|
2002
|
|
|
Goizeko zazpiretatik zortzirak arte, euskal esanaldi banakak izaten dira,", Bizkaia" atalean. Umore ona ta baikorra agertzen dabe... baiña, mutillak, zelako
|
euskera
modua! Orrelakoari eibartarrak euskal gaiztoa edo orrelako zeozer erizten deutse.
|
|
|
Euskara bezalako flexio handiko hizkuntzetan, tratamendu morfologikoa eta lematizazioa funtsezkoak dira tresna linguistikoak egin nahi direnean. Horrela, hainbat hizkuntzatan egiaztapen ortografikoa hitz zerrendetan oinarrituta egiten den arren,
|
euskaraz
modu horretan egitea (ia) ezinezkoa da, lema batetik sor daitekeen forma kopurua izugarri handia baita.
|
|
|
Ama hilez gero sortua. Baina zu bezalako
|
euskara
modu baten seme, umezurtz izanagatik ere, ezin dateke gaizki. Zeren ondotik ere, zure prestutasuna, ohorea eta fama ona, baliatuko baitzaizu.
|
|
2003
|
|
|
Beraz, hirurogei urte nahikoa izan ziren herri askotan euskara guztiz desagertzeko. Eta gainera, XX. mendetik atera gabe, Aezkoako
|
euskara
modu beldurgarrian ahuldu zen. Hau da, desagertu ez zen desagertu, baina euskaldun multzo txiki baten hizkuntza izatera pasatu bai.
|
|
|
Egan aldizkarian argitaratua hau ere (102). Nafarroako Barrankan kokatzen duen ipuin horretan, eskualdeko" herri ttiki" bateko
|
euskara
modua islatzen du solas guztietan. Benetako eta irudipenezko gertaera eta solasak bilbatzen ditu, nekazari giroko gizarte baten erroturik.
|
|
|
Beste elaberrietan legez, pertsonaiak euren
|
euskera
moduan mintzo dira. Txomin, obrako protagonista nagusia, Gernikako erara.
|
|
|
Zure herrian, danak mintzatzen dira
|
euskaraz
modu bakar batez, denek dute zerorrek bezela. Baina herritik urrun ezagutzen dituzun euskaldunek ez.
|
|
2004
|
|
|
Ekintzaren diskurtsoa euskara gero eta gehiago zabal dadin lan egiten dutenen diskurtsoa da. Euskaldun kontzienteenek lideratzen duten multzo honetan
|
euskaraz
modu naturalean eta kontzientzia espliziturik gabe bizi diren euskaldunak batetik, eta euskara oraindik jakin ez arren bere sustapenaren alde apostu tinkoa egin dutenak bestetik sar litezke epe motz edo ertainean.
|
|
|
Jendearekin mintzatzeko, esate baterako, ba ditugu
|
euskeraz
modu batzuk: hika, nola, zuka eta berorika.
|
|
2005
|
|
|
" Gainera, haurrei eta irakasleei zuzendutako ikastaroak eman eta cd rom bereziak atera ditugu". Orain dela lau urte, berriz,
|
euskarari
modu zehatzean heldu zioten: " Lagunarteko hizkerarekin jolasean programa jarri genuen martxan".
|
|
2006
|
|
|
Herri erakundeen egitekoa da etengabe sentsibilizazio lanean jardutea. Helburua da
|
euskara
modu sinbolikoan asumitzen duen gizartearen gehiengo zabalak, euskara hori, modu errealean asumitzea. Nagusiki modu sinbolikoan asumitzen den hizkuntza, agian, kontserba daiteke, baina nekez berma daiteke hizkuntza bizia izatea.
|
|
2007
|
|
|
Erdietsitako euskara maila ez dute egoera ezberdinetan jarduteko lortutako gaitasunaren arabera neurtzen, baizik eta urtean zehar egindako urratsen kopuruagatik. Ikas prozesua azkartzea bilatzen dute,
|
euskara
modu naturalean eta aberastasunez ikasi beharrean azterketaren ereduari jarraituz. Hori dela eta, hausnartu ere ez dute hausnartzen egindako ibilbidearen inguruan.
|
|
|
Hori ez ezik, hizkuntza horren aldeko jarrera eta atxikimendua zalantzan jartzen hasi direla aipatzen zen; izan ere, euskararen aldeko hizkuntza politikari kutsu politizatua, ideologikoa, eta erabilera partidista leporatu zaizkio. Alegia, errealitatearen hautemate eta irudikatzea gidatzen eta bideratzen dituen egitura kognitibo berria garatu da, zeinak
|
euskara
modu abstraktuan onartzen badu ere, bere aldeko neurri zehatz asko gaitzesten duen.
|
|
|
a) Gaztelaniazko promover, fomentar, estimular, impulsar eta favorecer kontzeptuek euren parekoak behar dituzte euskaraz ere. Horregatik,
|
euskaraz
modu honetara eman dira horiek: sustatu, suspertu, eragin, bultzatu eta lagundu.
|
|
|
b) Gaztelaniazko persona, individuo, ser humano eta particular ere bereizi dira euskarazko testuan. Horrenbestez,
|
euskaraz
modu honetara eman dira kontzeptu horiek, hurrenez hurren: pertsona, gizabanako, gizaki eta subjektu pribatu.
|
|
|
a) Gaztelaniazko discapacidad, minusvalía, incapacidad, invalidez, ineptitud eta disminución kontzeptuek euren parekoak behar dituzte euskaraz ere. Horregatik,
|
euskaraz
modu honetara eman dira horiek: desgaitasuna, minusbaliotasuna, ezgaitasuna, baliaezintasuna, trebetasunik eza eta urritasuna.
|
|
|
b) Gaztelaniazko equivalencia, equiparación eta asimilación ere bereizi dira euskarazko testuan. Horrenbestez,
|
euskaraz
modu honetara eman dira kontzeptu horiek hurrenez hurren: baliokidetzea, parekatzea eta berdinestea.
|
|
|
Esan bezala, hizkuntza lehen definizioaren zureko ezpala balitz, mintzairatxandakatzea besterik ez genuke egin behar, eta erdara eta
|
euskara
modu mekanikoan aldatzea izango litzateke kontua, solaskideak dituen hizkuntza gaitasunenarabera. Gauzak horrelatsu balira, euskararen inguruko adostasunak eta hizkuntzapartekatzeak ez lukete arazo larriegirik sortuko beharbada, eta hizkuntza identitateen arteko osagarritasuna ere posible izango litzateke inor inoren mendeko izangabe.
|
|
2008
|
|
|
Planteatzen duguna, hartara, ez da ETB1en eta aurki emititzen hasiko den ETB3n gaztelera lagungarri gisa sartzea, baizik eta ETB2 eta ETB4 (zein etorkizunean sor daitezkeen beste kanalak, interneten bidezko euskarriak zein irratiak) ere euskararen normalkuntzari begira jartzea, pausoz pauso. Hedabide hauek duten ikustekotasunean (irudiak, grafismoa, gainprimaketak...) oinarritu
|
euskara
modu goxoan txertatzeko, ulermen maila baxua edota ohiturarik ez duten ikus entzuleak erakargarriz. b) Digitalizazioak irekitzen dituen aukerak baliatu: kanalen kopurua handituz, euskarrien arteko sinbiosiak sortuz eta azpititulaketa eta emisio dualak erabiliz.
|
|
|
Honenbestez, merkataritzako esparru juridikoan
|
euskara
modu esanguratsuan agertzea erdietsi da, baita horren edukia eguneratzea ere; duda izpirik gabe, horrek ondorio garrantzitsuak izango ditu, gizarte eta ekonomia arloetan euskararen erabilpena modu nabarian hazi den momentu honetan, batez ere kontuan hartzen bada liburuki honetako xedapenek erro errotik osatzen dutela arlo horretako egitura juridikoa.
|
|
|
EHUko Aholab taldeak eta Robotiker Tecnalia ikerketa zentroak, berriz, ahotsaren ezagutzan eta sintesian trebatu dute. Galderei erantzuteko sistema eta Interneteko dokumentuak
|
euskarara
modu automatikoan itzultzeko gaitasuna EHUko IXA taldeari zor dizkio. Azkenik, dokumentu eleaniztunak bilatzeko abilezia Elhuyar Fundazioaren I+G taldeak egindako lanaren ondorioa da.
|
|
|
euskarazko olerki batzuk eta euskararen aldeko erdarazko leloak biltzen zituena459), dela zentzu politikoan (Sabino Aranaren aldizkariak ohi zirenez: proklama politiko oso erradikalak baina euskara arloan eduki oso testimonialak); Aitzitik
|
euskara
modu praktikoan lantzen zuen, euskararen aldeko zaletasun pintoresko, ideologiko edo literarioa gainditu eta hizkuntzarentzat normalizazio bokaziodun esparru bat irekiz kazetaritza arloan.
|
|
|
Eta, zoriontzen hasita, Joseba Barandiaran zoriondu nahi dut, ekonomiaren mundua arlo honetan ezjakinak garenoi
|
euskaraz
modu txukun, erraz eta erakargarrian hurbiltzen digulako Euskadi Irratiko albistegietan; Xabier Usabiaga eta Jose Mari Apaolaza zoriondu nahi ditut, beren kirol emankizunetan darabilten euskara eder eta biziagatik; Debagoienean Sustatu kudeatzen duen lan taldea zoriondu nahi dut eta erabili.com Azpeitiko Patronatuak kudeatzen duen webgunea, euskararen mundu zabal eta aberatsean gertatzen denaren ... Eta beste asko ere zoriondu nahiko nuke, baina ezin denak hemen aipatu.
|
|
2009
|
|
|
Lehenari eragiten ez gara hasiko, onerako ez bada. Eta Ipuinbarreka baino bilduma hoberik zein, orain berrogeta hamar urteko bizimodua eta
|
euskera
modua bera be ezagutzeko erarik izan ez daben gazte eta gaztetxuentzat. Geure hizkuntzaren eta herrijakintzaren iraungarri izango dan katea egingo bada, holako katebegi sendoak behar ditugu, askorentzat ia ahaztu antzean dagozanak.
|
|
|
Poztu nau barri hau hartzeak, ez dot ukatuko. Lehen esan dodan lez, niretzat ohore izanaz ganera, Morga nire herriko
|
euskera
modua agergarri bada, eta era berean gure bizkaiera baztertuaren bultzagarri, poz eta ohore handiago!
|
|
|
Horri esker, AnHitz gai da euskalkiak eta hitzak ahoskatzeko hainbat aldaera ezagutzeko, berak euskara batuan hitz egiten badu ere. Galderei erantzuteko sistema eta Interneteko dokumentuak
|
euskarara
modu automatikoan itzultzeko gaitasuna EHUko IXA taldeari zor dizkio. Azkenik, dokumentu eleaniztunak bilatzeko abilezia Elhuyar Fundazioaren I+G taldeak egindako lanaren ondorio da.
|
|
|
Corpus batzordearen kezka nagusia da
|
euskara
modu komunikatibo batez lantzea. Izan ere, horrek eskatzen du bi alor desberdin uztartzea:
|
|
|
|
euskara
modu berritzailean sustatzen duelako
|
|
|
Edo okerrago oraindik: izatekotan, Euskal Herri elebakarrik izatekotan alegia, erdal elebakarra izango da, onenean ere,
|
euskarak
modu agonikoan iraungo duen Euskal Herria.
|
|
|
ondo dago" de" hori euskaraz erabiltzea? Nik esango nuke ez dagoela gaizki, berak ere makina bat aldiz horrela erabili baitzuen, baina badagoela modu dotoreago eta zuzenago bat idazteko,
|
euskarazko
modu klasikoa deituko genukeena: Joan Perez Lazarragako;" ko" horrek, jakina, ez darama artikulurik.
|
|
2010
|
|
|
Leitzan, esaterako, edozein hizkuntzak lukeen egoera ohikoa da:
|
euskara
modurik espontaneoenean, naturalenean eta inolako gogoetarik gabe erabiltzen duten hiztunak. Euskaraz ari direla pentsatu gabe hala egiten duten hiztunak.
|
|
|
Leitzan
|
euskara
modu naturalean eta gogoetarik gabe egiten dutenen artean denetarik dago, gainera: haur, gazte heldu eta adineko; ezkerreko nahiz eskuineko; abertzale nahiz konstituzionalista; moderno nahiz heavy antzeko; emakumezko eta gizonezko; bertako nahiz kanpoko...
|
|
|
dibertsifikatzen ari da errepertorio hori, soildu ordez, azken mende laurdenean. Euskalkiez eta euskara batuaz gainera ez euskara batutik eta ez behialako euskalkitik edaten duen bestelako
|
euskara
modu bat ari da guztion ezpain belarrietara hedatzen, eskola munduan eta hortik kanpora. Batez ere hizkera molde informalean, eguneroko mintzajardunaren bizkarrezur barrenkoi intimoena osatzen duen horretan, ari da beste euskara modu hau zabaltzen.
|
|
|
Euskalkiez eta euskara batuaz gainera ez euskara batutik eta ez behialako euskalkitik edaten duen bestelako euskara modu bat ari da guztion ezpain belarrietara hedatzen, eskola munduan eta hortik kanpora. Batez ere hizkera molde informalean, eguneroko mintzajardunaren bizkarrezur barrenkoi intimoena osatzen duen horretan, ari da beste
|
euskara
modu hau zabaltzen. Irakasleen eta adin batetik gorako ikasleen artean, esate baterako, erregistro formalaz kanpokoetan oso maiz entzuten dira honelakoak:
|
|
|
Horregatik guztiagatik, ikerketa lan honetan aztertzen da ea neskatoek eta mutikoek garatzen duten
|
euskara
modu berezituetan eta, zehazki, ea balizko ezberdintasunak generoen artean sendoak diren KGNZren bertsio bietan (luzean zein laburrean).
|
|
|
Ez da lehen aldia PSE EEk eta PPk bat egiten dutena Eusko Legebiltzarrean administrazioaren euskalduntzearen harira. Osakidetzako lan eskaintza publikoetan
|
euskara
modu egokian baloratzeko eskatu zuten duela hainbat hilabete. UPDren babesa izan zuten orduan Eusko Legebiltzarrean gehiengoa duten bi taldeek.
|
|
|
Gaur aurkeztu nahi dizuegun egitasmo honen bitartez, ordea, hain zuzen kontrakoa lortu nahi genuke:
|
euskara
modu inboluntarioan txertatzea gure jardueran eta denok gero eta euskaldunago bilakatzen joatea... konturatu gabe!
|
|
2011
|
|
|
Euskaraz elkar agurtzekoak %35, 7 dira, eta zorion mezuak dira argi izpiak bistarazten dituen datu bakarra: %70 dira euskaraz.Zorion eta agur mezuen datuek erakusten dute nerabeek euskara formula estandarren bidez erabiltzen dutela gehienbat eta, beraz,
|
euskara
modu sinbolikoan erabiltzen dutela, komunikaziorako tresna gisa baliatu beharrean. Asier Basurto Soziolinguistika Klusterreko kidearen arabera, zaila da hori gertatzeko arrazoiak topatzea:
|
|
|
Adibide gisa jar dezakegu 1976ko 24 orduak euskaraz ekimena. Aurreneko aldiz
|
euskara
modu publiko batean entzule kopuru handi bati helarazi zitzaion. Irratiak esfera pribatuko hizkuntza bat esfera publikokoa bihurtzen du.
|
|
|
Azkenik, gazteek aitortzen dute gaztelania hobeto menperatzen dutela eta askatasun gehiagoz aritzen direla,
|
euskaraz
modu" zuzena" (bakarra) baino ez baitute ezagutzen.
|
|
|
Hauek izan behar dute eskolaren jarraipena eta eskolakoa osatzen dutenak. Kaleak edo lagunarteak, adibidez,
|
euskara
modu ez formalean erabiltzeko aukera ematen dute eta indartu beharreko esparruak izango dira hizkuntzaren normalizazioa lortu nahi bada.
|
|
|
Irakasle horiek beren euskalduntze alfabetatzearen bidez, euren buruak prestatu zituzten eskolak euskaraz emateko. Horixe gertatu zen Zientzia Fakultatean, aurreko atalean ikusi dugunez, eta lehen irakasgaiak
|
euskaraz
modu ofizial batean eman zituzten 1979/ 80 ikasturtean. Baina Zientzia Fakultateko irakasleen ekimena ez zen ohikoa izan UPV/EHUn.
|
|
|
Euzko Gogoa goi mailako ezagutzaren transmisioan euskara erabiltzeko saio bat izan zen, euskara kultur hizkuntza bilakatzeko proiektua. Euzko Gogoa Historia, Filosofia, Psikologia, Etnologia, Historia, Soziologia, Teologia eta beste hainbat gairen gainean
|
euskaraz
modu jasoan aritzeko egitasmoa zen. Zertarako?
|
|
|
Harridura batetik sortutako ikerketa baten berri eman nahi dugu artikulu honetan. Izan ere, aspaldi konturatu ginen
|
euskara
modu berezi batean erabiltzen zela «izen publikoetan». Leku publikoak, enpresak, erakundeak, dendak edo komertzioa eta halakoak izendatzean hainbat xelebrekeria ikusita geunden.
|
|
2012
|
|
|
aztertu ditugun 15 hizkuntza aldagaietatik 12tan erdialdeko edo euskara batuko aldakia gehiago erabili dute kanpoko solaskidearekin, herrikoarekin baino. Bete ez den hiru kasuetako batean, eskuara/ euskara hizkuntza aldagaia kanpoko solaskidearekin ez duela inork erabili esan behar da, ez
|
euskara
moduan, ez eskuara moduan; beraz, ezin dugu kontuan hartu. Beste biak hartuko ditugu salbuespentzat:
|
|
|
aztertu ditugun 15 hizkuntza aldagaietatik 12tan erdialdeko edo euskara batuko aldakia gehiago erabili dute kanpoko solaskidearekin, herrikoarekin baino. Bete ez den hiru kasuetako batean, eskuara/ euskara hizkuntza aldagaia kanpoko solaskidearekin ez duela inork erabili esan behar da, ez euskara moduan, ez
|
eskuara
moduan; beraz, ezin dugu kontuan hartu. Beste biak hartuko ditugu salbuespentzat:
|
|
|
Horretaz galdetu diotelarik, Sanchez de Muniainek euskara babestu dutela erantzun du. " Lehen aldia da lehiaketako baremoan
|
euskara
modu derrigorrezko, objektibo eta zehatzean baloratzen dena", gaineratu du.
|
|
2013
|
|
|
Baliatzen duzun
|
euskara
moduaz ari zara, zeure berezitasunetarik bat, dudarik gabe…
|
|
|
«Etengabe egon behar dugu demostratzen garela normalak». Eta utzi genion
|
euskara
modu tragikoan bizitzeari, modu normalagoan bizitzera pasatzeko. Eta utzi genion Nafarroa Oinezera joateari.
|
|
|
Bazekien Aita Lino Akesolok gure idazlearen zehaztasunaren berri, bere hiztegirako lanean ibili zenean. Euskal Herri osoko
|
euskara
moduak, eredu zahar eta berrietako ezaugarriak, denetarik darabil Erkiagak. Bizkaieradun idazlerik eredugarrienetakoa izanda, euskara molde guztiak batzen ahaleginik handienetakoa egindakoa ere bada.
|
|
|
Kalkoen Behatokia,
|
euskara
modu txukunean erabiltzeko tresna
|
|
|
Dena euskaraz izateari ere garrantzi handia ematen dio Mondrako presidenteak: " Lehenengo aldiz ematen dira ikasketa horiek euskaraz, eta kontua da bailara honetan, futbolean, euskara oso gutxi erabiltzen zela; entrenatzaileetatik hasita, ez zen bultzatzen
|
euskara
modu normalean erabiltzea; orduan, horregatik ere oso aukera interesgarria iruditu zitzaigun".
|
|
2014
|
|
|
kexatzen da Gabriel. Eta hauek goraipatzen zuten Arrandiagaren Matai> Deunak Legezko> Josu Kristo' gazko> goizparra> honen
|
euskara
moduaren aurka, F. Mendizabalek egi niko. Esmerada traducción de Los> cuatro> evangelios, jartzen du.
|
|
|
Terminoak izan lezakeen irakurketa negatiboa eta esklusibista kenduta, arnasguneetan euskarak hegemonikoa izan luke. Ez gara
|
euskarak
modu orekatuan beste hizkuntza batzuekin partekatzen dituen espazioei buruz ari, euskara hizkuntza nagusia den espazioei buruz baizik," etxeko jaun" zioen Zalbidek(" etxeko jaun" baino termino egokiagoa aurkitu genuke horretarako ere). Inorekin lehian ari gabe, euskara zentroan duten espazioak, euskaraz eroso, normal, hasi eta bukatu arte egin daitekeen eta bizi daitekeen espazioak.
|
|
2015
|
|
|
Maila ezberdinak izan dira, baina ongi moldatu gara elkar ulertzeko. Nire ustez, jendearen helburu nagusia ez da
|
euskara
modu perfektuan ikastea, baizik eta hitz egiteko gai izatea.
|
|
|
Aitzitik, Visa euskaldunari dagokionez, Euskaraz bai baina sailekotzat jo zitekeen. Izan ere, euskara efektu moduan erabiltzen zela salatzen zuen Muñozek; hots, politiko ugarik
|
euskara
modu efektistan erabiltzen zutela, eta hori guztia" itxurazko euskalzaletasun" tzat jo tzen zuen, edo aurreko zenbaki batean erabilitako terminologia erabiltzearren Muñozek erabiltzen ez zuena," euskaldade" tzat. Artikuluaren ekarpen teorikoak efektua kontzeptuarekin zuen zerikusia.
|
|
|
baztertuta,, osagarritasuna? bilatuta eta euskarari bultzada emanda orain arte nagusiki gaztelaniaz aritu izan diren euskarrietan ere,?
|
euskara
modu goxoan txertatzeko, ulermen maila baxua edota ohiturarik ez duten ikus entzuleak erakarriz?, eta, horrela jokatuta,, euskararen legitimazioa, presentzia soziala eta erabilgarritasuna bultzatuz?. Horretarako, eta baita arestian aipatu dugun familia mistoen kontuari aterabidea emateko ere, proposatzen dute baliatzea irudiak, grafismoa, gaininprimaketak eta digitalizazioak zabaltzen dituen aukerak (azpitituluak eta audio elebiduna, nagusiki) (Amezaga eta Arana, 2008:
|
|
|
Irizarrek jakinarazi duenez, Arantxa Urretabizkaiak, Jone Miren Hernandezek, Iban Arantzabal Goienako zuzendari nagusiak, Maite Artolak, eta aurreko edizioan saritutako Ixa taldearen izenean Arantxa Diez de Ilarrazak osatu dute aurtengo epaimahaia eta proposatu dute Kike Amonarriz Anton Abbadia sariaren edizio honetarako, hainbat arrazoi kontuan izanda. Alde batetik, soziolinguista gisa egindako lanen eta idatzitako artikuluen “sendotasunagatik”; eta, bestetik, aitortzeko telebistan
|
euskara
modu gozagarrian eta interesgarrian erakutsi duten saio ezberdinekin izan duen arrakasta.
|
|
2016
|
|
|
Bestalde, hiriak, modernotasunak, azken mendeko historia eta errealitate materialak euskararen estatusa kaltetu egin dute eta bere des komunitarizazio prozesua azkartu. Adin eta belaunaldi kontuek adierazten digute
|
euskara
modu mekanikoan erabiltzen dutenak desagertzen doazela eta horien ordez datozen askok euskara ikasia dakarte eta modu erreflexiboan praktikatzen dute. Soziologian elkargotik (gemeinschaft) gizartera (gesellschaft) doan jauzia da, komunitatetik gizaki bakunera, afektutik kalkulura.
|
|
|
Bestalde, hiriak, modernotasunak, azken mendeko historia eta errealitate materialak euskararen estatusa kaltetu egin dute eta bere deskomunitarizazio prozesua azkartu. Adin eta belaunaldi kontuek adierazten digute
|
euskara
modu mekanikoan erabiltzen dutenak desagertzen doazela eta horien ordez datozen askok euskara ikasia dakarte eta modu erreflexiboan praktikatzen dute.
|
|
|
Gatazkarako tresna da. «Urteetan erabili da
|
euskara
modu alderdikoian. Hori da arazorik larriena».
|
|
|
|
Euskara
modu alderdikoian erabili dela aitortu du Iriartek ere. «Orok erabili dugu era okerrean.
|
|
|
Pozik daude ikastaroak eman duenarekin elkartu zirenak, Arrasateko hainbat taldetako 25 lagun inguru, Euskal Herrian Euskaraz, AED, AEK eta Emuneko kideak, besteak beste. "
|
Euskararen alde
modu aktiboan lan egiteko badagoela masa kritiko bat ikusi da", jakinarazi du Mikel Makazagak, ikastaroaren antolatzaileetako batek.
|
|
2017
|
|
|
Euskarak egoera larria bizi du.
|
Euskara
modu naturalean, berez, ateratzen zaien herritarrak gero eta gutxiago dira eta arnasguneetan pitzadurak sortzen hasiak dira. Hirietan egoera pittin bat hobetuz badoa ere, egiten den euskara oso txarra da eta euskaldun gehienontzako euskara ez da lehentasuna.
|
|
|
Zenbat eta gehiago izan hobe. Euskaltzale horietatik gutxiengoa izango dira
|
euskaraz
modu naturalean, erdara baino erraztasun handiagoarekin mintzatuko direnak. Babes ditzagun.
|
|
|
Adin eta belaunaldi kontuek adierazten digute
|
euskara
modu mekanikoan erabiltzen dutenak desagertzen doazela eta horien ordez datozen askok euskara ikasia dakarte eta modu erreflexiboan praktikatzen dute. Soziologian elkargotik (gemeinschaft) gizartera (gesellschaft) doan jauzia da, komunitatetik gizarte bakunera, afektutik kalkulura.
|
|
|
Baina, horregatixe, euskarak matxinatzeko arrazoia eta sua ere ematen dit. Nik esango nuke
|
euskarak
modu batean subalternoak egiten gaituela (Euskadi barruan bertan ere bai); baina ez subalterno izateak euskaldun egiten gaituela, edo subalternitateak egiten gaituela euskaldun. Gaurko euskaldunaren egoera sozial politiko eta kulturalki anbiguoa da.
|
|
|
Hortaz, Euskaltzaindiak euskara batua proposatu eta hor zegoen bista bistara hizkuntzaren estandarizazioa. Horren muinetan, luze zabal, Zuzenbidea
|
euskaraz
modu formal eta idatzikoetan gizarteratzeko osagaiak.
|
|
|
Beraz, motibazioaren eta ezagutzaren aldetik, aukera historikoa daukagu euskararen aldeko urrats kuantitatiboak eta kualitatiboak emateko. Lortzen badugu hurrengo belaunaldiak
|
euskara
modu nabarmenean gehiago egitea gaur egun baino, normalizazio prozesua normalizatuta dauden hizkuntzen norabiderantz jarriko dugu. Aitzitik, euskaraz dakien belaunaldi horrek ez badu euskara nabarmen gehiago erabiliko, etorriko den hurrengoak ikusiko duena da bere gurasoek badakitela euskaraz eta ez dutela egiten, eta, beraz, euskarak ez duela ezertarako balio.
|
|
2018
|
|
|
Ez da hutsala orain arte lortutakoa:
|
euskaraz
modu naturalean funtzionatzeaz gain, ekintza ugari egin dituzte, eta egitasmo berri askotxo nola eratu diren ikusi dute (informazio gehiago eta adibideak nabarmendutako koadroan). Herrian uzten ari den arrastoa gero eta sakonagoa da, eta nabaria da tresna honi esker herriak autogestionatutako kultur eskaintzak egundoko aurrerapausoa eman duela. –Aukera ikaragarria da.
|
|
|
«Erakusten dugu nola idatzi
|
euskaraz
modu egoki batean, terminologia ondo sortzeko. Askotan, ordea, motibazioa zapuztu egiten zaie ikasleei, gero ikusten baitute euskara ez dela erabiltzen».
|
|
|
(70etako Festival 0 antzerki jaialdikoak bezain bizipen transgresorerik ez da bizi izan Donostialdean, nik dakidala). Garai hartan
|
euskaragatik
modu amateurrean egiten ziren lan asko eta asko; euskara helburu izanda, arte forma ugari izan ziren suspertuak orduan. Orain, geure ogibide bihurtu dira ziren esateko esango lidakete lankide askoktelebista, bikoizketa, zinema edota antzerkia.
|
|
|
Ustezko naturaltasunaren sasi diskurtso horrek betikotu egiten du hegemonia, hegemonikoa baitago naturalizatua. Hots, euskara batuari bere esparru bat ukatzen zaion bakoitzean, toki hori ez zaio ematen beste
|
euskara
modu bati: erdara batuei ematen zaie opari.
|
|
|
Ez dakigu zer zuen Beriainek Iruñeko euskararen ezaugarritzat, baina argi dago, batetik, ezinezkoa dela norberarena ez den hizkera bat bere osotasunean harrapatzea eta bigarrenik, Caminok dioen bezala, idazlearen helburua ez zen linguistikoa, eta, beraz, ezinezkoa da, orobat, Iruñeko
|
euskara
modu fidelean islatzea. Ziur asko Beriainek ezaugarri batzuk hautatuko zituen, berak ezagutzen zuenarekin alderatuta ezberdin, deigarri edo prestigiotsu iruditzen zitzaizkiolako, baina ziurgabetasunak oso handiak dira testuak idatzi eta lauzpabost mendera aztertu behar dituenarentzat:
|
|
|
Matematikari batentzat interesgarria da zenbakien hitzezko zerrenda erabili izana hizkuntzen familia fino ugriarra zehazteko.
|
Euskararen
modura, beraz, Finlandierak inguruko erdaretatik jaso ditu hitz eta termino berriak, zenbakiak barne, eta bere egin ditu, egitura gramatikala eta aditzaren jokoa mantendu dituen bitartean.
|
|
|
Gure ikuskeran, euskarazko prosa idatziaren eredua oraindik garabidean da, ez da hetsia eta amaitua, eta egokitzeko prozesu batean ari da, bidea bilatzen ahalik eta efizienteenik erantzuteko komunikazio behar berriei, testuinguru eleaniztun batean. Adituek ikerketa honetan erakutsi duten ildoan iduri du bideak irekitzen edo zabaltzen ari direla hitz ordena
|
euskaraz
modu malguagoan antolatzeko aditza aitzinago ekarriz, ikerketa honi dagokionez, nahiz eta badiren jarrerak orain arteko bidea askitzat jotzen dutenak eta euskarazko hitz ordenari buruz arauak modu zurrunagoan aplikatuko lituzketenak, berrikuntzaren beharrik sumatu gabe.
|
|
2019
|
|
|
Berarekin batera, Iñaki Arruti Euskara Zerbitzuko teknikariak ere hartu du hitza. Ongietorriarekin eta eskertzarekin ere bat egin du Arrutik, eta horrekin batera,
|
euskara
modu kolektiboan erabiltzera animatu ditu.
|
|
|
Helduek eta haur/ gazteek ez dute
|
euskara
modu berean hitz egiten. Gainera, maiz, ez dute erreferentzia mundu sinboliko bera partekatzen.
|
|
|
Andres Urrutia egungo euskaltzainburua izan zuen hasieran batzordeburu. Kargu hori Sagrario Alemanek du gaur egun. Beharrezkoa iruditu zaion guztietan, batzorde honek Euskaltzaindiaren iritzia gizarteratu du euskararen defentsan betiere, bereziki erakunde ofizialen erabaki, agindu eta legeek
|
euskara
modu bidegabean baztertu edo jazartzen dutela iritzi dionean. Euskaltzaindiaren historiako adierazpenak Euskaltzaindiaren adierazpenak.
|
|
2020
|
|
|
Memeak modan daudela ezin da ukatu. Hain zuzen ere, proiektu berri bat aurkeztu dute duela gutxi, haurrek
|
euskara
modu ludikoan erabiltzea xede duena: Hizkuntzarekin jolasean.
|
|
2021
|
|
|
Sintaxi egitura ihartuak dira, hortaz, etsi mugakizun dutenak. Azken urteetan ere sortu dira
|
euskaraz
modu horretako aditzak: Hautu bakoitzaren arrazoiak aintzatetsi ditut (Meabe); Erabaki hori erabat ezeztatzen bada, behin behineko betearazpena largetsi egingo da (HAEE); Ondasunak ezin direnean itzuli, zenbatetsi egingo dira dohaintza unean zuten balioaren arabera (Kode Zibila).
|
|
|
Eguraldiarekin jolasean ibiliez gero, maitemintzeko tentazioa ere hortxe dabilke norberaren arrimuan (P. Zabala); Ez da eta ezin datorke hortik gauza onik (Juan Garzia); Baina zu bezalako
|
euskara
modu baten seme, umezurtz izanagatik ere, ezin dateke gaizki (Salaburu). Noski, ahal eta ezin erabili ezean, orainaldiko adizki sintetikoaren irakurketa anbiguoa da, geroaldiko adizki gisa interpreta daitekeenaz geroz (ikus gorago § 26.1.5.3b eta § 26.6.1.3a):
|
|
|
26.2.3d Nahiz eta normalean ahalera adizki analitikoen bidez osatzen den (§ 26.6.3.1), adizki sintetikoek ere adieraz dezakete, horretarako, adizkiak ke atzizkia beretzen duela (teke atzizkia izan aditzaren NOR paradigman): Ezin datorke hortik gauza onik (Juan Garzia); Nagusigo ezti hori ordea, ez da adiskidantza antzuak sortua; Soil soilik amodioak dakarke (Jon Muñoz); Baina zu bezalako
|
euskara
modu baten seme, umezurtz izanagatik ere, ezin dateke gaizki (Salaburu). Adizki bera erabiltzen da modalitate epistemikoa ekartzeko:
|
|
|
Karmen Irizar Segurolak itzulpen soila egin du poetarena. Zailena egin du, alegia; Okigboren indar telurikoa ekarri du
|
euskarara
modu zuzen eta egiazkoan. Berriro diot:
|
|
|
ikasturterako, irakaskuntza pribatuaren zuzendaritzak beste 9 irakasle aurkitu ditu horrenbeste egiteko prest daudenak. IrakasDiru laguntza indibidual bat eskaintzen die
|
euskara
modu intentsiboan ikasi nahi duten pertsonei euskarazko irakasle bilakatzeko ala euskararen ezagutza eskatzen duen egitasmo profesional bat dutenentzako. kuntza publikoan, ikasturtean, lehen mailako bost irakaslek eta bigarren mailako hiru irakaslek prestakuntzak jarraitu dituzte euskaraz trebatzeko eta irakaskuntza elebidunean praktikak egin dituzte. Beste zortzi eta hiru izango dira ikasturtean.
|
|
|
Halaber, Euskararen Erakunde Publikoak Euskaraz Irakatsi dispositiboa sortu eta garatu du euskarazko formakuntza pertsona gehiagok jaso dezaten (Euskararen Erakunde Publikoa, 2020a). Dispositibo honek diru-laguntza indibidual bat eskaintzen die
|
euskara
modu intentsiboan ikasi nahi duten pertsonei euskarazko irakasle bilakatzeko ala euskararen ezagutza eskatzen duen egitasmo profesional bat dutenentzako, beti ere Euskararen Erakunde Publikoaren egitasmo estrategikoak identifikatutako lehentasuna duten sektoreetan (Euskararen Erakunde Publikoa, 2020b). Zehazkiago, dispositibo hau honako publikoei zuzentzen zaie:
|
|
|
GOTZONE:
|
Euskararena
modu naturalean egin dugu. Gure hizkuntza da, eta bezeroekin hala saiatu izan gara beti.
|
|
|
Asko izan ziren elkarrizketa erdaraz hasi eta euskaraz bukatu zutenak eta horrek izugarrizko poza ematen zidan. Konbentzituta nengoen hori zela bidea,
|
euskara
modu naturalean sartzeko modu hoberena izan zitekeela, baina aldi berean, beldurra sentitu nuen, zuzendaritzak, entzuleek edo elkarrizketatuak ongi hartuko ote zuten kezka. Euskaraldia etorri zenean lasaitu nintzen.
|
|
|
Hiztun komunitate sendo bati esker,
|
euskaraz
modu naturalean bizi daitezkeen udalerriek dute arnasgune izendapena, hau da, arnasgune diren herrietan euskararen presentzia nagusia da eta herritarrek euskaraz egiten dute haien eguneroko bizimoduan. Horregaitik dira arnasgune, euskarak aske hartu dezakeelako arnasa espazio horietan, bizi bizi.
|
|
|
Bai,
|
euskararen
moduan, etxetik edan dudalako. Niretzat bizitzeko modu bat izan da, eta ez da traba izan nahi nuena egiteko.
|
|
|
43). Esan dezakegu
|
euskara
modu batean edo bestean beti lotuta egon dela Arabako identitatearekin, baina ordura arte harremana sinbolikoa besterik ez zen. Aurrerantzean, ordea, euskararen biziberritzea praktikan jarri zen.
|
|
2022
|
|
|
Herri honetan euskaraz bizi izan gara beti.
|
Euskara
modu natural batean bizi izan dugu, ezetariko erreparo barik. Sasoi bat dugunok oso herri euskalduna ezagutu dugu.
|
|
|
Herri ertain eta txikiak dira eremu honetakoak. Biziberritze prozesurako interes estrategikoa dute euskaldun dentsitate handiko eremuek, bertan
|
euskara
modu naturalean transmititu, birsortu eta elikatzen baita. Arretaz jarraitu beharrekoak dira udalerri horietan hizkuntzaren bizi indarrari eragiten dioten faktoreetan gertatzen diren aldaketak:
|
|
|
Kanpo eraginak tarteko direla ere, zaindu beharrekoak dira haurren eta gazteen hizkuntza erraztasuna,
|
euskaraz
modu lasaian aritzeko aukerak eta euskarazko sozializazioa. Herritar guztiek dute zeregina eginkizun honetan.
|
|
|
Azken urteetan Iruñeak izan duen loraldia ulertzeko hainbat mugarri daudela nabarmendu zuten bi hizlariek. Izan ere, herri mugimenduen arteko elkarlanari esker,
|
euskara
modu naturalean ari da jartzen haien proiektuen erdigunean. Horietako batzuk dira Euskalerria Irratia, argitaletxe eta editoreak, eta musika taldeak.
|
|
|
|
Euskara
modu berezituagoan eskatuko da administrazioan, Araba, Bizkai eta Gipuzkoan
|
|
|
oposizio lehiaketak, lekualdatze lehiaketak eta mailaz igotzekoak. «Dekretu honek ez du konponbide osorik emango baina
|
euskara
modu egokian baloratzeak lagundu dezake hizkuntz eskubideak bermatzeko», esan du Bilbaok.
|
|
|
Inguru euskaldunean bizi naiz, eta modu naturalean egiten dut euskaraz. Euskaraldian parte hartzeak,
|
euskara
modu kontzienteagoan erabiltzera bultzatuko nauela uste dut, eta horregatik erabaki nuen izena ematea.
|
|
|
Festa giroan, altsasuarren artean
|
euskara
modu ludikoan erabiltzeko espazioa sortzeko eta Euskaldiko etorrera prestatzeko helburuarekin Altsasuko Peñek eta Kima euskara taldeak Erronka antolatu dute. Irailaren 15ean, osteguna, izanen da, Altsasu festen baitan; makarroi jatearen ondorengo kalejiran.
|
|
|
Aisialdian
|
euskara
modu atseginean landu daiteke. Hezitzaileek euskararen erabilera behar bezala sustatzeko baliabideak eta tresnak behar dituztela jakitun, Sakanako Mankomunitateko Euskara Zerbitzuak haiei zuzendutako ikastaroa antolatu du.
|