2023
|
|
• Balio erantsia: zer ematen dit euskarak beste
|
hizkuntzek
ematen ez didatena. Harreman mundu bat, konplizitate mundu bat, sormenerako mundu bat, doinua jario, poesia jario, estetika, sentipen jario darion mundu bat.
|
|
|
Hizkuntzaren
erregistroen lanketaz
|
|
|
Hizkuntza
erregistroa hizkuntza une jakin batean erabiltzeko modua baldintzatzen duten testuinguruko aldagai soziolinguistikoak eta bestelakoak izendatzeko erabiltzen da.
|
|
Hizkuntza erregistroa
|
hizkuntza
une jakin batean erabiltzeko modua baldintzatzen duten testuinguruko aldagai soziolinguistikoak eta bestelakoak izendatzeko erabiltzen da.
|
|
• Formalak: igorleak
|
hizkuntza
baliabide egokiak hautatzen ditu eta hizkuntza arretaz aukeratzen du. Erregistro espezializatuak izan daitezke, adibidez, tekniko zientifikoak.
|
|
• Formalak: igorleak hizkuntza baliabide egokiak hautatzen ditu eta
|
hizkuntza
arretaz aukeratzen du. Erregistro espezializatuak izan daitezke, adibidez, tekniko zientifikoak.
|
|
• Gazteei
|
hizkuntzarekin
jolastu eta ondo pasa daitekeela erakustea: saioetan ondo pasatzea oso garrantzitsua izango da, hizkuntzarekin jolastu eta ondo pasa daitekeela ikusteko.
|
|
• Gazteei hizkuntzarekin jolastu eta ondo pasa daitekeela erakustea: saioetan ondo pasatzea oso garrantzitsua izango da,
|
hizkuntzarekin
jolastu eta ondo pasa daitekeela ikusteko. Modu horretan, errazagoa izango da aurrerantzean ere landutako esamoldeak erabiltzea, edota beraiek berriak bilatzea edo sortzea ere.
|
|
•
|
Hizkuntza
ohituretan euskararen alde erakartzea.
|
|
Horiez gain, talde bakoitzaren errealitateari egokitzen zaizkion helburuak finkatzen dira, bai gaztetxoen motibazioan eragiteko eta euskararen erabilera areagotzeko, bai eta horiek lortzeko jarraituko diren estrategiak eta dinamikak ere.
|
Hizkuntza
ohiturak aldatzea ez da lan erraza, pausoz pauso jorratzen den prozesua luzea baita. Horregatik, oso garrantzitsua da helburu txikiak, xumeak, lorgarriak eta neurgarriak jartzea egiten dugun horretan eraginkorragoak izateko.
|
|
Aurretiko plangintza bat edukiko den arren beti, plangintza hau beti aldatuko da ikasturtean zehar, haur eta gazte bakoitzaren eta taldearen nahi eta beharretara moldatu da eta. Uste dugu taldeak ez badu jarduera bere nahi eta interesekin bat datorrela ikusten, interes maila asko jaitsiko dela; horrek motibazioa eta parte hartzeko nahia murriztuko du, eta, ondorioz,
|
hizkuntza
ohituretan eragiteko ahalmena. Baina oraindik garrantzitsuagoa dena, haurrek eta gazteek erabakitzeko ahalmena sumatzen badute, gutxinaka aisialdia haiena bilakatzen badute erabakietan parte hartzearen ondorioz, kide izatearen sentimendua areagotuko da, eta horrek egitasmoa zaintzeko eta zabaltzeko nahia sortuko du.
|
|
Alde batetik, hezitzaileak bertakoak izatea, horrek erreferentzialtasuna sustatuko du. Garai hauetan beharrezkoa da euskarazko erreferenteak bilatu eta sortzea, erdarazko erreferentez beteta baititugu sareak eta gizartea, eta jarraitzeko eredu euskaldunak sortze honek
|
hizkuntza
ereduak errepikatzeko nahia sor dezake, baita erreferente horiekin egonen den hizkuntza ohitura euskarazkoa izateko ere. Hezitzailea bertakoa baldin bada, ohitura hori jarduerak irauten duen denboran ez ezik, beste espazio informal batzuetan ere mantentzeko aukera emanen du, dinamika hori denboran eta espazioan zabaltzeko aukerak handituz.
|
|
Alde batetik, hezitzaileak bertakoak izatea, horrek erreferentzialtasuna sustatuko du. Garai hauetan beharrezkoa da euskarazko erreferenteak bilatu eta sortzea, erdarazko erreferentez beteta baititugu sareak eta gizartea, eta jarraitzeko eredu euskaldunak sortze honek hizkuntza ereduak errepikatzeko nahia sor dezake, baita erreferente horiekin egonen den
|
hizkuntza
ohitura euskarazkoa izateko ere. Hezitzailea bertakoa baldin bada, ohitura hori jarduerak irauten duen denboran ez ezik, beste espazio informal batzuetan ere mantentzeko aukera emanen du, dinamika hori denboran eta espazioan zabaltzeko aukerak handituz.
|
|
Bestetik, hezitzaileak eta jarduera komunitatean sartuak baldin badaude, aukera gehiago egonen dira komunitateko beste agente batzuk (kirol elkarte, kultur elkarte, guraso, gazte, ikastetxe, etab.)
|
hizkuntza
eragile ere bilaka daitezen, aisialdi jarduerarekin erlazioa baldin badute. Erlazio horiek sortzeak eta sustatzeak jardueraren osotasuna zabaltzeko aukera emanen digu, eta haur eta gazteei hizkuntza errealitate zabal bat ikusarazteko aukera.
|
|
Bestetik, hezitzaileak eta jarduera komunitatean sartuak baldin badaude, aukera gehiago egonen dira komunitateko beste agente batzuk (kirol elkarte, kultur elkarte, guraso, gazte, ikastetxe, etab.) hizkuntza eragile ere bilaka daitezen, aisialdi jarduerarekin erlazioa baldin badute. Erlazio horiek sortzeak eta sustatzeak jardueraren osotasuna zabaltzeko aukera emanen digu, eta haur eta gazteei
|
hizkuntza
errealitate zabal bat ikusarazteko aukera.
|
|
Ez gara gehiegi luzatuko COVID eragindako pandemiaren ondorioak gogora ekartzen. Aski da esatea 2020ko martxotik aurrera euskarazko aisialdiak etenaldi bat nozitu zuela, euskararen erabilerak atzerakada aukerak murriztearen ondorioz, eta gainera diferentziak handitu zirela haurren artean
|
hizkuntza
gaitasunari dagokionez. Gerora, hizkuntza arrakalaz hitz egin izan da gertatu zen egoera definitzeko.
|
|
Aski da esatea 2020ko martxotik aurrera euskarazko aisialdiak etenaldi bat nozitu zuela, euskararen erabilerak atzerakada aukerak murriztearen ondorioz, eta gainera diferentziak handitu zirela haurren artean hizkuntza gaitasunari dagokionez. Gerora,
|
hizkuntza
arrakalaz hitz egin izan da gertatu zen egoera definitzeko.
|
|
• Ahozkotasuna eta
|
hizkuntza
gaitasunak hobetzen laguntzea. Hizkuntza bat ikasteko modurik eraginkorrena hizkuntza hori erabiltzea da.
|
|
• Ahozkotasuna eta hizkuntza gaitasunak hobetzen laguntzea.
|
Hizkuntza
bat ikasteko modurik eraginkorrena hizkuntza hori erabiltzea da. Hitz eginez ikasi egiten da, eta erraztasuna hartzean hizkuntza hori erabiltzeko joera areagotzen da.
|
|
• Ahozkotasuna eta hizkuntza gaitasunak hobetzen laguntzea. Hizkuntza bat ikasteko modurik eraginkorrena
|
hizkuntza
hori erabiltzea da. Hitz eginez ikasi egiten da, eta erraztasuna hartzean hizkuntza hori erabiltzeko joera areagotzen da.
|
|
Hizkuntza bat ikasteko modurik eraginkorrena hizkuntza hori erabiltzea da. Hitz eginez ikasi egiten da, eta erraztasuna hartzean
|
hizkuntza
hori erabiltzeko joera areagotzen da.
|
|
Gehienetan jolasak dira, eta batzuetan erronka ez lehiakorrak proposatzen dizkiegu: pantailan agertzen den irudi baten inguruan, gelan dituzten objektuekin sortutako jolasak, haien arteko elkarrizketa gidatuak,
|
hizkuntza
jolasak...
|
|
2 Pribilegiatua sentitzen naiz. Zeren eta hogei bat urte baitira nerabeen irakasle naizela," Euskal
|
Hizkuntza
eta Literatura" ikasgaikoa, eta ez bakarrik Iruñerrian, baizik eta baita Lapurdin ere, han ari izan bainaiz lau bat urtez, hango frantses irakaskuntza publikoko eredu modukoan. Gainera, unibertsitatean ere ematen ditudanez eskolak, nerabeen irakasle ez ezik gaztetxoena ere banaiz, bai Nafarroako Unibertsitate Publikoan (NUPen), bai Baionako UPPAn.
|
|
Egoera honek, nerabeekin bakarrik ez eta gaztetxoekin ere egon ahal izatearenak alegia, oso datu interesgarria bertatik bertara eskuratu ahal izateko aukera ematen dit: nola eboluzionatzen duten nerabeek euskal
|
hizkuntzarekiko
atxikimenduan, hizkuntzaren erabileran eta hizkuntza gaitasunean, oso garrantzitsua dena ondorioak ateratzeko orduan, horien araberako proposamen egokiak egiteko.
|
|
Egoera honek, nerabeekin bakarrik ez eta gaztetxoekin ere egon ahal izatearenak alegia, oso datu interesgarria bertatik bertara eskuratu ahal izateko aukera ematen dit: nola eboluzionatzen duten nerabeek euskal hizkuntzarekiko atxikimenduan,
|
hizkuntzaren
erabileran eta hizkuntza gaitasunean, oso garrantzitsua dena ondorioak ateratzeko orduan, horien araberako proposamen egokiak egiteko.
|
|
Egoera honek, nerabeekin bakarrik ez eta gaztetxoekin ere egon ahal izatearenak alegia, oso datu interesgarria bertatik bertara eskuratu ahal izateko aukera ematen dit: nola eboluzionatzen duten nerabeek euskal hizkuntzarekiko atxikimenduan, hizkuntzaren erabileran eta
|
hizkuntza
gaitasunean, oso garrantzitsua dena ondorioak ateratzeko orduan, horien araberako proposamen egokiak egiteko.
|
|
Unibertsitateko nire lanari dagokionez, euskaraz lan egingo duten maisu maistren irakaslea naiz NUPen, Haur eta Lehen Hezkuntzako graduetan, baita erdarazkoena ere, kasu horretan euskal
|
hizkuntzaren inguruko
ikasgai bat emanez, erdaldunek euskararen inguruan minimoki jakin beharrekoa erakusteko helburua duena. UPPAn, berriz, Euskal Ikasketen lizentzian aritzen naiz, Lapurdin, Nafarroa Beherean eta Zuberoan euskara irakasle izango direnei erakusten.
|
|
Azkenik, heziketa libreko dibulgatzaile gisa, sistema araututik erabat kanpo dauden edo egon daitezkeen hainbat eskola ezagutzen ditut, non ikus baitaiteke zer den euskara ikastea
|
hizkuntzak
modu naturalean eta berezkoan ikasi behar direla uste duten eremu pedagogikoetan.
|
|
Horiek gehiago egiten dute euskaraz, normala denez, begi bistako arrazoiengatik. Euskara etxetik jaso dute, kasurik gehienetan, eta euskara normaltasunez entzuten dute han eta hemen beren egunerokoan, beren paisaia linguistikoan ohiko
|
hizkuntza
nagusi bilakatzeraino, eta ez dutelako, hortaz, ahalegin berezirik egin behar euskara modu naturalean atera eta sor dakien.
|
|
4 Baziren urte batzuk ereduan ez nenbilela, A ereduan pasa ditudalako urte zenbait, eta zinez harritu (eta larritu) nau institutuko ikasleen
|
hizkuntza
ohiturak zenbat aldatu diren eta zein norabidetan ikusteak. Ez ditut garai zaharrak idealizatzen, ongi dakidalako ez dela inoiz erraza izan ikasleak euskarara ekartzea, eta ongi gogoratzen dudalako beti izan dutela ikasleek erdarara jotzeko ohitura.
|
|
Anekdotikoa irudi lezake, kasik txutxu mutxua, baina ez da. Iruditzen zait ez direla ikasleak bakarrik
|
hizkuntza
ohitura eta jarrera aldatu dutenak. Oro har, erlaxazio moduko bat dago euskararen aurrean.
|
|
Oro har, erlaxazio moduko bat dago euskararen aurrean. Garai batean (bai, badakit, zaharren moduan ari naizela irudi lezakeela, lehengo garaiak beti hobeak zirela pentsatzen...), jarrera tinkoagoa zegoen, larriagoak iruditzen zitzaizkigun
|
hizkuntzarekin
zerikusia zeukaten kontuak. Hizkuntzaren normalizazioan pausoak eman direla uste du jendeak, eta ez naiz ni izango hori horrela denik ukatuko duena, baina irudipena dut iritzi horrek, erabat zuzena ez izateaz gain, egoeraren itzalak eta ilunak ikusteko zailtasunak ere ekartzen dituela.
|
|
Garai batean (bai, badakit, zaharren moduan ari naizela irudi lezakeela, lehengo garaiak beti hobeak zirela pentsatzen...), jarrera tinkoagoa zegoen, larriagoak iruditzen zitzaizkigun hizkuntzarekin zerikusia zeukaten kontuak.
|
Hizkuntzaren
normalizazioan pausoak eman direla uste du jendeak, eta ez naiz ni izango hori horrela denik ukatuko duena, baina irudipena dut iritzi horrek, erabat zuzena ez izateaz gain, egoeraren itzalak eta ilunak ikusteko zailtasunak ere ekartzen dituela. Ematen du jada ez dela beharrezkoa horretan eragitea, edo ez dakit.
|
|
genuke herri normala izatea, eta beste nazio batzuek egiten duten moduan gure
|
hizkuntza
erakutsi ahal izatea modu normalizatu eta" apolitiko" batean, euskarak errealitate soziopolitiko espezifikoa ez balu bezala, egoera dramatikoa duela aintzat hartu behar ez balitz bezala, hori guztia hala dela esplizituki esatea beharrezkoa ez balitz bezala, euskararen errealitate soziolinguistikoa euskal populuaren historia tamalgarriari loturik azaldu behar ez balitz bezala. Baina ezin da.
|
|
Edo beldur moduko bat diotela ikasleen estimua galtzeari, eta hori gerta daitekeela pentsatzen dutela, buen rollo a denaren gainetik lehenetsi ezean. Beharbada, ohartu ere ez dira egiten, ez dutelako agian arreta eta kontzientzia hor, eta komunikazioan zentratzen dira, zein
|
hizkuntzatan
gertatzen den begiratu eta zaindu ordez. Hau idazten ari naizela, gogora datorkit Lazkao Txikiren profezia," martxa honetan aurki erderaz hitz egingo dugu euskaraz ari garelakoan"; edo besterik gabe, ez da beraientzat garrantzitsua, ez zaie hala iruditzen, kito.
|
|
Hau idazten ari naizela, gogora datorkit Lazkao Txikiren profezia," martxa honetan aurki erderaz hitz egingo dugu euskaraz ari garelakoan"; edo besterik gabe, ez da beraientzat garrantzitsua, ez zaie hala iruditzen, kito. Ez dugu ahaztu behar heldu batzuentzat lana lortzeko modu bat baino ez dela jada euskara, edo beste
|
hizkuntza
bat, eta hori hala izateak ez duela atxikimendu berezirik sortzen, ez dutela euskara modu berezi batekin lotzen, ez dutela euskarak euskaldunontzat izan lukeenaren kontzientziarik. Zer eredu ematen diegu ikasleei beren erdara onartuta?
|
|
5 Zein eremu akademikotara begiratzen dudan, edonon topatzen dut beherakada
|
hizkuntzarekiko
atxikimenduan eta euskarari heltzearen erabakian. Izan ere, Nafarroako Unibertsitatean ere erdaraz mintzo dira euskaraz ikasten duten etorkizuneko irakasle asko eta asko, nahiz eta hemen ere aldea dagoen, noski, Iruñerriko edo eremu euskaldunetako jendeen artean, gorago azaldu ditudan arrazoiengatik.
|
|
Hemen egoera ez da hain nabarmena, baina kezkatzekoa iruditzen zait ikustea nola hemendik pare bat urtera haurren hezitzaile izango diren horiek ez duten euskarari heltzearen hautua (oraindik) egin. Askotan gertatzen da gaztaroan egitea
|
hizkuntza
ohituretako aldaketa, nerabezaro garaiko helduekiko desafio beharra eta gainerako" gorabeherak" gaindituta. Hori hautu pertsonal baten bitartez gertatzen delako iruditzen zait zeresan handia lukeela hor hezkuntzak kontzientzia soziopolitikoan eragin ahal izatea, eta horregatik uste dut hor eragitetik hasi genukeela irakasleok, egoera iraultzen hasi nahi izatekotan, bederen.
|
|
Horrek galdera bat pizten du nire baitan. Zer da
|
hizkuntza
bat. Uler ote liteke sortua den herriko kulturatik edo ekosistematik kanpo?
|
|
Hitz egin daiteke euskaraz, gainerako erreferentzia guztiak erdal mundukoak direnean?... Badakigu" kalitate" aren galera nolabaitekoa onartu dugula
|
hizkuntzaren
hedapena gertatuko bada, hori argi dago, baina zenbateraino. Hegoaldean, euskañola da.
|
|
Ikasleek adierazkortasun bila jotzen dute erdaretara, kasu askotan ez dituztelako euskararen berezko baliabideak ezagutzen, ez dizkiegu erakusten, eta ez dituzte inon entzuten. Erdarekiko menpekotasuna hortik ere uler liteke,
|
hizkuntza
kolonizazioa gertatzen dela, hizkuntza hegemonikoek funtzio guztiak betetzen dituztela, euskararen kaltetan. Horrela, tradizioarekiko etena suposatzeaz gain, Iparraldeko eta Hegoaldeko euskaldunen arteko urrunketa gero eta handiagoa gertatzen da, oso arriskutsua izan daitekeena.
|
|
Ikasleek adierazkortasun bila jotzen dute erdaretara, kasu askotan ez dituztelako euskararen berezko baliabideak ezagutzen, ez dizkiegu erakusten, eta ez dituzte inon entzuten. Erdarekiko menpekotasuna hortik ere uler liteke, hizkuntza kolonizazioa gertatzen dela,
|
hizkuntza
hegemonikoek funtzio guztiak betetzen dituztela, euskararen kaltetan. Horrela, tradizioarekiko etena suposatzeaz gain, Iparraldeko eta Hegoaldeko euskaldunen arteko urrunketa gero eta handiagoa gertatzen da, oso arriskutsua izan daitekeena.
|
|
7 Euskara, eskolako
|
hizkuntza
baino ez da ikasle gehienentzat, eskolarekin identifikatzen den mintzaira, edo eskolarekin baino, eskolako ikasgaiekin, hobeki esan. Iruñerrian euskaraz ikasteak gero eta antza handiagoa du frantses kolegio batean ikastearekin, esaterako.
|
|
Baina euskararen erabilera asko jaisten da mailetan gora egin ahala, gero eta behar sozial handiagoak dituztelako, eta gizarteratze zabalago horretan euskara topatzen ez dutelako. Hor lehiatzea zaila da, zeren eta afektiboki esanguratsuak diren helduek eduki arren zer esan, zer erakutsi edota zer eredu eskaini, irabazi egiten duelako mundu handiaren
|
hizkuntzak
, eta hizkuntza horretan topatzen duten erakargarritasun guztiak. Inguratzen dituen errealitate soziolinguistikoaren arauetara errenditzen dira, erreferenteak ez direlako bakarrik gurasoak, irakasleak; gizartera ateratzen dira, eta gizarteak eskatzen duen moduan sozializatzen dira.
|
|
Baina euskararen erabilera asko jaisten da mailetan gora egin ahala, gero eta behar sozial handiagoak dituztelako, eta gizarteratze zabalago horretan euskara topatzen ez dutelako. Hor lehiatzea zaila da, zeren eta afektiboki esanguratsuak diren helduek eduki arren zer esan, zer erakutsi edota zer eredu eskaini, irabazi egiten duelako mundu handiaren hizkuntzak, eta
|
hizkuntza
horretan topatzen duten erakargarritasun guztiak. Inguratzen dituen errealitate soziolinguistikoaren arauetara errenditzen dira, erreferenteak ez direlako bakarrik gurasoak, irakasleak; gizartera ateratzen dira, eta gizarteak eskatzen duen moduan sozializatzen dira.
|
|
Honi lotu behar litzaioke nolakoa den ikasleei, gaztetxoei eskaintzen ari gatzaizkien eskola eredua, zenbateraino erantzuten dien haien benetako beharrei, interesei, jakin minei. Izan ere, euskara eskola
|
hizkuntza
baino ez baldin bada, eta gainera eskola eredu horren nolakotasuna gazteendako modukoa ez baldin bada, haien bizitzatik urrun baldin badago edota arrotza baldin bazaie, pentsa, hainbat okerrago. Hemen, heziketa modu askeago baten aldeko eta pertsonen beharrak hobeki zaintzen dituen eskola eredu baten aldeko nire aldarria egingo dut, horrek
|
|
Bai, baina objektua da, esango dit norbaitek.
|
Hizkuntza
ezin zaio pertsona bati" kendu", bere parte bat da, barnetik dario. Egia da, eta, gainera, balore afektibo bat dauka beti, komunikatzen laguntzen digulako.
|
|
Eta honekin lotuta, hainbat eskola librek daukaten
|
hizkuntza
politikarekiko kritika: hizkuntza ez da inoiz aukera naturala, aukera askea, gurea bezalako herrietan, bederen.
|
|
Eta honekin lotuta, hainbat eskola librek daukaten hizkuntza politikarekiko kritika:
|
hizkuntza
ez da inoiz aukera naturala, aukera askea, gurea bezalako herrietan, bederen. Askatasuna ez da besterik gabe umeen hautua errespetatzea, hautu hori beti dagoelako inguruko zirkunstantziek baldintzatuta.
|
|
Zapalkuntza dagoenean, zapaldua dagoenari hitza ematea da askeena, askatzailea delako. Berdin
|
hizkuntzari
dagokionean nola bestelako menderakuntza egoeretan.
|
|
Besterik gabe, ezin dugulako ikasleon" gorrotoa" ren prezioa ordaindu. Askotan gertatu zait klasean, ahalera azaltzen egotea, eta beste planeta bateko
|
hizkuntza
erakusten ari nintzela sentitzea. Ez dute euskaraz egiten, euskararen beharrik sentitzen ez dutenez, arrotz egiten zaie eta...
|
|
Oro har, irakaskuntzak eskain diezaiola denbora eta tarte gehiago ahozkotasunari, ez bakarrik
|
hizkuntza
irakasleek, denek baizik. Gure kasuan, garbi dago, beharbada ahozkoa baino ez genuke erakutsi behar, hori dute-eta gabezia, hor baitute hutsunea.
|
|
Euskara ikasgaia izan dadila euskaraz (gainerako ikasgaiak) ikasteko behar duten laguntza hori, eta bereziki eta nagusiki, egunerokoan jario pixka bat handiagoz egiteko luketen tresneria hornitzearen funtzioa izan. Ez dezagun ahaztu
|
hizkuntza
eta afektua oso estuki eta hertsiki lotutako gauzak direla, eta jar dezagun hor arreta, ardatza, helburua.
|
|
Pentsatzen dutena adieraziko balute, seguru asko esango lukete ez direla poetak, ez dakitela gauza handirik literaturaz, irakasle soilak direla berak, ez besterik. Poesia aipatze hutsak zailtasuna iradoki dezake,
|
hizkuntzaren
goien gradua, bikaintasun estetikoa, aparteko mundu batera garamatzan arte delikatu bat.
|
|
Ahaztu gaitezen, beraz, poetikotasunaz eta mintza gaitezen
|
hizkuntzaren
pozaz, hitzek eragin dezaketen liluraz; mintza gaitezen tradizioko haur testu klasikoez —ipuinez, kantu eta errezitatu erritmikoez, ume jolasetako hitz jokoez— eta testuok berezkoa duten liluraren jabe egiteaz eta transmititzeaz.
|
|
Noiz sentitu nuen azkenekoz
|
hizkuntzaren
poza?, galdetzen diot neure buruari. Entzundako zerbaitek, irakurritako zerbaitek noiz eragin zidan azkeneko aldiz emozioa, zein testu ederra aitortzerainoko gozamena?
|
|
Entzundako zerbaitek, irakurritako zerbaitek noiz eragin zidan azkeneko aldiz emozioa, zein testu ederra aitortzerainoko gozamena? Ez naiz
|
hizkuntzari
diogun maitasunaz ari, edo euskal zaletasunaz, edo hitzek transmititzen duten pozarekin zerikusi zuzenik ez duten hizkuntzarekiko sentimendu aberkoiez. Hizkuntza eta hitzak ez dira berez eder zein gris, nik bihurtzen ditut hizkuntza eta hitz, nik egiten ditut eder zein aspergarri.
|
|
Entzundako zerbaitek, irakurritako zerbaitek noiz eragin zidan azkeneko aldiz emozioa, zein testu ederra aitortzerainoko gozamena? Ez naiz hizkuntzari diogun maitasunaz ari, edo euskal zaletasunaz, edo hitzek transmititzen duten pozarekin zerikusi zuzenik ez duten
|
hizkuntzarekiko
sentimendu aberkoiez. Hizkuntza eta hitzak ez dira berez eder zein gris, nik bihurtzen ditut hizkuntza eta hitz, nik egiten ditut eder zein aspergarri.
|
|
Ez naiz hizkuntzari diogun maitasunaz ari, edo euskal zaletasunaz, edo hitzek transmititzen duten pozarekin zerikusi zuzenik ez duten hizkuntzarekiko sentimendu aberkoiez.
|
Hizkuntza
eta hitzak ez dira berez eder zein gris, nik bihurtzen ditut hizkuntza eta hitz, nik egiten ditut eder zein aspergarri.
|
|
Ez naiz hizkuntzari diogun maitasunaz ari, edo euskal zaletasunaz, edo hitzek transmititzen duten pozarekin zerikusi zuzenik ez duten hizkuntzarekiko sentimendu aberkoiez. Hizkuntza eta hitzak ez dira berez eder zein gris, nik bihurtzen ditut
|
hizkuntza
eta hitz, nik egiten ditut eder zein aspergarri.
|
|
Espontaneoa da. Batzuetan guztiz autonomoa da, batzuetan
|
hizkuntzari
lotua.
|
|
Bizitza osoan garrantzi osoa izan dezakeen corpus sentimentala, linguistikoa, keinuena eta musikala jasotzen (almazenatzen) eta imitatzen (bizitzen) ari da umea. Besteak beste,
|
hizkuntzaren
magia bizitzen. Liluratuta dago umea.
|
|
Baina piezek zer dute halako miresmena eragiteko?
|
Hizkuntzaren
mekanismo poetiko estrukturaletan bilatu behar da balioa. Hizkuntzaren muin muinean dauden ezaugarrietan.
|
|
Hizkuntzaren mekanismo poetiko estrukturaletan bilatu behar da balioa.
|
Hizkuntzaren
muin muinean dauden ezaugarrietan. Eta haurra corpus horren jabe egiten bada, ia ibiltzen ikasi aurretik hasi bada ezagutzen hizkuntzaren poza, pozarekin batera hizkuntzaren magia ari da bereganatzen, ia hitz egiten ikasi aurretik ari da gozatzen hizkuntzaren poza.
|
|
Hizkuntzaren muin muinean dauden ezaugarrietan. Eta haurra corpus horren jabe egiten bada, ia ibiltzen ikasi aurretik hasi bada ezagutzen
|
hizkuntzaren
poza, pozarekin batera hizkuntzaren magia ari da bereganatzen, ia hitz egiten ikasi aurretik ari da gozatzen hizkuntzaren poza.
|
|
Hizkuntzaren muin muinean dauden ezaugarrietan. Eta haurra corpus horren jabe egiten bada, ia ibiltzen ikasi aurretik hasi bada ezagutzen hizkuntzaren poza, pozarekin batera
|
hizkuntzaren
magia ari da bereganatzen, ia hitz egiten ikasi aurretik ari da gozatzen hizkuntzaren poza.
|
|
Hizkuntzaren muin muinean dauden ezaugarrietan. Eta haurra corpus horren jabe egiten bada, ia ibiltzen ikasi aurretik hasi bada ezagutzen hizkuntzaren poza, pozarekin batera hizkuntzaren magia ari da bereganatzen, ia hitz egiten ikasi aurretik ari da gozatzen
|
hizkuntzaren
poza.
|
|
Garai primitiboetan bizi bagina bezala jokatu, idatzizko transmisiorik izango ez bagenu bezala, haurraren ganbarako memoria grabagailu bat balitz bezala, baina kontuan izanda memoriak beharrezkoa duela errepikapena umeak ikasiko baditu, eta umeak ere errepikapena eskatzen duela," berriro" esanez. Haurra irakurtzen hasi baino lehenagoko garaiaz ari naiz, erritmoz, errimaz, kantuz eta keinuz osatutako mundu estetiko eta ludikoen presentziaz,
|
hizkuntza
ororen oinarrian dagoen magiaz eta mitoaz. Transmisioa egoki jasotzen ari den ume bat auskalo noiz sortu zen hizkuntza baten errebelazioa ari da inauguratzen eta ospatzen.
|
|
Haurra irakurtzen hasi baino lehenagoko garaiaz ari naiz, erritmoz, errimaz, kantuz eta keinuz osatutako mundu estetiko eta ludikoen presentziaz, hizkuntza ororen oinarrian dagoen magiaz eta mitoaz. Transmisioa egoki jasotzen ari den ume bat auskalo noiz sortu zen
|
hizkuntza
baten errebelazioa ari da inauguratzen eta ospatzen.
|
|
Asmakizun zahar batek dio: nork dakizki munduko
|
hizkuntza
guztiak. Erantzuna:
|
|
Pieza musikalak, Manuel Lekuonak poesia dekoratiboak deitu zituenak, dira diodanaren adibiderik gorenenak:
|
hizkuntzarekin batera
kultura transmititzen da, biak batera dira. Kanta eta jolas tradizionalen biltzaile askoren helburua etnologikoa zen askotan, eta sehaskari eragiten zioten emakumeen (amonen eta amen) artea jaso zuten, itxura batean ezer askorik esaten ez omen duten hotsak, ume jolas xaloak, etxeko sehaskaren erritmo musikala.
|
|
Garrantzia eman etxean egin beharreko ahozko jardunari haurra txikia den bitartean, artean hizketan ere ez dakienean. Umearen esne eta txupeteaz, pixoihalez eta jostailuez arduratzen diren bezala arduratu
|
hizkuntzaren
transmisioaz. Txikiari bizitza osorako oinarrizko nortasun bitaminak txertatzen ari direla sinetsi.
|
|
Txikiari bizitza osorako oinarrizko nortasun bitaminak txertatzen ari direla sinetsi. Kontzientzia izan haurra ez dela artean gai
|
hizkuntzaren
mekanismo logikoak jasotzeko, bizipen sentsualak direla haurraren mundua: entzun, ikusi, ukitu, mugitu, laztandu egiten ditu jostailu edo panpina maiteenak, bizidunei bezala hitz egiten die, totelka, hitz doiekin, keinuekin.
|
|
entzun, ikusi, ukitu, mugitu, laztandu egiten ditu jostailu edo panpina maiteenak, bizidunei bezala hitz egiten die, totelka, hitz doiekin, keinuekin. Helduontzat umea artean ez da
|
hizkuntzaren
guztiz jabe, eta guk esango dugu nahi duguna, baina umea primeran moldatzen da eta komunikatzen bere jostailu eta panpinekin...
|
|
Ahozkoa eta idatzia bi giltza diferente dira
|
hizkuntzaren
paradisura iristeko: hitzez deskribatu eta hitzekin deskubritutako mundua jartzen digute aurrean, alditan modu gozoan, alditan saminez.
|
|
hitzez deskribatu eta hitzekin deskubritutako mundua jartzen digute aurrean, alditan modu gozoan, alditan saminez. Bi mekanismoak desberdinak izan arren, osagarriak dira biak,
|
hizkuntzari
askoz ere etekin gehiago ateratzen zaio biak menderatzen ikasitakoan.
|
|
Ahozkotasunaz ari naizelarik, ez dezadan idatzia gutxietsi. Elkarrekin dira, elkar hobetzen dute, elkarrekin besotik helduta lortuko dute hizkera praktiko eta baliagarri bat,"
|
hizkuntza
bizigarri bat herri bizigarri batean", Heinrich Böll idazle alemanak II. Mundu Gerra amaitu berritan idatzitako hitzekin esanda.
|
|
Ondo idazten ikasten duenak, praktikatzen badu, ez du hain erraz ahanzten
|
hizkuntza
. Gramatika, hizkuntzaren ezagutza teknikoa, menderatzen du.
|
|
Ondo idazten ikasten duenak, praktikatzen badu, ez du hain erraz ahanzten hizkuntza. Gramatika,
|
hizkuntzaren
ezagutza teknikoa, menderatzen du. Latina ondo ikasi zuten belaunaldiek, ez baitute latina entzuten, gehienek ez baitute latinez irakurtzen, pixkana pixkana ahaztu egiten dute, baina nahikoa da behar izatea laster errekuperatzeko, gramatika, sustraia ezagutzen dutelako.
|
|
Nagusitzen ari zaie, ari zaigu gaztelaniaren musika, eta badator badator ingelesarena: berez letraren bidelagun leiala izan behar luke, letren arteko harremana sintonizatzen duen intonazio propioa, baina jardun euskarazkoari gero eta gutxiago entzuten zaio
|
hizkuntzak
berezkoa duen aire propioa. Euskararena ez den musika entzuten zaio, gero eta sarriago, hainbat esatari eta aktoreri, hainbat irakasle xumeri bezala hainbat katedratikori.
|
|
|
Hizkuntza
hegemonikoen bainuontzian pentsatu ordez, agian dutxaren aldeko apustu ekologikoa egin behar genuke, ura eta energia kalkulatu. Ezin dugu euskara irakatsi gizartea elebakarra balitz bezala, Salamancan gaztelania irakasten duten modu berean.
|
|
|
Hizkuntza
, zerbait badin bada, ahozkoa da. Komunitate batean bizi den jendearen harremana, zuzena eta naturala, ahozko jardunean gauzatzen da.
|
|
Lertxundik dio: "
|
Hizkuntza
eta hitzak ez dira berez eder zein gris, nik egiten ditut eder zein aspergarri". Eta zuek, liburu hau gauzatu duzuenok, Ane, Ander, Anjel, Esther, Rosa, Xabier eta Yolanda zeuen artikuluen bidez erakutsi diguzue oraindik asko falta dugula etxean, karrikan, eta ikastetxean euskaraz modu erraz eta goxoan aritzeko; baina, horrezaz gainera, hizkuntza eder egiteko, bidea zein izan daitekeen eta zer eta nola landu behar dugun hizkuntza formala eta informala, eskolan eta eskolatik kanpo, ere erakutsi diguzue.
|
|
" Hizkuntza eta hitzak ez dira berez eder zein gris, nik egiten ditut eder zein aspergarri". Eta zuek, liburu hau gauzatu duzuenok, Ane, Ander, Anjel, Esther, Rosa, Xabier eta Yolanda zeuen artikuluen bidez erakutsi diguzue oraindik asko falta dugula etxean, karrikan, eta ikastetxean euskaraz modu erraz eta goxoan aritzeko; baina, horrezaz gainera,
|
hizkuntza
eder egiteko, bidea zein izan daitekeen eta zer eta nola landu behar dugun hizkuntza formala eta informala, eskolan eta eskolatik kanpo, ere erakutsi diguzue.
|
|
" Hizkuntza eta hitzak ez dira berez eder zein gris, nik egiten ditut eder zein aspergarri". Eta zuek, liburu hau gauzatu duzuenok, Ane, Ander, Anjel, Esther, Rosa, Xabier eta Yolanda zeuen artikuluen bidez erakutsi diguzue oraindik asko falta dugula etxean, karrikan, eta ikastetxean euskaraz modu erraz eta goxoan aritzeko; baina, horrezaz gainera, hizkuntza eder egiteko, bidea zein izan daitekeen eta zer eta nola landu behar dugun
|
hizkuntza
formala eta informala, eskolan eta eskolatik kanpo, ere erakutsi diguzue.
|
|
Casamigliak eta Tusónek (2007) azpimarratzen dute ahozko gaitasun diskurtsiboa garatzeko eta bereganatzeko ingurune soziokulturalaren eginkizuna ezinbestekoa dela, eta gaineratzen dute, Bourdieren (1982) hitzak aipatuz, gizartean dauden desberdintasunak
|
hizkuntzaren
baliabideak ikasteko aukeretara ere iristen direla. Bada, horietaz gain, euskararen ahozkoaren komunikazio gaitasuna irakasteko garaian, ingurune soziokulturalaz gain, ikaslearen ingurune hurbilaren egoera soziolinguistikoa eta euskara hizkuntza gutxitua izatea ere kontuan hartzekoak dira.
|
|
Casamigliak eta Tusónek (2007) azpimarratzen dute ahozko gaitasun diskurtsiboa garatzeko eta bereganatzeko ingurune soziokulturalaren eginkizuna ezinbestekoa dela, eta gaineratzen dute, Bourdieren (1982) hitzak aipatuz, gizartean dauden desberdintasunak hizkuntzaren baliabideak ikasteko aukeretara ere iristen direla. Bada, horietaz gain, euskararen ahozkoaren komunikazio gaitasuna irakasteko garaian, ingurune soziokulturalaz gain, ikaslearen ingurune hurbilaren egoera soziolinguistikoa eta euskara
|
hizkuntza
gutxitua izatea ere kontuan hartzekoak dira.
|
|
Ahozkoa lantzeko baliabideak egon badaudela ere ezin ukatu, baina betiere, sistematizazioa, planifikazioa eta progresioa hobetsi behar dira, eta, hortaz, beharrezkoa da sekuentzia didaktikoak gelaratzea ikasturtero eta baita ahozkoa lantzeko jarduera solteak maiz maiz burutzea ere. Aurreko guztia jasotzeko modu aproposa eskaintzen du, azkenik, Ikastetxeko
|
Hizkuntza
Proiektuak. Horretaz baliatzea da gaur egungo erronketako bat gure eskoletan.
|
|
AHI webgunea. Ahozko
|
Hizkuntza
Irakastea. Euskararen Irakaskuntzarako Baliabide Zentroa.
|
|
Euskararen Irakaskuntzarako Baliabide Zentroa. Nafarroako Gobernua. https://sites.google.com/a/ educacion.navarra. es/ ahozko
|
hizkuntza
irakastea/, pli= 1
|
|
(1998)." Generoak eta sekuentziazioa
|
hizkuntza
arloko curriculumean"", in Hik Hasi, 27, 19 Hemendik eskuratua: joaquim generoak eta sekuentziazioa hizkuntza arloko curriculumea
|
|
(1998)." Generoak eta sekuentziazioa hizkuntza arloko curriculumean"", in Hik Hasi, 27, 19 Hemendik eskuratua: joaquim generoak eta sekuentziazioa
|
hizkuntza
arloko curriculumea
|
|
Larringan, L. M. & Idiazabal, I. (2008). " Ahozko
|
hizkuntzari
antza hartzeko hiru gogoeta", in Euskalgintza XXI. mendeari buruz XV. biltzarra: Hizkuntza gaiak, 29
|
|
" Ahozko hizkuntzari antza hartzeko hiru gogoeta", in Euskalgintza XXI. mendeari buruz XV. biltzarra:
|
Hizkuntza
gaiak, 29
|
|
(1993). "
|
Hizkuntza
jokaera aldaketa legeen bidez", in Bat Soziolinguistika aldizkaria, 9, 11 Hemendik eskuratua: https://soziolinguistika.eus/files/ William%20McKey.pdf
|
|
Ruiz Bikandi, U. (2010). " Ahozko
|
hizkuntza
irakastea", in Ruiz Bikandi, U. (apailatzailea), Bigarren hizkuntzaren didaktika Haur eta Lehen Hezkuntzan. EHU UPV, 179
|
|
Ruiz Bikandi, U. (2010). " Ahozko hizkuntza irakastea", in Ruiz Bikandi, U. (apailatzailea), Bigarren
|
hizkuntzaren
didaktika Haur eta Lehen Hezkuntzan. EHU UPV, 179
|
|
Ahozko komunikazioa irakastea: norabide bat ahozko
|
hizkuntzaren
argitan. Gasteiz:
|
|
Hemendik eskuratua: komunikazioa irakastea norabide bat ahozko
|
hizkuntzaren
argitan
|
|
AHOZKO GAITASUNA ETA
|
HIZKUNTZAREN
ATXIKIMENDUA KOMUNIKAZIOAREN JOKALEKUAN
|