|
2001
|
|
|
Bateren batek zuzendu behar zuen hura! Eta ez balizko idazleen
|
euskara
bakarrik, inprentako gorabeherak ere bai! Bazen beste arazo bat ere:
|
|
|
Poliki poliki hasten da Maisu Juan ikusten âhorrelako zerbait gertatu bide zitzaien Sokratesekin jarduten zuteneiâ erdi ustela zela zuen  jakin ustea. Poliki poliki dihoakio Peru erakusten ez
|
euskara
bakarrik âeuskaltzalea zen Mogel, inor izan bada, baina ez zuen uste euskara berez ezer denik, zerbaitetarako ez badaâ, beste gauza asko baizik euskararen bitartez: izenak utzi eta barrengo izanari begira dagoen egiazko jakitea, lanbide  berezien neke eta ezkutuak, bizkaitar ez diren euskaldunen euskalduntasuna, benetako kristautasuna eta zinetako gizalegea.
|
|
|
berri jakitera, euskaldun bakoitzaren" amaren hizkuntza" ezagutzera. Inork jakitekotan, hizkuntzalari trebe eta
|
euskarari
bakarrari emana dagoen batek jakin dezake, gehienez ere, horrelako zerbait. Bestela esan, pertsona hazi, hezi eta arras trebatua denak.
|
|
|
" Bestalde, dio beheraxeago?, ez Larramendik, ez Kardaberazek, ez Mendiburuk ez zuten lortu gipuzkera alde honetako literatur
|
euskara
bakartzat jartzea". " Eta, egia esan, darraio?, ez zuten horretarako batere ahaleginik egin".
|
|
|
" Euskara komun hark, egungo euskalkien sustrai bakarra zenak, ez zuen alde handirik izango egungo egunean ditugun euskalkiekin" idazten zuen 1955ean Hans Vogt ek, eta zail da berarekin bat ez etortzea.
|
Euskara
bakar edo protoeuskara hura, ordea, teoriazko hipotesia da eta onartu, edo ez onartu, arrazoibidearen indarraren arabera egiten da.
|
|
2002
|
|
|
Euskarazkoa ez da, noski,
|
euskara
bakarrik, batez ere unibertsitategintzaren berariazko jardunaz ari garela. Baina, horretaz aritzeko betarik ez dugunez, euskararihelduko diot bereziki.
|
|
|
Edo hori dela sentitzen duguna. Zuri ere, irakurle gazte, gauza bera gertatzen zaizu, eta hori egiten duzu euskaraz ari zarelarik ere, esan nahi duzun zerbaiten ñabardura argiago uzteko erdal esamolde batekin egiten duzunean ateraldia lagunen aurrean, ez baitidazu esango euskara hutsean ari zarenean ere beti euskara, eta
|
euskara
bakarrik, erabiltzen duzula. No me raspes, esango nizuke, baina lekuz kanpo dago nire adinean.
|
|
2003
|
|
|
ez eskolan, ez eleizan. Seminarioko zer ofizialetan entzuten zan
|
euskera
bakarra, euskera apurra," Salón de Actos" en entzuten genduan, lantzean behin, harako kontzertu handietan: Seminarioko koruak euskerazko kantaren batzuk be abestuten zituan gure pozerako.
|
|
|
Nafarroako egoera, EAErekin konparatuz gero, oso bestelakoa zen, gehiengo politikoari eta euskararen estatus juridikoari erreparatzen badiegu. Foru Hobekuntzaren Legeak
|
euskara
bakarrik euskalduntzat jo zitezkeen lurraldeetako hizkuntza ofiziala deklaratzean, erabilera, indio erretserbako erregimenean, kokatzen zuen110 Unibertsitateari zegokionez, Felonesen iritziz, sortzear zegoen unibertsitate publikoan itzulpen eta interpretazio saileko lizentziaturara mugatu behar zen euskararen tokia111 Beraz, bide hori antzua izan zen hasiera hasieratik.
|
|
2004
|
|
|
Euskarak ez duela erasorik izan ukatzen digute lotsagaldu batzuek.
|
Euskara
bakarrik ez zen eskoletan eta hedabideetan debekatua izan, euskarazko lanbideak ere zigortuak eta eragotziak izan baitziren. Funtzionari, irakasle eta kazetari asko lanik gabe geratu zen.
|
|
|
–Ez dugu birreuskaldundu nahi, noizbait euskalduna izan omen zelako, afizio arkeologiko eta restaurazionista hutsez, eliza eta gaztelu zaharrak restauratzen diren moduan. Bururatzen dugun proiektu sozialean,
|
euskara
bakarrik ez, baina euskara ere inportantea delako baizik?. 298 Hori eta horrenbestez, etorkizunaren talaian ezarri behar genuke gure pentsaeraren ikusgunea: –Lehenari ez, baina uste dut azken finean geroari begira bakarrik legitima litekeela politikoki Euskadi birreuskalduntzeko programa.
|
|
|
irudimena falta bide dugu. Euskaldunok
|
euskera
bakar bat behar dugu: gero politika estrukturak aldatzean, euskera bakar hori estruktura horietan lege hizkera izan dedin.
|
|
|
Euskaldunok euskera bakar bat behar dugu: gero politika estrukturak aldatzean,
|
euskera
bakar hori estruktura horietan lege hizkera izan dedin.
|
|
|
Betidanik dakite euskaldunek
|
euskara
bakarra eta molde bakunekoa ez dela. Besteak beste, hor ditugu J. A. Mogel-en izkribuak(" Peru Abarka" liburuko elkarrizketetan bereziki), edo ta Axular-en esanak bere" Gero" an; edo, azkeneko bat aipatzekotan, 1569 ko hauzian, Erronkari-ko Burgi-n, berariaz aipatzen diren euskalkien arteko desberdintasunak eta itzuli beharrak (Cuadernos de Etnología de Navarra, 20, 240).
|
|
2005
|
|
|
Zuek aspertzeko arriskuari aurre egingo diot hala ere, neure burua behartuta igartzen dudalako. Eguneko ordu gehienetan, euskarazko telebista kate bakarra daukagu erdarazko lauren aurrean (ordainpekoak, satelitezkoak eta enparauak kontuan hartu barik); askotan, ordea, erdarazko bost kate daukagu eta
|
euskarazko
bakar bat bera ere.
|
|
2007
|
|
|
Aurrerago mintzatuko gara dialekto banaketaz, baina euskararen dialektoak direla eta hizkuntzalarien artean behin baino sarriago azaldu da kezka bat. Sorreran
|
euskara
bakarra zegoen, ala euskara bi edo gehiago elkarrekin senidetuak. Euskal familiako hizkuntza bakarra genuen antzinatean, ala hizkuntza bi, hurkotasunak elkarrenganatu dituenak?
|
|
|
Hemen euskararekiko utzikeria hain nabarmena izan da navarristen aldetik, ezen" nafarrera" izeneko hiz  kuntza sortu beharrik ez baita izan han valentziera mintzaira beregain gisa asmatu zuten bezala. Baina navarristek jo eta ke segitzen dute
|
euskara
bakarrik" vascuence" deitzen," El batúa" delakoari entzutea kentzen eta Nafarroako hizkerak" euskeratik" ahalik eta gehien bereizten, erdaraz horrelaxe baiteritzo ofizialki euskarari beste euskal autonomia erkidegoan. Beste diferentzia nabarmen bat hauxe da:
|
|
2008
|
|
|
Guraso horiek euskaldunak izateaz gain, euskara etxean jaso badute, seme alaba ia guztiek euskara jasoko dute haiengandik. Gehienek
|
euskara
bakarrik eta gainontzekoek erdararekin batera. Azken urteotan, gainera, ikusten ari gara guraso euskaldun berriak, hau da, euskara etxetik kanpo ikasi dutenak gero eta gehiago ari direla euskara transmititzen, eta familia bidez transmititzen ez den kasuetan, eskola bidez ziurtatzen da, neurri handi batean, seme alaba horiek euskara ikasiko dutela.
|
|
|
2001eko Zentsuko datuen arabera (1 taula) 30 urtetik beherako seme alaba gehienek (%72, 6) lehen hizkuntza2 gaztelania3 dute, %20k
|
euskara
bakarrik eta %8 euskara eta gaztelania.
|
|
|
Bi bikotekideak elebidunak direnean semealaben %95ek gutxienez euskara jasotzen du lehen hizkuntza gisa (%88k
|
euskara
bakarrik eta %7k gaztelaniarekin batera).
|
|
|
Bi bikotekideak elebidunak direnean seme alaben %95ek gutxienez euskara jasotzen du lehen hizkuntza gisa (%88k
|
euskara
bakarrik eta %7k gaztelaniarekin batera). Transmisioaren portzentajeak nabarmen aldatzen dira gurasoetako bat bakarrik denean elebidun; orduan lehen hizkuntza euskara duten seme alabak %65era jaisten dira (%35ek euskara bakarrik eta %30ek gaztelaniarekin batera).
|
|
|
Bi bikotekideak elebidunak direnean seme alaben %95ek gutxienez euskara jasotzen du lehen hizkuntza gisa (%88k euskara bakarrik eta %7k gaztelaniarekin batera). Transmisioaren portzentajeak nabarmen aldatzen dira gurasoetako bat bakarrik denean elebidun; orduan lehen hizkuntza euskara duten seme alabak %65era jaisten dira (%35ek
|
euskara
bakarrik eta %30ek gaztelaniarekin batera).
|
|
|
Alde batetik euskalkiak eta estandarra urruntzen badira eta bestetik irakaskuntzan hau baino ez bada erabiltzen puzzlea osotu da: urte gutxi barru
|
euskara
bakarra izango dugu. Bateratze joera bizienaren ezaugarriak dira eta ondorio garbiak aurreikusten dira.
|
|
|
Euskaltzaindiak uste du, eta hori ez da uste hutsa zehazki froga daitekeen iritzia baizik, badela oraindik, lehen ere izan den bezalaxe,
|
euskara
bakar bat euskalkien ñabardurak estaltzen eta itxuraldatzen ez duena. Euskalkien eta tokian tokiko hizkeren arteko bereizkuntzak, egungo egunean ere, axaleko itxuraldatzeak dira batik bat, hizkuntzaren muin sakona bere iraunkor hartan uzten dutenak.
|
|
|
Zeren orduan, eta orduan bakarrik, ikasten baitugu euskalki eta toki bateko hizkeran aurkitzen diren fenomeno guztiak ez direla maila berean jartzekoak eta ez zaiela denei balio berdina aitortu behar. Badira, alegia, zenbait gauza
|
euskara
bakar horren agergarri eta adierazle direnak, eta badira halaber axaleko itxuraldatzeak, zoko bateko eta beranduko agerpideak, etab.
|
|
|
Euskaltzaindiak uste du, eta hori ez da uste hutsa, zehazki froga daitekeen iritzia baizik, badela oraindik, lehen ere izan den bezalaxe,
|
euskara
bakar bat euskalkien ñabardurak estaltzen eta itxuraldatzen ez duena. Euskalkien eta tokian tokiko hizkeren arteko bereizkuntzak, egungo egunean ere, axaleko itxuraldatzeak dira batik bat, hizkuntzaren muin sakona bere iraunkor hartan uzten dutenak.
|
|
2009
|
|
|
–Euskaltzaindiak uste du, eta hori ez da uste hutsa, zehazki froga daitekeen iritzia baizik, badela oraindik, lehen ere izan den bezalaxe,
|
euskara
bakar bat euskalkien
|
|
|
Euskararen beraren lurraldeetan ere ezaugarri ezberdinak ditu euskararen egoerak. Horregatik, ez da egokia, ez litzateke batere eraginkorra izango, zenbaitek aldarrikatzen duen moduan,"
|
euskara
bakarra denez, Euskal Herria zatitzen duten muga juridiko administratiboen gainetik, hizkuntza politika nazional bakarra, zazpi herrialdeetako gune sozio funtzional guztietan euskararen erabilera bermatuko duena". Gauza bat da bateko eta besteko hizkuntza politikak koordinatzea eta ahal den neurrian indarrak batzea, eta besterik da" hizkuntza politika nazional bakarraren" musika, irreala ez ezik desegokia, estrategia politiko bati arrazoi emateko planteatzen dena.
|
|
|
Komunikazio orokor elebidun horren ondoan, ordea, eta hau da proposatzen duguna, herri administrazioen eta herritarren arteko harreman indibidualizatuetan, herritarren hizkuntza aukera baliatzeari ekin behar zaio. Hainbat testuingurutan
|
euskara
bakarrik, eta, beste hainbatetan, gaztelania bakarrik. Horrek besteak beste eskatzen du herri administrazioak helburu eta eginkizun horretara egokituz joatea eta bi hizkuntzetako edozeinetan eroso lan egiteko eta zerbitzua emateko prestatzea, eta herritarrak ere hizkuntza ohiturak aldatuz joatea euskararen mesedean, kontziente izanik herritar bakoitzaren esku dagoela neurri handi batean euskararen erabilera.
|
|
|
Baina artikulu bat idazteko edo hitzaldi bat emateko edo irakaskuntza unibertsitarioan bezala ez unibertsitarioan irakasle lanetan jarduteko edo komunikazioaren munduan profesional gisa aritzeko nahitaez euskara maila egoki eta jasoa behar dela diogun bezala diogu, halaber, oso okerreko bidea dela maila altua eskuratu zain egotea etxean, lagunartean, lankideekin eta hainbat zerbitzu publiko eta pribatutan euskaraz hitz egitera pausoa emateko. Balizko euskara" eder eta erakusgarri" bat lortzeko, agian mesedegarri izango da" eder eta erakusgarri" omen den euskara izatea erabiltzen den
|
euskara
bakarra eta, ondorioz, euskaraz primeran moldatzen ez diren guztiak" euskal mutu ofizial" edo deklaratzea. Ez dakit, litekeena da hala izatea.
|
|
|
Laburra da oso gogoratzen dudan orduko gure etxeko irakurgarri guztien zerrenda: ...batean pilatuta; baita liburu solte batzuk ere, amaren gau mahaitxoan eta armairuan, erlijioarekin zerikusi zuzena edo zeharkakoa zutenak asko; igandetan erositako edo anaia nagusiak trukean ekarritako komikiak (txiste deitzen genien guk, hitzaren oinarrizko irrigarritasun bera gordetzen duen komiki Euskaltzaindiak hobetsi baino askoz ere lehenago); bazen bertso liburutxo bat ere, gogoratzen dudan
|
euskarazko
bakarra. Basarrik Atano III.ari eskainitako laudorioekin osatua; baziren eraikuntzarekin zerikusia zuten bizpahiru liburu tekniko ere, nahiz gure aita ez nuen ikusten liburu batekin...
|
|
2010
|
|
|
Greziera eta erdal literatura ere ematen nituen, ez zen
|
euskara
bakarrik, baina euskara zen nire eginkizunik maiteena, eta bihotzik gehiena jartzen nuena. Erdaldunei ere ematen nien euskara, baina ez zuten euskara handirik ikasi.
|
|
2011
|
|
|
Horiek ikastolako
|
euskara
bakarra ezagutzen dute eta oso gai dira ikastolan Platoni buruzko testu iruzkinak egiteko. Baina gaztetxeko kontzertuetarako edo musika punka egiteko euskararik ez dutela dirudi.
|
|
|
Beraz, erregistro falta nabarmena dute gazteek. Horiek ikastolako
|
euskara
bakarra ezagutzen dute eta oso gai dira ikastolan Platoni buruzko testu iruzkinak egiteko. Baina gaztetxeko kontzertuetarako edo musika punka egiteko euskararik ez dutela dirudi.
|
|
|
Benetako euskeltzaleak, izkera arrotzik ugari ezagutuarren,
|
euskera
bakarrik erabilliz burutu dezakena. Erderaz idazten duten euskeltzale arroak, ez dute olakorik iñoiz ere burutuko.
|
|
|
28 ekitaldian, Jardunaldiek honako film hauek eskainiko dituzte: " El pequeño rey Macius"," La montaña magica"," Rolo eta ilarraren sekretua"(
|
euskarazko
bakarra)," Ga' hoole: la leyenda de los guardianes"," Arthur y la venganza de Maltazar" eta" Cazadores de dragones".
|
|
|
Alde horretatik, ohartarazi behar dugu Espainiako Konstituzioak ez dakarrela erakunde publikoen hizkuntza erabileren gaineko preskripziorik. Eusko Legebiltzarraren 10/ 1982 aipatu legeak, ordea, EAEn" kokatutako herri aginteek emandako arau xedapen zein ebazpen ofizial oro" bi hizkuntza ofizialetan zabaltzera derrigortzen du (8.1 art.). 3 Arau horri salbuespen moduan, eta ez berezkotasunaren ondorioz, Legeak" botere publikoek toki Administrazioaren eremuan
|
euskara
bakarrik" erabiltzea baimentzen zuen, betiere bertako errealitate soziolinguistikoa aintzat harturik (8.3 art.). Alta, Espainiako Konstituzio Auzitegiaren ekainaren 26ko 82/ 1986 epaiak bertan beheiti utzi zuen artikulu hori.4 Iñaki Agirreazkuenaga administrazio zuzenbide katedradunak ohartarazi bezala, epai horrek eta EAEko legegileak 8.3 artikuluaren ildoko arau berririk garatu ez izanak&... EAEko Auzitegi Nagusiak nahiz Espainiako Auzitegi Gorenak hizkuntza erabilerei buruzko hainbat udal ordenantza indargabetzen lagundu du horrek guztiak (Agirreazkuenaga, 2005:
|
|
2012
|
|
|
Hala ere, «euskal izana» ez da
|
euskara
bakarrik. Euskara euskal kosmoikuskeraren ardatza da, baina historian zehar beste zenbait edukiz inguratuta azalduda.
|
|
2013
|
|
|
Oraindik esaten da: izan zaitez kosmopolita eta ez kosmopaleto edo
|
euskara
bakarrik etxean erabiltzeko da, arraroa da, ez du ezertarako balio… Euskaldunen irudia baserritarra, zaharra eta ikasketarik gabekoa da, estatistikek kontrakoa dioten bitartean: egungo euskaldunaren profila gaztea da, hiritarra eta ikasketa maila handikoa, baina mito zahar horiek indar handia dute.
|
|
2014
|
|
|
Navarro euskaraz mintzo zena zen. Gauzak asko aldatu dira, Nafarroa ez da
|
euskara
bakarrik, baina ez dago Nafarroa ulertzerik, ez atzo ez gaur, euskararik gabe. Nik ez nuke nahi biharko nafar askok euskara gauza arrotz edo desatsegintzat jotzerik.
|
|
|
Horixe da, hain zuzen, Arantzazuko Batzarrean erabakitzen hasi zena, hurrengo urteetan biribildua:
|
euskara
bakarraren ortogra fia behin betiko finkatzea. Hango erabakiak argitaratu ondoren, Arestik betiko amaitu zuen bere grafien ordura arteko anarkia, eta harrezkero idazle erabat diziplinatua agertu zen.
|
|
|
Behar hau gorria da:
|
euskera
bakar bat lortzeko premia guzizkoa[...] Literatura hizkuntza osatu, ala euskalki guziak hil: hau da gure hautakizuna.
|
|
2015
|
|
|
Esaten dute adituek berak sartu ziola Azkueri euskararako grina. Baina ez zen
|
euskara
bakarrik haren dohaina. Sukaldean ere trebea izan behar zuen, Azkuek Alemanian ikasten zebilela bidaltzen zizkion kartei erreparatzen badiegu.
|
|
|
euskalkiak aberastasuna direla, hizkuntzaren altxorra direla, euskara natural, fresko, bizi, indartsu eta gihartsu direla, eta antzeko beste zenbait, bertute?. Ez dut ukatuko uste horien alderdi zuzena, baina egokiagoa eta onuragarriagoa litzateke bertute eta aberastasun horiek euskalkietan banatuta egon beharrean, denak batuta egongo balira
|
euskara
bakarrean.
|
|
|
Jakina, euskalkietan badira benetako aberastasunak, baina gorago erakutsi dut horietaz daukadan iritzia: euskalkietan barreiatuta uztea baino hobe dela
|
euskara
bakarrean denak biltzea.
|
|
|
Belaustegigoitiarekin batera, Eleizaldek ere etsigabe jardun zuen batasunaren alde. Ezinbestekotzat jotzen zuen, esate baterako, liburuetan
|
euskara
bakarra eta berbera erabiltzea (Eleizalde 1919b: 37):
|
|
|
Baldintza bat ere ezartzen da: udal korporazioko norbaitek euskara ezagutzen ez duela modu zilegian alegatzerik duenean, ez dago
|
euskara
bakarrik erabiltzerik. Nahi baduzue gero galderen txandanhorren inguruan zerbait komentatu genezake, baina gai hau beste herri batzuetan planteatu izan delaaurreratzen dizuet, Letonian hain zuzen.
|
|
2016
|
|
|
Ardi azal diot, abestiak amableagoak direla dirudien arren amorru eta eztanda egiteko gogo asko gordetzen (eta ateratzen) dutelako. 10 kantu, ohi duten moduan ingelesez,
|
euskarazko
bakarra eta bertsio bat. Diskoari hasiera ematen dion Fire alarmek asko dauka taldearen izaeratik:
|
|
|
% 95ek transmititzen dute euskara? % 71k
|
euskara
bakarrik? % 24k biak?
|
|
|
% 80k transmititzen dute euskara? % 45ek
|
euskara
bakarrik? % 35ek biak?
|
|
|
–
|
Euskara
bakarrik lehen hizkuntza: –
|
|
|
– Etxean
|
euskara
bakarrik edo euskara eta espainoladarabilte 462.000 herritarrek(% 21,20ek).
|
|
2017
|
|
|
Bai, hala da. Horregatik,
|
euskara
bakarrik ez, botere kontuak ere aintzat hartu behar dira euskarari laguntza eman ahal izateko.
|
|
|
Rikardo Arregiren heriotza kolpe handia izan zen, asko maite genuen, gazteontzako galera handia izan zen. Ez zen
|
euskara
bakarrik, haren lider sena baino. Lider hutsa zen, eta pertsona maitagarria.
|
|
|
|
Euskara
bakarrik
|
|
|
Dena dela, ezin da mintzatu Argentinako
|
euskara
bakar batez, zeren eta gune bakoitzean, eta bertan bildutako dialekto bateko edo besteko hiztun kopuruaren arabera, tankera desberdineko euskarak gauzatuko baitziren, leku bakoitzeko euskalki nagusian oinarrituta.
|
|
2018
|
|
|
Euskararen berreskurapen mugimenduaren estrategia hamarkada luzetan nagusiki hizkuntzaren ezagutzan ardaztu izanak hiztun berrien emendatze izugarria ekarri du. IEHn 16 urte bitarteko %5, 3k jaso du
|
euskara
bakarrik etxean, eta %5, 6k euskara eta erdara. Eta euskaldunen artean %52, 9 dira hiztun berriak (Eusko Jaurlaritza, 2018).
|
|
|
Dabid orain dela 13 urte hasi zen Barakaldon Mahatserriko aldizkaria jasotzen, Santutxuko berbalagunean izena eman eta gero. Berarentzat eta askorentzat etxera sartzen zen"
|
euskara
bakarra" izan da Berton. " Mila esker euskara nire etxera ekartzearren", dio Dabidek.
|
|
|
Eta identifikatzeaz gain, erabiltzen dute. Askorentzat batua da daukaten
|
euskara
bakarra, erreferentzia nagusia. Baina, halere, inbidia edota miresmena dute beste euskara ‘mota’ horiekiko.
|
|
|
euskara batua ez da euskalkia, hizkera estandarra baizik, eta hizkuntza guztietako hizkera estandarrak bezala, jasoa, formala. Baina, paradoxikoki, izatez, egun, batua haur euskaldun gehienen euskalkia da, hori baita dakiten
|
euskara
bakarra. Eta eskolarekin lotzen duten hizkuntza formal horrek nekez balio die hurkoa zirikatzeko, larrutan egiteko, laburbilduz, arauak apurtzeko.
|
|
|
Beste leku bateko euskara zuten edo elkarren artean desberdina, eta testua beren euskarara aldatu zuten? Aukera guztiak dira posible eta, ikusten denez, horren aberatsak diruditen datu iturriek ere badute arazorik Iruñeko euskara garaian garai nolakoa zen jakiteko, baita
|
euskara
bakarra egon zela baieztatzeko ere. Nolanahi ere den, nahiz eta hirietan landa giroan baino arruntagoa den bi ezaugarri edo forma ezberdin (adibidez, (re) ki eta (re) kin) batera bizitzea, horrek ez dakar hirietan ez denik batasun linguistikorik egon; alegia, ezin denik hirietako hizkera batasun baten barruan definitu edo mugatu eta, are gehiago, kanpotik hirira joandako jendeak eta jende horren ondorengoek ez zutenik beren euskara emeki emeki Iruñekora moldatuko.
|
|
|
Ausartuko litzateke inor XXI. mendeko Iruñeko euskara nolakoa den zehatz deskribatzera? Dudarik gabe, nahi adina datu izanen ditu, baina arazoak ere hainbat; izan ere, horrek Iruñean
|
euskara
bakarra dagoela onartzera eramanen gintuzke, eta horrela da. Izango dira oraingo Iruñeko euskara definitzen duten eta batasuna ematen dioten ezaugarriak, baina bestalde, seguru gaude orain arrunt entzun daitekeela iruindarren ahotan beste edo bertze:
|
|
2019
|
|
|
9an urteurrenaren amaierako ekitaldi instituzionala, Donostian; ekitaldi horretan, Bizkaia, Araba eta Gipuzkoako ahaldun nagusiek, Eusko Jaurlaritza eta Nafarroako Gobernuko Kultura sailburuek eta Euskararen Erakunde Publikoko presidenteak parte hartu zuten, besteak beste, eta Andres Urrutia euskaltzainburuak?
|
euskara
bakarrik ez uzteko, eskatu zien.
|
|
|
Inkestaren datuei erreparatuta, ikus daiteke gurasoen lehen hizkuntzak erepaper garrantzitsu bat betetzen duela. Izan ere, nahiz eta guraso biak euskaldunak izan, batekerdara badu lehen hizkuntza, %70k transmititzen du
|
euskara
bakarrik, eta %6k gaztelaniabakarrik transmititzen du. Baina honelako ikerketa kuantitatiboetan ez da emaitza horienarrazoietan sakontzen.
|
|
|
Dagoeneko nahiko ongi frogatuta dago
|
euskara
bakar bakarrik dagoela, familia gabekoa dela, eta, Meilleti kasu egiten baldin badiogu, historian sartzeko ezintasuna nabaria dela. Hauxe da, beraz, euskararen enigma.
|
|
2020
|
|
|
Hau da, ondorioak ateratzeko Sesmak erreferentzia moduan hartu duen inkestan ez zegoen euskara eta ingelesa aldizkatzen dituen eredua hautatzerik; bai, ordea, gaztelania eta ingelesa batzen dituena. Bi gaztelaniazko aukera,
|
euskarazko
bakar baten aurka. Navarra Sumaren irakurketa interesatua zen hori.
|
|
|
Beste irakurketa bat egin eta eredu aukera zabalagoa eskainita, portzentajeak zeharo desberdinak ziren: gurasoen %55ak gaztelania eta ingelesa hautatuko luke; %13k,
|
euskara
bakarrik; %10ak, euskara eta ingelesa; %8k, gaztelania eta euskara; %5ak ingelesa, euskara eta gaztelania; %6k gaztelania soilik; %2k beste aukera batzuk; eta %1ek ez du adierazi. Emaitza horiek kontuan hartuta, familien %36k euskara barne hartzen duen ereduren bat aukeratuko luke, hots, Iruñeko sare publikoan dagoen ereduarekin bat datorren proportzioa.
|
|
|
Eskozian, Galesen, Islandian eta beste herrialde batzuetan, eztabaidak izaten dituzte gazteen hizkera ez formalaren inguruan. Esan nahiko nuke Jon Gotzon pertsonaiak erabiltzen duen
|
euskara
bakarrik Jon Gotzonek erabil dezakeela. Jabetzen gara ezin dugula euskañola erabili umorea egiteko arma bakar gisa.
|
|
|
Hezkuntza eta hizkuntzaren ikaskuntza eta erabileraren arteko sinergiak ezinbestekoak dira testuinguru erdaldunetan bizi diren ikasle eta familien errealitatean. Pandemia egoeran
|
euskara
bakarrik irakasleekin eta te lematikoki entzun eta baliatu duten ikasleen kopurua nahi baino handiagoa da, egoera soziolinguistiko zaurgarrian daude. Kasu horietan auzo eta herri mailako egitasmoak abiatu dira ez ohiko egoerak euskararen ikaskuntza eta erabileran ahalik eta eragin txikiena izan dezan.
|
|
|
Euskaltzale horiek bazekiten euskara, euskal kultura goren baten adierazpide eta tresna bihurtu nahi bazuten, hizkuntza moduan landu zela, araztu, eguneratu. Bazekiten
|
euskara
bakarra zutela eraiki. Euskara batua.
|
|
|
Euskara erraz, herrikoi eta mundukor bat,
|
euskara
bakar bat eskatuko du, berehala:
|
|
2021
|
|
|
Ez... bakarrik,... baizik: Poliki poliki dihoakio Peru erakusten ez
|
euskara
bakarrik,[...], beste gauza asko baizik euskararen bitartez (Mitxelena).
|
|
2022
|
|
|
" Poliki poliki dihoakio Peru erakusten [Maisu Joani] ez
|
euskara
bakarrik, euskaltzalea zen Mogel, inor izan bada, baina ez zuen uste euskara berez ezer denik, zerbaitetarako ez bada?, beste gauza asko baizik euskararen bitartez: izenak utzi eta izanari begira dagoen egiazko jakitatea[...], Bizkaitar ez diren euskaldunen euskalduntasuna, benetako kristautasuna eta zinetako gizalegea".
|
|
|
Gaur egun indarrean diren Euskararen legeak eta dekretuak garai hartan jarri ziren abian, eta bereizkeriak ekarri zituzten euskaldunen artean, euskal herritarren artean. Harrezkero,
|
euskara
bakar bakarrik da ofiziala legez eremu osoan Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan. Esanguratsua ere bada honako hau:
|