|
2001
|
|
|
Horiek izan ziren beren burua idazletzat hartu zutenak, luzaroko obra bat egiteko asmoa agertu zutenak. (...) Euskal literaturak autonomia hartzen du, idazleak ez du
|
euskara
salbatzeko idazten, baizik eta mundu idealak sortzeko, literatura sortzeko. (...) Ezagutzen ditugun berrogeita hamar urtetik gorako euskaldunak, zenbat dira euskal irakurle?
|
|
|
Ordua da ura bere bidera itzultzeko eta inon arrakastarik izan ez duten esperimentu dialektal banatzaile eta galgarri guztiokin behin betiko amai dezagun. Zeren azken buruan, Mitxelenak argi eta garbi esan zuenez, euskara batuarekin
|
euskara
salbatuko dugula ezin ziurta dezakegun arren, euskalki egoeran segituz gero, ordea, gauza segurua da euskara hilko zaigula.
|
|
|
Seminarioan haur hotz sartu zenetik, Joanesek euskara baizik ez zuen gogoan.
|
Euskararen
salbatzeko helburuaren lortzeko Pittunek Jesukristo zeukan eredu, honek bere bizia sakrifikatuz, Hitz bakarra zela medio, mundu bekatorosa infernuaren garren mehatxuetarik atera zuelako. Apeztu, urgazle bihurtu eta, bere iritziz ongi merezitu omenaldia erdiesteraino otoitzaren eta azterketa zientifikoaren mundu gerizatuan geratu zen.
|
|
|
Ordura arte bi erizainek apez zaharkitua oihalezko aterpearen itzalean atxikia zuten. Euskaltzainburuak taula gainera Ohoratua iragarri bezain laster, paralitiko aulkian lau gizon azkarrek garraiatua eta erizainak, perfusioak ahurrean atzetik zetozkiola agertu zen Joanes, euskaltzale suharra,
|
euskara
salbatzeagatik hondar hats buhakoraino bizia galduko zuena. Lau gizonek" fermuki" mikroaren parean paratu zuten.
|
|
2003
|
|
|
Euskara, abertzale mugimenduaren haize parpaila bihurtua da, abertzale izateko euskararen jakitea ez delarik jada hain beharrezko. Alta, abertzale mugimendu koloretsuak
|
euskara
salbatzearen  estakuruz biltzen ditu gazteak eta jende berriak, euskararen inguruko bizitasun kultural alegerak akuilaturik (Herri Urrats besta bikainak, demagun). Hargatik euskaltzale soil izateak ez du abertzale izatearen osperik, eta abertzaleak jakina, hortzak tinko, lepo zaina hegian, oka egiteko zorian, borroka armatuarekiko anbiguotasunez beteriko ikusmoldea darabil.
|
|
2004
|
|
|
Ondoko galdera arranguragarria" gure" hautetsi handien jarrerari buruz doa. Zein dira beren asmoak,
|
euskara
salbatu ala agonia eztitu. Bietarik izanen da, baina Miarritzeko auzapezak soziolinguistiko inkestaren emaitzen agerpen publikoa bere debekuaz trabatzen duelarik justu IPE horren sortzea aitzin, nekez ulertzen den jarrera da.
|
|
|
Literatura orokorrean, eta euskalduna zehazki sustatzeko tresna baliagarria dela aitortzen du, baina" Internetek ez du besteek baino abantaila gehiago eskaintzen. Plataforma garrantzitsua da, baina ez da
|
euskara
salbatzeko giltzarria; beste bide bat besterik ez da".
|
|
|
Hizkuntza transmititzen du baina muinak bertakoa eta bertakoentzako izan behar du. Euskara soilak ez du
|
euskara
salbatuko.
|
|
|
Guk gure aldetik eta zuek zuen aldetik ere bai. Konparazione, azken 30 urteetan, guk gure haurrak euskaraz mintzarazteko indar guztia eman behar izan dugu ikastolak sortzeko, atxikitzeko eta
|
euskara
salbatzeko. Eta zuek horiek guztiak bazenituzten »Aitzpea eta Xabierren irribarreak».
|
|
|
Horrelako zerbaitek esanarazi ziezazkiokeen Villasanteri, beharbada, hitzok: . Beharrezko ote da,
|
euskara
salbatzeko, gauza denetan hizkuntza hau erdararen parean jartzea eta honek bete ohi dituen zeregin guztiak euskarara aldatzea. Hori ere ez, agian.
|
|
|
Nik, hala ere, lege horren aurrean ez dut kontrako jarrera biribilik. Geure burua engainatu egiten dugu legeek
|
euskara
salbatuko dutela pentsatuz, baina inork gutxik egiten ditu ahaleginak euskalduntzen eta alfabetatzen, eta norberaren ahaleginetik hasi beharra dago?. 282
|
|
|
Haatik, euskaltzainaren ñabardura bestearena baino kamutsagoa da asmoz eta argibidez, ustez zuzena dirudien iritzi oker bat itzuri zaionean: . Geure burua engainatu egiten dugu legeek
|
euskara
salbatuko dutela pentsatuz, baina inork gutxik egiten ditu ahaleginak euskalduntzen eta alfabetatzen?.
|
|
|
bi eta txukunenean eman behar zaio, erdal hitzez beteta, sendotu ordez, ahul du besterik ez baita egingo. Hogeita bat ohar egin eta gero, honentzat garbi dago Sabino Aranarena dela
|
euskara
salbatzeko biderik egokiena: « ¡ Tamala, danok bide orretaz ez ibiltia!», esango du (224).
|
|
|
Bestalde, orokorrean, ikuspegi ne gatiboegia, aurreiritzi sobera, agertzen du Altubek euskararen egoerari buruz, noiz eta Euskal Pizkundearen gailurrean, euskara berpizten ari den unean (237).
|
Euskara
salbatuko bada, ez da nahikoa jende ikasiek erabiltzea, ezin bestekoa da bizitzeko beharrezkoa egitea ere. Euskarak biok behar ditu:
|
|
|
Asmo orren bidez euskaldun geientsuenen biotz gogoak beste lakotu zitun Arana Goiri k, Onek piztu zuen argi berriaren izpietara, Euzka di euskotar egin zuten Irakaslearen ikasle purrukatuak» (246). Aldizkari hau izango da, jeltzaleen artean bederen bai, Arana Goiri euskaltzalea baino ha rago joango direnak, errebindikatzean euskararik gabe ez dela Euskal Herri rik, euskararik gabeko euskal kultura ez dela benetakoa eta, azkenik, Euskal Herria
|
euskarak
salbatuko duela. Honetaz beste nonbait ari baikara (247), esa na bego horretantxe.
|
|
|
Erriak" erruz" esaten ba du," erruzkiro" esan bear dute idazle apaintzale batzuk, politagoa delakoan edo. Okerreri oriek zearo gugandik erauzi artean, ez dugu
|
euskera
salbatuko.
|
|
|
Ez orixe: gure burua trankil eta errugabe gorde arren, ez da
|
euskera
salbatuko. Egin egin bear da:
|
|
|
Ortaz, eten dezagun gure merituak aipatzeko seta:
|
euskera
salbatzeko bidean eskierki jartzean izango ditugu irabaziak. Ordurarte ezta txikiak ere.
|
|
2005
|
|
|
Nik ez dut
|
euskara
salbatu nahi
|
|
|
– Gure haurrak ez dira gaiztaginak, frantses eta espainol botereen kontrako borrokan eroritako gudariak baino:
|
euskara
salbatzea eta herriaren independentzia zurkaitzak dituzte indartzen!
|
|
2006
|
|
|
Eta alderdi politikoetan gehiengoa ez da horretan. Hala ere, behar dugu
|
euskara
salbatu, gauden egoeratik abiatuz, eta ez asmatutako egoera batetik abiatuta. Horretarako behar dugu iraun, zeren biziki urrats politiko inportantea izan baita Frantzian diren erakunde guztiak elkarrekin batzea, lekuko hizkuntza baten alde politika abiatzeko.
|
|
|
Nagusiki modu sinbolikoan asumitzen den hizkuntza, agian, kontserba daiteke, baina nekez berma daiteke hizkuntza bizia izatea. Helburua ez da
|
euskara
salbatzea, erabiltzea baizik. Demostratu behar dugu euskarak merezi duela, eta hori ez da dirutan bakarrik neurtzen.
|
|
|
|
Euskara
salbatu behar da.
|
|
|
Azkenean, lagun batek konbentzituninduen ETA militarra onartzen ez banuen, ETA politiko militarra behintzat onartubeharko nuela.
|
Euskara
salbatzeko besterik ez bazen ere. Zailagoa zen poli milienalde egotea milien alde baino, zeren jende gehiena trufatzen baitzen ETA politikomilitarraz eta berak sortutako alderdi politikoaz.
|
|
2007
|
|
|
Ikus Baxok 2006, 934 orrialdeetan. Arbasoa Euskaltzaleen Biltzarra da, 1901ean bildu zena hendaian eta 1902 hondarribian,"
|
euskara
salbatu nahiz". helburu berarekin sortu ziren Eusko Ikaskuntza 1918an eta Euskaltzaindia 1919an.
|
|
|
Bazkari gastronomikoz bazkari astronomiko, ahotsa sekula altxatzen ez zen bilkura ekumenikoz bilkura hegemoniko, batzuetan eguna putaetxe anemiko batean bukatzen zutela. Baionara itzultzen ziren Iparraldeko
|
euskara
salbatu zutelako sentimenduaz aseak. Baina aldion ez ziren gauzak usaiako planen arabera biribilkatu.
|
|
|
norbaitek maleta irekiko zuen pandoraren kaxaren antzera. Iparraldeko
|
euskara
salbatzeko estakuruarekin. Testu pornografikoak zirela aditu dut betidanik, baina agian, Euskal Herriaren osotasun eta gehiengo linguistikoari begira, ez da ezer Iparraldeko euskararen erreskatatzen saiatzea baino pornografikoagorik.
|
|
|
Ez nuen inor harrapatuko bulegoetan. Funtzionarioen ordutegiez burlatzen ziren ausarki euskaltzainak, euskaldun frankoren moldean, baina hauek nola, tenorez etortzen ziren lanera eta, oroz gainetik, tenorez partitzen, bakoitzak
|
euskara
salbatzeaz beste egiteko baitzuen. Eremuen teknikaria tituluaz eufemizatzen zen behialako erratzaren jabea baizik ez nuen atzeman.
|
|
2008
|
|
|
Eragileek sudurra altxatu dugu eguneroko ildoen kudeaketatik etorkizunaz arduratzeko. Ofizialtasunak ez du
|
euskara
salbatuko, baina ofizialtasun ezak ehortziko du. Gure esku dago.
|
|
|
Eta ez gara ohartzen euskara ez dela gugandik aparte dagoen zerbait.
|
Euskara
salbatuta dago; gramatika eta hizkuntzari lotutako bestelako sistemak liburuetan jasota daude. Hemendik 1.000 urtera inor bizi bada planeta honetan (duda handiak ditut), euskara aztertu du.
|
|
2009
|
|
|
Badira arazoak baina pensatzen dut
|
euskara
salbatuko dela. Momentu batez pentsatzen nuen euskara hilko zela baina orain pentsatzen dut salbatuko dela.
|
|
|
eraginkortasunagatik? eta
|
euskara
salbatzeko. Hori bai:
|
|
|
–Hemen gara
|
euskarak
salbatua izan behar duelako. Gure eguneroko bizian euskara erabiltzen dugu, baina sentitzen dugu euskara galtzen ari dela, eta, beraz, inportanta zen egun hemen izatea.
|
|
2010
|
|
|
Baduzu gauza bat, ene idurialat, Euskal Herri bat egiten duela. Orduan,
|
euskara
salbaturik da, xiberotarra hor barne sartuko dela.
|
|
|
Seaska legeztatzea ondo dagoela, baina eskola pribatuaren ezaugarripean jartzea eztabaidatzekoa dela, izan ere, Seaskak egiteko publikoa du:
|
euskara
salbatzea.
|
|
|
Batetik, baserrian eskola eragile kultural arrotzat hartu ohi delako. Bestetik, baserritarrek ez zutelako beharrezkoa ikusten
|
euskara
salbatzea, haiek euskara baserrian bertan transmititzen zuten neurrian. Eta hirugarrenik, 60ko hamarkadako urte haietan, baserrietan ez zegoelako soberakin ekonomiko nahikorik ikastoletan inbertitzeko, kaleko gizon eta emakumeek egin zuten moduan.
|
|
|
–Seaska irakaslez hustu nahi zuten?, dio Garatek. Seaskaren erantzuna izan zen haien aldarrikapena ez zela irakasleek titulazio ofiziala lortzea,
|
euskara
salbatzea baizik.
|
|
2011
|
|
|
Atentatu baten helburua bitartekoa da atentatu serie baten helbururako, hau kanpaina baten helbururako, hau estrategia baten helbururako. 1960an izan (juzga) liteke razionala erakunde armatu bat antolatzeko helburua, eta berau bitartekoa baino ez izatea independentziarako, eta independentzia bera bitartekoa baino ez gizartearen iraultzarako (edo
|
euskara
salbatzeko, etc.). 50 urte geroago kontsidera liteke beste bitarteko bat razionalagoa (beraz, moralagoa) independentziaren helbururako, eta independentzia bera bitartekotzat hartu euskal gizartearen eraberrikuntza sakon baterako (iraultzaren helbururik gabe), eta bitarteko bat herrien Europa baterako. Historian, h. d., jardun jarraikian, bitartekoak eta helburuak euren tokiaren balioa hurrenez hurren lekualdatuz doaz.
|
|
|
Horregatik, aurrerago zioen: «Iru gauza bear dira
|
euskera
salbatzeko: ikasi, ikasi eta ikasi.
|
|
|
euskarak bizi behar bazuen, kulturarekin lotu beharra zegoela. Hau da, kulturak
|
euskara
salbatuko zuela. Hain zuzen ere, haien ustez ordura arte euskara kulturarekin ez zelako inoiz lotu, euskararen egoera hain etsigarria zen166 Jakin aldizkaria, beraz, kultura eta euskara elkarrekin lotzeko proiektua zen.
|
|
|
Eta
|
euskarak
salbatzeko kultur hizkuntza bilakatu behar zuela:
|
|
|
Bestalde, aldizkarian argitaratutako editorialetan oinarrituz, Iztuetak aldizkariaren tesiak honako hauek zirela aipatzen du: euskara gabe ez da Euskal Herririk, euskararik gabeko euskal kultura ez da benetakoa, Euskal Herria
|
euskarak
salbatuko du eta abertzaletasuna «euskaldun fededun» esloganean mamitzen da (Iztueta, 2001: 81).
|
|
|
Biak ala biak 1969an argitaratutakoak. Jakinekoan Arregik
|
euskara
salbatzeko bide aproposena euskal kulturaren planifikazioa zela defendatzen zuen. Planifikazioa, ordura arte funtzionatutako espontaneotasunaren kontra planteatzen zuen.
|
|
|
Gure herrian zen ekitaldia, eta Itziar Aizpurua mitinlari; gainerako hizlariak eta han esandakoak ahaztu zaizkit, baina gauza bat buruan geratu zitzaidan: nola Aizpuruak halako batean esan zuen, gutxi gorabehera, KAS alternatiba lortu arte ezin zela
|
euskara
salbatu.
|
|
|
Martetarrak, profetarena eginez,
|
euskara
salbatuko bada, kanon bat izan lukeela dio. Baina, kanon bat zer zen inork jakin ez, eta Euskalgintza Orokorraren Batzar Nagusiko kideak hasi ziren Kolko Mitxoleta orojakilearen bila, bera aditua baitzen zientzia guztietan:
|
|
2012
|
|
|
Orain,
|
euskara
salbatu eta Arestik bizarra moztu duela esaten ari zara?
|
|
|
Atentatu baten helburua bitartekoa da atentatu serie baten helbururako, hau kanpaina baten helbururako, hau estrategia baten helbururako. 1960an izan (juzga) liteke razionala erakunde armatu bat antolatzeko helburua, eta berau bitartekoa baino ez izatea independentziarako, eta independentzia bera bitartekoa baino ez gizartearen iraultzarako (edo
|
euskara
salbatzeko, etc.). 50 urte geroago kontsidera liteke beste bitarteko bat razionalagoa (beraz, moralagoa) independentziaren helbururako, eta independentzia bera bitartekotzat hartu euskal gizartearen eraberrikuntza sakon baterako (iraultzaren helbururik gabe), eta bitarteko bat herrien Europa baterako. Historian, h. d., jardun jarraikian, bitartekoak eta helburuak euren tokiaren balioa hurrenez hurren lekualdatuz doaz.
|
|
2013
|
|
|
" Hain zuzen ere, horregatik ez du meriturik edo ez dut saririk merezi, egiten dudalako, hainbat irakurlek igarri duen bezala, nire obsesioak eskatzen didana. Ez dut egiten konpromiso batengatik, ez dut lan egiten kultura edo
|
euskara
salbatzeagatik. Egiten dut neure burua argitzeko, neure egia aurkitzeko, neure obsesioak hori eskatzen didalako".
|
|
|
Hain zuzen ere, horregatik ez dut meriturik edo ez dut saririk merezi, egiten dudalako, hainbat irakurlek igarri duen bezala, nire obsesioak eskatzen didana. Ez dut egiten hori konpromiso batengatik, ez dut lan egiten inor salbatzeagatik, kultura edo
|
euskara
salbatzeagatik. Egiten dut neure burua argitzeko, neure egia aurkitzeko, neure obsesioak hori eskatzen didalako”.
|
|
2014
|
|
|
Asperturik nago hizkuntza Amazonia edo baleak bezala tratatzeaz. Noiz arte segi behar dugu Amazonia, baleak eta
|
euskara
salbatu behar ditugula aldarrikatzen. Euskara hiztegi eta gramatika bat dauzkagunetik salbatuta dago, euskarak ez du sufritzen.
|
|
|
Zuk esana da: " Osasun arloa euskaldunduko bagenu,
|
euskara
salbatuko genuke".
|
|
|
Hau ez da ikerketa sakon bat, ez da
|
euskara
salbatzeko errezeta magikoa, baina etorri daitezkeen ikerketen akuilu izan nahi du. Irakurlea instante batez pentsakor jarri eta hausnarketan barneratu nahi du, galderak sorrarazi, kafe makinetako parentesi une, zenbait afalosterako edota postbileretan konbertsazio gai izan nahi du.
|
|
|
Zuek lurjotzen ba dezute,
|
euskera
salbatu dela esan dezakegu; zuek garaituko ba zenute, berriz, egingo luke euskerarenak... (ibid., 93).
|
|
|
Abertzalea barne. Hiriart Urrutik
|
euskara
salbatu nahi du ikusten dituelarik Hazparneko familiak Baionari so, aliantza berrien bila abian, beren alabentzako ezkontza abantailatsuak desiratzen eta ordu arte Eliza atxiki duten familiak, hots gure antolaketa politikoaren egitura kulunkatzen ikusten baitu. Labegueriek ere gazte denborako zinak utzirik, ez du erakutsi sekulan euskara egoera diglosikotik ateratzeko xederik bere gobernatze moldean, eta hori diot anakronismoa parrez par behatuz, zeren horren seme espiritualak, abertzale kolorez arratindatuak, beti horretan baitira.
|
|
|
Purista zaharkitua naiz? Eni berdin zait zernahi munta dezaten, Paueko BNPko langile batek mendiko ateraldi bat eta Benidormeko bidaiaren artetik fox trot dantza dezan bere amañiren sort herrian, Labazeeren alde bozkatu aitzin
|
euskararen
salbatzeko. Baina dei dezaten" amicale des natifs de Laguinge" eta ez pastorala.
|
|
|
Bardoztar euskaldun xarnegu hauek frogatu zuten biziki motibatuak zirela
|
euskararen
salbatzeko. Egun batez beharbada, bardoztar ttipiek euskara (z) ikasiko dute...
|
|
2015
|
|
|
Lehenengoz azpimarratu behar da, azkenengo hamarkadetan euskararen inguruan nagusitu diren diskurtsoak eta irudiak hauskortasunean oinarritu direla, izan ere, gehienetan euskararen ahuldadea nabarmentzera jo izan da:
|
euskara
salbatu edota lagundu beharra izan da behin eta berriro errepikatu den eskaera. Euskara hizkuntza elementu ahul gisa agertu da, beti arriskuan.
|
|
|
Telebista asko dago munduan zehar eta ikusi eta ikasi, eta egin ere egin liteke bat duintasun minimo batekin, alienatu gabe behintzat. Une honetan
|
euskara
salbatuko bada eta geu geurok ere salbatuko bagara desalienazioaren bidetik jo beste erremediorik ez dugu, eta hizkuntza desalienante bihurtzea lortuko ez bagenu ere gutien gutien gutienez sikiera faktore ez alienante bat izan dadila, eta hauxe, gaurko baldintzapenetan, ez litzateke gauza neutro eta neutral bat izango.
|
|
|
Laino erradioaktiboan ito beharrean ikusi du bere burua, zorioneko opariak ataka gaitzean jarri duelako: lagun zaharrari bekatuak barkatu ala
|
euskara
salbatu.... Ba, aterki bat eta kito.
|
|
|
1901eko uztailaren 16an, Zaldubi, Martin Guilbeau Donibane Lohizuneko auzapeza, Arturo Campion Iruñarra, eta Sabino Aranak erabaki zuten zazpi probintzietako jende ezagunenak gomitatzea, euskal ortografiaren batasuna egiteko. (...) Euskaltzaleen Biltzarra
|
euskararen
salbatzeari eman zitzaion gehiagokorik gabe. Urteekin Iparraldeari mugatuko da guti gora behera eta azkenean bere ekintza nagusia izanen du eskoletako haurren artean euskarazko lehiaketa bat egitea(...) Bi gerlen artean gure nortasun kontzientziaren pindarra hauspean pizturik atxiki duen elkartea izan da Euskaltzaleen Biltzarra bere estakuru guziekin.
|
|
|
–Kontua ez da
|
euskara
salbatzea, euskalduntasuna salbatzea baizik?
|
|
|
Gauza errazak egitera jotzen dugu, orainari bakarrik erreparatuta, atzera begiratu gabe, sakontasun barik. Euskalgintzan ere ikusten dut hori, kontua ez baita
|
euskara
salbatzea, euskalduntasuna salbatzea baizik. Euskara inperioaren jantziz salbatzea?
|
|
|
Gogoeta hauek ez dira tinta hutsean gelditzen ahal. Norbaitek hartu behar ditu bere gain neurrien koordinazioa, nafar
|
euskara
salbatuko bada. Afera honetaz axola daukatenek diote, naturala litzatekeela Diputazio Txit Gorenak har baleza eginbide eder hori bere kargu.
|
|
|
– Barka egizu galdera... Uste duzu
|
euskara
salbaturikoan edo Euskadi inoiz libre baldin bada, bizarra moztu behar genukeela guk biok?
|
|
|
Nork jakin zuk ez gaituzunetz komedia berri batean Euskaltzain zaharrak galanki jorratuko? Hobe, funtsean, hala balitz, zuri esker nolazpeit bederen menderen mendetan Euskaldunek jakin dezaten, bitxi bagara bitxi, lanean arizan garela
|
euskararen
salbatzeko esperantza bitxiarekin". 16
|
|
|
Euskalgintzan lan egiten dugun guziak, eta bertze frango ere, kezkatuak gabiltza. Erreusituko ote dugu
|
euskararen
salbatzea Ipar Euskal Herri huntan. Agian bai!
|
|
2016
|
|
|
Haur mukuzuari galdegin balitzaio nola egin
|
euskara
salbatzeko, ez zukeen eskolaren bidea hartuko! Dudan baitzinuen zer hizkuntzetan ari ote ginen, segur segurra dut euskara uzten ginuela etxe bazterretan.
|
|
|
Horregatik dio Aiora Jaka ikerlariak Orixe itzulpengintza librean aritu zela El discurso de la traducción en la historia de la traducción vasca ikerketan, eta aitzindari izan zen horretan euskal letretan. Baina Kixote
|
euskararentzat
salbatzeko baliatutako askatasun hori, Lazarillo erretzeko ere baliatu zuen hurrengo urtean. Partzialki erretzeko, behintzat.
|
|
|
Neskatxoetako batek elkartearen helburua zein den azaltzen digu eta Jaureguiberry anderenoak zehazten du egitaraua:
|
euskararen
salbatzeko jende guziak hasi behar du lanean eta bereziki emazteak; berak baitu ohitura salbatzen edo galtzen familia batean, neurri xumeei esker baina edozoin kanpoko manifestaldi baino era eraginkorragoan. Begiraleek helburu desberdinak dituzte, ondarea zaindu nahi dute baina hizkuntza mailan «Eskualzale»ekin elkar lana bultzatu nahi dute.236
|
|
|
–Neskatxoetako batek elkartearen helburua zein den azaltzen digu eta Jaureguiberry anderenoak zehazten du egitaraua:
|
euskararen
salbatzeko jende guziak hasi behar du lanean eta bereziki emazteak; berak baitu ohitura salbatzen edo galtzen familia batean, neurri xumeei esker baina edozoin kanpoko manifestaldi baino era eraginkorragoan. Begiraleek helburu anitzak dituzte, ondarea zaindu nahi dute, aldiz hizkuntza mailan «Eskualzale»ekin elkar lana bultzatu nahi dute.251
|
|
|
Frantziako Estatuko lurraldeetako hizkuntzen egoera kezkagarria da, ez baita egiten lege, diru eta langile egokiz hornituriko hizkuntza politika publiko eraginkorrik.Euskararen Erakunde Publikoaren sortzearekin batera, hizkuntza politika publikoa 2006an egituratzen hasi zen Ipar Euskal Herri mailan, herri mugimenduaren lana osatuz. Bizkitartean, orain arte
|
euskararen
salbatzeko bideratu baliabideak eta neurriak ahulegi izan dira; ondorioz, euskal hiztunen kopurua eta euskararen erabilera gero eta apalagoak dira, inkesta soziolinguistikoek agerian eman dituzten datuen arabera.Egoera larri hau iraulezina ez bada ere, baitezpadakoa da hizkuntza politika berri eta ausarta gaurdanik egiten hastea eta, orobat, transmisioan, erabileran, motibazioan eta corpusean pos... Hortaz, Euskaltzaindiari eta Euskal Konfederazioari iruditzen zaie garai ezin egokiagoa dela hizkuntza politika berri hori garatzen hasteko.Erakunde publiko bakoitzak ardurak bere gain hartu baditu ere, Euskal Elkargoak euskara indarberritzeko hizkuntza politika horren bultzatzaile nagusia izan du, euskararen eremuan lanean ari diren elkarte eta erakundeekin elkarlanean.
|
|
2017
|
|
|
|
Euskara
salbatzeko, esan nahi duzu. Kar, kar… Horretarako ez.
|
|
|
Beste hizkuntza guztietan egiten da: hizkuntzaren historia eta bilakabidea aztertu, testu zaharrak analizatu…
|
Euskara
salbatzeko, hizkuntza arkaikoa aztertzeak ez du balio, baina, izan ere, hizkuntza bat salbatzeko ez dago modu automatiko eta berehalakorik.
|
|
|
Norbaitek galdetuko balu, eta
|
euskara
salbatuko al da. Erantzun posible bakarra da:
|
|
|
Gizarte aurreratu eta kontsumista honetan herriak ez luke instituzioen laguntza gabe ere
|
euskara
salbatuko. Denok alkar, herriak eta instituzioek, lan egin behar dugu, gogor gainera, euskarak, denon laguntza behar du, egoera larrian aurkitzen delako (Txabi Goiri, Argia 1982, 959 zbk.)
|
|
|
Bedita Larrakoetxeak, berriz, Shakespeareren antzerki lan guztiak itzuli zituen, oso urte gutxian eta presaka itzuli ere.
|
Euskara
salbatzeko helburuz egin zuen hori, garai hartan lan unibertsalak euskarara ekartzea jotzen baitzen horretarako bide nagusitzat. Berak onartzen zuen askoz ere hobeto egin zitekeela, baina lehenbailehen argitaratzeari eman zion garrantzia.
|
|
|
Hemen gehien kontsumitzen diren telebista kateak, diskoak, liburuak, irratiak, aldizkariak, kultur adierazpenak... erdarazkoak dira. Pentsatzen dugu urtean egun batean euskarazko produktuen aldeko apologia eginda,
|
euskara
salba dezakegula, baina euskararen iraupena hiztunek bakarrik berma dezakete. Eta, hala ere, pentsatzen dut eskerrak egun hori daukagun, ze administrazioak duen jarrera ikusita, batzuengatik urteko egun bakarra ere ez litzateke izango euskararentzat.
|
|
|
269 Adierazgarria da Rikardo Arregik 1966an funtzioen arteko dialektika hau nola aurkeztu zuen: . Alferrikakoa da euskaldunei eskatzea bere semeei euskaraz erakustea, borondate onez ez da salbatuko euskara,
|
euskara
salbatuko da Euskal Herriko zineak, Euskal Herriko legea, Euskal Herriko gizartea [euskaraz] egongo den orduan, gainontzekoak gezurrezkoak dira?. Rikardo Arregiren hitzaldia Usurbilen, Udarregi bertsolariaren omenezko eskulturaren inaugurazio ekitaldian, https:www.youtube.com,.
|
|
|
Euskararen Erakunde Publikoaren sortzearekin batera, hizkuntza politika publikoa 2006an egituratzen hasi zen Ipar Euskal Herri mailan, herri mugimenduaren lana osatuz. Bizkitartean, orain arte
|
euskararen
salbatzeko bideratu baliabideak eta neurriak ahulegi izan dira; ondorioz, euskal hiztunen kopurua eta euskararen erabilera gero eta apalagoak dira, inkesta soziolinguistikoek agerian eman dituzten datuen arabera.
|
|
|
203). Beraz, Mitxelenaren hitzetan hel burua
|
euskara
salbatzea zen eta euskara idatzi forma bat sortzea irakaskuntzan era
|
|
|
|
Euskararen
salbatzeko, indarberritzeko eta garatzeko hizkuntza politika indardun eta eraginkor bat da bultzatu... baina hau ez da berez nahikoa izango. Legezkotasuna lortu da, nahitaez, hots, Parisen aldetik legezko eta arauzko ezagupena.
|
|
|
Eta, bistan da, izigarri lagundu dute euskal kultura...
|
Euskara
salbatu. Ez nuke hainbertzerako izan zenik erranen, baina entseatu zirela bai, fermuki entseatu eta ekarpen handia egin zutela, hori dudarik gabe.
|
|
|
Eta arazoa hori da: euskal kultura eta
|
euskara
salbatuko direnetz ala ez.
|
|
|
Ea
|
euskara
salbatuko den...
|
|
|
Beraz,
|
euskara
salbatuko da?
|
|
2018
|
|
|
Batzuek zonalde euskaldunak bereziki zaindu beharra lehenesten dute; arnasguneak babestu beharra. Beste batzuk"
|
euskara
salbatuko bada Bilbon salbatuko da" esalditik hurbilago sentitzen dira. Arloekin gertatu bezala, batak ez du bestea kentzen.
|
|
|
Aldarrikatu zuten ez zirela frantsesak, ezta ere mendiz bestaldekoak espainolak; denak euskaldunak zirela. Euskalduna izatearen harrotasuna goraipatu zuten,
|
euskara
salbatu behar zela baieztatu zuten, Euskal Herrian lan egitea eta bizitzea funtsezkoak direla esplikatu zuten, salatuz Parisen lan egitera joan behar izatea.
|
|
|
Baina Euskal Herrian gauzak ez dira nonahi bezala. Euskal idazleari ez zaio eskatzen estilo ona, etc,
|
euskara
salbatzeko moduko euskara baizik, edo horrelako zerbait. Eta hala sortu zen ikaragarrizko iskanbila zalaparta bat, Orixeren euskara, euskara salbatzeko modukoa ote zen ala ez.
|
|
|
Euskal idazleari ez zaio eskatzen estilo ona, etc, euskara salbatzeko moduko euskara baizik, edo horrelako zerbait. Eta hala sortu zen ikaragarrizko iskanbila zalaparta bat, Orixeren euskara,
|
euskara
salbatzeko modukoa ote zen ala ez. Gazte gehienek, batik bat, ezetz erabaki zuten.
|
|
2019
|
|
|
Eta alferrikakoa da gurasoei eskatzea bere semeei euskaraz erakustea. Borondate onez ez da
|
euskara
salbatuko. Euskara salbatuko da Euskal Herriko zineak, Euskal Herriko legeak, Euskal Herriko gizartea euskaldunen eskuetan egongo den orduan.
|
|
|
Borondate onez ez da euskara salbatuko.
|
Euskara
salbatuko da Euskal Herriko zineak, Euskal Herriko legeak, Euskal Herriko gizartea euskaldunen eskuetan egongo den orduan. Gainontzekoak gezurrezkoak dira (…) Gure errealitateari aurpegi eman behar diogu, ez gaitezen lainoetan ibili.
|
|
|
1832 Jose Pablo Ulibarri Galindez(). Gutunliburua obran jasotako 1832ko gutun batean, akademia hitza aipatu gabe,
|
euskara
salbatu, gorde, zaindu, piztu eta eskolan sartu beharra aldarrikatu zuen okondoko politikari eta idazleak, amaieran testu hau ezarrita: –ogueta lau guizon/ bear dira izentau/ Guernicaco bazarrean/ euzkeraren ganean/ eguiteco aleguiñ au?.
|
|
|
Baina Lizardi ingurua baino zuhurragoa zen pozaren erdian: askok esan du, zioen poetak, horrelako olerkari handi batek
|
euskara
salba dezakeela, baina, olerkari handi bat sor  tzeko, bidea egin behar da, olerkari handi bat ez da ezerezetik egiten, giroa behar du, konpainia behar du. Lizardiren koska ez zen literaturak salba ote zezakeen euskara, planifikazioa baizik, horretarako giroa sortzea eta lurra lantzea.
|
|
|
Beste horrek ere ez du geroaz iritzirik ematen: " Nire ustez,
|
euskara
salbatzea izan behar da gure erronka, eta ez euskalkien eta batuaren arteko borrokak edo eztabaidak. Gure hizkuntza bakarra da, forma ezberdinekin, eta gure hizkuntza izan behar da gure kezka bakarra.
|
|
|
" Nik ez dut esperantxarik(...) Eztakit nola erran. Nik erran nezake ez dela euskara lanjerrean Hegoaldean salbatua delakotz eta nolabait Hegoaldean salbatua baita
|
euskara
salbatua da. Bainan iduritzen zaut Iparraldean ez dakit batere, ez nakike definitzen.
|
|
2020
|
|
|
Zenbat lanpostutan da beharrezkoa euskara gaur egun? Sabino Aranak zioen
|
euskara
salbatuko zela bere lurraldean bizitzeko beharrezkoa izatera iristen zenean. Beste modu batera esanda, zioen euskara beharrezkoa izatera iristen ez bazen, herri edo hirietatik urrunen zeuden baserrietan ere sartuko zela erdara eta partida irabaziko ziola euskarari, partida irabazten hasia zegoen bezala baserrietan ere, berak esatera, Euzko Alderdi Jeltzalea sortu zuen garaian, duela ehun eta hogeita bost urte inguru.
|
|
|
Haren pentsaera, ordea, harantzago zihoan. Argi zuen, beste hainbatek bezala, euskal estatuak ez duela bermatzen
|
euskara
salbatzea, baina euskal estaturik gabe euskararenak egin duela. Ausardia behar dela.
|
|
|
Ez nuen zalantzarik izan: Satrustegi zen, Jose Maria Satrustegi, Urdiaingo erretorea izandako gizona eta hango
|
euskara
salbatu zuena; antropologoa eta etnologoa gainera, Euskaldunen seksu bideak edo Ipui miresgarriak liburuen egilea.
|
|
2021
|
|
|
|
Euskararen
salbatzeko
|
|
|
Galdegaiguneko bahori ipin daiteke zehar galderetan ere aditz sintetikoaren aurrean: Aita Mokoroak badakien ala ez, nik ez dakit (Mitxelena); Ikusi behar da ea herri honetako biztanleek
|
euskara
salbatzeko borondaterik baduten (Herria); Eta, hartara, zinez jakin nahi nuke ba ote dauden Izpirituan bi motatako erabakiak, Irudimenezkoak batzuk, Libreak besteak (Xarriton). Baina ez da beharrezkoa; adibide horiek gramatikalak izango lirateke bagabe ere.
|