilten dabeenak 623.301 lagun. Beraz, %22, 7 Ehuneko 23 eskas.
|
|
|
Orain 100 urte, gure herri honen barruan,
|
euskera
ekienak %54 ei ziran. Orain, lehen esan dogunez, %23 murrituz.
|
|
|
HAMAIKATIK LAU euskaldun galtzen badira, zelako anemiak ez dau joko
|
euskera
osoa. Barriro, labur:
|
|
|
" Askotan leporatu jako Jean Barbierri ahozko iturritik hartutako ura liburuetara ixurtzerakoan eskua gehiegi sartzea, material horri itxura literarioa emon gurean, euskal kutsurik sartzea, material horri itxura literarioa emon gurean, euskal kutsurik ez dauken berbak eta egiturak kentzeko. Gure testu honetan
|
euskera
ulerterreza darabil, herri ipuinek berezkoa daben joskera errez eta aberatsagaz, esaldi laburrak gehienetan eta hiztegi ezaguna, batez be, euskalki hori erabilten dan lekuetan. Hizkera arina, bizia dala esango geunke, ohizkoa azken batean" (54 orr.).
|
|
|
Hau da, adibidez, Iñigo Agirre jeltzale eta Deustuko Unibertsitateko irakaslearen iritzia: «Sinanimo de postergar a nadie, ni de acusar a ninguna instancia, hay que constatar que la reivindicacioneducativa vasca se ha polarizado, creo que en exceso, en tomo al
|
euskera
y los contenidos especfficosvascos en el area especffica apenas han sido tocados. (...) Hay que formar hombres integrados, HOMBRES antes que nada, no rebeldes, ni inadaptados, sea cual sea la lengua que hablen».
|